Էլ Ջեմ
Էլ Ջեմ (թունիսյան արաբերեն` الجمّ), քաղաք Թունիսի արևելքում՝ ալ-Մահդիայի վիլայեթում։ Ըստ 2014 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ Էլ Ջեմի բնակչությունը կազմում է 21 576 մարդ։
| Քաղաք | ||
|---|---|---|
| Էլ Ջեմ | ||
| արաբ․՝ الجمّ | ||
 Էլ Ջեմ քաղաքի համայնապատկերը | ||
| Երկիր |  Թունիս | |
| Խոսվող լեզուներ | արաբերեն | |
| Բնակչություն | 21 576 մարդ (2014) | |
| Ազգային կազմ | արաբներ | |
| Կրոնական կազմ | իսլամ | |
| Ժամային գոտի | UTC+1 | |
| Փոստային դասիչ | 5160 | |
| ||
Այստեղ են գտնվում Աֆրիկայի հռոմեական ժառանգության ամենատպավորիչ օբյեկտները, որոնցից առանձնացվում է Էլ Ջեմի ամֆիթատրոնը։
Պատմություն խմբագրել
Հռոմեական Թիսդրոսը, ինչպես նաև այս ժամանակահատվածում Հին Թունիսում կառուցված մյուս հռոմեական շինությունները, կառուցվել են փյունիկյան (կարթագենական) բնակավայրերի հիմքի վրա։ Ներկայիս Էլ Ջեմը, որպես Հռոմեական կայսրության Բիզացենայի նահանգի վարչական կենտրոն, զարգացել ու բարգավաճել է հատկապես 2-րդ դարում, երբ այն դարձավ ձիթապտղի արտադրության կարևոր կենտրոն։ Հետագա տարիներին այն դառնում է Հյուսիսային Աֆրիկայի քրիստոնեական եկեղեցու եպիսկոպոսանիստը։
Քաղաքի պատմամշակութային ժառանգության կարևորագույն մասնիկն է մ․թ․ա․ 3-րդ դարի սկզբին կառուցված հռոմեական ամֆիթատրոնը։ Համաշխարհային պատմության մեջ քաղաքը հայտնի է նաև, որպես հռոմեահպատակ Հյուսիսային Աֆրիկայի երկրորդ ամենանշանավոր քաղաք (Կարթագենից հետո)։ Սակայն, մ․թ․ա․ 238 թվականին այստեղ տեղի է ունենում ապստամբություն, որի շարժառիթը Հռոմի կայսր Գորդիանոս I-ի ինքնասպանությունն էր։ Դրանից հետո հռոմեական զորքերը հավատարիմ մնալով կայսր Մաքսիմինոս Թրակիացուն, ստիպված են լինում ավերել քաղաքը։ Էլ Ջեմը իր հին անվանումով հիշատակված է նաև 4-րդ դարի Պևինգերյան քարտեզում։
Տեսարժան վայրեր խմբագրել
Հռոմեական ամֆիթատրոն խմբագրել
_(5617770198).jpg)
Էլ Ջեմի հռոմեական ամֆիթատրոնը քաղաքի ամենահայտնի տեսարժան վայրն է։ Այն կառուցվել է Աֆրիկայի պրոկոնսուլ Մարկոս Գորդիանոսի հրամանով՝ Կոլիզեյի նմանությամբ։ Շինարարական աշխատանքներն ընթացել են մ. թ. ա. 232-238 թվականներին։
Ամֆիթատրոնի ասպարեզը 65 մ է, լայնությունը` 39 մ, տարողունակությունը` 30.000 մարդ։ Այն մեծությամբ երկրորդ խոշորագույն ամֆիթատրոնն է Կոլիզեյից հետո։ Ամենայն հավանականությամբ ամֆիթատրոնի շինարարությունն սկսվել է մ. թ. ա. 230 թվականին՝ տևելով ութ տարի։ Եվ չնայած այն հասցրել են զարդարել բազմագույն խճանկարով, շինարարությունն ընդհատվել է։ Ամֆիթատրոնն օգատագործել են կարճ ժամանակ, իսկ նրա կառուցումը վերջնականապես չի ավարտվել։
Մինչև 7-րդ դարը հին հռոմեական ճարտարապետների կառույցը մնացել է անխաթար։ Քաղաքի արաբ բնակիչները սկսել են ոչ պիտանի ամֆիթատրոնն օգտագործել, որպես անվճար շինանյութի աղբյուր։ Կառույցը պատրաստվել էր դեղնավուն ավազաքարից, որ հեշտ է մշակվում։ Քարի մեծ բեկորները օգտագործվել են Էլ Ջեմ և Քայրուան քաղաքների մզկիթների կառուցման համար։ 19-րդ դարի երկրորդ կեսին կառույցն օգտագործվել է խանութի, բնակարանի, ցորենի պահեստի նշանակությամբ[1]։
20-րդ դարում պատահականորեն պահպանված հինհռոմեական խճանկարները տեղափոխվել են տեղի հնագիտական թանգարան։ 1979 թվականին ամֆիթատրոնի մնացորդները ընդգրկվել են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Bomgardner, David L. (2013). The Story of the Roman Amphitheatre. Routledge. pp. 150–151. ISBN 9781134707393.
- ↑ "Amphitheatre of El Jem". UNESCO. Retrieved 5 May 2016.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլ Ջեմ» հոդվածին։ |