Ինքնագոլ
Ինքնագոլ (սեփական դարպասին ուղղված գոլ), սպորտային խաղերում պաշտպանվող թիմի խաղացողի կողմից սեփական դարպասի գրավումը (սովորաբար պատահական) հաշվարկվում է որպես հարձակվող թիմի կողմից դարպասի գրավում։
Բավականին տարածված երևույթ է սպորտում։ Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնությունների վիճակագրության համաձայն՝ մեկ ինքնագոլը բաժին է ընկնում մոտ 50 սովորական գոլերի։
Ֆուտբոլ խմբագրել
Ֆուտբոլում ինքնագոլը որոշ դեպքերում չի հաշվարկվում (ֆուտբոլային խաղի կանոն 10)՝ «եթե գնդակն առաջին հպումով ուղղվել է սեփական դարպասին՝ տուգանային հարվածի, ազատ տուգանային հարվածի, դարպասից հարվածի, անկյունային հարվածի կամ անմիջապես դուրս նետման ժամանակ»։ Այս բոլոր դեպքերում նշանակվում է անկյունային հարված։ Կանոններով նախատեսված մի շարք դեպքեր ունեն միայն տեսական նշանակություն (օրինակ՝ գործնականում հազիվ թե հնարավոր լինի անկյունայինից մեկ հպումով սեփական դարպասն մտնել)։
Քանի որ դարպասը գրավելիս հաշվի է առնվում միայն հարձակվող թիմի կողմից կանոնների խախտումը, ինքնագոլը կարող է խփվել, օրինակ, ձեռքով։
Եթե հարձակվող խաղացողը գնդակն ուղղում էր դեպի դարպասը, և գնդակը դիպավ հակառակորդի խաղացողներից մեկին և հարվածեց դարպասին, ապա դա ինքնագոլ չի լինի։ Եթե հարձակվողը գնդակը չի ուղղել դարպասին, ապա հաշվում է ինքնագոլը։ Արդյոք խաղացողը գնդակը ուղղել է դարպասին, որոշում է խաղի մրցավարը։
Եթե պաշտպանվողը հարվածում էր գնդակին՝ սեփական դարպասին գնդակ խփած խաղացողը համարվում է գոլի հեղինակ («սեփական դարպասին» նշումով), եթե գնդակն առանց դրան դիպչելու չէր դիպչի դարպասին։ Հակառակ դեպքում գոլը գրանցվում է հարձակվող կողմի խաղացողի անունով, ով հարվածում է դարպասին։ Մրցաշարի ընթացքում խաղացողի խփած գոլերի ընդհանուր քանակը հաշվարկելիս ինքնագոլերը հաշվի չեն առնվում։
Հայտնի ինքնագոլեր խմբագրել
- Ռուդ կրոլ, Նիդերլանդներ, 1974 թվականի հունիսի 23 Բուլղարիայի հավաքականի հետ խաղում գոլի հեղինակ է դարձել սեփական դարպասը։ Այս գոլը միակ գոլն էր, որ Հոլանդիայի հավաքականը բաց թողեց այս առաջնությունում խմբային երկու մրցաշարերում (ևս երկու գոլ նա բաց թողեց Գերմանիայի հավաքականի կողմից եզրափակչում)։ Առաջնության մեկնարկից առաջ հոլանդական խոշոր բանկերից մեկը դրամական պարգևների տեսքով անձնական մրցանակներ է սահմանել առաջնությունում խփած յուրաքանչյուր գոլի համար։ Առաջնության ավարտից հետո, հանրության ճնշման ներքո, բանկը պարգևավճար է վճարել նաև այդ խաղացողին[1][2]։
- Անդրես Էսկոբար, Կոլումբիա, 1994 թվականի հունիսի 22-ին ինքնագոլ է խփել ԱՄՆ-ի հավաքականի հետ խաղում ԱԱ-1994-ում և սպանվել է թիմի Կոլումբիա վերադառնալուց անմիջապես հետո[1][2]։
- «Էկերեն» ակումբից Ստան Վան դեն Բյույսը 1996 թվականին Բելգիայի առաջնության խաղում սեփական դարպասը խփել է երեք գնդակ, ինչը հանգեցրել է «Անդերլեխտից» իր թիմի պարտությանը՝ 2:3[1][3]:
- Միխայել Բալակը «Բայերի» կազմում ինքնագոլի հեղինակ դարձավ Բունդեսլիգայի 1999/2000 թվականների[4] վերջին տուրում «Ունտերհահինգի» հետ խաղում, արդյունքում «Բայերը» պարտվեց 0:2 հաշվով, իսկ «Բավարիան», հաղթելով «Վերդերին», գնդակների տարբերությամբ շրջանցեց «Բայերին» և հաղթեց առաջնությունում[5]։
- 2002 թվականին Մադագասկարի ֆուտբոլի առաջնության ժամանակ «Ադեմա»-«լ'Էմիրն» ֆուտբոլային խաղը ռեկորդային է դարձել ինքնագոլերի քանակով՝ «Ստադ Օլիմպիկ լ 'Էմիրն» ընդհանուր առմամբ 149 գոլ է խփել սեփական դարպասը։ Արդյունքում թիմի մարզիչն ու նրա 4 ֆուտբոլիստները որակազրկվել են 3 տարի ժամկետով։
- «Միլանի» պաշտպան և Վրաստանի հավաքականի ավագ Կախա Կալաձեն, 2009 թվականի սեպտեմբերի 5-ին Իտալիայի հավաքականի հետ աշխարհի առաջնության ընտրական խաղում հանդես գալով ազգային հավաքականում, 11 րոպե ընդմիջումով երկու անգամ գրավել է սեփական դարպասը։ Այդ գոլերը միակն էին խաղի ընթացքում։ Ընդ որում, իր ողջ կարիերայի ընթացքում Վրաստանի հավաքականի կազմում Կալաձեն խփել է ընդամենը մեկ գոլ[2]։
