Լուիզիադա կղզիներ
Լուիզիադա կղզիներ (անգլ.՝ Louisiade Archipelago), կղզեխումբ Խաղաղ օվկիանոսում։ Պապուա Նոր Գվինեա պետության տարածք է։ Վարչականորեն մտնում է Պապուա շրջանի Միլն Բեյ նահանգի կազմի մեջ։
| Լուիզիադա կղզիներ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | կղզեխումբ |
| Երկիր |  Պապուա Նոր Գվինեա[1] |
| Վարչատարածք | Milne Bay Province?[1] |
| Մակերես | 1871,1 կմ² |
| Ջրլիցի ափին | Մարջանների ծով |
 | |
 | |
Աշխարհագրություն խմբագրել
Լուիզիադա կղզիները տասը խոշոր հրաբխային կղզիների խումբ են, որոնք շրջապատված են կորալային խութերով և մոտ 90 ավելի փոքր կորալային կղզիներով, որոնք գտնվում են Նոր Գվինեա կղզուց մոտ 200 կմ հարավ-արևելք։ Լուիզիադա կղզիները գտնվում են Հյուսիսային Ամերիկայի արևմտյան մասում, իսկ Լուիզիադա կղզիները՝ Հարավային Ամերիկայի արևմտյան մասում։ Արշիպելագը տարածվում է 105 կմ հյուսիսից հարավ և 420 կմ արևելքից արևմուտք, զբաղեցնելով մոտ 26 հազար կմ² ծովային տարածք Սողոմոնի ծովի հյուսիսում և մարջան ծովի հարավում[2]։ Լուիզիադա կղզիների ընդհանուր ցամաքային տարածքը կազմում է մոտ 1790 կմ²։ Ամենամեծերը`
- Վանատինաի-865,7 կմ²,
- Ռոսսել-260 կմ²,
- Միշիմա-202,5 կմ²,
- Սիդեիա -107կմ²,
- Բասիլակի - 100 կմ²,
- Պանա Տինանի- 78 կմ²,
- Պանաետե- 30 կմ²։
Լուիզիադա կղզիների կլիման խոնավ է, արևադարձային, ուստի արշիպելագի կղզիները ծածկված են խիտ բուսականությամբ, ներառյալ անձրևային անտառները[3]։ Տեղական բուսական և կենդանական աշխարհը առանձնանում է մեծ բազմազանությամբ։ Հանդիպում են մի քանի էնդեմիկ տեսակներ[3]։
Պատմություն խմբագրել
Կղզիների եվրոպական հայտնագործողը իսպանացի ճանապարհորդ Լուիս Վաես դե Տորեսն է, որը 1606 թվականին հայտնաբերել է Բասիլակի և Վանատինաի կղզիները[4], արշիպելագի մի մասը, չնայած կարելի է ենթադրել, որ դրանից շատ առաջ մալայական և չինական ծովագնացները եղել են արշիպելագում[5]։ 1768 թվականին կղզիները վերաբացվել են արդեն ֆրանսիացի ճանապարհորդ Լուի Անտուան դը Բուգենվիլի կողմից, ով դրանք անվանել է ի պատիվ Ֆրանսիայի թագավոր Լուի XV-ի (Նա առաջինն է հայտնաբերել Ռոսել կղզին)[4]։ 1793 թվականին մեկ այլ ֆրանսիացի ճանապարհորդ նավարկեց Լուիզիադա կղզիների կողքով՝ ժոզեֆ Բրունի Դ' Անտրկաստոն, ով հայտնաբերեց արշիպելագի որոշ կղզիներ, այդ թվում՝ Միսիմա կղզին[4]։ 1849 թվականին նավապետ Օուեն Սթենլին նավարկեց կղզիների կողքով[5]։
1888 թվականին հաջորդեց Լուիզիադա կղզիների պաշտոնական բռնակցումը Բրիտանական կայսրության կողմից; կղզիները դարձան բրիտանական Նոր Գվինեայի մի մասը (1904 թվականից՝ Պապուայի տարածքները Ավստրալիայի վերահսկողության տակ)[6]։
1975 թվականից անկախ պետության մաս են կազմում Պապուա Նոր Գվինեա[6]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ «Louisiade Archipelago» (անգլերեն). oceandots.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 6-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Louisiade Archipelago rain forests (AA0110)» (անգլերեն). World Wildlife Fund. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 6-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Max Quanchi; John Robson. Historical Dictionary of the Discovery and Exploration of the Pacific Islands. — Lanham, Maryland; Toronto; Oxford: The Scarecrow Press, Inc., 2005. — P. xv. — ISBN 0810853957
- ↑ 5,0 5,1 «Louisiade Archipelago» (անգլերեն). Encyclopædia Britannica. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 6-ին.
- ↑ 6,0 6,1 Stanley J. Ulijaszek. Population, Reproduction and Fertility in Melanesia. — Berghahn Books, 2008. — P. 92. — 256 p. — ISBN 1845452690
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լուիզիադա կղզիներ» հոդվածին։ |