Երիցմանկանց վանք, պատկանում է 17-րդ դարին, գտնվում է Մարտակերտի շրջանում, Արցախ։ Այն միջնադարյան հայ եկեղեցաշինության փայլուն օրինակ է։ Կառուցվել է 1691 թվականին, պատմական Ջրաբերդում։ Վանքը հիմնվել է Մելիք-Իսրայելյանների կողմից, Ջրաբերդի իշխանները, գուցե որպես Գանձասարի և նրա իշխանների՝ Հասան-Ջալալյանների, Խաչենի իշխանների մրցակից։

Երից Մանկանց
Երիցմանկանց վանքը
Հիմնական տվյալներ
Տեսակվանք
ԵրկիրԱրցախ Արցախ
ՏեղագրությունԱրցախ Արցախ Մարտակերտի շրջան,
ԴավանանքՀայ Առաքելական Եկեղեցի
ԹեմԱրցախի
Հոգևոր կարգավիճակՎանք
Հիմնական ամսաթվերը1691
Ներկա վիճակվերականգնվում է
Ճարտարապետական ոճհայկական ճարտարապետություն
Կառուցման սկիզբ.
Կառուցման ավարտ1691
Հիմնադրված1691
Քարտեզ
Քարտեզ
 Yerits Mankants Վիքիպահեստում

Պատմություն

խմբագրել

Պահպանված արձանագրությունների համաձայն՝ եկեղեցին կառուցել են Աղվանից կաթողիկոս Սիմեոնը և իր եղբայր Իգնատիոս վարդապետը՝ 1664 թվականին նվիրատվությունների օժանդակությամբ[1]։ Եկեղեցին կառուցող ճարտարապետը Սարգիսն է, որի առանձին արձանագրությունը գտնվում է ներսում, բեմի հյուսիսային կողմի պատին.

  Շինաւղ և վարպետ եկեղեցոյս ուստա Սարգիսն յիշեցեք ի Քրիստոս
- Ջալալեանց, նշվ. աշխ., էջ 171-179
 

Երիցմանկանց վանքի բնակելի սենյակներից շատերը փլված են, իսկ մնացածները, որոնք ոչ հեռու անցյալում օգտագործվում էին, դեռ կանգուն են։ Բնակելի սենյակների տակ կան նկուղներ, որոնք եղել են պահեստներ, գուցե և թաքստոցներ։

Արցախյան պատերազմի տարիներ

Արցախյան պատերազմի ընթացքում՝ 1992 թվականի հունիսին Ադրբեջանի կողմից Գյուլիստանի գրավումից հետո տեղի շուրջ 14 հազար հայ բնակչությունը ոտքով ճանապարհվեց դեպի Մարտակերտի շրջան։ Այդ խմբից մոտ 2-3 հազարը անտառներով անցնելու ժամանակ հասնում են Երիցմանկանց վանք և ապաստան գտնում վանքի տարածքում՝ մինչև օգնական խմբերի ժամանումը[2]։

Ճարտարապետություն

խմբագրել

Խաչաձև գմբեթակիր հորինվածք ունեցող եկեղեցին շինված է անտաշ քարերով, սպիտակավուն, ներքուստ չորս քառակուսի սյուներով, բակում կան բնակելի սենյակներ։ Եկեղեցու գմբեթն ամբողջովին կառուցված է սրբատաշ կաթնագույն քարից։ Բազմաթիվ և գեղեցիկ քանդակների մեջ հատկապես արժե հիշատակել արևի ժամացույցը՝ քարի վրա կերտված։

Հատակագիծ

խմբագրել
 
Հատակագիծը

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Մկրտչյան, Շ.Մ. (1980). Լեռնային Ղարաբաղի պատմա-ճարտարապետական հուշարձանները. Երևան: Հայաստան հրատարակչություն. էջ 53.
  2. «Շահումյանը չպարտվեց, Շահումյանը հանձնեցին»..., Երկիր օրաթերթ, 20 հունիսի, 1992թ.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 591