Եվրոպական պարտքային ճգնաժամ
Եվրոպական պարտքային ճգնաժամ (հաճախ կոչվում է նաև եվրոգոտու ճգնաժամ կամ եվրոպական սուվերեն պարտքի ճգնաժամ), բազմամյա պարտքային ճգնաժամ է, որը տեղի է ունեցել Եվրամիությունում (ԵՄ) 2009 թվականից մինչև 2010-ականների կեսերը մինչև վերջ։ Եվրոգոտու անդամ մի քանի երկրներ (Հունաստան, Պորտուգալիա, Իռլանդիա, Իսպանիա և Կիպրոս) չկարողացան մարել կամ վերաֆինանսավորել իրենց պետական պարտքը կամ փրկել գերպարտք ունեցող բանկերը իրենց ազգային վերահսկողության ներքո՝ առանց երրորդ կողմերի օգնության, ինչպիսիք են եվրոգոտու այլ երկրները, եվրոպական երկրները։ Կենտրոնական բանկը (ԵԿԲ) կամ Արժույթի միջազգային հիմնադրամը (ԱՄՀ)։ link=|մինի Եվրոգոտու ճգնաժամը պայմանավորված էր վճարային հաշվեկշռի ճգնաժամով, որը օտարերկրյա կապիտալի հանկարծակի կանգ է առնում այն երկրներում, որոնք ունեին զգալի դեֆիցիտներ և կախված էին արտաքին վարկավորումից։ Ճգնաժամը խորացավ պետությունների՝ արժեզրկման (ազգային արժույթի արժեքի նվազում) դիմելու անկարողությամբ[1][2]։ Եվրոգոտու որոշ անդամներում պարտքի կուտակումը մասամբ պայմանավորված էր եվրոգոտու անդամ երկրների միջև մակրոտնտեսական տարբերություններով մինչև եվրոյի ընդունումը։ Եվրոպական կենտրոնական բանկն ընդունել է տոկոսադրույք, որը խրախուսում է Հյուսիսային եվրագոտու անդամների ներդրողներին վարկեր տրամադրել հարավին, մինչդեռ հարավը խրախուսվում էր վարկ վերցնել, քանի որ տոկոսադրույքները շատ ցածր էին։ Ժամանակի ընթացքում դա հանգեցրեց դեֆիցիտի կուտակմանը հարավում, առաջին հերթին մասնավոր տնտեսական դերակատարների կողմից։ Եվրոգոտու անդամ երկրների միջև հարկաբյուջետային քաղաքականության համակարգման բացակայությունը նպաստեց եվրոգոտու կապիտալի անհավասարակշռությանը, մինչդեռ եվրոգոտու պետությունների միջև ֆինանսական կարգավորման կենտրոնացման կամ ներդաշնակեցման բացակայությունը, զուգորդված բանկերին օգնություն տրամադրելու վստահելի պարտավորությունների բացակայության հետ, խթանեց ռիսկային ֆինանսական գործարքները[1][2]։ բանկեր. Ճգնաժամի մանրամասն պատճառները տարբեր էին երկրից երկիր։ Մի շարք երկրներում գույքային փուչիկից առաջացած մասնավոր պարտքերը փոխանցվել են սուվերեն պարտքին՝ բանկային համակարգի օգնության և կառավարության արձագանքների արդյունքում տնտեսությունների դանդաղեցմանը հետփուչիկային տնտեսություններին։ Եվրոպական բանկերն ունեն զգալի չափի սուվերեն պարտք, այնպես որ բանկային համակարգերի կամ սուվերենների վճարունակության հետ կապված մտահոգությունները բացասաբար են ամրապնդվում[3]։
Ճգնաժամի սկիզբը եղավ 2009 թվականի վերջին, երբ Հունաստանի կառավարությունը բացահայտեց, որ իր բյուջեի դեֆիցիտը շատ ավելի մեծ է, քան նախկինում ենթադրվում էր։ Հունաստանը արտաքին օգնության կոչ արեց 2010 թվականի սկզբին՝ ստանալով ԵՄ-ԱՄՀ օգնության փաթեթը 2010 թվականի մայիսին[2]։ Եվրոպական երկրներն իրականացրել են ֆինանսական աջակցության մի շարք միջոցառումներ, ինչպիսիք են Ֆինանսական կայունության եվրոպական հիմնադրամը (EFSF) 2010 թվականի սկզբին և Եվրոպական կայունության մեխանիզմը (ESM): 2010 թվականի վերջին։ ԵԿԲ-ն նույնպես նպաստեց ճգնաժամի լուծմանը` նվազեցնելով տոկոսադրույքները և տրամադրելով ավելի քան մեկ տրիլիոն եվրոյի էժան վարկեր` եվրոպական բանկերի միջև դրամական հոսքերը պահպանելու համար։ 2012 թվականի սեպտեմբերի 6-ին ԵԿԲ-ն հանդարտեցրեց ֆինանսական շուկաները՝ հայտարարելով եվրոգոտու բոլոր երկրներին, որոնք ներգրավված են EFSF/ESM-ի կողմից ինքնիշխան պետական օգնության/նախազգուշական ծրագրում անվճար անսահմանափակ աջակցության մասին՝ որոշակի եկամտաբերությունը իջեցնելով Ուղղակի դրամական գործարքները (OMT)[4]: Իռլանդիան և Պորտուգալիան ստացել են ԵՄ-ի և ԱՄՀ-ի օգնության ծրագրերը համապատասխանաբար 2010 թվականի նոյեմբերին և 2011 թվականի մայիսին։ 2012 թվականի մարտին Հունաստանը ստացավ իր երկրորդ օգնությունը։ Ե՛վ Իսպանիան, և՛ Կիպրոսը փրկարարական փաթեթներ են ստացել 2012 թվականի հունիսին[2]։
Տնտեսական աճին վերադառնալը և բարելավված կառուցվածքային դեֆիցիտը հնարավորություն տվեցին Իռլանդիային և Պորտուգալիային դուրս գալ իրենց օգնության ծրագրերից 2014թ. հուլիսին։ Հունաստանին և Կիպրոսին երկուսն էլ կարողացան մասամբ վերականգնել շուկայի հասանելիությունը 2014 թվականին։ Իսպանիան երբեք պաշտոնապես չստացավ փրկության ծրագիր։ ESM-ից դրա փրկության փաթեթը նախատեսված էր բանկի վերակապիտալացման հիմնադրամի համար և չէր ներառում ֆինանսական աջակցություն հենց կառավարությանը։ Ճգնաժամը զգալի անբարենպաստ տնտեսական հետևանքներ ունեցավ և աշխատաշուկայի հետևանքները, Հունաստանում և Իսպանիայում գործազրկության մակարդակը հասավ 27%-ի և մեղադրվում էր ցածր տնտեսական աճի համար, ոչ միայն ամբողջ եվրոգոտու, այլև ողջ Եվրամիության համար։ Այն մեծ քաղաքական ազդեցություն ունեցավ եվրոգոտու 19 երկրներից 10-ի իշխող կառավարությունների վրա՝ նպաստելով իշխանափոխություններին Հունաստանում, Իռլանդիայում, Ֆրանսիայում, Իտալիայում, Պորտուգալիայում, Իսպանիայում, Սլովենիայում, Սլովակիայում, Բելգիայում և Նիդեռլանդներում, ինչպես նաև երկրից դուրս։ եվրոգոտին Միացյալ Թագավորությունում[5]։
Պատճառներ խմբագրել
Եվրոգոտու ճգնաժամը առաջացել է եվրոգոտու կառուցվածքային խնդրի և բարդ գործոնների համակցությամբ։ Համաձայնություն կա, որ եվրոգոտու ճգնաժամի հիմքում ընկած է վճարային հաշվեկշռի ճգնաժամը (օտարերկրյա կապիտալի հանկարծակի կանգն այն երկրներում, որոնք կախված են արտաքին վարկավորումից), և որ այս ճգնաժամը վատթարացել է նրանով, որ պետությունները չեն կարող. դիմել արժեզրկման (ազգային արժույթի արժեքի նվազում՝ արտահանումն ավելի մրցունակ դարձնելու արտաքին շուկաներում)[1][2]։ Այլ կարևոր գործոններ ներառում են ֆինանսների գլոբալացումը. հեշտ վարկային պայմաններ 2002–2008 թվականների ընթացքում, որոնք խրախուսում էին բարձր ռիսկային վարկավորման և փոխառության պրակտիկան. 2007–08 ֆինանսական ճգնաժամը; միջազգային առևտրի անհավասարակշռություն; անշարժ գույքի փուչիկները, որոնք դրանից հետո պայթել են. 2008-2012 թվականների մեծ անկումը; հարկաբյուջետային քաղաքականության ընտրություն՝ կապված կառավարության եկամուտների և ծախսերի հետ. և մոտեցումներ, որոնք օգտագործվում են պետությունների կողմից՝ խնդրահարույց բանկային արդյունաբերություններին և մասնավոր պարտատոմսերի սեփականատերերին փրկելու համար՝ ստանձնելով մասնավոր պարտքի բեռը կամ սոցիալական կորուստները։
Եվրոգոտու անդամ երկրների միջև մակրոտնտեսական տարաձայնությունները հանգեցրին անդամ երկրների միջև կապիտալի անհավասարակշռության։ Մինչև եվրոյի ընդունումը, հարավային եվրոգոտու անդամ երկրները արագ աճում էին (բարձրացող աշխատավարձերով և գներով), մինչդեռ հյուսիսային եվրոգոտու անդամները դանդաղ էին աճում։ Չնայած այս տարբեր մակրոտնտեսական պայմաններին, Եվրոպական կենտրոնական բանկը կարող էր ընդունել միայն մեկ տոկոսադրույք՝ ընտրելով մեկը, որը նշանակում էր, որ Գերմանիայում իրական տոկոսադրույքները բարձր են (համեմատած գնաճի) և ցածր եվրոգոտու հարավային անդամ երկրներում։ Սա Գերմանիայի ներդրողներին դրդեց վարկեր տրամադրել հարավին, մինչդեռ հարավը խրախուսվեց վարկ վերցնելու (քանի որ տոկոսադրույքները շատ ցածր էին)։ Ժամանակի ընթացքում դա հանգեցրեց դեֆիցիտի կուտակմանը հարավում, առաջին հերթին մասնավոր տնտեսական դերակատարների կողմից[1][2]։
Համեմատական քաղաքական տնտեսությունը բացատրում է եվրոպական ճգնաժամի հիմնարար արմատները անդամ երկրների տարբեր ազգային ինստիտուցիոնալ կառույցներում (հյուսիսն ընդդեմ հարավի), ինչը ժամանակի ընթացքում պայմանավորեց նրանց զարգացման ասիմետրիկ միտումները և միությունը ենթարկեց արտաքին ցնցումների։ Եվրոգոտու կառավարման կառուցվածքի անկատարությունները արդյունավետ արձագանքելու համար սրել են մակրոտնտեսական տարաձայնությունները[6]։
Եվրոգոտու անդամ երկրները կարող էին մեղմել հարավում կապիտալի հոսքերի և պարտքի կուտակման անհավասարակշռությունը՝ համակարգելով ազգային հարկաբյուջետային քաղաքականությունը։ Գերմանիան կարող էր որդեգրել ավելի ընդլայնող հարկաբյուջետային քաղաքականություն (ներքին պահանջարկը խթանելու և կապիտալի արտահոսքը նվազեցնելու համար), իսկ հարավային եվրոգոտու անդամ երկրները կարող էին ավելի սահմանափակող հարկաբյուջետային քաղաքականություն (ներքին պահանջարկը նվազեցնելու և Հյուսիսից փոխառությունները նվազեցնելու համար)[1][2]։ Համաձայն 1992 թվականի Մաստրիխտի պայմանագրի պահանջների՝ կառավարությունները պարտավորվեցին սահմանափակել իրենց դեֆիցիտի ծախսերը և պարտքի մակարդակը։ Այնուամենայնիվ, ստորագրողներից ոմանք, այդ թվում՝ Գերմանիան և Ֆրանսիան, չկարողացան մնալ Մաաստրիխտի չափանիշների սահմաններում և դիմեցին ապագա պետական եկամուտների արժեթղթավորմանը՝ իրենց պարտքերը և/կամ դեֆիցիտները նվազեցնելու համար՝ շրջանցելով լավագույն փորձը և անտեսելով միջազգային չափանիշները[7]։ Սա թույլ տվեց սուվերեններին քողարկել իրենց դեֆիցիտի և պարտքի մակարդակը տեխնիկայի համակցությամբ, ներառյալ անհամապատասխան հաշվապահական հաշվառումը, արտահաշվեկշռային գործարքները և արժույթի և վարկային ածանցյալ գործիքների բարդ կառուցվածքների օգտագործումը։ 2009 թվականի վերջից Հունաստանի նորընտիր իշխանությունից հետո PASOK-ի կառավարությունը դադարեց քողարկել իր իրական պարտքը և բյուջեի դեֆիցիտը, որոշ եվրոպական պետությունների ինքնիշխան դեֆոլտի վախը հասարակության մեջ զարգացավ, և մի քանի պետությունների պետական պարտքը նվազեց[8]։ Ճգնաժամը հետագայում տարածվեց Իռլանդիայում և Պորտուգալիայում՝ միաժամանակ անհանգստություն առաջացնելով Իտալիայի, Իսպանիայի և եվրոպական բանկային համակարգի և եվրոգոտու ներսում ավելի հիմնարար անհավասարակշռությունների վերաբերյալ։ Թերի հաշվետվությունը բացահայտվել է 2009 թվականի բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսման վերանայման միջոցով՝ ՀՆԱ-ի «6–8%-ից» (ՀՆԱ-ի 3%-ից ոչ ավելին Մաստրիխտի պայմանագրի կանոնն էր) մինչև 12,7%, գրեթե անմիջապես PASOK-ից հետո։ հաղթեց 2009 թվականի հոկտեմբերին Հունաստանի ազգային ընտրություններում։ Միջազգային ֆինանսական ճգնաժամի պատճառով բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսումների մեծ վերափոխումը չի սահմանափակվել միայն Հունաստանով. օրինակ, ԱՄՆ-ում 2009 թվականի բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսումը 2009 ֆինանսական տարվա բյուջեով նախատեսված 407 միլիարդ դոլարից հասցվել է 1,4 տրիլիոն դոլարի Միացյալ Թագավորությունում եղել է նախնական կանխատեսում ավելի քան 4 անգամ ավելի բարձր[9][10]։ Հունաստանում ցածր («6–8%») կանխատեսումը գրանցվել է մինչև տարվա վերջը (2009թ. սեպտեմբեր), որը ակնհայտորեն չի համապատասխանում իրական իրավիճակին։
Հատված ֆինանսական կարգավորումը նպաստեց անպատասխանատու վարկավորմանը ճգնաժամին նախորդող տարիներին։ Եվրագոտում յուրաքանչյուր երկիր ուներ իր ֆինանսական կանոնակարգերը, որոնք ֆինանսական հաստատություններին թույլ էին տալիս օգտագործել մոնիտորինգի և կարգավորող պատասխանատվության բացերը՝ դիմելու բարձր եկամտաբեր, բայց շատ ռիսկային վարկերի։ Ֆինանսական կարգավորումների ներդաշնակեցումը կամ կենտրոնացումը կարող էր մեղմել ռիսկային վարկերի խնդիրը։ Մեկ այլ գործոն, որը խթանեց ռիսկային ֆինանսական գործարքները, այն էր, որ ազգային կառավարությունները չկարողացան արժանահավատորեն պարտավորվել չօգնել ռիսկային վարկեր ստանձնած ֆինանսական հաստատություններին, այդպիսով առաջացնելով բարոյական վտանգի խնդիր[1][2]։
