Եղեգիսի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Վայոց ձորի մարզ)

Այս հոդվածը ներկայացնում է Վայոց ձորի մարզի Եղեգիս գյուղի պատմության և մշակույթի հուշարձանների ցանկը, որը 2002 թ․ հաստատվել է Հայաստանի կառավարության կողմից^[1]։ Ցանկում ներառված է ընդամենը 101 հուշարձան (19 միավոր)։

հուշարձան	կառուցված	վայր, հասցե	կոորդ	համարանիշ	նշան.	հավելյալ նշումներ	պատկեր
Գերեզմանոց	13-14 դդ.	հս-աե մասում	—	11.21/1	Տ	Սբ. Նշան եկեղեցուց 200 մ ամ, տնամերձում Սբ. Նշան եկեղեցու շուրջը տարածվող գերեզմանոցի մի հատվածն է՝ առանձնացված կառուցապատման հետևանքով	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.21/1.1	Հ	աե եզրին, ընկած գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1253 թ.		—	11.21/1.2	Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 1-ինը պատվիրատու՝ Մխիթար	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1253 թ.		—	11.21/1.3	Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 2-րդը պատվիրատու՝ Մարգարէ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1253 թ.		—	11.21/1.4	Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 3-րդը պատվիրատու՝ Ապլիկ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1253 թ.		—	11.21/1.5	Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից վերջինը	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1556 թ.		—	11.21/1.6	Հ	հվ մասում, հենած քարաբեկորներին	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-14 դդ.	2 կմ ամ	—	11.21/2	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, սարալանջին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1283 թ.		—	11.21/2.1	Հ	կանգնեցված պատվանդանին, պատվիրատու՝ Ավետիս, Մխիթար, նախնական կառուցվածքը՝ որմնափակ	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց. Օրբելյանների տոհմական տապանատունը	13-14 դդ.	ամ մասում	—	11.21/3	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, դպրոցից 100 մ աե, բարեկարգված՝ 1970-ական թթ.	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.21/3.1	Հ	որմնափակ, զույգ խաչքարեր	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Սմբատի	1280 թ.		—	11.21/3.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Մաթունի	1292 թ.		—	11.21/3.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Հազայրդեղի և Հասան Պուղի	1303 թ.		—	11.21/3.4	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	16-17 դդ.		—	11.21/3.5	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	15-17 դդ.	ամ մասում	—	11.21/4	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից աջ, դպրոցից 50 մ աե	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1468 թ.		—	11.21/4.1	Հ	կանգնեցված գետնին, հողմահարված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1501 թ.		—	11.21/4.2	Հ	ընկած գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	11.21/4.3	Հ	կանգնեցված գետնին, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Հակոբի	1556 թ.		—	11.21/4.4	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Համբարձում սարկավագի	1564 թ.		—	11.21/4.5	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար Ավանեսի	16-17 դդ.		—	11.21/4.6	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	16-17 դդ.		—	11.21/4.7	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի	14-17 դդ.	հվ-աե մասում	—	11.21/5	Տ	Եղեգիս գետի ձախ ափին, «Յապոնի բաղեր» վայրում, թեք ձորալանջին	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	14-17 դդ.		—	11.21/5.1	Տ	գյուղատեղիի ամ մասում, եբրայերեն արձանագիր տապանաքարերով	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրաղաց	14-15 դդ.		—	11.21/5.2	Տ	գյուղատեղիի հս-աե կողմում, հանքային ջրի աղբյուրների մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Ջրաղաց	14-15 դդ.		—	11.21/5.3	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Ջրաղաց	14-19 դդ.		—	11.21/5.4	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի	11-17 դդ.	5 կմ հս	—	11.21/6	Տ	գյուղի արոտավայրերում, Ցաղաց քար համալիրից 1 կմ աե	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-14 դդ.		—	11.21/6.1	Տ	գյուղատեղիի հս մասում, տեղանքի թեքության պատճառով խիստ ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.21/6.1.1	Հ	արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.21/6.1.2	Հ	արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Գյուղատեղի «Հոստուն» («Ոստինք»)	5-17 դդ.	2 կմ ամ	—	11.21/7	Տ	Եղեգիս և Շատին գյուղերի միջև, Եղեգիս գետի աջ ափին	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	17 դ.		—	11.21/7.1	Տ	գյուղատեղիի ամ մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10 դ.		—	11.21/7.1.1	Հ	ագուցված խորանի հս պատին, ներքուստ, վերին ձախ անկյունը վնասված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	11 դ.		—	11.21/7.1.2	Հ	ագուցված խորանի հս պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1271 թ.		—	11.21/7.1.3	Հ	եկեղեցու հս-ամ մույթի շարվածքում, երկայնական կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1273 թ.		—	11.21/7.1.4	Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.21/7.1.5	Հ	եկեղեցու ներսում, հենած հս-ամ մույթին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.21/7.1.6	Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	11.21/7.1.7	Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքին, ստորին ձախ անկյունը կոտրված, զույգ խաչքարերից վերինը, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	11.21/7.1.8	Հ	ագուցված եկեղեցու հս-ամ մույթի ստորին մասում	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	11.21/7.1.9	Հ	ագուցված խորանում, ստորին մասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մասումփի	1551 թ.		—	11.21/7.1. 10	Հ	ագուցված խորանում	10&descriptionlang=hy&description=&lat=&lon= Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1607 թ.		—	11.21/7.1. 11	Հ	հորիզոնական դիրքով դրված խորանի հս խորշում	11&descriptionlang=hy&description=&lat=&lon= Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-17 դդ.		—	11.21/7.2	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի	12 դ.	գ. մ.	—	11.21/8	Հ	թաղածածկ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	10 դ., վրկնգ.՝ 1703 թ.	գ. մ.	—	11.21/9	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Ավանիկի	11 դ.		—	11.21/9.1	Հ	ագուցված հվ պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.21/9.2	Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.21/9.3	Հ	եկեղեցու ներսում, հենած հվ պատին, եռատված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	11.21/9.4	Հ	ագուցված հվ մուտքից վեր, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	11.21/9.5	Հ	հորիզոնական դիրքով կիսով թաղված եկեղեցու հվ մուտքի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	11.21/9.6	Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Մելիքշահի	14 դ.		—	11.21/9.7	Հ	ագուցված հվ պատին, մուտքի մոտ, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16-17 դդ.		—	11.21/9.8	Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1701 թ.		—	11.21/9.9	Հ	ագուցված հվ ավանդատան հս խորշում, հորիզոնական դիրքով	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	1345 թ.		—	11.21/9.10.10	Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Նշան (Սբ. Կարապետ)	13 դ.	աե մասում	—	11.21/10	Հ	վրկնգ.՝ 1973-1974 թթ. վրկնգ ճարտ.՝ Յու. Թամանյան	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ	13-14 դդ.		—	11.21/10.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-17 դդ.		—	11.21/10.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	10-11 դդ.		—	11.21/10.2.1	Հ	գավթի ամ պատի մոտ, հենած քարաբեկորներին, ստորին մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Հոգսադեղի	1305 թ.		—	11.21/10.2.2	Հ	գավթում, կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	11.21/10.2.3	Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	15-16 դդ.		—	11.21/10.2.4	Հ	եկեղեու հս կողմում, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը, վերին ձախ մասը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Խոնդըշի	1503 թ.		—	11.21/10.2.5	Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ, վերին աջ անկյունը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Փաշիկի	1549 թ.		—	11.21/10.2.6	Հ	եկեղեու հս կողմում, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, վերին ձախ մասը վնասված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1550 թ.		—	11.21/10.2.7	Հ	եկեղեցու ամ մասում, հենած պատին, ստորին մասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	11.21/10.2.8	Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	11.21/10.2.9	Հ	եկեղեցու ամ մասում, հենած պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար պարոն Լուսի	1320 թ.		—	11.21/10.2.10	Հ	գավթում, հս պատի մոտ	Լուսանկար վերբեռնել
Տապանաքար	15-16 դդ.		—	11.21/10.2.11	Տ	գավթում, սֆինքսաձև	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Ստեփանոս (Զորաց եկեղեցի)	14 դ.	աե մասում	—	11.21/11	Հ	աե եզրին, Եղեգիս գետի աջ ափին, պատվիրատու՝ Ստեփանոս Տարսայիճ, վրկնգ.՝ 1971-1972 թթ., վրկնգ ճարտ.՝ Յու. Թամանյան	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Իգնատիոսի	13 դ.		—	11.21/11.1	Հ	ագուցված բեմի ամ պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Գրիգորի	14 դ.		—	11.21/11.2	Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ	Լուսանկար վերբեռնել
Գավիթ	14 դ.		—	11.21/11.3	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	16 դ.		—	11.21/11.3.1	Հ	ընկած գավթում, վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	9-17 դդ.		—	11.21/11.4	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	14 դ.		—	11.21/11.4.1	Հ	ընկած բակում, ստորին մասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	14 դ.		—	11.21/11.5	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1247 թ.	1 կմ ամ	—	11.21/12	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, որմնափակ, պատվիրատու՝ Գրիգոր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1273 թ.	աե մասում	—	11.21/13	Հ	Զորաց եկեղեցուց 200 մ հվ-ամ, որմնափակ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1313 թ.	1,2 կմ ամ	—	11.21/14	Հ	ճանապարհի աջ եզրին պատվիրատու՝ Էլխաթուն	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1340 թ.	0,5 կմ ամ	—	11.21/15	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհից աջ որմնափակ, պատվիրատու՝ Գրիգոր և Մխիթար	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	17 դ.	գ. մ.	—	11.21/16	Հ	Սբ. Աստվածածին եկեղեցուց 40 մ հս-ամ, տնամերձում, կանգնեցված գետնին	Լուսանկար վերբեռնել
Վանական համալիր. Հերմոնի վանքը (Կնեվանք)	936 թ., 10-17 դդ.	3 կմ աե	—	11.21/17	Հ	Եղեգիս - Հերմոն ճանապարհից 700 մ հս	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Գրիգոր Լուսավորիչ	936 թ., 17 դ.		—	11.21/17.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Երեմիայի	1451 թ.		—	11.21/17.1.1	Հ	ագուցված հս պատին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1458 թ.		—	11.21/17.1.2	Հ	ագուցված հս մույթի ամ երեսին	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1539 թ.		—	11.21/17.1.3	Հ	խորանում վերնամասը չի պահպանվել	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Սարգսի	15-16 դդ.		—	11.21/17.1.4	Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար Անտոն վարդապետի	17 դ.		—	11.21/17.1.5	Հ	եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից աջ, վերին աջ անկյունը կոտրված	Լուսանկար վերբեռնել
Պարիսպ	16 դ.		—	11.21/17.2	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	10-16 դդ.		—	11.21/17.3	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Վանական համալիր «Ճգնավորի քար անապատ» («Գյոլում բուլաղ»)	13-18 դդ.	4 կմ հս-աե	—	11.21/18	Հ	ավերված	Լուսանկար վերբեռնել
Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին	13-14 դդ.		—	11.21/18.1	Հ		Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13 դ.		—	11.21/18.1.1	Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	1241 թ.		—	11.21/18.1.2	Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, բեկորված	Լուսանկար վերբեռնել
Խաչքար	13-14 դդ.		—	11.21/18.1.3	Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, երկատված	Լուսանկար վերբեռնել
Գերեզմանոց	13-14 դդ.		—	11.21/18.2	Տ		Լուսանկար վերբեռնել
Վանական համալիր Քարեվանք	9-10 դդ.	3 կմ հս-աե	—	11.21/19	Տ	Եղեգիսի կիրճում, Հերմոնի վանքից հս, բարձր ժայռի գագաթին	Լուսանկար վերբեռնել