Էրզյական լեզվի օր
Էրզյական լեզվի օր (էրզ.՝ Эрзянь Келень Чи[1]), էրզյական ժամանակակից ազգային տոն։ Ստեղծվել է 1993 թվականին Անատոլի Ռյաբովի անվան էրզյական լեզվի փրկության հիմնադրամի կողմից (Սարանսկ)։ Տոնը նշվում է ապրիլի 16-ին, առաջին էրզյացի պրոֆեսոր Անատոլի Ռյաբովի ծննդյան օրը[2]։
| Ստեղծում | 1993  | |
|---|---|---|
| Երկիր | Մորդովիա | |
| Հիշատակվում է | էրզյաներեն, Անատոլի Ռյաբով | |
| Միջոցառման պարբերություն | 1 տարի | |
| Ամսաթիվ | Ապրիլի 16 | |
Ներկայումս Էրզյական լեզվի օրը նշվում է ոչ միայն Մորդովիայում, որտեղ էրզյական լեզուն ռուսերեն և մոկշաներեն լեզուների հետ հավասարապես համարվում է պաշտոնական լեզու, այլ նաև էրզյացիների բնակության մյուս վայրերում՝ Նիժնի Նովգորոդի մարզ, Սամարայի մարզ, Մոսկվայի մարզ, Չելյաբինսկի մարզ և Մուրմանսկի մարզերում։ Տոնակատարությունը ավանդաբար նշվում է նաև արտասահմանում, Էստոնիայում[3][4] («Սյատկո» Էրզյան ընկերություն[5]) և Ֆինլանդիայում։ Մոսկվայում միջոցառումը կազմակերպում է «Էրզյան վայգել» («Էրզի ձայնը») ընկերությունը[6][7], իսկ Սանկտ Պետերբուրգում և Լենինգրադի մարզում՝ «Էլե» Էրզյան միավորման անդամները[8]։
Տոնակատարության պաշտոնական ծրագիր ակնհայտորեն ամրագրված չէ և սովորաբար անցկացվում է դպրոցներում ու մանկապարտեզներում բաց դասերի տեսքով, հանդիպումներ հանրահայտ գրողների և բանաստեղծների, մշակույթի գործիչների հետ, կազմակերպվում են համերգներ։ Միջոցառման նպատակն է ցուցադրել էրզյան լեզվի և գրականության, ինչպես նաև այլ ազգային նվաճումները։ Միջոցառման անցկացման դահլիճում պարտադիր տեղադրվում է Անատոլի Պավլովիչ Ռյաբովի դիմանկարը, որը զարդարում են ծաղիկներով և ազգային դրոշներով, գրառումներ են կատարում էրզյան լեզվով։ Միջոցառման պաշտոնական մասը սկսվում է «Տյուշտյա» երգով, սովորաբար Սարանսկում այս երգը կատարում է «Տորամա»[1] անսամբլը։ Այնուհետև վառվում է ծննդյան մոմը` շտատոլը։ Մոմը վառելու իրավունքը տրվում է հարգված և հանրահայտ մարդու, որից հետո ընտրվում են Էրզյան ավագանու նախագահության խորհրդի անդամության թեկնածուները (էրզ.՝ Эрзянь атянь эзем):
Էրզական լեզվի օրը Ռուսաստանի մարզերում և ոչ միայն խմբագրել
- Չամզինսկի շրջան։ Պաշտոնական կայք։ Էրզյական լեզվի օր Արխիվացված 2019-05-28 Wayback Machine(ռուս.)
- Բալիկլիկուլսկի գյուղխորհրդի գյուղական բնակեցում // Эрзянь келень чи — Էրզյական լեզվի օր Արխիվացված 2019-03-21 Wayback Machine(ռուս.)
- Բեսոնովսկի շրջանի վարչակազմ // Էրզյական լեզվի օրը Պազելսկի դպրոցում Արխիվացված 2019-03-21 Wayback Machine(ռուս.)
- Պենզենսկի մարզի շրջանային մորդովական ազգային-մշակութային ինքնավարություն //Պազելկիում նշել են Էրզյական լեզվի օրը(ռուս.)
- Բոլշեբոլդինսկի շրջանի վարչակազմ// Բոլշեբոլդինսկի շրջանում նշել են Էրզյական լեզվի օրը Արխիվացված 2019-03-21 Wayback Machine(ռուս.)
- Эрзянь мастор //Էրզյական լեզվի օրը Պիկշենիում Արխիվացված 2020-08-13 Wayback Machine(ռուս.)
- ИА «Башинформ». // Ֆեոդորովկա գյուղում նշել են Էրզյական լեզվի օրը(ռուս.)
- Ուգրո-ֆիննական աշխարհի մշակութային մայրաքաղաք 2015 // Էրզյական «Пизёлне» համույթն այցելել է ուգրո-ֆիննական մշակութային մայրաքաղաք Արխիվացված 2017-10-28 Wayback Machine(ռուս.)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 finugor.ru. День эрзянского языка эрзяне отпраздновали без официальной «мордвы» Արխիվացված 2017-09-23 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ finugor.ru. 16 апреля отмечается День эрзянского языка — Эрзянь келень чи Արխիվացված 2019-09-14 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ FOTKI. День эрзянского языка (Мордовия) Объединение финно-угорских народов. Erzyan Language Day. Erza keele peäev.(ռուս.),(անգլ.),(էստոներեն)
- ↑ MariUver// День эрзянского языка — десять лет в Эстонии Արխիվացված 2011-05-20 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ Stolitsa.ee. В Эстонии отметят День эрзянского языка Արխիվացված 2019-02-14 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ Центр Льва Гумилёва. В Москве провели День эрзянского языка(ռուս.)
- ↑ ГБУК г. Москвы ЦУНБ им. Н. А. Некрасова. День эрзянского языка Արխիվացված 2017-04-22 Wayback Machine(ռուս.)
- ↑ «Erzäks.ru» //Тердема Эрзянь келень Чинтень Петра ошов(էրզ.)