Եվրոպական կենտրոնական բանկ

Եվրոպական կենտրոնական բանկ (անգլ.՝ European Central Bank), եվրագոտու Կենտրոնական բանկն է։ Շտաբ-գրասենյակը գտնվում է Գերմանիայի Մայնի Ֆրանկֆուրտ քաղաքում։ Նրա ղեկավար մարմինների մեջ մտնում են ԵՄ անդամ բոլոր պետությունների ներկայացուցիչները։ Բանկն ամբողջությամբ անկախ է ԵՄ մյուս մարմիններից։

Եվրոպական կենտրոնական բանկ
Տեսակ	կենտրոնական բանկ և Եվրոպական միության հաստատություն
Երկիր	Գերմանիա
Կազմված է	Executive Board of the European Central Bank?
Անվանված է	Եվրոպա
Հիմնադրված է	հունիսի 1, 1998
Նախորդ	European Monetary Institute?
Իրադարձություններ	European Central Bank 2014 data breach?
Պաշտոնական կայք

Բանկի գլխավոր գործառույթներն են`

• եվրագոտու դրամավարկային քաղաքականության մշակումն ու իրականացումը,
• եվրահամակարգի պաշտոնական (ոսկեարժութային) պահուստների կառավարումը,
• եվրոյի թողարկումը,
• առանցքային տոկոսադրույքների որոշումը,
• ԵԿԲ-ի գլխավոր նպատակը եվրագոտում գնային կայունության պահպանումն է (եվրագոտում սպառողական գների ներդաշնակեցված ինդեքսի տարեկան աճը չպետք է գերազանցի 2 %-ը)։

Կենտրոնական բանկերի եվրահամակարգը բաղկացած է ԵԿԲ-ից և Եվրամիության բոլոր երկրների ազգային կենտրոնական բանկերից։ Եվրոպական կենտրոնական բանկի հիմնական պաշտոնական նպատակն է պահպանել գների կայունությունը եվրագոտում։ Նրա խնդիրն է նաև մշակել և իրականացնել Դրամավարկային քաղաքականություն եվրագոտում, իրականացնել միջազգային արժութային գործառնություններ, պահպանել անդամ պետությունների արտարժույթի պաշտոնական պահուստները և կառավարել դրանք, նպաստել վճարային համակարգի սահուն գործունեությանը։ Եվրոյի ներդրումից հետո ստեղծվել է Եվրահամակարգը (Eurosystem), որը ներառում է ԵԿԲ-ն և եվրագոտու երկրների ազգային կենտրոնական բանկերը։ Այսինքն՝ Կենտրոնական բանկերի եվրոպական համակարգն ավելի լայն է, քան Եվրահամակարգը։

ԵԿԲ-ի ղեկավար մարմիններ

ԵԿԲ ղեկավար մարմինները կազմված են վարչության (Executive Board) և կառավարիչների խորհրդից (Governing Council), որը ներառում է եվրագոտու երկրների ազգային Կենտրոնական բանկերի տնօրինության և կառավարիչների անդամներին։ Հիմնարկը ղեկավարում է Եվրոպական կենտրոնական բանկի նախագահը, որն ընտրվում է 8 տարի ժամկետով։

Ներկայումս վարչության կազմում ընդգրկված է վեց մարդ, այդ թվում՝ ԵԿԲ-ի նախագահը և ԵԿԲ-ի փոխնախագահը։ Թեկնածություններն առաջարկվում են կառավարիչների խորհրդի կողմից, հավանության են արժանանում Եվրոպական խորհրդարանի և եվրագոտու մեջ մտնող պետությունների ղեկավարների կողմից։

• Քրիստին Լագարդը (Christine Madeleine Odette Lagarde) ԵԿԲ նախագահ,
• Վիտոր Կոնստանցիո (Vítor Constâncio), փոխնախագահ,
• Փիթեր Պրայետ (Peter Praet), վարչության անդամ,
• Սաբինա Լաուտենշլեգեր (Sabine Lautenschläger), խորհրդի անդամ,
• Իվ Մերշ (Yves Mersch), վարչության անդամ,
• Բենուա Կերե (Benoît Cururé), վարչության անդամ։