Ճգնաժամի էվոլյուցիան խմբագրել
Եվրոպական պարտքային ճգնաժամը բռնկվեց 2009 թվականի վերջին Մեծ անկման հետևանքով և բնութագրվեց չափազանց բարձր պետական կառուցվածքային դեֆիցիտի և պարտքի մակարդակի արագացմամբ։ Երբ, որպես Մեծ անկման բացասական հետևանք, համեմատաբար փխրուն բանկային հատվածը մեծ կապիտալի կորուստներ ունեցավ, Եվրոպայի պետությունների մեծ մասը ստիպված էր փրկել իրենց ամենաազդեցիկ բանկերից մի քանիսը աջակցող վերակապիտալիզացիայի վարկերով՝ նրանց գոյատևման միջև ամուր կապի պատճառով։ և տնտեսության ֆինանսական կայունությունը։ 2009թ. հունվարի դրությամբ Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայի 10 բանկերից բաղկացած խումբն արդեն խնդրել էր փրկություն տրամադրել[11]։ Այն ժամանակ Եվրահանձնաժողովը հրապարակեց 2009 թվականի համար ԵՄ տնտեսական արտադրանքի 1,8% անկման կանխատեսումը, ինչն էլ ավելի վատթարացրեց բանկերի հեռանկարը[11][12]։ Հանրային ֆինանսավորմամբ բանկերի բազմաթիվ վերակապիտալացումները պատճառներից մեկն են եղել պարտք-ՀՆԱ-ի հարաբերակցության կտրուկ վատթարացման հետևում, որոնք զգացվել են մի քանի եվրոպական կառավարությունների կողմից Մեծ անկման հետևանքով։ Հաղորդվում է, որ Եվրոպայում բռնկվող չորս ինքնիշխան պարտքային ճգնաժամերի հիմնական արմատական պատճառները եղել են. թույլ իրական և պոտենցիալ աճ. մրցակցային թուլություն; բանկերի և սուվերենների լուծարում. նախկինում գոյություն ունեցող պարտք-ՀՆԱ-ի մեծ հարաբերակցություններ; և պարտավորությունների զգալի պաշարներ (պետական, մասնավոր և ոչ մասնավոր հատված[13]):
2010թ.-ի առաջին մի քանի շաբաթներին նոր անհանգստություն նկատվեց պետական չափից ավելի պարտքի հետ կապված, երբ վարկատուները պահանջում էին ավելի բարձր տոկոսադրույքներ մի քանի երկրներից՝ ավելի բարձր պարտքի մակարդակով, դեֆիցիտով և ընթացիկ հաշվի դեֆիցիտով։ Սա իր հերթին դժվարացրեց եվրոգոտու տասնութ կառավարություններից չորսի համար ֆինանսավորել հետագա բյուջեի դեֆիցիտը և մարել կամ վերաֆինանսավորել առկա պետական պարտքը, հատկապես, երբ տնտեսական աճի տեմպերը ցածր էին, և երբ պարտքի բարձր տոկոսը գտնվում էր օտարերկրյա վարկատուների ձեռքում։ Հունաստանի և Պորտուգալիայի դեպքում։
Այն պետությունները, որոնց վրա բացասաբար է ազդել ճգնաժամը, բախվել են պետական պարտատոմսերի տոկոսադրույքների սփրեդների ուժեղ աճին` ներդրողների մտահոգությունների հետևանքով իրենց ապագա պարտքի կայունության վերաբերյալ։ Եվրոգոտու չորս պետություններ պետք է փրկվեին ինքնիշխան օգնության ծրագրերով, որոնք համատեղ տրամադրվել էին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի և Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից՝ Եվրոպական կենտրոնական բանկի տեխնիկական մակարդակով լրացուցիչ աջակցությամբ։ Այս երեք միջազգային կազմակերպությունները, որոնք ներկայացնում են օգնության վարկատուները, միասին ստացել են «Եռյակ» մականունը։
Ճգնաժամի դեմ պայքարելու համար որոշ կառավարություններ կենտրոնացել են հարկերի բարձրացման և ծախսերի նվազեցման վրա, ինչը նպաստեց սոցիալական բունտի և զգալի բանավեճի տնտեսագետների միջև, որոնցից շատերը պաշտպանում են ավելի մեծ դեֆիցիտներ, երբ տնտեսությունները պայքարում են։ Հատկապես այն երկրներում, որտեղ բյուջեի դեֆիցիտը և պետական պարտքերը կտրուկ աճել են, վստահության ճգնաժամ է առաջացել՝ կապված այս երկրների և ԵՄ անդամ այլ երկրների միջև, ամենակարևորը Գերմանիայի, պարտատոմսերի եկամտաբերության սփրեդի և ռիսկերի ապահովագրության ընդլայնմամբ։ Ենթադրվում էր, որ մինչև 2011 թվականի վերջը Գերմանիան ավելի քան 9 միլիարդ եվրո է վաստակել ճգնաժամից, քանի որ ներդրողները հավաքվել են ավելի ապահով, բայց գրեթե զրոյական տոկոսադրույքով գերմանական դաշնային կառավարության պարտատոմսեր (բունդ)[14]։ 2012 թվականի հուլիսին նաև Նիդեռլանդները, Ավստրիան և Ֆինլանդիան շահեցին զրոյական կամ բացասական տոկոսադրույքներից։ Մեկ տարուց պակաս մարման ժամկետով պետական կարճաժամկետ պարտատոմսերը դիտարկելով շահառուների ցանկում են նաև Բելգիան և Ֆրանսիան։ Մինչ Շվեյցարիան (և Դանիան)[15] հավասարապես շահեցին ցածր տոկոսադրույքներից, ճգնաժամը վնասեց նաև նրա արտահանման հատվածին՝ օտարերկրյա կապիտալի զգալի ներհոսքի և դրա արդյունքում շվեյցարական ֆրանկի բարձրացման պատճառով։ 2011 թվականի սեպտեմբերին Շվեյցարիայի Ազգային բանկը զարմացրեց արժույթով վաճառողներին՝ խոստանալով, որ «այլևս չի հանդուրժի եվրո-ֆրանկ փոխարժեքը նվազագույն՝ 1,20 ֆրանկ փոխարժեքից ցածր՝ փաստացիորեն թուլացնելով շվեյցարական ֆրանկը։ Սա շվեյցարական ամենախոշոր միջամտությունն է 1978 թվականից ի վեր[16]։
Չնայած սուվերեն պարտքը զգալիորեն աճել է եվրոգոտու միայն մի քանի երկրներում, երբ երեք առավել տուժած երկրները՝ Հունաստանը, Իռլանդիան և Պորտուգալիան, միասին կազմում են եվրոգոտու համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) միայն 6%-ը[17], այն դարձել է ընկալվող խնդիր տարածքի համար՝ որպես խնդիր[18]։ Ընդհանուր առմամբ, պարտքային ճգնաժամը ստիպեց եվրոգոտու 17 երկրներից հինգին մինչև 2012 թվականի վերջը օգնություն խնդրել այլ երկրներից։
2012-ի կեսերին, ֆինանսական կայունությունը եվրոգոտում զգալիորեն բարելավվեց, իսկ տոկոսադրույքները կայունորեն իջավ։ . Սա նաև զգալիորեն նվազեցրեց վարակման ռիսկը եվրոգոտու այլ երկրների համար։ Հոկտեմբերի 2012-ի դրությամբ եվրոգոտու 17 երկրներից միայն 3-ը՝ Հունաստանը, Պորտուգալիան և Կիպրոսը դեռևս պայքարում էին 6%-ից բարձր երկարաժամկետ տոկոսադրույքների դեմ։ 2013թ. հունվարի սկզբին եվրագոտու ողջ տարածքում, բայց ամենակարևորը Իռլանդիայում, Իսպանիայում և Պորտուգալիայում կայացած սուվերեն պարտքի հաջող աճուրդները ցույց տվեցին ներդրողների վստահությունը ԵԿԲ-ի նկատմամբ[19][20]։ 2013 թվականի նոյեմբերին ԵԿԲ-ն իջեցրեց իր բանկային տոկոսադրույքը մինչև 0,25%՝ եվրոգոտու վերականգնմանը նպաստելու համար[21]։ 2014թ. մայիսի դրությամբ միայն երկու երկիր (Հունաստան և Կիպրոս) դեռ կարիք ուներ երրորդ կողմերի օգնությանը[22]։
Հունաստան խմբագրել
Հունաստանի տնտեսությունը 20-րդ դարի մեծ մասի ընթացքում լավ էր ապրում՝ բարձր աճի տեմպերով և ցածր պետական պարտքով[23]։ Մինչև 2007 թվականը (այսինքն՝ մինչև 2007-2008 թվականների համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամը), այն դեռևս ամենաարագ աճողներից մեկն էր եվրոգոտում, ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքով, որը չէր գերազանցում 104%-ը, սակայն այն կապված էր մեծ աճի հետ[23]։ Քանի որ համաշխարհային տնտեսությունը տուժել էր 2007–2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամից, Հունաստանը հատկապես ծանր հարված ստացավ, քանի որ նրա հիմնական արդյունաբերությունները՝ նավագնացությունը և զբոսաշրջությունը, հատկապես զգայուն էին բիզնես ցիկլի փոփոխությունների նկատմամբ։ Կառավարությունը մեծ ծախսեր արեց տնտեսությունը շարունակելու համար, և երկրի պարտքը համապատասխանաբար ավելացավ[24]։
Հունական ճգնաժամի սկիզբը դրվեց Մեծ անկման ժամանակաշրջանի խառնաշփոթի պատճառով, որը հանգեցրեց մի քանի արևմտյան երկրների բյուջեի դեֆիցիտին հասնելու կամ գերազանցելու ՀՆԱ-ի 10%-ը։ Հունաստանի դեպքում բյուջեի բարձր դեֆիցիտը (որին մի քանի ուղղումներից հետո թույլ է տրվել հասնել ՀՆԱ-ի համապատասխանաբար 10,2% և 15,1% 2008 և 2009 թվականներին[25]) զուգորդվել է ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքի բարձր հարաբերակցությամբ (որը մինչև այնուհետև, համեմատաբար կայուն էր մի քանի տարի շարունակ՝ ՀՆԱ-ի 100%-ից մի փոքր բարձր մակարդակում, ինչպես հաշվարկվել է բոլոր ուղղումներից հետո)[23]։ Այսպիսով, երկիրը կորցրեց վերահսկողությունը ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքի հարաբերակցության նկատմամբ, որն արդեն հասել էր ՀՆԱ-ի 127%-ին 2009թ.-ին[26]։ Ի հակադրություն, Իտալիան կարողացավ (չնայած ճգնաժամին) պահպանել իր 2009թ. բյուջեի դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 5,1%-ի վրա, ինչը[25]։ Հաշվի առնելով, որ այն ուներ ՀՆԱ-ի նկատմամբ պետական պարտքի հարաբերակցություն, որը համեմատելի էր Հունաստանի հետ[26]։ Բացի այդ, լինելով եվրոգոտու անդամ՝ Հունաստանը, ըստ էության, չուներ ինքնավար դրամավարկային քաղաքականության ճկունություն։
Վերջապես, հունական վիճակագրության վերաբերյալ հակասությունների հետևանք եղավ (վերոհիշյալ բյուջեի դեֆիցիտի վերանայման պատճառով, որը հանգեցրեց Հունաստանի պետական պարտքի հաշվարկված արժեքի աճին մոտ 10%, պետական պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունը մոտ 100%)[23]։
Չնայած 2009թվականի բյուջեի դեֆիցիտի կանխատեսման կտրուկ վերանայմանը 2009թվականի հոկտեմբերին, Հունաստանի փոխառությունների տոկոսադրույքները սկզբում բավականին դանդաղ աճեցին։ 2010թվականի ապրիլին ակնհայտ էր, որ երկիրը չի կարողանում շուկայից վարկ վերցնել. 2010 թվականի ապրիլի 23-ին Հունաստանի կառավարությունը ԵՄ-ից և Արժույթի միջազգային հիմնադրամից (ԱՄՀ) նախնական վարկ խնդրեց 45 միլիարդ եվրոյի չափով` 2010 թվականի մնացած հատվածի համար իր ֆինանսական կարիքները հոգալու համար[27]։ Մի քանի օր անց Standard & Poor's-ը նվազեցրեց Հունաստանի սուվերեն պարտքի վարկանիշը[28]։ BB+ կամ «աղբ» կարգավիճակ՝ դեֆոլտի վախի պատճառով, որի դեպքում ներդրողները կարող էին կորցնել իրենց գումարի 30–50%-ը[28]։ Աշխարհի ֆոնդային շուկաները և եվրոյի արժույթը նվազել են՝ ի պատասխան վարկանիշի իջեցման[29]։
2010 թվականի մայիսի 1-ին Հունաստանի կառավարությունը հայտարարեց խնայողության մի շարք միջոցառումների մասին (երրորդ խնայողության փաթեթը ամիսների ընթացքում)[30]՝ 110 միլիարդ եվրոյի եռամյա վարկ ստանալու համար (Առաջին տնտեսական ճշգրտման ծրագիր)[31]։ Սա մեծ զայրույթով ընդունվեց որոշ հույների կողմից, ինչը հանգեցրեց զանգվածային բողոքի ցույցերի, անկարգությունների և սոցիալական անկարգությունների ամբողջ Հունաստանում[32]։ Եռյակը՝ Եվրոպական հանձնաժողովի, Եվրոպական կենտրոնական բանկի և Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԵՀ, ԵԿԲ և ԱՄՀ) կողմից ձևավորված եռակողմ կոմիտե, 2011 թվականի հոկտեմբերին Հունաստանին առաջարկեց 130 միլիարդ եվրոյի երկրորդ օգնության վարկը (Տնտեսական ճշգրտման երկրորդ ծրագիր), սակայն. Ակտիվացումը պայմանավորված է հետագա խնայողական միջոցառումների իրականացմամբ և պարտքի վերակառուցման համաձայնագրով[33]։ Զարմանալիորեն, Հունաստանի վարչապետ Գեորգիոս Պապանդրեուն նախ պատասխանեց այդ կոչին՝ հայտարարելով 2011 թվականի դեկտեմբերին հանրաքվեի մասին նոր օգնության ծրագրի վերաբերյալ[34][35], բայց ստիպված եղավ նահանջել ԵՄ գործընկերների ուժեղ ճնշման ներքո, որոնք սպառնում էին հետ պահել Հունաստանին անհրաժեշտ 6 միլիարդ եվրոյի ժամկետանց վարկի վճարումը։ դեկտեմբերի կեսերին[34][36]։ 2011 թվականի նոյեմբերի 10-ին Պապանդրեուն հրաժարական տվեց Նոր Ժողովրդավարություն կուսակցության և Ժողովրդական ուղղափառ հանրահավաքի հետ պայմանավորվածությունից հետո՝ ոչ պատգամավոր տեխնոկրատ Լուկաս Պապադեմոսին նշանակելու ժամանակավոր ազգային միության կառավարության նոր վարչապետ՝ պատասխանատվություն ստանձնելով անհրաժեշտ խնայողությունների իրականացման համար՝ հարթելու համար անհրաժեշտ խնայողությունները։ երկրորդ փրկության վարկի ճանապարհը[37]։
