Լյուբով Բելոզերսկայա

Լյուբով Բելոզերսկայա; ռուս.՝ Любовь Евгеньевна Белозерская
Ծնվել է	սեպտեմբերի 18 (30), 1895
Ծննդավայր	Լոմժինյան գավառ, Լոմժինյան նահանգ, Warsaw general-governorate, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	հունվարի 27, 1987 (91 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Գերեզման	Վագանկովյան գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն և ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	բուժքույր, խմբագիր և գրող
Ամուսին	Միխայիլ Բուլգակով և Ilya Vasilevsky?
Ծնողներ	հայր՝ Evgeny Belozersky?

Լյուբով Եվգենևնա Բելոզերսկայա (ռուս.՝ Любо́вь Евге́ньевна Белозе́рская, սեպտեմբերի 18 (30), 1895, Լոմժինյան գավառ, Լոմժինյան նահանգ, Warsaw general-governorate, Ռուսական կայսրություն^[1] - հունվարի 27, 1987(1987-01-27)^[2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), Միխայիլ Բուլգակովի երկրորդ կինը (1925-1932 թվականներ)։

Կենսագրություն խմբագրել

Լյուբով Բելոզերսկայան ծնվել է Լեհաստանում, Եվգենի Միխայլովիչ Բելոզերսկու և Սոֆյա Վասիլևնա Բելոզերսկայայի ընտանիքում։ Լյուբովից բացի ընտանիքում եղել է ևս երեք երեխա՝ Վերա (ծնվել է 1888 թվականին), Նադեժդա (ծնվել է 1891 թվականին) և Յուրի (ծնվել է 1893 թվականին)։ Հոր մահվանից հետո ընտանիքը տեղափոխվել է Պենզա։

Լյուբով Բելոզերսկայան ավարտել Սանկտ Պետերբուրգի Դեմիդովյան իգական գիմնազիան։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկզբում՝ 1914 թվականին, Բելոզերսկայան, ավարտելով գթության քույրերի դասընթացները, հոսպիտալներում խնամել է վիրավորների։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Լյուբով Բելոզերսկայան Պետրոգրադից տեղափոխվել է կենտրոնական Ռուսաստանում գտնվող գյուղ՝ ընկերուհու մոտ։

1918 թվականին Բելոզերսկայան տեղափոխվել է Կիև, որտեղ հանդիպել է ծանոթ լրագրող Իլյա Մարկովիչ Վասիլևսկուն, որին ճանաչում էր դեռ Պետերբուրգից, և որը գրում էր «Не-Буква» կեղծանունով։ Նա ամուսնացել է Վասիլևսկու հետ և 1920 թվականի փետրվարին ամուսնու հետ Օդեսայից արտագաղթել Կոստանդնուպոլիս (այդ ժամանակաշրջանի որոշ դեպքեր օգտագործվել են Միխայիլ Բուլգակովի «Վազք» պիեսում)։ Նույն թվականին ընտանիքը տեղափոխվել է Ֆրանսիա՝ Մարսել, ապա Փարիզ։ Փարիզում Իլյա Վասիլևսկին հրատարակել է սեփական թերթը՝ «Свободные мысли» (հայ.՝ «Ազատ մտքեր»), իսկ Լյուբով Եվգենևնան հանդես է եկել բալետային թատերախմբերի կազմում Փարիզի թատրոններում։ 1921-1922 թվականների ձմռանն ընտանիքը տեղափոխվել է Բեռլին, որտեղ Վասիլևսկին սկսել է համագործակցել խորհրդամետ «Накануне» թերթում։ Այդ ժամանակ տվյալ թերթը տպագրում էր Միխայիլ Բուլգակովի ակնարկներն ու ֆելիետոնները։