Կառավարիչների խորհուրդը կազմված է ԵԿԲ տնօրինության անդամներից և եվրագոտու երկրների ազգային Կենտրոնական բանկերի կառավարիչներից։ Ձայնի իրավունք ունեն միայն կառավարիչների խորհրդի անդամները, որոնք ներկա են անձամբ կամ մասնակցում են հեռուստակոնֆերանսին։ Կառավարիչների խորհրդի անդամը կարող է նշանակել փոխարինող, եթե երկար ժամանակ հնարավորություն չունի ներկա գտնվել նիստերին։

Քվեարկության համար պահանջվում է խորհրդի անդամների 2/3-ի ներկայությունը, սակայն կարող է հավաքվել ԵԿԲ արտակարգ նիստ, որի համար չի սահմանվում ներկաների նվազագույն քանակ։

Որոշումներն ընդունվում են ձայների մեծամասնությամբ, ձայների հավասարության դեպքում նախագահի ձայնն ավելի մեծ կշիռ ունի։ Կապիտալի հետ կապված հարցերի լուծումը, շահույթի բաշխումը որոշվում է քվեարկությամբ, ձայների կշիռը հավասար է ԵԿԲ կանոնադրական կապիտալում ազգային բանկերի մասնաբաժիններին։

Կառավարիչների խորհուրդը որոշում է Տնտեսական և արժութային միության դրամավարկային քաղաքականությունը, սահմանում է տոկոսադրույքները և կառավարում է Կենտրոնական բանկերի եվրոպական համակարգի պաշտոնական պահուստները։ Տնօրինությունը կառավարիչների խորհրդի որոշումները դարձնում է Ազգային կենտրոնական բանկերին ուղղված հրահանգներ։ Եվրոյի թողարկումը արտոնելու բացառիկ իրավունք ունի ԵԿԲ-ի կառավարիչների խորհուրդը, կարող են թողարկել ԵԿԲ-ն և Ազգային կենտրոնական բանկերը։

ԵԿԲ-ի դրամավարկային քաղաքականություն

ԵԿԲ-ն կարգավորում է դրամական պաշարների բաշխումը ֆինանսական հաստատությունների, պետության և ընկերությունների միջև։ Դրա համար օգտագործվում են ավանդական գործիքներ՝ բաց շուկայում գործարքներ, ամենօրյա փոխառություններ և ավանդներ, նվազագույն պարտադիր պահուստների նորմատիվներ։ Ազգային դրամավարկային համակարգերից տարբերությունն այն է, որ ԵԿԲ-ն ողջ դրամավարկային քաղաքականությունն իրականացվում է ապակենտրոնացված հիմունքներով։ ԵԿԲ-ն որոշումներ է կայացնում և սահմանում դրանց իրականացման կանոնները։ Գործնական գործողությունները կատարվում են Ազգային Կենտրոնական բանկի կողմից` ԵԿԲ-ի խստագույն հրահանգների համաձայն։

Կենտրոնական բանկերի եվրոպական համակարգն օգտագործում է չորս տեսակի գործառնություններ բաց շուկայում։ Դրանցից գլխավորը հիմնականը վերաֆինանսավորման գործառնություններն են (main refinancing operations-MRO): Դրանց միջոցով փոխանցվում է Կենտրոնական բանկերի եվրոպական համակարգին բանկային հանրությանը հատկացվող միջոցների մեծ մասը։ Իրացվելիությունը տրամադրվում է մեկ շաբաթվա ժամանակահատվածի ընթացքում` ստանդարտ պայմաններում անցկացվող մրցույթների միջոցով։ Մրցույթի սկզբում հայտարարվում է այս շաբաթվա մրցույթի համար նվազագույն դրույքաչափ։ Առևտրային բանկերը դիմումներ են կատարում հիմնադրամների համար, և դրանցից յուրաքանչյուրը նշում է դրա համար ընդունելի դրույքաչափ, որը չի կարող ցածր լինել ուղենիշային դրույքաչափից։