Կատարված բոլոր խնայողական միջոցառումներն օգնել են Հունաստանին նվազեցնել իր առաջնային դեֆիցիտը, այսինքն՝ հարկաբյուջետային դեֆիցիտը մինչև տոկոսների վճարումը, 2009 թվականին 24,7 միլիարդ եվրոյից (ՀՆԱ-ի 10,6%-ից) մինչև 2011-ին ընդամենը 5,2 միլիարդ եվրոյի (ՀՆԱ-ի 2,4%-ը)[38][39], սակայն Կողմնակի ազդեցությունը նրանք նաև նպաստեցին Հունաստանի ռեցեսիայի վատթարացմանը, որը սկսվեց 2008 թվականի հոկտեմբերին և վատթարացավ միայն 2010 և 2011 թվականներին[40]։ Հունաստանի ՀՆԱ-ն իր ամենավատ անկումն ունեցավ 2011 թվականին՝ −6,9%[41], մի տարի, որտեղ սեզոնային ճշգրտված արդյունաբերական ցուցանիշը։ Արդյունքն ավարտվել է 28,4%-ով ցածր, քան 2005թ.-ին[42][43], իսկ հունական 111000 ընկերություններ սնանկացել են (27%-ով ավելի, քան 2010թ.)[44][45]: Արդյունքում, հույները կորցրել են իրենց գնողունակության մոտ 40%-ը ճգնաժամի սկզբից ի վեր, նրանք 40%-ով ավելի քիչ են ծախսում ապրանքների և ծառայությունների վրա[46], իսկ սեզոնային ճշգրտված գործազրկության մակարդակը 2008 թվականի սեպտեմբերի 7,5%-ից աճել է մինչև 27,9 ռեկորդային բարձր մակարդակ[47]։2013-ի հունիսին[48] երիտասարդների գործազրկության մակարդակը 22.0%-ից բարձրացել է մինչև 62%[49][50]։ 2012 թվականին երիտասարդության շրջանում գործազրկության մակարդակը կազմել է 16,1 տոկոս[51][52][53][54]։
Ընդհանուր առմամբ, «աղքատության կամ սոցիալական մեկուսացման վտանգի տակ» ապրող բնակչության մասնաբաժինը ճգնաժամի առաջին երկու տարիների ընթացքում էապես չի աճել։ 2009-ին այդ ցուցանիշը գնահատվել է մինչև 27,6%, իսկ 2010-ին` 27,7% (միայն փոքր-ինչ ավելի վատ, քան ԵՄ 27-ի միջինը` 23,4%)[55], սակայն 2011թ.-ի համար այդ ցուցանիշն այժմ գնահատվում էր, որ կտրուկ բարձրացել էր 33%-ից[56]։ 2012 թվականի փետրվարին ԱՄՀ-ի պաշտոնյան, որը բանակցում էր Հունաստանի խնայողության միջոցառումների մասին, խոստովանեց, որ ծախսերի չափից ավելի կրճատումները վնասում են Հունաստանին[38]։ ԱՄՀ-ն կանխատեսում էր, որ Հունաստանի տնտեսությունը կնվազի 5,5%-ով մինչև 2014 թվականը։ Խնայողության խիստ միջոցառումները հանգեցրին փաստացի անկմանը վեց տարվա անկումից հետո՝ 17%[57]:
Որոշ տնտեսական փորձագետներ պնդում են, որ Հունաստանի և ԵՄ մնացած երկրների համար լավագույն տարբերակը կլինի «կանոնավոր դեֆոլտի» ձևավորումը, որը թույլ կտա Աթենքին միաժամանակ դուրս գալ եվրոյի գոտուց և վերականգնել իր ազգային արժույթը՝ դրախման ցածր փոխարժեքով։ Եթե Հունաստանը դուրս գա եվրոյից, տնտեսական և քաղաքական հետևանքները կործանարար կլինեն[58][59]։ Ճապոնական Nomura ֆինանսական ընկերության կարծիքով՝ դուրս գալը կհանգեցնի նոր դրախմայի 60%-ով արժեզրկման։ Ֆրանսիական BNP Paribas բանկի վերլուծաբաններն ավելացրել են, որ Հունաստանի դուրս գալու հետևանքները կջնջեն Հունաստանի ՀՆԱ-ի 20%-ով, Հունաստանի պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցությունը կհասցնեն ավելի քան 200%-ի և գնաճը կհասցնեն 40-50%-ի[60]։ Նաև UBS-ը նախազգուշացրել է հիպերինֆլյացիայի, բանկային գործունեության և նույնիսկ «ռազմական հեղաշրջումների և հնարավոր քաղաքացիական պատերազմի մասին, որը կարող է տուժել հեռացող երկրին»[61][62]։ Եվրոգոտու ազգային կենտրոնական բանկերը (ԱԿԲ) կարող են կորցնել մինչև 100 մլրդ եվրո պարտքային պահանջներ Հունաստանի ազգային բանկի նկատմամբ ԵԿԲ-ի TARGET2 համակարգի միջոցով։ Միայն Deutsche Bundesbank-ը կարող է ստիպված լինել դուրս գրել 27 միլիարդ եվրո[63]։
Որպեսզի դա տեղի չունենա, Եռյակը (ԵՀ, ԱՄՀ և ԵԿԲ) ի վերջո 2012 թվականի փետրվարին համաձայնեց տրամադրել 130 միլիարդ եվրո արժողությամբ երկրորդ օգնության փաթեթը[64], որը պայմանավորվում է խնայողության ևս մեկ փաթեթի կիրառմամբ, որը կնվազեցնի Հունաստանի ծախսերը 3,3 միլիարդ եվրոյով։ 2012-ին և ևս 10 միլիարդ եվրո 2013-ին և 2014-ին[39]։ Այնուհետև, 2012-ի մարտին, Հունաստանի կառավարությունը վերջապես չվճարեց իր պարտքի մի մասը, քանի որ կառավարության կողմից ընդունվեց նոր օրենք, որպեսզի Հունաստանի պետական պարտատոմսերի մասնավոր սեփականատերերը (բանկեր, ապահովագրողներ) և ներդրումային հիմնադրամները) «կամավոր» կընդունեն պարտատոմսերի փոխանակում 53,5% անվանական դուրսգրմամբ, մասամբ EFSF-ի կարճաժամկետ թղթադրամներով, մասամբ ավելի ցածր տոկոսադրույքներով և 11-30 տարի ժամկետով երկարաձգված հունական նոր պարտատոմսերով (անկախ։ նախորդ ժամկետը)[65]։ Սա համարվում էր «վարկային իրադարձություն», և վարկային դեֆոլտի սվոպների սեփականատերերը համապատասխանաբար վճարվեցին[66]։ Դա երբևէ կատարված պարտքի վերակազմավորման աշխարհի ամենամեծ գործարքն էր, որն ազդեց Հունաստանի պետական պարտատոմսերի մոտ 206 միլիարդ եվրոյի վրա[67]։ Պարտքի դուրսգրումը կազմել է 107 միլիարդ եվրո և հանգեցրել է Հունաստանի պարտքի մակարդակի ժամանակավոր անկման՝ մոտավորապես 350 միլիարդ եվրոյից մինչև 240 միլիարդ եվրո 2012 թվականի մարտին (հետագայում այն կրկին կբարձրանա՝ հաշվի առնելով բանկերի վերակապիտալացման կարիքները), բարելավվելով[68][69][70][71] կանխատեսումները պարտքի բեռի վերաբերյալ. 2012 թվականի դեկտեմբերին Հունաստանի կառավարությունը եվրոյի դիմաց 33 ցենտով հետ գնեց 21 միլիարդ եվրոյի (27 միլիարդ դոլար) պարտատոմսեր[72]
2014 թվականի երկրորդ կիսամյակի ընթացքում Հունաստանի կառավարությունը կրկին բանակցել է Եռյակի հետ։ Բանակցություններն այս անգամ վերաբերում էին ծրագրի պահանջներին համապատասխանելուն, 2014 թվականի դեկտեմբերին եվրոգոտու ծրագրված վերջին տրանշի վճարման ակտիվացմանը և 2015-2016 թվականների համար մնացած օգնության ծրագրի հնարավոր թարմացմանը։ Հունաստանի կառավարության կողմից ներկայացված 2015 թվականի ֆինանսական բյուջեի ազդեցությունը հաշվարկելիս անհամաձայնություն կար, քանի որ Հունաստանի կառավարության հաշվարկները ցույց էին տալիս, որ այն լիովին համապատասխանում է իր համաձայնեցված «2013-16 թվականների միջնաժամկետ ֆինանսական պլանի» նպատակներին, մինչդեռ Եռյակի հաշվարկները. ավելի քիչ լավատես էին և վերադարձրեցին չծածկված ֆինանսավորման ճեղքվածքը՝ 2,5 մլրդ եվրոյի չափով (պահանջվում է ծածկվել լրացուցիչ խնայողության միջոցներով)։ Քանի որ Հունաստանի կառավարությունը պնդում էր, որ իրենց հաշվարկներն ավելի ճշգրիտ են, քան Եռյակի կողմից ներկայացվածները, նրանք նոյեմբերի 21-ին ներկայացրեցին անփոփոխ հարկաբյուջետային օրինագիծ, որը պետք է քվեարկվի խորհրդարանի կողմից դեկտեմբերի 7-ին։ Նախատեսված էր, որ Եվրախումբը կհանդիպի և կքննարկի Հունաստանի օգնության ծրագրի թարմացված վերանայումը դեկտեմբերի 8-ին (կհրապարակվի նույն օրը) և 2015-16 թվականների մնացած ծրագրի հնարավոր ճշգրտումները։ Մամուլում լուրեր էին շրջանառվում, որ Հունաստանի կառավարությունն առաջարկել է անհապաղ դադարեցնել ԱՄՀ-ի 2015-2016 թվականների համար նախապես համաձայնեցված և շարունակվող օգնության ծրագիրը՝ այն փոխարինելով 11 միլիարդ եվրոյի չօգտագործված բանկերի վերակապիտալացման միջոցներով, որոնք ներկայումս պահվում են Հունաստանի ֆինանսական կայունության հիմնադրամի կողմից որպես պահուստ։ (HFSF), ինչպես նաև Եվրոպական կայունության մեխանիզմի կողմից թողարկված նոր նախազգուշական Ընդլայնված պայմանների վարկային գիծ (ECCL): ECCL գործիքը հաճախ օգտագործվում է որպես հետագա նախազգուշական միջոց, երբ պետությունը դուրս է եկել իր ինքնիշխան օգնության ծրագրից, երբ փոխանցումները տեղի են ունենում միայն այն դեպքում, երբ իրականանում են անբարենպաստ ֆինանսական/տնտեսական հանգամանքներ, բայց այն դրական էֆեկտով, որ օգնում է հանգստացնել ֆինանսական շուկաները, Այս լրացուցիչ պահեստային երաշխիքային մեխանիզմի առկայությունը միջավայրն ավելի ապահով է դարձնում ներդրողների համար[77]։
Հունաստանի դրական տնտեսական հեռանկարը, որը հիմնված է 2014 թվականի առաջին երեք եռամսյակների ընթացքում սեզոնային ճշգրտված իրական ՀՆԱ-ի աճի վրա, փոխարինվեց չորրորդ անկմամբ՝ սկսած 4-2014թ․[78]։Այս նոր չորրորդ անկումը լայնորեն գնահատվեց որպես ուղղակի կապված 2014 թվականի դեկտեմբերին Հունաստանի խորհրդարանի կողմից նշանակված վաղաժամ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների և Սիրիզայի գլխավորած կառավարության հաջորդ ձևավորման հետ, որը հրաժարվում էր ընդունել իր ներկայիս փրկության համաձայնագրի պայմանները։ Հետևյալի աճող քաղաքական անորոշությունը ստիպեց Եռյակին դադարեցնել իր երկրորդ ծրագրի շրջանակներում Հունաստանին տրամադրվող մնացած բոլոր ծրագրված օգնությունը, մինչև այն պահը, երբ Հունաստանի կառավարությունը կա՛մ ընդունի նախկինում բանակցված պայմանական վճարման պայմանները, կա՛մ կարող էր փոխադարձաբար ընդունել որոշ նոր համաձայնություն։ թարմացված պայմաններն իր պետական պարտատերերի հետ[79]։ Այս ճեղքվածքը առաջացրել է իրացվելիության նոր և աճող ճգնաժամ (ինչպես Հունաստանի կառավարության, այնպես էլ Հունաստանի ֆինանսական համակարգի համար), ինչը հանգեցրել է Աթենքի ֆոնդային բորսայում բաժնետոմսերի գների կտրուկ անկմանը, մինչդեռ մասնավոր վարկավորման շուկայում Հունաստանի կառավարության տոկոսադրույքները կրկին բարձրացել են այն մակարդակի։ անհասանելի է որպես այլընտրանքային ֆինանսավորման աղբյուր[80][81]։
Իռլանդիա խմբագրել
Իռլանդիայի ինքնիշխան պարտքի ճգնաժամը ծագել է ոչ թե պետական գերծախսերից, այլ պետության կողմից, որը երաշխավորում է իռլանդական վեց հիմնական բանկերը, որոնք ֆինանսավորել են գույքի փուչիկը։ 2008 թվականի սեպտեմբերի 29-ին ֆինանսների նախարար Բրայան Լենիհան կրտսերը երկու տարվա երաշխիք է տվել բանկերի ավանդատուներին և պարտատոմսերի սեփականատերերին[82]։ Հետագայում նոր ավանդների և պարտատոմսերի համար երաշխիքները մի փոքր այլ կերպ թարմացվեցին։ 2009 թվականին ստեղծվեց ակտիվների կառավարման ազգային գործակալություն (NAMA), որը վեց բանկերից շուկայի հետ կապված «երկարաժամկետ տնտեսական արժեքով» խոշոր վարկեր ձեռք բերեց[83][84]։
Իռլանդական բանկերը մոտ 100 միլիարդ եվրո են կորցրել, որի մեծ մասը կապված է անշարժ գույքի կառուցապատողների և տների սեփականատերերի չվճարված վարկերի հետ, որոնք տրվել են անշարժ գույքի պղպջակի պայմաններում, որը պայթել է մոտ 2007 թվականին։ Տնտեսությունը փլուզվել է 2008 թվականին։ Գործազրկությունը 2006 թվականին 4%-ից աճել է մինչև 14% մինչև 2010 թվականը, մինչդեռ ազգային բյուջեն 2007 թվականին ավելցուկից դարձավ 32% ՀՆԱ-ի դեֆիցիտ 2010 թվականին, ինչը ամենաբարձրն էր եվրոգոտու պատմության մեջ՝ չնայած խնայողության միջոցառումներին[85]։
Իռլանդիայի վարկային վարկանիշը արագորեն ընկնում է բանկային կորուստների աճող գնահատականների ֆոնին, երաշխավորված ավանդատուները և պարտատոմսերի սեփականատերերը կանխիկացրել են 2009–10 թվականներին և հատկապես 2010 թվականի օգոստոսից հետո։ (Անհրաժեշտ միջոցները փոխառվել են կենտրոնական բանկից:)[86] Իռլանդիայի եկամտաբերությամբ։ Կառավարության պարտքն արագ աճող, պարզ էր, որ կառավարությունը պետք է օգնություն հայցեր ԵՄ-ից և ԱՄՀ-ից, ինչի արդյունքում 2010 թվականի նոյեմբերի 29-ին կնքվեց 67,5 միլիարդ եվրո «փրկության» համաձայնագիր։ Իռլանդիայի սեփական պահուստներից և կենսաթոշակներից ստացվող լրացուցիչ 17,5 միլիարդ եվրոյի հետ միասին։ Կառավարությունը ստացել է 85 մլրդ եվրո, որից մինչև 34 մլրդ եվրոն պետք է օգտագործվեր երկրի ձախողված ֆինանսական հատվածին աջակցելու համար (դրա միայն կեսն է օգտագործվել այդ կերպ՝ 2011 թվականին անցկացված սթրես-թեստերից հետո)[87][88]։ Փոխարենը կառավարությունը համաձայնեց կրճատել իր բյուջեի դեֆիցիտը մինչև 2015 թվականը մինչև երեք տոկոսից ցածր[88]։ 2011 թվականի ապրիլին, չնայած ձեռնարկված բոլոր միջոցներին, Moody's-ը նվազեցրեց բանկերի պարտքը մինչև անպիտան կարգավիճակ[89]։
2011թ. հուլիսին եվրոպացի առաջնորդները պայմանավորվել են նվազեցնել տոկոսադրույքը, որը Իռլանդիան վճարում էր ԵՄ/ԱՄՀ-ի իր օգնության վարկի համար մոտ 6%-ից մինչև 3,5%-ից 4% և կրկնապատկել վարկի ժամկետը՝ մինչև 15 տարի։ Ակնկալվում էր, որ այս քայլը երկրին տարեկան խնայում է 600-ից 700 միլիոն եվրո[90]։ 2011 թվականի սեպտեմբերի 14-ին, Իռլանդիայի ծանր ֆինանսական իրավիճակը էլ ավելի մեղմելու նպատակով, Եվրահանձնաժողովը հայտարարեց, որ կնվազեցնի իր 22,5 միլիարդ եվրո վարկի տոկոսադրույքը, որը ստացվում է Եվրոպական ֆինանսական կայունության մեխանիզմից՝ մինչև 2,59 տոկոս, ինչը կազմում է տոկոսը։ տոկոսադրույքը, որը ԵՄ-ն ինքն է վճարում ֆինանսական շուկաներից վարկ վերցնելու համար[91]։
2011 թվականի նոյեմբերի Euro Plus Monitor-ի զեկույցը վկայում է Իռլանդիայի հսկայական առաջընթացի մասին իր ֆինանսական ճգնաժամի դեմ պայքարում, ակնկալելով, որ երկիրը կրկին կկանգնի իր ոտքի վրա և կֆինանսավորի իրեն առանց որևէ արտաքին աջակցության 2012 թվականի երկրորդ կեսից սկսած[92]։ Ըստ Տնտեսագիտության և բիզնեսի հետազոտությունների կենտրոնի, Իռլանդիայի արտահանման հետևանքով վերականգնումը «աստիճանաբար դուրս կբերի իր տնտեսությունը իր տաշտից»։ Բարելավված տնտեսական հեռանկարի արդյունքում 10-ամյա պետական պարտատոմսերի արժեքը 2011թ. հուլիսի կեսերին գրանցված ռեկորդային բարձր մակարդակից իջել է մինչև 2013թ. 4%-ից ցածր (տես «Երկարաժամկետ տոկոսադրույքներ» գծապատկերը)։
2012 թվականի հուլիսի 26-ին, 2010 թվականի սեպտեմբերից ի վեր առաջին անգամ, Իռլանդիան կարողացավ վերադառնալ ֆինանսական շուկաներ՝ վաճառելով ավելի քան 5 միլիարդ եվրո երկարաժամկետ պետական պարտք՝ 5,9% տոկոսադրույքով 5-ամյա պարտատոմսերի և 6,1 տոկոսադրույքով. 8-ամյա պարտատոմսերի համար[93]։ 2013 թվականի դեկտեմբերին, երեք տարի ֆինանսական կյանքի աջակցությունից հետո, Իռլանդիան վերջապես դուրս եկավ ԵՄ/ԱՄՀ օգնության ծրագրից, թեև այն պահպանեց 22,5 միլիարդ եվրոյի պարտքը ԱՄՀ-ին[94]։ 2014 թվականի օգոստոսին դիտարկվում էր 15 միլիարդ եվրոյի վաղաժամկետ մարում, ինչը երկրին կխնայեր 375 միլիոն եվրո հավելավճարներից։ Չնայած օգնության ծրագրի ավարտին, երկրում գործազրկության մակարդակը մնում է բարձր, իսկ պետական հատվածի աշխատավարձերը դեռ մոտ 20%-ով ցածր են, քան ճգնաժամի սկզբում[95]։ Պետական պարտքը 2013 թվականին հասել է ՀՆԱ-ի 123,7%-ին[96]։
2013 թվականի մարտի 13-ին Իռլանդիան կարողացավ վերականգնել վարկավորման ամբողջական հասանելիությունը ֆինանսական շուկաներում, երբ հաջողությամբ թողարկեց 5 մլրդ եվրո 10 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսեր 4,3% եկամտաբերությամբ[97]։ Իռլանդիան ավարտեց իր օգնության ծրագիրը, ինչպես նախատեսված էր 2013 թվականի դեկտեմբերին՝ առանց լրացուցիչ ֆինանսական աջակցության անհրաժեշտության։
Պորտուգալիա խմբագրել
Ի տարբերություն եվրոպական այլ երկրների, որոնք նույնպես խիստ տուժեցին 2000-ականների վերջին Մեծ անկումից և, ի վերջո, ստացան օգնություն 2010-ականների սկզբին (օրինակ՝ Հունաստանը և Իռլանդիան), Պորտուգալիան ուներ այն հատկանիշը, որ 2000-ականները չեն նշանավորվել տնտեսական աճով, բայց արդեն իսկ. տնտեսական ճգնաժամի ժամանակաշրջան, որը նշանավորվեց լճացումով, երկու ռեցեսիաներով (2002–03[98] և 2008–09 թթ.[99]) և կառավարության կողմից հովանավորվող հարկաբյուջետային խնայողություններով՝ բյուջեի դեֆիցիտը նվազեցնելու մինչև Եվրամիության Կայունության և աճի պակտով թույլատրված սահմանները[100][101][102]։
Համաձայն Diário de Notícias-ի զեկույցի[103], Պորտուգալիան թույլ է տվել զգալի սայթաքումներ պետական կառավարվող հասարակական աշխատանքներում և ուռճացրել բարձրագույն ղեկավարության և գլխավոր սպայական բոնուսներն ու աշխատավարձերը 1974-2010 թվականների Մեխակների հեղափոխության միջև ընկած ժամանակահատվածում։ Հավաքագրման մշտական և տեւական քաղաքականությունը խթանել է ավելորդ պետական ծառայողների թիվը. Ռիսկային վարկերը, պետական պարտքի ստեղծումը և եվրոպական կառուցվածքային և համախմբված հիմնադրամները սխալ կառավարվել են գրեթե չորս տասնամյակների ընթացքում[104]։ Երբ համաշխարհային ճգնաժամը խաթարեց շուկաները և համաշխարհային տնտեսությունը, ԱՄՆ-ի հիփոթեքային վարկերի և եվրոգոտու ճգնաժամի հետ միասին, Պորտուգալիան առաջին տնտեսություններից մեկն էր, որը ենթարկվեց և ենթարկվեց շատ խորը ազդեցության։
2010 թվականի ամռանը Moody's Investors Service-ը նվազեցրեց Պորտուգալիայի սուվերեն պարտատոմսերի վարկանիշը[105], ինչը հանգեցրեց պորտուգալական պետական պարտատոմսերի վրա ճնշումների մեծացման[106]։ 2011 թվականի առաջին կիսամյակում Պորտուգալիան պահանջեց 78 միլիարդ եվրոյի ԱՄՀ-ԵՄ օգնության փաթեթ՝ իր պետական ֆինանսները կայունացնելու նպատակով[107]։
Պորտուգալիայի պարտքը 2012-ի սեպտեմբերին Եռյակի կողմից կանխատեսվում էր գագաթնակետին հասնելու ՀՆԱ-ի շուրջ 124%-ի 2014-ին, որին կհետևի 2014-ից հետո կայուն նվազման հետագիծը։ Նախկինում Եռյակը կանխատեսում էր, որ այն կհասնի ՀՆԱ-ի 118,5%-ի գագաթնակետին 2013-ին, այնպես որ զարգացումները ապացուցեցին։ լինել մի փոքր ավելի վատ, քան նախապես ակնկալվում էր, բայց իրավիճակը բնութագրվեց որպես լիովին կայուն և լավ առաջընթաց։ Արդյունքում, մի փոքր ավելի վատ տնտեսական հանգամանքների պատճառով երկրին տրվել է ևս մեկ տարի՝ բյուջեի դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 3%-ից ցածր մակարդակի հասցնելու համար՝ նպատակային տարին 2013-ից տեղափոխելով 2014։ Բյուջեի դեֆիցիտը կանխատեսվել է 2012թ. ավարտվել 5%-ով։ Տնտեսության ռեցեսիան այժմ նույնպես կանխատեսվում է, որ կտևի մինչև 2013 թվականը, ընդ որում ՀՆԱ-ն կնվազի 3% 2012-ին և 1% 2013-ին; Այնուհետև 2014 թվականին վերադարձ դեպի դրական իրական աճ[108]։ 2012 թվականի վերջում գործազրկության մակարդակն աճել է մինչև 17%, սակայն դրանից հետո այն աստիճանաբար նվազել է մինչև 10,5% 2016 թվականի նոյեմբերի դրությամբ[109]։
Որպես փրկության ծրագրի մի մաս, Պորտուգալիան պարտավոր էր վերականգնել ամբողջական մուտքը դեպի ֆինանսական շուկաներ մինչև 2013թ. 3 տարի մարման ժամկետ։ Երբ Պորտուգալիան վերականգնի ամբողջական մուտքը շուկա, որը չափվում է որպես այն պահը, երբ նա հաջողությամբ կարողանում է վաճառել 10 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսերի շարքը, ակնկալվում է, որ նա կշահի ԵԿԲ-ի միջամտություններից, որը հայտարարել է ընդլայնված աջակցություն իրականացնելու պատրաստակամության մասին՝ որոշակի ձևով։ եկամտաբերությունը իջեցնող պարտատոմսերի գնումներ (OMT)[108], որոնց նպատակն է պետական տոկոսադրույքները կայուն մակարդակի իջեցնել։ Պորտուգալիայի 10-ամյա պետական տոկոսադրույքների գագաթնակետը տեղի է ունեցել 2012 թվականի հունվարի 30-ին, որտեղ այն հասել է 17,3%-ի այն բանից հետո, երբ վարկանիշային գործակալությունները կառավարության վարկային վարկանիշը իջեցրել են մինչև «ոչ ներդրումային աստիճան» (նաև կոչվում է «աղբ»)[110]։ 2012 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ այն կրճատվել է ավելի քան երկու անգամ՝ հասնելով ընդամենը 7%-ի։ Երկարաժամկետ վարկավորման շուկա հաջող վերադարձ կատարվեց 2013 թվականի հունվարին 5 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսերի շարքի թողարկումով[111], և պետությունը վերականգնեց վարկավորման ամբողջական հասանելիությունը, երբ 2013 թվականի մայիսի 7-ին հաջողությամբ թողարկեց 10 տարի մարման ժամկետով պարտատոմսերի շարք[112]։
Եվրոպական միության ապագայի մասին Financial Times-ի հատուկ զեկույցի համաձայն՝ Պորտուգալիայի կառավարությունը «առաջընթաց է գրանցել աշխատանքային օրենսդրության բարեփոխման հարցում՝ կրճատելով նախկինում առատաձեռն կրճատման վճարները ավելի քան կիսով չափ և փոքր գործատուներին ազատելով կոլեկտիվ բանակցությունների պարտավորություններից՝ Պորտուգալիայի եվրոյի բոլոր բաղադրիչները։ 78 մլրդ դրամի օգնության ծրագիր»[75]։ Բացի այդ, 2009 թվականից ի վեր միավոր աշխատուժի ծախսերը նվազել են, աշխատանքային պրակտիկան ազատականացվում է, իսկ արդյունաբերական լիցենզավորումը պարզվում է[75]։
2014 թվականի մայիսի 18-ին Պորտուգալիան լքեց ԵՄ-ի օգնության մեխանիզմը՝ առանց լրացուցիչ աջակցության անհրաժեշտության, քանի որ 2013 թվականի մայիսին արդեն վերականգնել էր ամբողջական մուտքը վարկային շուկաներ, և 10-ամյա պետական պարտատոմսի վերջին թողարկումը հաջողությամբ ավարտվեց տոկոսադրույքը մինչև 3,59%[22]։ Պորտուգալիային դեռ շատ դժվար տարիներ են սպասվում. Ճգնաժամի ընթացքում Պորտուգալիայի պետական պարտքը 93-ից հասավ ՀՆԱ-ի 139 տոկոսի[113]։ 2014 թվականի օգոստոսի 3-ին Banco de Portugal-ը հայտարարեց, որ երկրի երկրորդ ամենամեծ բանկը՝ Banco Espírito Santo-ն, կբաժանվի երկու մասի՝ 2014 թվականի առաջին 6 ամիսների ընթացքում 4,8 միլիարդ դոլարին համարժեք կորցնելուց հետո՝ իր բաժնետոմսերը իջեցնելով 89 տոկոսով։
Իսպանիա խմբագրել
Իսպանիան մինչև ճգնաժամը համեմատաբար ցածր պարտք ուներ զարգացած տնտեսությունների շրջանում[114]։ Նրա պետական պարտքը ՀՆԱ-ի նկատմամբ 2010 թվականին կազմել է ընդամենը 60%, ավելի քան 20 կետով պակաս, քան Գերմանիան, Ֆրանսիան կամ ԱՄՆ-ը, և ավելի քան 60 կետով պակաս, քան Իտալիան կամ Հունաստանը[115][116]։ Պարտքը հիմնականում խուսափել էր բնակարանային փուչիկից եկած հարկային եկամուտների շնորհիվ, որն օգնեց տեղավորել պետական ծախսերի տասնամյակի ավելացումն առանց պարտքի կուտակման[117]։ Երբ փուչիկը պայթեց, Իսպանիան մեծ գումարներ ծախսեց բանկերի փրկության համար։ 2012 թվականի մայիսին Bankia-ն ստացել է 19 միլիարդ եվրոյի օգնություն՝ նախկին 4,5 միլիարդ եվրոյից ավել՝ Bankia-ին աջակցելու համար[118][119]։ Հաշվապահական հաշվառման կասկածելի մեթոդները քողարկեցին բանկային կորուստները[120]։ 2012 թվականի սեպտեմբերին կարգավորիչները նշել են, որ իսպանական բանկերը պահանջում են 59 միլիարդ եվրո (77 միլիարդ ԱՄՆ դոլար) լրացուցիչ կապիտալ՝ անշարժ գույքի ներդրումներից կորուստները փոխհատուցելու համար[121]։
Բանկային օգնությունը և տնտեսական անկումը մեծացրել են երկրի դեֆիցիտի և պարտքի մակարդակը և հանգեցրել նրա վարկային վարկանիշի էական նվազմանը։ Ֆինանսական շուկաներում վստահություն զարգացնելու համար կառավարությունը սկսեց կիրառել խնայողությունների միջոցներ, իսկ 2011-ին Կոնգրեսում ընդունեց օրենք՝ հաստատելով Իսպանիայի Սահմանադրության փոփոխությունը, որը պահանջում էր հավասարակշռված բյուջե ինչպես ազգային, այնպես էլ տարածաշրջանային մակարդակով մինչև 2020 թվականը[122]։ Փոփոխությունը։ նշում է, որ պետական պարտքը չի կարող գերազանցել ՀՆԱ-ի 60%-ը, թեև բացառություններ կարվեն բնական աղետի, տնտեսական անկման կամ այլ արտակարգ իրավիճակների դեպքում[123][124]։ Որպես եվրոգոտու խոշորագույն տնտեսություններից մեկը (ավելի մեծ, քան Հունաստանը, Պորտուգալիան և Իռլանդիան միասին վերցրած[125]) Իսպանիայի տնտեսության վիճակը հատկապես մտահոգիչ է միջազգային դիտորդների համար։ Միացյալ Նահանգների, ԱՄՀ-ի, եվրոպական այլ երկրների և Եվրահանձնաժողովի[126][127] ճնշման ներքո իսպանական կառավարություններին ի վերջո հաջողվեց կրճատել դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 11,2%-ից 2009-ին մինչև 7,1% 2013-ին[128]։
Այնուամենայնիվ, 2012թ. հունիսին Իսպանիան դարձավ եվրոգոտու[129] հիմնական մտահոգությունը, երբ Իսպանիայի 10-ամյա պարտատոմսերի նկատմամբ տոկոսադրույքը հասավ 7%-ի, և նա դժվարացավ մուտք գործել պարտատոմսերի շուկա[130]։ Դա ստիպեց 2012 թվականի հունիսի 9-ին Եվրախմբին տրամադրել Իսպանիային մինչև 100 միլիարդ եվրո ֆինանսական աջակցության փաթեթ։ Միջոցները ուղղակիորեն չեն ուղղվի իսպանական բանկերին, այլ կփոխանցվեն կառավարությանը պատկանող իսպանական հիմնադրամին, որը պատասխանատու է բանկերի անհրաժեշտ վերակապիտալացումները (FROB) իրականացնելու համար, և այդպիսով դրանք կհաշվարկվեն որպես լրացուցիչ սուվերեն պարտք Իսպանիայի ազգային հաշվին[131][132][133]։ 2012 թվականի հունիսի տնտեսական կանխատեսումը ընդգծեց բանկերի վերակապիտալացման աջակցության կազմակերպված փաթեթի անհրաժեշտությունը, քանի որ կանխատեսումը խոստանում էր 1,7% աճի բացասական տեմպ, գործազրկության աճ մինչև 25% և բնակարանների գների շարունակական նվազման միտում[125]։ 2012 թվականի սեպտեմբերին ԵԿԲ-ն հանեց Իսպանիայի ճնշումը ֆինանսական շուկաների վրա, երբ նա հայտարարեց իր «անսահմանափակ պարտատոմսերի գնման պլանի» նախաձեռնման մասին, եթե Իսպանիան ստորագրի EFSF/ESM-ի հետ ինքնիշխան օգնության նոր փաթեթ[134][135]։ Խստորեն ասած՝ 2012 թվականին Իսպանիան չի տուժել սուվերեն պարտքի ճգնաժամից, քանի որ ֆինանսական աջակցության փաթեթը, որը նրանք ստացել են ESM-ից, նախատեսված է եղել բանկի վերակապիտալացման հիմնադրամի համար և չի ներառում ֆինանսական աջակցություն հենց կառավարությանը[136][137]։
Կիպրոս խմբագրել
840,000 բնակչությամբ Կիպրոսի փոքր կղզու տնտեսությունը 2012 թվականին և մոտ ժամանակներս մի քանի ահռելի հարվածներ է կրել, ներառյալ, ի թիվս այլ բաների, կիպրական բանկերի՝ 22 միլիարդ եվրոյի ազդեցությունը հունական պարտքի կրճատմանը, Կիպրոսի տնտեսության վատթարացման կարգավիճակի իջեցումը։ միջազգային վարկանիշային գործակալությունների կողմից և կառավարության կողմից պետական ծախսերը փոխհատուցելու անկարողությունը[138]։
2012թ.-ի հունիսի 25-ին Կիպրոսի կառավարությունը ֆինանսական կայունության եվրոպական հիմնադրամից կամ Եվրոպական կայունության մեխանիզմից օգնություն խնդրեց՝ պատճառաբանելով, որ իր բանկային հատվածին աջակցելու դժվարություններ կան՝ կապված հունական պարտքի կրճատման հետ[139]։
Նոյեմբերի 30-ին Եռյակը (Եվրահանձնաժողովը, Արժույթի միջազգային հիմնադրամը և Եվրոպական կենտրոնական բանկը) և Կիպրոսի կառավարությունը պայմանավորվել էին օգնության պայմանների շուրջ, և մնում էր համաձայնեցնել օգնության համար անհրաժեշտ գումարի չափը։ Փրկության պայմանները ներառում են խիստ խնայողություններ, ներառյալ քաղաքացիական ծառայության աշխատավարձերի, սոցիալական նպաստների, նպաստների և կենսաթոշակների կրճատում և ավելացված արժեքի հարկի, ծխախոտի, ալկոհոլի և վառելիքի հարկերի, վիճակախաղի շահումների, գույքի և հանրային առողջապահական վճարների բարձրացում[140]։ Հանձնաժողովի բանակցողների պնդմամբ՝ սկզբում առաջարկը ներառում էր նաև աննախադեպ միանվագ տուրք՝ 6,7% մինչև 100,000 եվրո ավանդների և 9,9% ավելի բարձր ավանդների համար բոլոր ներքին բանկային հաշիվներում[141][142][143]։ Հանրային դժգոհությունից հետո եվրոգոտու ֆինանսների նախարարները ստիպված եղան փոխել տուրքերը՝ բացառելով 100,000 եվրոյից պակաս ավանդները և սահմանելով ավելի բարձր 15,6% տուրք 100,000 եվրոյից (129,600 դոլար) ավելի բարձր ավանդների վրա՝ համաձայն ԵՄ ավանդների նվազագույն երաշխիքին[144][145][146]։ Այս վերանայված գործարքը նույնպես մերժվել է Կիպրոսի խորհրդարանի կողմից 2013 թվականի մարտի 19-ին 36 դեմ, 19 ձեռնպահ և մեկ քվեարկությանը ներկա չեղած ձայներով[146][147][148]։
Քաղաքականության արձագանքներ խմբագրել
ԵՄ արտակարգ միջոցառումներ խմբագրել
Եվրոպական ֆինանսական կայունության հիմնադրամ (EFSF) խմբագրել
2010 թվականի մայիսի 9-ին ԵՄ անդամ 27 երկրները համաձայնեցին ստեղծել Ֆինանսական կայունության եվրոպական հիմնադրամը, որը իրավական գործիք է, որը նպատակաուղղված է Եվրոպայում ֆինանսական կայունության պահպանմանը[149]՝ ֆինանսական օգնություն տրամադրելով եվրոգոտու դժվարությունների մեջ գտնվող երկրներին։ EFSF-ն կարող է շուկայում պարտատոմսեր կամ այլ պարտքային գործիքներ թողարկել՝ Գերմանիայի Պարտքի կառավարման գրասենյակի աջակցությամբ՝ ներգրավելու համար անհրաժեշտ միջոցները՝ ֆինանսական խնդիրներ ունեցող եվրոգոտու երկրներին վարկեր տրամադրելու, բանկերը վերակապիտալացնելու կամ սուվերեն պարտք գնելու համար[150]։
Պարտատոմսերի արտանետումները ապահովվում են եվրոգոտու անդամ երկրների կողմից տրված երաշխիքներով՝ Եվրոպական կենտրոնական բանկի վճարված կապիտալում նրանց մասնաբաժնի համամասնությամբ։ Հիմնադրամի 440 միլիարդ եվրո վարկավորման կարողությունը համատեղ և առանձին երաշխավորված է եվրոգոտու երկրների կառավարությունների կողմից և կարող է զուգակցվել մինչև 60 միլիարդ եվրո վարկերի հետ Ֆինանսական կայունացման եվրոպական մեխանիզմից (կախված Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից ԵՄ բյուջեից հավաքագրված միջոցներից։ որպես գրավ) և մինչև 250 միլիարդ եվրո Արժույթի միջազգային հիմնադրամից (ԱՄՀ)՝ մինչև 750 միլիարդ եվրո ֆինանսական անվտանգության ցանց ձեռք բերելու համար[151]։
EFSF-ը թողարկել է 5 միլիարդ եվրոյի հնգամյա պարտատոմսեր 2011 թվականի հունվարի 25-ին իր մեկնարկային հենանիշային թողարկումում՝ ներգրավելով 44,5 միլիարդ եվրոյի պատվերներ։ Այս գումարը ռեկորդային է Եվրոպայի ցանկացած ինքնիշխան պարտատոմսերի համար և 24,5 միլիարդ եվրոյով ավելի, քան Եվրոպական ֆինանսական կայունացման մեխանիզմը (EFSM), որը Եվրոպական միության ֆինանսավորման առանձին միջոց է, 2011 թվականի հունվարի առաջին շաբաթվա ընթացքում թողարկվել է 5 միլիարդ եվրո[152]։
2011 թվականի նոյեմբերի 29-ին անդամ երկրների ֆինանսների նախարարները համաձայնեցին ընդլայնել EFSF-ը՝ ստեղծելով վկայագրեր, որոնք կարող են երաշխավորել մինչև 30% նոր թողարկումների խնդրահարույց եվրագոտու կառավարությունների կողմից, և ստեղծել ներդրումային միջոցներ, որոնք կխթանեն EFSF-ի կրակային ուժը՝ առաջնային գործընթացներին միջամտելու համար։ և պարտատոմսերի երկրորդային շուկաներ[153]։
Փրկության միջոցների փոխանցումները կատարվել են մասնաբաժիններով մի քանի տարիների ընթացքում և պայմանավորվել են կառավարությունների կողմից հարկաբյուջետային համախմբման, կառուցվածքային բարեփոխումների, պետական ակտիվների մասնավորեցման և բանկերի հետագա վերակապիտալացման և լուծարման համար միջոցների կիրառմամբ միաժամանակ
Ընդունելություն ֆինանսական շուկաների կողմից խմբագրել
Բաժնետոմսերն ամբողջ աշխարհում աճել են այն բանից հետո, երբ ԵՄ-ն հայտարարեց EFSF-ի ստեղծման մասին[154]։ Գործարքը թուլացրեց մտավախությունները, որ Հունաստանի պարտքային ճգնաժամը կտարածվի[155][156], և դա հանգեցրեց նրան, որ որոշ բաժնետոմսեր մեկ կամ ավելի տարում բարձրացան ամենաբարձր մակարդակին[157]։ Եվրոն գրանցել է իր ամենամեծ աճը վերջին 18 ամսվա ընթացքում, իսկ մեկ շաբաթ անց իջել է մինչև չորս տարվա նոր նվազագույնին։ Շուտով այն բանից հետո, երբ եվրոն կրկին թանկացավ, քանի որ հեջ-ֆոնդերը և այլ կարճաժամկետ թրեյդերները լուծարեցին կարճ դիրքերը և արժույթով գործարքներ կատարեցին[158]։ Հայտարարությունից հետո բարձրացան նաև ապրանքների գները[159]։
Libor դոլարի փոխարժեքը պահպանվել է ինը ամսվա առավելագույն մակարդակում[160]։ Իջել են նաև կանխադրված սվոպները[161]։ VIX-ը փակեց ռեկորդային գրեթե 30%-ով, նախորդ շաբաթվա ռեկորդային շաբաթական աճից հետո, որը դրդեց փրկության ծրագրին[162]։ Համաձայնագիրը մեկնաբանվում է որպես ԵԿԲ-ին թույլ տալով սկսել պետական պարտք գնել երկրորդային շուկայից, որն ակնկալվում է նվազեցնել պարտատոմսերի եկամտաբերությունը[163]։ Արդյունքում հունական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը կտրուկ իջավ՝ ավելի քան 10%-ից հասնելով 5%-ի[164]։ Ասիական պարտատոմսերի եկամտաբերությունը նույնպես ընկել է ԵՄ-ի օգնության ծրագրից)[165]։
EFSF-ի միջոցների օգտագործում խմբագրել
EFSF-ն միջոցներ է հավաքում միայն այն բանից հետո, երբ որևէ երկրի կողմից օգնություն է պահանջվում[166]։ 2012 թվականի հուլիսի վերջի դրությամբ այն ակտիվացվել է տարբեր անգամներ։ 2010թ. նոյեմբերին այն ֆինանսավորել է 17,7 միլիարդ եվրո՝ 67,5 միլիարդ եվրոյի ընդհանուր փրկարարական փաթեթից Իռլանդիայի համար (մնացածը փոխառվել է առանձին եվրոպական երկրներից, Եվրահանձնաժողովից և ԱՄՀ-ից)։ 2011թ. մայիսին Պորտուգալիային հատկացրել է 78 միլիարդ եվրոյի փաթեթի մեկ երրորդը։ Որպես Հունաստանի երկրորդ օգնության մաս, վարկը փոխանցվեց EFSF-ին, որը կազմում էր 164 միլիարդ եվրո (130 միլիարդ նոր փաթեթ, գումարած 34,4 միլիարդը մնացել է Հունաստանի վարկային միջոցներից) ողջ 2014 թվականին[167]։ 2012 թվականի հուլիսի 20-ին եվրոպացի ֆինանսների նախարարները պատժեցին առաջին տրանշը։ իսպանական բանկերի համար մինչև 100 միլիարդ եվրո արժողությամբ մասնակի օգնություն[168]։ Սա EFSF-ին թողնում է 148 միլիարդ եվրո[168] կամ 444 միլիարդ եվրոյին համարժեք լծակային կրակային հզորություն[169]։
EFSF-ի ժամկետը լրանալու է 2013 թվականին՝ մի քանի ամիս զուգահեռ 500 միլիարդ եվրոյի փրկարարական ֆինանսավորման մշտական ծրագրին, որը կոչվում է Եվրոպական կայունության մեխանիզմ (ESM), որը կսկսի գործել հենց որ անդամ պետությունները, որոնք ներկայացնում են կապիտալ պարտավորությունների 90%-ը, վավերացնեն այն։ . (տես բաժինը՝ ESM)
2012 թվականի հունվարի 13-ին Standard & Poor's-ը նվազեցրեց Ֆրանսիայի և Ավստրիայի վարկանիշը AAA վարկանիշից, ավելի ցածրացրեց Իսպանիայի, Իտալիայի (և հինգ այլ[170]) եվրոյի անդամներ։ Կարճ ժամանակ անց S&P-ը նաև նվազեցրեց EFSF-ի վարկանիշը AAA-ից մինչև AA+[170][171]:
Եվրոպական կենտրոնական բանկ խմբագրել
Եվրոպական կենտրոնական բանկը (ԵԿԲ) ձեռնարկել է մի շարք միջոցառումներ՝ ուղղված ֆինանսական շուկաների անկայունության նվազեցմանը և իրացվելիության բարելավմանը[172][173][174]։