Լյուբով Բելոզերսկայան Վասիլևսկուց բաժանվել է 1923 թվականի վերջին։ 1924 թվականի հունվարի սկզբին՝ «Накануне» խմբագրության կողմից Ալեքսեյ Տոլստոյի պատվին կազմակերպված երեկոյի ընթացքում, Բելոզերսկայան ծանոթացել է Միխայիլ Բուլգակովի հետ։ Բուլգակովի ու Բելոզերսկայայի ամուսնությունը գրանցվել է 1925 թվականի ապրիլի 30-ին։

Լյուբով Բելոզերսկայայի հետ ամուսնության տարիներին Միխայիլ Բուլգակովը գրել է «Տուրբինների օրերը» (ռուս.՝ Дни Турбиных), «Բոսորագույն կղզի» (ռուս.՝ Багровый остров), «Զոյայի բնակարանը» (ռուս.՝ Зойкина квартира)։ Բելոզերսկայան Բուլգակովի համար ֆրանսերենից թարգմանել է Մոլիերի մասին գրքեր։ Գրողի թելադրմամբ նա գրել է «Փարիսեցիների պարտավորագիրը» (ռուս.՝ «Кабала святош») և «Ադամ և Եվա» (ռուս.՝ Адам и Ева) պիեսների բազմաթիվ էջեր, այն վեպի առաջին խմբագրության էջերը, որը հետագայում վերածվել է «Վարպետը և Մարգարիտան» վեպի (այդ ժամանակ դեռ առանց Մարգարիտայի)^[3]։ Ըստ Բորիս Սոկոլովի՝ հենց Լյուբով Բելոզերսկայան է Բուլգակովին հուշել իր ապագա «Վարպետը և Մարգարիտան» վեպում գլխավոր հերոսուհու կերպարն ավելացնելու գաղափարը^[4]։

Լյուբով Բելոզերսկայային են նվիրված «Սպիտակ գվարդիա» (ռուս.՝ «Белая гвардия») վեպը, «Շան սիրտ» (ռուս.՝ Собачье сердце) վիպակն ու «Փարիսեցիների պարտավորագիրը» («Մոլիեր») պիեսը։ Սակայն Լյուբով Բելոզերսկայայի անունն ամենաշատը կապված է «Վազք» պիեսի ստեղծման հետ. արտագաղթի ու արտագաղթյալների, Կոստանդնուպոլսի ու Փարիզի մասին Բելոզերսկայայի կենդանի պատմությունները գրողի համար ներշնչանքի աղբյուր են ծառայել պիեսի ստեղծման ժամանակ^[3]։

1929 թվականի սկզբին ընտանեկան կյանքում սկսվել են բարդություններ։

«փաստ <...> Բուլգակովի կենսագրությունից. նա ստիպված է եղել գրել ընդհատումներով, և մի անգամ նա կնոջն ասել է, թե այդպիսի պայմաններում չի աշխատել նույնիսկ Դոստոևսկին։ Ինչին ստացել է հետևյալ պատասխանը. «Բայց դու ախր Դոստոևսկին չես»
— Իգոր Վոլգին

Փետրվարին Միխայիլ Բուլգակովը ծանոթացել է Լյուբով Բելոզերսկայայի ընկերուհու՝ Ելենա Շիլովսկայայի հետ, և շուտով նրանց միջև սկսվել է սիրավեպ։1932 թվականի հոկտեմբերին նա դարձել է գրողի երրորդ կինը։ Լյուբով Բելոզերսկայայի հետ ամուսնալուծությունը կայացել է 1932 թվականի հոկտեմբերի 3-ին։

1933 թվականից Լյուբով Բելոզերսկայան աշխատել է «ЖЗЛ» թերթի խմբագրությունում, ապա Жургаз-ի «Исторические романы» խմբագրությունում։ 1945 թվականից հետո Բելոզերսկայան եղել է տառադարձության գծով գիտական խմբագիր «Սովետական մեծ հանրագիտարան» հրատարակչությունում, իսկ 1940-ական թվականներին՝ խմբագիր «Լիտերատուրնայա գազետայում», համագործակցել է «Огонёк» ամսագրի հետ։