Ավանդաբար, ԵԿԲ վերաֆինանսավորման բոլոր ստանդարտ գործողություններն իրականացվում են բազմակի փոխարժեքով կամ այսպես կոչված ամերիկյան տենդերի տեսքով։ Յուրաքանչյուր առևտրային բանկ կարող է ներկայացնել երկու կամ ավելի դիմում ՝ տարբեր գումարներով և տարբեր դրույքաչափերով։ Մասնակիցները չգիտեն ներկայացված բոլոր հայտերի ծավալը։ Յուրաքանչյուր հատուկ մրցույթի վերաֆինանսավորման ծավալը որոշվում է ԵԿԲ-ի կողմից։ Հայտերի գոհունակությունն անցնում է վերևից ներքև՝ բարձր առաջարկներից ցածր։ Հայտերի մի մասը՝ նվազագույն դրույքաչափերով, չի բավարարվում։ 2008 թվականի կեսերից, համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամի և եվրագոտում իրացվելիության պակասի պատճառով, ԵԿԲ - ն անցել է ֆիքսված տոկոսադրույքով վերաֆինանսավորման գործողություններին՝ հայտերի լիարժեք բավարարմամբ։

Երկարաժամկետ վերաֆինանսավորման գործառնություններ (long-term refinancing operations — LTRO) - հակադարձ իրացվելիության գործարքներ։ Անցկացվում են ամսական մեկ անգամ, մարման ժամկետը երեք ամիս է, նպատակը գործընկերներին լրացուցիչ և երկարաժամկետ անվտանգություն ապահովելն է։

Ճշգրիտ կարգավորման գործառնություններն (fine tuning operations) իրականացվում են անկանոն կերպով, որքան անհրաժեշտ է՝ իրացվելիության հանկարծակի տատանումների հետևանքները մեղմելու համար։

Կառուցվածքային գործառնություններ (structural operations), պարտքերի սերտիֆիկատների, հակադարձ և կանխիկ գործարքների թողարկում:Նպատակը ֆինանսական ոլորտում ԵՄ կառուցվածքային դիրքի ճշգրտումն է։

Վերաֆինանսավորման գործառնություններում (MRO, LTRO) կենտրոնական բանկերը առևտրային բանկերին վարկ են տրամադրում արժեթղթերի դիմաց։ Դրամարկղային գործառույթներում և կառուցվածքային գործառնություններում օգտագործվում են ոչ միայն վերադարձի գործարքները (վարկերը), այլև ուղղակի գործարքները արժեթղթերի վաճառքի համար։ Ըստ այդմ, դրամական միջոցների հոսքը կարող է ընթանալ ինչպես կենտրոնական բանկերից դեպի առևտրային, այնպես էլ հակառակ ուղղությամբ։

Օրական փոխատվություններն ու ավանդները (եվրագոտում դրանք պաշտոնապես կոչվում են «standing facilities» - «մշտական գործիքներ») թույլ են տալիս եվրագոտու ֆինանսական ինստիտուտներին կառավարել իրացվելիությունը աշխատանքային օրվա վերջում, երբ միջբանկային շուկան փակվում է։ Օրական վարկի շնորհիվ բանկը կարող է կատարել վճարում `սեփական բավարար միջոցների բացակայության դեպքում։ Օրական ավանդը հնարավորություն է տալիս ժամանակավորապես տոկոսով ազատ միջոցներ ներդնել։ Մինչճգնաժամային շրջանում (1999-2007) օրական ավանդների տոկոսադրույքը սովորաբար 1 տոկոսային կետով ցածր էր հիմնական վերաֆինանսավորման գործարքների տոկոսադրույքից, իսկ օրական վարկերի տոկոսադրույքը՝ 1 տոկոսային կետով բարձր։ Նշված երկու սակագները համապատասխանաբար ծառայում են որպես գիշերային շուկայի փոխարժեքի ցածր և վերին սահման։

Պարտադիր պահուստների նորմը եվրագոտում որոշվում է ԵԿԲ որոշմամբ։ Ըստ ԵԿԲ-ի կանոնների՝ պարտադիր պահուստավորման նորմատիվը պետք է կատարվի միջին հաշվետու ժամանակահատվածում (maintenance period), չորս շաբաթ տևողությամբ։

Գրականություն

• Кетти Лин Дейтрейдинг на рынке Forex. Стратегии извлечения прибыли = Day Trading the Currency Market: Technical and Fundamental Strategies to Profit from Market Swings. — М.: Альпина Паблишер, 2012. — 240 с. — ISBN 978-5-9614-1326-7

Արտաքին հղումներ

• Сайт ЕЦБ
• Устав ЕЦБ