- Իսպանիայի հավաքականի խաղացող Պեդրին 2021 թվականի հունիսի 28-ին ԱԱ-2020-ում Խորվաթիայի հավաքականի հետ խաղում ինքնագոլի հեղինակ դարձավ՝ հետ փոխանցելով դարպասապահ Ունաի Սիմոնին։ Իսպանիայի հավաքականին հաջողվեց առաջ անցնել երկրորդ խաղակեսի ընթացքից, սակայն հանդիպման ավելացված ժամանակին մոտ խորվաթներին հաջողվեց հավասարեցնել հաշիվը (3:3)։ Հաղթանակ տարավ Իսպանիայի հավաքականը՝ լրացուցիչ ժամանակում 5:3 հաշվով հաղթելով Խորվաթիային և այդպիսով դուրս եկավ Եվրոպայի առաջնության քառորդ եզրափակիչ։ Այս ինքնագոլն առաջինն էր Իսպանիայի հավաքականի գոյության ողջ պատմության ընթացքում, ինչպես նաև ամենազավեշտալիներից մեկը[6][7][8]։
Այլ մարզաձևեր խմբագրել
Հոկեյում ինքնագոլը հաշվվում է մեկ այլ թիմի հարձակվողի անունով, ով վերջին անգամ դիպել է տափօղակին։
- 2004 թվականի ապրիլի 27-ին աշխարհի առաջնության նախնական փուլի Ճապոնիա-Դանիա (3:4) խաղում ճապոնացի խաղացող Նոբուհիրո Սուգավարան դանիացի հոկեյիստի՝ դնչիկի վրա փոխանցումից հետո հզոր սեղմումով տափօղակը խփեց սեփական դատարկ դարպասին, որից հետո ուրախությամբ վեր բարձրացրեց ձեռքերը։ Այնուամենայնիվ, Նոբուհիրոն ինքը հետագայում պնդեց, որ դա հուսահատության ժեստ է։ Այս ինքնագոլը հանգեցրեց ճապոնական թիմի պարտությանը։
- 12008 թվականի մայիսի 4-ին Աշխարհի առաջնության 1/4 եզրափակչի Ռուսաստան-Շվեյցարիա (6:0) խաղում շվեյցարացի հոկեյիստները առաջին շրջանի 7-րդ րոպեին երկու տափօղակ են նետել սեփական դարպասը։ Սկզբում Ռաֆայել Դիասը ձեռքով չափազանց ուժեղ հրեց դարպասապահ Մարտին Գերբերին, և գոլը գրանցվեց Մաքսիմ Աֆինոգենովի հաշվին, իսկ չորս րոպե անց Ֆիլիպ ֆյուրերը, փորձելով գնդակը հեռու նետել դարպասից՝ դեմքի կողքից ցատկելով, գոլի հեղինակ դարձավ դարպասաձողի հետ միասին։ Տափօղակի հեղինակ է ճանաչվել Դանիս Զարիպովը, որը նույնիսկ այդ դրվագում չէր դիպել նրան՝ նա պարտվել է նետումը Անդրեաս Ամբյուլին[9]։
- 2017 թվականի մայիսի 15-ին Դանիայի հավաքականի դեմ աշխարհի առաջնության խաղում իտալացի պաշտպան Ալեքսանդր Էգերը, սայթաքելով փոխանցումը ստանալիս, ընկնելիս տափօղակը մտցրեց սեփական դարպասը (այդ պահին Իտալիայի հավաքականի դարպասապահը փոխարինվեց վեցերորդ խաղադաշտով)։
- 2017 թվականի մայիսի 18-ին աշխարհի առաջնության քառորդ եզրափակչի Շվեյցարիա-Շվեդիա (1:3) խաղում շվեդ ֆուտբոլիստ Օլիվեր Էքման-Լարսոնը մրցակցի տպավորիչ փոխանցումից հետո տափօղակն ուղղել է սեփական դարպասին[10]։
Բասկետբոլում, եթե խաղացողը պատահաբար գնդակը նետում է իր զամբյուղը, ապա միավորները գրանցվում են մրցակիցների ավագին, եթե դիտավորյալ, ապա միավորները չեն հաշվարկվում[11]։ NBA-ում միավորները գրանցվում են զամբյուղին ամենամոտ հարձակվող թիմի խաղացողի հաշվին։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «ФУТБОЛЬНЫЕ КУРЬЁЗЫ». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Самый-самый автогол». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ «Каладзе бьет своих». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ «1999/2000 SpVgg Unterhaching — Bayer Leverkusen 2:0 — YouTube». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
- ↑ «Гид по знаменитым автоголам: Крол, Эскобар и Рамос». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 10-ին.
- ↑ «Unai Simón: 'No, en el gol no me molesta el sol'». Mundo Deportivo (իսպաներեն). 2021 թ․ հունիսի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ «Вратаря Испании Унаи Симона критикуют за автогол на Евро-2020». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին.
- ↑ «Вратарь сборной Испании объяснил пропущенный курьезный автогол на Евро». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 28-ին.
- ↑ «Два автогола швейцарцев в начале матча». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 2-ին.
- ↑ «Автогол Оливера Экман-Ларссона». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 19-ին.
- ↑ «Баскетбол — официальные правила». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 14-ին.