1928-1930 թվականներին Բելոզերսկայան եղել է Վիկենտի Վերեսաևի երկերի ժողովածուի սրբագրիչ-խմբագիր, իսկ 1936 թվականից եղել է պատմաբան-ակադեմիկոս Եվգենի Տառլե գրական քարտուղարը։

1970-1980-ական թվականներին Բելոզերսկայան գրել է գիրք Բուլգակովի հետ կյանքի մասին («О, мёд воспоминаний» Արխիվացված 2018-07-02 Wayback Machine), ինչպես նաև գրքեր Կոստանդնուպոլսում և Փարիզում անցկացրած տարիների մասին («Ուրիշի շեմքի մոտ», ռուս.՝ «У чужого порога») և «Այդպես է եղել» (ռուս.՝ «Так было», Եվգենի Տառլեի հետ իր աշխատանքի մասին)։ Ռուսաստանում գրքերը լույս են տեսել նրա մահվանից հետո։

Լյուբով Բելոզերսկայան մահացել է 1987 թվականի հունվարի 27-ին Մոսկվայում։ Թաղվել է^[5] Վագանկովյան գերեզմանատանը՝ իր հարազատների կողքին։

Բելոզերսկայայի մասին հուշեր հանդիպում են նրա հետ մտերիմ եղած Լիդիա Յանովսկայայի^[6] և Ե. Մոնախովայի^[7] գրքերում։ Բելոզերսկայայի ու Յանովսկայայի նամակագրությունը մասամբ հրատարակվել է^[8]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Булгаковская энциклопедия (ռուս.) — 2000.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^3,0 ^3,1 Яновская Л. М. Творческий путь Михаила Булгакова. — М.: Советский писатель, 1983. — С. 177—180. — 7 004 200 000 000 000 000♠20 000 экз.
↑ Соколов Б. В. Булгаковская энциклопедия — Рукописи не горят!. — М.: Алгоритм, 2003. — ISBN 5-320-00143-6
↑ Кривоносов Ю. Михаил Булгаков и его время. — М.: Издательский дом «Вече», 2016. — 432 с. — ISBN 978-5-9533-5840-8
↑ Яновская Л. М. Записки о Михаиле Булгакове. — 3-е изд.. — М.: Текст, 2007. — ISBN 978-5-7516-0660-2
↑ Монахова Е. Н. «Светлому парню Любочке…». Моё знакомство и переписка с Л. Е. Белозерской-Булгаковой. — М.: БФБ, 2017. — 122 с.
↑ Богданов Н. Н., Курушин А. А. «Булгаков — писатель безграничный»

Գրականություն խմբագրել

Соколов Б. В. Булгаковская энциклопедия — Рукописи не горят!. — М.: Алгоритм, 2003. — ISBN 5-320-00143-6

[_367bf664c56d02f7-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Булгаковская энциклопедия (ռուս.) — 2000.

[_914de2eae3cdc828-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[ЛЯ-3] 3,0 ^3,1 Яновская Л. М. Творческий путь Михаила Булгакова. — М.: Советский писатель, 1983. — С. 177—180. — 7 004 200 000 000 000 000♠20 000 экз.

[БЭ-4] Соколов Б. В. Булгаковская энциклопедия — Рукописи не горят!. — М.: Алгоритм, 2003. — ISBN 5-320-00143-6

[КР-5] Кривоносов Ю. Михаил Булгаков и его время. — М.: Издательский дом «Вече», 2016. — 432 с. — ISBN 978-5-9533-5840-8

[Зап-6] Яновская Л. М. Записки о Михаиле Булгакове. — 3-е изд.. — М.: Текст, 2007. — ISBN 978-5-7516-0660-2

[7] Монахова Е. Н. «Светлому парню Любочке…». Моё знакомство и переписка с Л. Е. Белозерской-Булгаковой. — М.: БФБ, 2017. — 122 с.

[Письма-8] Богданов Н. Н., Курушин А. А. «Булгаков — писатель безграничный»

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]