2011 թվականի նոյեմբերի 30-ին ԵԿԲ-ն, ԱՄՆ Դաշնային պահուստային համակարգը, Կանադայի, Ճապոնիայի, Բրիտանիայի կենտրոնական բանկերը և Շվեյցարիայի ազգային բանկը համաշխարհային ֆինանսական շուկաներին տրամադրեցին լրացուցիչ իրացվելիություն՝ պարտքային ճգնաժամը կանխելու և իրական տնտեսությանը աջակցելու համար։ Կենտրոնական բանկերը պայմանավորվել են նվազեցնել դոլարի արժույթի սվոպների արժեքը 50 բազիսային կետով, որպեսզի ուժի մեջ մտնեն 2011թ. դեկտեմբերի 5-ից։ Նրանք նաև պայմանավորվեցին միմյանց առատ իրացվելիությամբ ապահովելու համար, որ առևտրային բանկերը մնան այլ արժույթներով իրացվելիության[175]։
2014թվականի մայիսին գնաճը իջավ մինչև 0,5%, ԵԿԲ-ն կրկին միջոցներ ձեռնարկեց խթանելու եվրոգոտու տնտեսությունը, որը 2014թվականի առաջին եռամսյակում աճել էր ընդամենը 0,2%-ով[176]։ Հունիսի 5-ին Կենտրոնական բանկը նվազեցրեց հիմնական տոկոսադրույքը մինչև 0,15%, իսկ ավանդների տոկոսադրույքը սահմանեց −0,10%[177]: Հատկապես վերջին քայլը դիտվեց որպես «համարձակ և անսովոր քայլ», քանի որ բացասական տոկոսադրույքը նախկինում երբեք լայնածավալ փորձարկված չէր[176]։ Բացի այդ, ԵԿԲ-ն հայտարարեց, որ երկարաժամկետ չորս տարի ժամկետով վարկեր կառաջարկի էժան տոկոսադրույքով (սովորաբար տոկոսադրույքը հիմնականում նախատեսված է մեկ գիշերվա վարկավորման համար), բայց միայն այն դեպքում, եթե փոխառու բանկերը բավարարեն խիստ պայմանները, որոնք նախատեսված են ապահովելու միջոցները հայտնվելու ձեռքում։ բիզնեսները՝ փոխարենը, օրինակ, օգտագործել ցածր ռիսկային պետական պարտատոմսեր գնելու համար[176]։ Միասնաբար, քայլերն ուղղված են գնանկումից խուսափելուն, եվրոյի արժեզրկմանը, արտահանումն ավելի կենսունակ դարձնելու և «իրական աշխարհի» վարկավորման ավելացմանը[176][177]։
Եվրոպական կայունության մեխանիզմ (ESM) խմբագրել
Եվրոպական կայունության մեխանիզմը (ESM) մշտական փրկարարական ֆինանսավորման ծրագիր է՝ 2012թ. հուլիսին հաջորդելու Եվրոպական ֆինանսական կայունության ժամանակավոր հիմնադրամին և Եվրոպական ֆինանսական կայունացման մեխանիզմին, սակայն այն պետք է հետաձգվեր մինչև Գերմանիայի Դաշնային սահմանադրական դատարանը հաստատեր միջոցառումների օրինականությունը։ սեպտեմբերի 12-ին[178]։ Մշտական օգնության հիմնադրամը ուժի մեջ է մտել 16 ստորագրողների համար 2012 թվականի սեպտեմբերի 27-ին[179][180]։ Այն ուժի մեջ է մտել Էստոնիայում 2012 թվականի հոկտեմբերի 4-ին՝ դրանց վավերացման գործընթացի ավարտից հետո[181]։
2010 թվականի դեկտեմբերի 16-ին Եվրոպական խորհուրդը համաձայնեցրեց ԵՄ Լիսաբոնյան պայմանագրի երկու տող ուղղումը, որը թույլ կտա ստեղծել մշտական օգնության մեխանիզմ՝ ներառյալ ավելի ուժեղ պատժամիջոցներ։ 2011 թվականի մարտին Եվրախորհրդարանը հավանություն տվեց պայմանագրի փոփոխությանը այն բանից հետո, երբ երաշխիքներ ստացավ, որ Եվրահանձնաժողովը, այլ ոչ թե ԵՄ երկրները, «կենտրոնական դեր» կխաղան ESM-ի կառավարման գործում[182]։ ESM-ը միջկառավարական կազմակերպություն է՝ համաձայն հանրային միջազգային իրավունքի։ Այն գտնվում է Լյուքսեմբուրգում[183]։
Նման մեխանիզմը ծառայում է որպես «ֆինանսական firewall»: Փոխկապակցված ֆինանսական համակարգի միջոցով մեկ երկրի դեֆոլտի փոխարեն, firewall մեխանիզմը կարող է ապահովել, որ ստորին հոսանքն ու բանկային համակարգերը պաշտպանված լինեն՝ երաշխավորելով նրանց որոշ կամ բոլոր պարտավորությունները։ Այնուհետև միայնակ դեֆոլտը կարող է կառավարվել՝ միաժամանակ սահմանափակելով ֆինանսական վարակը։
Եվրոպական հարկաբյուջետային պայմանագիր խմբագրել
2011թվականի մարտին սկսվեց Կայունության և աճի պակտի նոր բարեփոխումը, որի նպատակն էր կանոնների ճշգրտումը՝ ընդունելով 3% դեֆիցիտի կամ 60% պարտքի կանոնների խախտման դեպքում տույժեր կիրառելու ավտոմատ ընթացակարգ։ Մինչև տարեվերջ Գերմանիան, Ֆրանսիան և ԵՄ որոշ այլ փոքր երկրներ գնացին մեկ քայլ առաջ և խոստացան ստեղծել հարկաբյուջետային միություն եվրոգոտու ողջ տարածքում՝ խիստ և կիրառելի հարկաբյուջետային կանոններով և ավտոմատ տույժերով, որոնք ներառված են ԵՄ պայմանագրերում[184]։ 2011 թվականի դեկտեմբերի 9-ին Եվրոպական խորհրդի նիստում եվրոգոտու բոլոր 17 անդամները և վեց երկրները, որոնք հավակնում են միանալ, համաձայնության են եկել նոր միջկառավարական պայմանագրի շուրջ, որը սահմանում է խիստ սահմանափակումներ պետական ծախսերի և փոխառությունների վրա՝ սահմանները խախտող երկրների համար տուգանքներ սահմանելու վերաբերյալ[185]։ Եվրոգոտու մնացած բոլոր երկրները, բացի Մեծ Բրիտանիայից, նույնպես պատրաստ են միանալ դրան՝ խորհրդարանական քվեարկության պայմանով։ Պայմանագիրն ուժի մեջ կմտնի 2013 թվականի հունվարի 1-ից, եթե մինչ այդ այն վավերացնեն եվրոգոտու 12 անդամներ[186]։
Ի սկզբանե ԵՄ առաջնորդները ծրագրում էին փոխել ԵՄ-ի գործող պայմանագրերը, սակայն դա արգելափակվեց Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Դեյվիդ Քեմերոնի կողմից, ով պահանջեց, որ Լոնդոնի քաղաքը բացառվի ապագա ֆինանսական կանոնակարգերից, ներառյալ ԵՄ առաջարկվող ֆինանսական գործարքների հարկը[187]։ Օրվա վերջում 26 երկիր համաձայնվել էր այդ ծրագրին՝ Միացյալ Թագավորությունը թողնելով միակ երկիրը, որը չի ցանկանում միանալ։ Հետագայում Քեմերոնը խոստովանեց, որ իր գործողությունը չի կարողացել ապահովել Մեծ Բրիտանիայի համար որևէ երաշխիք[188]։ Մեծ Բրիտանիայի հրաժարումը եվրագոտու պաշտպանության համար հարկաբյուջետային համաձայնագրի մաս լինելուց դե ֆակտո մերժում էր (Վարչապետ Դեյվիդ Քեմերոնը վետո դրեց նախագծի վրա) Լիսաբոնի պայմանագրի որևէ արմատական վերանայման մեջ ներգրավվելուց։ The Independent-ից Ջոն Ռենտուլը եզրակացրեց, որ «ցանկացած վարչապետ կաներ այնպես, ինչպես արեց Քեմերոնը»[189]։
Տնտեսական բարեփոխումներ և վերականգնման առաջարկներ խմբագրել
Ուղղակի վարկեր բանկերին և բանկային կարգավորում խմբագրել
2012թվականի հունիսի 28-ին եվրոգոտու առաջնորդները համաձայնեցին թույլատրել Եվրոպական կայունության մեխանիզմի կողմից վարկերը տրամադրել ուղղակիորեն սթրեսի ենթարկված բանկերին, այլ ոչ թե եվրոգոտու պետությունների միջոցով, որպեսզի խուսափեն սուվերեն պարտքի ավելացումից։ Բարեփոխումը կապված էր Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից բանկային կարգավորման ծրագրերի հետ։ Բարեփոխումն անմիջապես արտացոլվեց անդամ երկրների կողմից թողարկված երկարաժամկետ պարտատոմսերի եկամտաբերության նվազմամբ, ինչպիսիք են Իտալիան և Իսպանիան, և եվրոյի արժեքի բարձրացումը[190][191]։
Ավելի քիչ խնայողություն, ավելի շատ ներդրումներ խմբագրել
Էական քննադատություն է հնչել եվրոպական երկրների մեծ մասի կողմից այս պարտքային ճգնաժամին դիմակայելու նպատակով իրականացվող խնայողության միջոցառումների վերաբերյալ։ Ամերիկացի տնտեսագետ և Նոբելյան մրցանակակիր Փոլ Կրուգմանը պնդում է, որ «ոչ-քեյնսյան» ֆինանսական քաղաքականությանը կտրուկ վերադարձը կենսունակ լուծում չէ։ Մատնանշելով պատմական ապացույցները՝ նա կանխատեսում է, որ գնանկումային քաղաքականությունները, որոնք այժմ պարտադրվում են այնպիսի երկրներին, ինչպիսիք են Հունաստանը և Իսպանիան, կերկարացնեն և կխորացնեն նրանց անկումը։ «Տնտեսական իմաստության մանիֆեստի» ավելի քան 9000 ստորագրողների հետ Կրուգմանը նաև հերքեց այն համոզմունքը, որ խնայողությունները կենտրոնացած են քաղաքականություն մշակողների, ինչպիսիք են ԵՄ տնտեսական հանձնակատար Օլի Ռենը և եվրոպացի ֆինանսների նախարարների մեծ մասը, որ «բյուջեի համախմբումը» վերականգնում է վստահությունը ֆինանսական շուկաներում երկարաժամկետ հեռանկարում։ 2003 թվականի ուսումնասիրության մեջ, որը վերլուծել է ԱՄՀ-ի 133 խնայողական ծրագրեր, ԱՄՀ-ի անկախ գնահատման գրասենյակը պարզել է, որ քաղաքականություն մշակողները հետևողականորեն թերագնահատել են տնտեսական աճի վրա ծախսերի կոշտ կրճատումների աղետալի ազդեցությունը։ 2012 թվականի սկզբին ԱՄՀ-ի մի պաշտոնյա, ով բանակցում էր Հունաստանի խնայողության միջոցների շուրջ, խոստովանեց, որ ծախսերի կրճատումը վնասում է Հունաստանին[192][193]։ 2012 թվականի հոկտեմբերին ԱՄՀ-ն ասաց, որ իր կանխատեսումներն այն երկրների համար, որոնք իրականացրել են խնայողական ծրագրեր, եղել են հետևողականորեն գերլավատեսական՝ ենթադրելով, որ հարկերի բարձրացումն ու ծախսերի կրճատումը սպասվածից ավելի մեծ վնաս են հասցրել, և հարկաբյուջետային խթաններ իրականացրած երկրները, ինչպիսիք են Գերմանիան և Ավստրիան, սպասվածից լավ։ Նաև Պորտուգալիան համեմատաբար ավելի լավ հանդես եկավ, քան Իսպանիան։ Վերջինս ձեռնարկեց կտրուկ խնայողական միջոցառումներ, սակայն չկարողացավ հասնել ԵՄ բյուջեի դեֆիցիտի իր նպատակներին։ Մյուս կողմից, Պորտուգալիայի ձախակողմյան կոալիցիան պայքարեց խնայողության դեմ (այն բարձրացրեց նվազագույն աշխատավարձը 25 տոկոսով և հետ վերցրեց կենսաթոշակային համակարգի և պետական հատվածի կրճատումները) և միևնույն ժամանակ նվազեցրեց իր բյուջեի դեֆիցիտը մինչև երեք տոկոսից ցածր 2016 թվականին[194]։ պատմաբան Ֆլորիան Շուին Սենթ Գալենի համալսարանից, երբևէ ոչ մի խնայողական ծրագիր չի աշխատել։ Շույը մասնավորապես նշում է Ուինսթոն Չերչիլի փորձը 1925 թվականին և Հենրիխ Բրյունինգի փորձը 1930 թվականին Վայմարի Հանրապետության ժամանակ։ Երկուսն էլ հանգեցրին աղետալի հետեւանքների[195]։
Քեյնսյան տնտեսագետների կարծիքով, «աճի համար բարենպաստ խնայողությունը» հիմնված է այն կեղծ փաստարկի վրա, որ հանրային կրճատումները կփոխհատուցվեն սպառողների և բիզնեսի կողմից ավելի շատ ծախսերով, տեսական պնդում, որը չի իրականացվել[196]։ Հունաստանի դեպքը ցույց է տալիս, որ մասնավոր պարտքի չափազանց մեծ մակարդակը և հանրային վստահության փլուզումը (հույների ավելի քան 90%-ը վախենում է գործազրկությունից, աղքատությունից և բիզնեսների փակումից) մասնավոր հատվածին ստիպեցին նվազեցնել ծախսերը՝ փորձելով խնայել գալիք անձրևային օրերի համար։ . Սա հանգեցրեց թե՛ ապրանքների, թե՛ աշխատուժի պահանջարկի էլ ավելի նվազմանը, որն էլ ավելի խորացրեց ռեցեսիան և ավելի ու ավելի դժվարացրեց հարկային եկամուտների ստեղծումը և պետական պարտքի դեմ պայքարը։ Ըստ Financial Times-ի գլխավոր տնտեսական մեկնաբան Մարտին Վուլֆի, «կառուցվածքային խստացումն իրականում բերում է իրական խստացում։ Բայց դրա ազդեցությունը շատ ավելի քիչ է, քան մեկից մեկ։ Կառուցվածքային դեֆիցիտի մեկ տոկոսային կետով կրճատումը ապահովում է փաստացի հարկաբյուջետային դեֆիցիտի 0,67 տոկոսային կետով բարելավում։ « Սա նշանակում է, որ Իռլանդիան, օրինակ. կպահանջեր կառուցվածքային հարկաբյուջետային խստացում ավելի քան 12%-ով՝ 2012 թվականի փաստացի հարկաբյուջետային դեֆիցիտը վերացնելու համար։ Առաջադրանք, որը դժվար է իրականացնել առանց էկզոգեն եվրագոտու ամբողջ տնտեսական բումի։ Ըստ Europlus Monitor-ի 2012 թվականի զեկույցի՝ ոչ մի երկիր չպետք է մեկ տարում խստացնի իր հարկաբյուջետային սանձերը ՀՆԱ-ի 2%-ից ավելի՝ ռեցեսիայից խուսափելու համար[197][198]։
Համաշխարհային ֆինանսական ճգնաժամի խառնաշփոթի պայմաններում ԵՄ բոլոր անդամ պետությունների ուշադրությունը աստիճանաբար ուղղված է եղել խնայողության միջոցառումների իրականացմանը՝ բյուջեի դեֆիցիտը ՀՆԱ-ի 3%-ից ցածր մակարդակի իջեցնելու նպատակով, որպեսզի պարտքի մակարդակը կամ մնա ցածր՝ կամ սկսել անկումը դեպի կայունության և աճի պակտով սահմանված 60% սահմանաչափը։ Եվրոպայի նկատմամբ վստահությունը հետագայում վերականգնելու համար ԵՄ 27 երկրներից 23-ը նույնպես համաձայնեցին ընդունել Եվրո պլյուս պակտը, որը բաղկացած է քաղաքական բարեփոխումներից՝ բարելավելու հարկաբյուջետային ուժը և մրցունակությունը. ԵՄ 27 երկրներից 25-ը նույնպես որոշել են իրականացնել Հարկաբյուջետային պայմանագիրը, որը ներառում է յուրաքանչյուր մասնակից երկրի պարտավորությունը բյուջեում հավասարակշռված փոփոխություն մտցնել որպես իրենց ազգային օրենսդրության/սահմանադրության մաս։ Հարկաբյուջետային պայմանագիրը նախորդ Կայունության և աճի պայմանագրի անմիջական իրավահաջորդն է, բայց այն ավելի խիստ է ոչ միայն այն պատճառով, որ չափանիշների համապատասխանությունը կապահովվի ազգային օրենսդրությանը/սահմանադրությանը ինտեգրվելու միջոցով, այլ նաև այն պատճառով, որ 2014 թվականից սկսած այն կպահանջի վավերացնող բոլոր երկրներին։ չներգրավված փրկության ընթացիկ ծրագրերում, որպեսզի համապատասխանեն նոր խիստ չափանիշներին՝ ունենալ միայն առավելագույնը 0,5% կամ 1% կառուցվածքային դեֆիցիտ (կախված պարտքի մակարդակից)։ Եվրոգոտու երկրներից յուրաքանչյուրին, որը ներգրավված է օգնության ծրագրում (Հունաստան, Պորտուգալիա և Իռլանդիա) պահանջվել է և՛ հետևել հարկաբյուջետային կոնսոլիդացիայի/խնայողության ծրագրին, և՛ վերականգնել մրցունակությունը կառուցվածքային բարեփոխումների և ներքին արժեզրկման միջոցով, այսինքն՝ նվազեցնելով իրենց հարաբերական արտադրությունը։ ծախսերը։ Ամենաթույլ երկրներում մրցունակության վերականգնմանն ուղղված միջոցառումներն անհրաժեշտ են ոչ միայն ՀՆԱ-ի աճի համար հիմքեր ստեղծելու, այլև եվրոգոտու անդամ երկրների միջև ընթացիկ հաշվի անհավասարակշռությունը նվազեցնելու համար[199][200]։
Վաղուց հայտնի համոզմունք է, որ խնայողության միջոցները միշտ կնվազեցնեն ՀՆԱ-ի աճը կարճաժամկետ հեռանկարում։ Որոշ տնտեսագետներ, ովքեր հավատում են Քեյնսյան քաղաքականությանը, քննադատում էին խնայողության միջոցառումների ժամկետները և չափը, որոնք պահանջվում են փրկության ծրագրերում, քանի որ նրանք պնդում էին, որ նման ծավալուն միջոցները չպետք է իրականացվեն ճգնաժամի տարիներին շարունակական անկումով, բայց հնարավորության դեպքում հետաձգվեն մինչև որոշ տարիներ անց։ ՀՆԱ-ի իրական դրական աճը վերադարձել է։ 2012 թվականի հոկտեմբերին Արժույթի միջազգային հիմնադրամի (ԱՄՀ) հրապարակած զեկույցը նաև ցույց է տվել, որ վերջին տասնամյակի ընթացքում հարկերի ավելացումները և ծախսերի կրճատումն իսկապես ավելի լուրջ վնաս են հասցրել ՀՆԱ-ի աճին՝ համեմատած այն բանի հետ, ինչ նախապես ակնկալվում և կանխատեսվում էր (հիմնվելով. «ՀՆԱ-ի վնասի գործակիցները», որոնք նախկինում գրանցված էին նախորդ տասնամյակներում և տարբեր տնտեսական սցենարներով)[201]։ Արդեն կես տարի առաջ, մի քանի եվրոպական երկրներ, ի պատասխան եվրոգոտու ՀՆԱ-ի ցածր աճի խնդրին, նույնպես կոչ էին արել իրականացնել աճի նոր ուժեղացված ռազմավարություն՝ հիմնված հավելյալ պետական ներդրումների վրա, որը կֆինանսավորվի աճին նպաստող հարկերով։ գույքի, հողի, հարստության և ֆինանսական հաստատությունների վրա։ 2012թ. հունիսին ԵՄ ղեկավարները համաձայնեցին, որպես առաջին քայլ, չափավոր մեծացնել Եվրոպական ներդրումային բանկի միջոցները, որպեսզի մեկնարկեն ենթակառուցվածքային նախագծերը և մեծացնեն վարկերը մասնավոր հատվածին։ Մի քանի ամիս անց եվրոգոտու 17 երկրներից 11-ը նույնպես համաձայնեցին ներդնել ԵՄ ֆինանսական գործարքների նոր հարկ, որը գանձվելու է 2014 թվականի հունվարի 1-ից[202]։
Մրցակցության բարձրացում խմբագրել
Ճգնաժամային երկրները պետք է զգալիորեն բարձրացնեն իրենց միջազգային մրցունակությունը՝ տնտեսական աճ ապահովելու և իրենց առևտրի պայմանները բարելավելու համար։ Հնդկական ծագմամբ ամերիկացի լրագրող Ֆարիդ Զաքարիան 2011 թվականի նոյեմբերին նշում է, որ պարտքի ոչ մի վերակառուցում չի աշխատի առանց աճի, առավել ևս, քանի որ եվրոպական երկրները «բախվում են ճնշումների երեք ճակատներից՝ ժողովրդագրություն (ծերացող բնակչություն), տեխնոլոգիա (որն ընկերություններին թույլ է տվել շատ ավելին անել։ ավելի քիչ մարդ) և գլոբալիզացիան (որը թույլ է տվել արտադրությանը և ծառայություններին տեղակայվել ամբողջ աշխարհում)»[203]։
Տնտեսական ցնցումների դեպքում քաղաքականություն մշակողները սովորաբար փորձում են բարելավել մրցունակությունը՝ արժեզրկելով արժույթը, ինչպես Իսլանդիայի դեպքում, որը 2008-2011 թվականներին տուժեց տնտեսական պատմության մեջ ամենամեծ ֆինանսական ճգնաժամը, բայց դրանից հետո զգալիորեն բարելավել է իր դիրքերը։ Եվրոգոտու երկրները չեն կարող արժեզրկել իրենց արժույթը։
Ներքին արժեզրկում խմբագրել
Որպես լուծում, շատ քաղաքականություն մշակողներ փորձում են վերականգնել մրցունակությունը ներքին արժեզրկման միջոցով, որը ցավալի է տնտեսական ճշգրտման գործընթացում, որտեղ երկիրը նպատակ ունի նվազեցնել իր միավոր աշխատուժի ծախսերը[204]։ Գերմանացի տնտեսագետ Հանս-Վերներ Սիննը 2012-ին նշել է, որ Իռլանդիան միակ երկիրն է, որը վերջին հինգ տարիներին իրականացրել է աշխատավարձի հարաբերական չափավորություն, ինչը նպաստել է իր հարաբերական գների/աշխատավարձի մակարդակի 16%-ով իջեցմանը։ Հունաստանը պետք է իջնի այս ցուցանիշը 31%-ով` փաստացի հասնելով Թուրքիայի մակարդակին[205]։ Մինչև 2012 թվականը Հունաստանում աշխատավարձերը կրճատվել էին մինչև 1990-ականների վերջին։ Գնողունակությունն էլ ավելի իջավ մինչև 1986թ.-ի մակարդակը[206]։ Նմանապես, Իտալիայում աշխատավարձերն ընկան մինչև 1986թ., իսկ սպառումը` մինչև 1950թ.[207]:
Այլ տնտեսագետներ պնդում են, որ որքան էլ Հունաստանը և Պորտուգալիան նվազեցնեն իրենց աշխատավարձերը, նրանք երբեք չեն կարող մրցել ցածր գնով զարգացող երկրների հետ, ինչպիսիք են Չինաստանը կամ Հնդկաստանը։ Փոխարենը թույլ եվրոպական երկրները պետք է իրենց տնտեսությունները տեղափոխեն ավելի որակյալ ապրանքների և ծառայությունների, թեև սա երկարաժամկետ գործընթաց է և կարող է անհապաղ օգնություն չբերել[208][209]։
Առաջընթաց խմբագրել
2011թվականի նոյեմբերի 15-ին Լիսաբոնի խորհուրդը հրապարակեց Euro Plus Monitor 2011-ը։ Ըստ զեկույցի, եվրոգոտու անդամ ամենակարևոր երկրները գտնվում են արագ բարեփոխումների գործընթացում։ Հեղինակները նշում են, որ «այն երկրներից շատերը, այժմ ամենամեծ առաջընթացն են գրանցում իրենց հարկաբյուջետային հավասարակշռության և արտաքին մրցունակության վերականգնման ուղղությամբ»։ Հունաստանը, Իռլանդիան և Իսպանիան բարեփոխողների հնգյակում են, իսկ Պորտուգալիան յոթերորդն է զեկույցում ընդգրկված 17 երկրների շարքում (տես գրաֆիկը)[211]։
2012 թվականի նոյեմբերին հրապարակված Euro Plus Monitor զեկույցում Լիսաբոնի խորհուրդը գտնում է, որ եվրոգոտին մի փոքր բարելավել է իր ընդհանուր առողջությունը։ Բացառությամբ Հունաստանի, եվրոգոտու բոլոր ճգնաժամային երկրները կամ մոտ են այն կետին, որտեղ նրանք հասել են մեծ ճշգրտման, կամ, հավանաբար, կհասնեն այնտեղ 2013 թվականի ընթացքում։ Ակնկալվում է, որ Պորտուգալիան և Իտալիան կանցնեն շրջադարձային փուլ 2013 թվականի գարնանը։ աշնանը, հնարավոր է, որ հաջորդի Իսպանիան, մինչդեռ Հունաստանի ճակատագիրը շարունակում է կախված մնալ։ Ընդհանուր առմամբ, հեղինակները ենթադրում են, որ եթե եվրոգոտին անցնի ընթացիկ սուր ճգնաժամը և մնա բարեփոխումների ճանապարհին, «այն ի վերջո կարող է դուրս գալ ճգնաժամից որպես արևմտյան խոշոր տնտեսություններից ամենադինամիկ»[210]։
Euro Plus Monitor-ի 2013 թվականի գարնան թարմացումը նշում է, որ եվրոգոտին շարունակում է մնալ ճիշտ ուղու վրա։ Ըստ հեղինակների՝ ճշգրտման կարիք ունեցող գրեթե բոլոր խոցելի երկրները «կրճատում են իրենց հիմքում ընկած հարկաբյուջետային դեֆիցիտը և տպավորիչ արագությամբ բարելավում իրենց արտաքին մրցունակությունը», ինչի համար նրանք ակնկալում էին, որ եվրոգոտու ճգնաժամը կավարտվի մինչև 2013 թվականի վերջը[212]։
Ընթացիկ հաշվի անհավասարակշռության լուծում խմբագրել
Անկախ ներկա անախորժ իրավիճակի լուծման համար ընտրված ուղղիչ միջոցներից, քանի դեռ կապիտալի անդրսահմանային հոսքերը եվրոգոտում չեն կարգավորվել, ընթացիկ հաշվի անհավասարակշռությունը, հավանաբար, կշարունակվի[213]։ Երկիրը, որն ունի մեծ ընթացիկ հաշիվ կամ առևտրային դեֆիցիտ (այսինքն՝ ներմուծում է ավելի շատ, քան արտահանում), ի վերջո պետք է լինի կապիտալի զուտ ներմուծող. սա մաթեմատիկական ինքնություն է, որը կոչվում է վճարային հաշվեկշիռ։ Այլ կերպ ասած, այն երկիրը, որն ավելի շատ ներմուծում է, քան արտահանում է, պետք է կա՛մ նվազեցնի իր խնայողական պահուստները, կա՛մ պարտք վերցնի՝ այդ ներմուծման դիմաց վճարելու համար։ Եվ հակառակը, Գերմանիայի մեծ առևտրային ավելցուկը (զուտ արտահանման դիրքը) նշանակում է, որ նա պետք է կա՛մ մեծացնի իր խնայողական պահուստները, կա՛մ լինի կապիտալի զուտ արտահանող՝ փող տալով այլ երկրներին, որպեսզի նրանց թույլ տա գնել գերմանական ապրանքներ[214]։
Իտալիայի, Իսպանիայի, Հունաստանի և Պորտուգալիայի առևտրային դեֆիցիտը 2009 թվականին գնահատվել է համապատասխանաբար 42,96 միլիարդ դոլար, 75,31 միլիարդ դոլար և 35,97 միլիարդ դոլար և 25,6 միլիարդ դոլար, մինչդեռ Գերմանիայի առևտրային հավելուրդը կազմել է 188,6 միլիարդ դոլար։ Նման անհավասարակշռություն կա նաև ԱՄՆ-ում, որն ունի մեծ առևտրային դեֆիցիտ (զուտ ներմուծման դիրք) և, հետևաբար, կապիտալի զուտ փոխառու է արտերկրից։ Բեն Բեռնանկեն զգուշացրել է նման անհավասարակշռության ռիսկերի մասին 2005 թվականին՝ պնդելով, որ «խնայողությունների ավելցուկը» առևտրային հավելուրդով մեկ երկրում կարող է կապիտալը մղել դեպի առևտրային դեֆիցիտ ունեցող այլ երկրներ՝ արհեստականորեն նվազեցնելով տոկոսադրույքները և ստեղծել ակտիվների փուչիկներ[215]։
Առևտրային մեծ ավելցուկ ունեցող երկիրը սովորաբար տեսնում է իր արժույթի արժեքի բարձրացում այլ արժույթների համեմատ, ինչը կնվազեցնի անհավասարակշռությունը, քանի որ նրա արտահանման հարաբերական գինը մեծանում է։ Արժույթի այս արժեւորումը տեղի է ունենում, երբ ներմուծող երկիրը վաճառում է իր արժույթը՝ գնելու արտահանող երկրի արժույթը, որն օգտագործվում է ապրանքները գնելու համար։ Որպես այլընտրանք, առևտրային անհավասարակշռությունը կարող է կրճատվել, եթե երկիրը խրախուսի ներքին խնայողությունները՝ սահմանափակելով կամ տուգանելով կապիտալի հոսքը սահմաններով կամ բարձրացնելով տոկոսադրույքները, թեև այդ օգուտը, հավանաբար, կփոխհատուցվի տնտեսության դանդաղեցմամբ և պետական տոկոսների վճարումների ավելացմամբ[216]։
Վարկերի մոբիլիզացիա խմբագրել
2012-ի կեսերին մի քանի առաջարկներ արվեցին՝ գնելու այնպիսի եվրոպական երկրների պարտքերը, ինչպիսիք են Իսպանիան և Իտալիան։ Մարկուս Բրուներմայերը, տնտեսագետ Գրեհեմ Բիշոփը և Դանիել Գրոսը առաջ մղող առաջարկների թվում էին։ Ընդունելի և արդյունավետ միջոց ստեղծելու գործում առանցքային է բանաձևի հայտնաբերումը, որը պարզապես չի պաշտպանվել Գերմանիայի կողմից[217]։
Առաջարկվող երկարաժամկետ լուծումներ խմբագրել
Հիմնական քաղաքականության խնդիրը, որը պետք է լուծվի երկարաժամկետ հեռանկարում, այն է, թե ինչպես ներդաշնակեցնել հյուսիսային և հարավային Եվրոպայի տնտեսությունների տարբեր քաղաքական-տնտեսական ինստիտուցիոնալ կառուցվածքները՝ խթանելու տնտեսական աճը և արժութային միությունը կայուն դարձնելու համար։ Եվրոգոտու անդամ երկրները պետք է ընդունեն կառուցվածքային բարեփոխումներ՝ ուղղված աշխատաշուկայի շարժունակությանը և աշխատավարձերի ճկունությանը, վերականգնելու հարավի տնտեսությունների մրցունակությունը՝ բարձրացնելով նրանց արտադրողականությունը[218]։
Միևնույն ժամանակ, կարևոր է նկատի ունենալ, որ միայն LME-ի աշխատավարձի սահմանման համակարգի ընդօրինակման վրա շեշտադրումը CME-ներին և խառը շուկայական տնտեսություններին չի աշխատի։ Հետևաբար, բացի աշխատավարձի խնդիրներից, կառուցվածքային բարեփոխումները պետք է ուղղված լինեն նորարարությունների, տեխնոլոգիաների, կրթության, հետազոտության և զարգացման և այլնի կարողությունների զարգացմանը, այսինքն՝ բոլոր ինստիտուցիոնալ ենթահամակարգերին, որոնք վճռորոշ են ձեռնարկությունների հաջողության համար[219]։ Հարավի տնտեսություններում հատուկ ուշադրություն պետք է դարձնել ավելի քիչ աշխատուժով արդյունաբերության ստեղծմանը, որպեսզի խուսափեն գների մրցակցության ճնշումից զարգացող ցածր գնով երկրներից (օրինակ՝ Չինաստանը) փոխարժեքի ալիքի միջոցով և ապահովելու աշխատողների սահուն անցումը հին անկայուն արդյունաբերություններից։ նորերին, որոնք հիմնված են այսպես կոչված սկանդինավյան ոճի «ճկուն անվտանգության» շուկայական մոդելի վրա[220]։
Եվրոպական հարկաբյուջետային միություն խմբագրել
Ճգնաժամը ճնշում է Եվրոպային՝ անցնելու կարգավորող պետության սահմաններից և դեպի ավելի դաշնային ԵՄ՝ ֆիսկալ լիազորություններով[221]։ Եվրոպական ինտեգրացիայի բարձրացումը, որը կենտրոնական մարմնին ուժեղացնում է հսկողությունը անդամ երկրների բյուջեների վրա, առաջարկվել է 2012 թվականի հունիսի 14-ին Deutsche Bundesbank-ի նախագահ Յենս Վայդմանի կողմից՝ ընդլայնելով Եվրոպական կենտրոնական բանկի նախկին նախագահ Ժան-Կլոդ Տրիշեի առաջին առաջարկած գաղափարները։ Վերահսկողությունը, ներառյալ հարկերի բարձրացման կամ բյուջեի կրճատման պահանջները, կիրականացվեն միայն հարկաբյուջետային անհավասարակշռության դեպքում[222]։ Այս առաջարկը նման է Անգելա Մերկելի ժամանակակից կոչերին՝ մեծացնելով քաղաքական և հարկաբյուջետային միությունը, որը «թույլ կտա Եվրոպային վերահսկելու հնարավորությունները»[223]։
Եվրոպական բանկերի վերականգնման և կարգավորման մարմին խմբագրել
Ենթադրվում է, որ եվրոպական բանկերը 2007-ից մինչև 2010 թվականը ֆինանսական ճգնաժամի բռնկման միջև կրել են մոտ 1 տրիլիոն եվրո վնաս։ Եվրահանձնաժողովը հաստատել է մոտ 4,5 միլիարդ եվրո պետական օգնություն բանկերին 2008 թվականի հոկտեմբերից մինչև 2011 թվականի հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում, գումար, որը ներառում է արժեքը[224]։ հարկատուների կողմից ֆինանսավորվող վերակապիտալացումների և բանկային պարտքերի գծով պետական երաշխիքների վերաբերյալ։ Սա դրդել է որոշ տնտեսագետների, ինչպիսիք են Ջոզեֆ Ստիգլիցը և Փոլ Կրուգմանը նշել, որ Եվրոպան տառապում է ոչ թե սուվերեն պարտքի ճգնաժամից, այլ ավելի շուտ բանկային ճգնաժամից[225]։
2012 թվականի հունիսի 6-ին Եվրոպական հանձնաժողովը օրենսդրական առաջարկ է ընդունել բանկերի վերականգնման և կարգավորման ներդաշնակեցված մեխանիզմի վերաբերյալ։ Առաջարկվող շրջանակը սահմանում է անհրաժեշտ քայլերն ու լիազորությունները՝ երաշխավորելու, որ բանկերի ձախողումները ԵՄ-ում կառավարվեն այնպես, որ խուսափեն ֆինանսական անկայունությունից։ Նոր օրենսդրությունը անդամ երկրներին իրավունք կտա պարտատոմսերի սեփականատերերին պարտադրել վնասներ, որոնք առաջանում են բանկի ձախողումից՝ նվազագույնի հասցնելու ծախսերը հարկատուների համար։ Առաջարկը նոր սխեմայի մի մասն է, որով բանկերը ստիպված կլինեն «գրավով ապահովել» իրենց պարտատերերին, երբ նրանք ձախողվեն, և հիմնական նպատակը ապագայում հարկատուների կողմից ֆինանսավորվող փրկության միջոցների կանխումն է[226]։ Պետական մարմինները նաև իրավասու կլինեն փոխարինել բանկերի կառավարման թիմերին նույնիսկ մինչև վարկատուի ձախողումը։ Յուրաքանչյուր հաստատություն պարտավոր կլինի նաև իր ազգային երաշխիքներով ծածկված ավանդների առնվազն մեկ տոկոսը առանձնացնել հատուկ հիմնադրամի համար՝ 2018 թվականից սկսած բանկային ճգնաժամի լուծումը ֆինանսավորելու համար[224]։
Եվրոպարտատոմսեր խմբագրել
Աճող թվով ներդրողներ և տնտեսագետներ ասում են, որ եվրոպարտատոմսերը լավագույն միջոցն են պարտքային ճգնաժամը լուծելու համար, թեև դրանց ներդրումը, որը համընկնում է ֆինանսական և բյուջետային ամուր համակարգման հետ, կարող է պահանջել փոփոխություններ ԵՄ պայմանագրերում[227]։ 2011 թվականի նոյեմբերի 21-ին Եվրահանձնաժողովը առաջարկեց, որ եվրոպարտատոմսերը, որոնք համատեղ թողարկվել են եվրոյի 17 երկրների կողմից, արդյունավետ միջոց կլինեն ֆինանսական ճգնաժամը հաղթահարելու համար։ Օգտագործելով «կայունության պարտատոմսեր» տերմինը՝ Ժոզե Մանուել Բարոզուն պնդել է, որ ցանկացած նման ծրագիր պետք է համապատասխանի խիստ հարկաբյուջետային վերահսկողությանը և տնտեսական քաղաքականության համակարգմանը, որպես էական գործընկեր՝ բարոյական վտանգից խուսափելու և կայուն պետական ֆինանսներ ապահովելու համար[228][229]։
Գերմանիան հիմնականում դեմ է առնվազն կարճաժամկետ հեռանկարում այն պետությունների պարտքի կոլեկտիվ յուրացմանը, որոնք վերջին տարիներին ունեցել են բյուջեի չափազանց դեֆիցիտներ և չափից ավելի փոխառություններ[230]։
Եվրոպական անվտանգ պարտատոմսեր խմբագրել
Փրինսթոնի համալսարանի մի խումբ տնտեսագետներ առաջարկում են Եվրոպական ապահով պարտատոմսերի (ESBies) նոր ձև, այսինքն՝ միավորված եվրոպական պետական պարտատոմսեր (70% ավագ պարտատոմսեր, 30% կրտսեր պարտատոմսեր)՝ «միության ողջ անվտանգ ակտիվի առանց համատեղ պարտավորության» տեսքով։ . Հեղինակների կարծիքով՝ ESBies-ը «առնվազն նույնքան անվտանգ կլինի, որքան գերմանական պարտատոմսերը և մոտավորապես կկրկնապատկվի եվրոյի անվտանգ ակտիվների մատակարարումը, երբ պաշտպանված է 30%-անոց կրտսեր տրանշով»։ ESBes-ները կարող են թողարկվել պետական կամ մասնավոր հատվածի կազմակերպությունների կողմից և «կթուլացնեն դիվային օղակը և դրա տարածումը երկրներում»։ Այն չի պահանջում «ոչ մի էական փոփոխություն պայմանագրերում կամ օրենսդրության մեջ»[231]։
2017 թվականին գաղափարն ընդունվել է Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից։ Եվրահանձնաժողովը նույնպես հետաքրքրություն է ցուցաբերել և նախատեսում է ESBies-ին ներառել ապագա Սպիտակ թղթում, որը վերաբերում է ֆինանսական ճգնաժամի հետևանքներին։ Եվրահանձնաժողովը վերջերս առաջարկ է ներկայացրել՝ ներկայացնելու այն, ինչ անվանում է Սուվերեն պարտատոմսերով ապահովված արժեթղթեր (SBBS), որոնք ըստ էության նույնն են, ինչ ESBies-ը, և Եվրոպական խորհրդարանը հաստատել է 2019 թվականի ապրիլին այս արժեթղթերը հեշտացնելու համար անհրաժեշտ կանոնակարգերի փոփոխությունները[232]։
Պարտքի դուրսգրում, որը ֆինանսավորվում է հարստության հարկով խմբագրել
Boston Consulting Group-ը (BCG) ավելացնում է, որ եթե ընդհանուր պարտքի բեռը շարունակի աճել ավելի արագ, քան տնտեսությունը, ապա լայնածավալ պարտքի վերակառուցումն անխուսափելի է դառնում։ Որպեսզի պարտքի արատավոր վերընթաց պարույրը թափ չստանա, հեղինակները կոչ են անում քաղաքականություն մշակողներին «գործել արագ և վճռականորեն» և նպատակ ունենալ ընդհանուր պարտքի մակարդակը 180%-ից ցածր մասնավոր և պետական հատվածի համար։ Այս թիվը հիմնված է այն ենթադրության վրա, որ կառավարությունները, ոչ ֆինանսական կորպորացիաները և մասնավոր տնային տնտեսությունները կարող են պահպանել ՀՆԱ-ի 60%-ի չափով պարտքի բեռ՝ հինգ տոկոս տոկոսադրույքով և տարեկան երեք տոկոս անվանական տնտեսական աճի տեմպերով։ . Ցածր տոկոսադրույքները և/կամ ավելի բարձր աճը կօգնի հետագայում նվազեցնել պարտքի բեռը։
Կայուն մակարդակներին հասնելու համար եվրոգոտին պետք է նվազեցնի իր ընդհանուր պարտքի մակարդակը 6,1 տրիլիոն եվրոյով։ Ըստ BCG-ի՝ սա կարող է ֆինանսավորվել միանգամյա հարստության հարկով՝ 11-ից մինչև 30% երկրների մեծ մասի համար, բացի ճգնաժամային երկրներից (մասնավորապես Իռլանդիայից), որտեղ դուրսգրումը պետք է էականորեն ավելի բարձր լինի։ Հեղինակները խոստովանում են, որ նման ծրագրերը կլինեն «կտրուկ», «ոչ հանրաճանաչ» և «պահանջում են լայն քաղաքական համակարգում և առաջնորդություն», սակայն նրանք պնդում են, որ որքան երկար սպասեն քաղաքական գործիչները և կենտրոնական բանկիրները, այնքան անհրաժեշտ կլինի նման քայլը[233]։
Միջազգային պայմանագրի հիման վրա պարտքերի դուրսգրում խմբագրել
2015 թվականին Հանս-Վերներ Սինը՝ գերմանական Ifo տնտեսական հետազոտությունների ինստիտուտի նախագահ, կոչ արեց նվազեցնել Հունաստանի պարտքը[234]։ Բացի այդ, Լոնդոնի տնտեսագիտության դպրոցի տնտեսագետներն առաջարկել են պարտքի մարում, որը նման է Լոնդոնի համաձայնագրին։ 1953 թվականին մասնավոր հատվածի վարկատուները, ինչպես նաև կառավարությունները համաձայնեցին դուրս գրել Արևմտյան Գերմանիայի չմարված պարտքի մոտ կեսը. դրան հաջորդեց Գերմանիայի «տնտեսական հրաշքի» (կամ Wirtschaftswunder) սկիզբը։ Համաձայն այս համաձայնագրի՝ Արևմտյան Գերմանիան պետք է մարումներ կատարեր միայն այն դեպքում, երբ նա ունեցավ առևտրային ավելցուկ, այսինքն՝ «այն ժամանակ, երբ նա փող էր վաստակել վճարելու համար, այլ ոչ թե պետք է ավելի շատ պարտքեր վերցներ կամ ընկղմվեր իր արտարժութային պահուստների մեջ։ Նրա մարումները։ սահմանափակվել են նաև արտահանման հասույթի 3%-ով»։ Ինչպես նշում են LSE-ի հետազոտողները, դա հանգեցրեց նրան, որ Գերմանիայի վարկատուները դրդապատճառ ունեին գնելու երկրի ապրանքները, որպեսզի նա կարողանար վճարել դրանք[235]։
Հակասություններ խմբագրել
Եվրոպական փրկության ծրագրերը հիմնականում վերաբերում են բանկերի և այլ անձանց ազդեցությանը փոխանցելուն, որոնք հակառակ դեպքում կանգնած են իրենց կուտակած սուվերեն պարտքի կորուստների համար եվրոպացի հարկատուների վրա[236][237][238][239][240][241]։
ԵՄ պայմանագրի խախտումներ խմբագրել
Պահպանման դրույթ չկա խմբագրել
ԵՄ-ի Մաստրիխտի պայմանագիրը պարունակում է իրավական լեզու, որը, ըստ երևույթին, բացառում է ներեվրամիական օգնության ծրագրերը։ Նախ, «փրկության բացառման» դրույթը (Հոդված 125 TFEU) երաշխավորում է, որ պետական պարտքի մարման պատասխանատվությունը մնում է ազգային և կանխում է անհիմն հարկաբյուջետային քաղաքականության հետևանքով առաջացած ռիսկի հավելավճարների փոխանցումը գործընկեր երկրներին։ Այդ դրույթն այդպիսով խրախուսում է զգույշ հարկաբյուջետային քաղաքականությունը ազգային մակարդակում։
Եվրոպական կենտրոնական բանկի կողմից անհանգիստ երկրների պարտատոմսերի գնումը կարող է դիտվել որպես բյուջեի դեֆիցիտի դրամական ֆինանսավորման արգելքի խախտում (TFEU-ի հոդված 123)։ EFSF-ում հետագա լծակների ստեղծումը՝ ԵԿԲ վարկավորման հասանելիությամբ, նույնպես, ըստ երևույթին, խախտում է սույն հոդվածի պայմանները։
125-րդ և 123-րդ հոդվածները կոչված էին խոչընդոտներ ստեղծելու ԵՄ անդամ երկրների համար, որպեսզի նրանք ունենան չափազանց դեֆիցիտներ և պետական պարտք, և կանխեն բարի ժամանակներում գերծախսելու և վարկ տրամադրելու բարոյական վտանգը։ Դրանք նաև կոչված էին պաշտպանելու մյուս ավելի խելամիտ անդամ երկրների հարկատուներին։ Եվրոգոտու խելամիտ հարկատուների կողմից երաշխավորված փրկության օգնություն տրամադրելով եվրոգոտու կանոնները խախտող երկրներին, ինչպիսիք են Հունաստանը, ԵