Ռաբբուլա Եդեսացի
Ռաբբուլա Եդեսացի (անհայտ, Խալկիս, Սիրիա - 435[1], Ուռհա, Արևելքի թեմ, Արևելքի պրեֆեկտուրա, Բյուզանդական կայսրություն), ականավոր աստվածաբան և եկեղեցական գործիչ, ասորական հայրաբանության ամենանշանավոր ներկայացուցիչներից մեկը։ 412 թվականից մինչև իր վախճանը եղել է Եդեսիայի եպիսկոպոսը։
| Ռաբբուլա Եդեսացի | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | անհայտ |
| Ծննդավայր | Խալկիս, Սիրիա |
| Մահացել է | 435[1] |
| Մահվան վայր | Ուռհա, Արևելքի թեմ, Արևելքի պրեֆեկտուրա, Բյուզանդական կայսրություն |
| Քաղաքացիություն | .png){kind=small} Բյուզանդական կայսրություն |
| Կրոն | ուղղափառություն |
| Մասնագիտություն | քահանա և գրող |
Կենսագրություն խմբագրել
Ռաբբուլայի մասին կարևոր կենսագրական տվյալներ է հաղորդում ասորերեն լեզվով գրված նրա վարքը, որը հավանաբար ստեղծվել է 436-457 թվականների միջև ընկած ժամանակահատվածում՝ եդեսացի անհայտ հեղինակի կողմից[2]։ Ռաբբուլայի հայրը եղել է հեթանոս քուրմ, իսկ մայրը՝ քրիստոնյա, ում շնորհիվ էլ նա սերտ կապեր է ունեցել քրիստոնյաների հետ։ Նա սկզբնական շրջանում եղել է պետական ծառայող։ Ռաբբուլայի քրիստոնյա դառնալու գործում կարևոր ազդեցություն են ունեցել նրա ծանոթությունը Աբրահամ միայնակյացի, Խալկիսի Եվսեբիոս և Հալեպի Ակակիոս եպիսկոպոսների հետ, որոնց ազդեցության տակ Ռաբբուլան մեկնում է Պաղեստին և մկրտվում Հորդանան գետում, այնուհետև սկսում է վարել ճգնավորական կյանք[3]։ 412 թվականի գարնանը Ռաբբուլան ընտրվում է Եդեսիայի եպիսկոպոս։ Նրա հետևողական ջանքերի շնորհիվ շուտով Եդեսիայի թեմը ծաղկում է ապրում և դառնում իր ժամանակի գիտական կենտրոններից մեկը։ Ռաբբուլան աչքի էր ընկնում նաև աղանդավորական և հերետիկոսական շարժումների դեմ իր անհաշտ պայքարով։ Նա հանդիսանում էր հականեստորական շարժման գլխավոր դեմքերից մեկը և Կյուրեղ Ալեքսանդրացու քրիստոսաբանության ջերմ ջատագովը[4]։ Ռաբբուլան հականեստորական այս պայքարի ընթացքում Մելիտենեի եպիսկոպոս Ակակիոսի միջնորդությամբ նամակագրական կապ է հաստատել Հայոց Կաթողիկոս Սահակ Ա Պարթևի հետ՝ նրան զգուշացնելով Մեծ Հայքի տարածքում հայտնված նեստորական քարոզիչների վտանգից[5]։ Ռաբբուլան վախճանվել է 435 կամ 436 թվականի օգոստոսի 8-ին[6]։ Նրա գրական ժառանգությունից պահպանվել են միայն մի քանի պատառիկներ։
Գրականություն խմբագրել
- Karl Pinggéra: Rabula von Edessa † 435/6. In: Wassilios Klein (Hrsg.)։ Syrische Kirchenväter. Stuttgart 2004, S. 57–70.
- Klaus-Peter Todt: Rabbula. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 7, Bautz, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-048-4, Sp. 1156–1159.
- Georg Günter Blum: Rabbula von Edessa. Der Christ, der Bischof, der Theologe, CSCO 300, Subs. 34, Louvain 1969.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ Tj. Baarda, The Gospel Text in the Biography of Rabbula, in: Vigiliae Christianae, Vol. 14, No. 2, Juni 1960, S. 102–127, hier S. 103
- ↑ Karl Pinggéra, Rabula von Edessa † 435/6, in: Wassilios Klein (Hrsg.): Syrische Kirchenväter. Stuttgart 2004, S. 60-61.
- ↑ Karl Pinggéra, Rabula von Edessa † 435/6, in: Wassilios Klein (Hrsg.): Syrische Kirchenväter. Stuttgart 2004, S. 64-69.
- ↑ Georg Günter Blum, Rabbula von Edessa, in: LThK, Bd. 8, Freiburg 1999, S. 789.
- ↑ Karl Pinggéra, Rabula von Edessa † 435/6, in: Wassilios Klein (Hrsg.): Syrische Kirchenväter. Stuttgart 2004, S. 69.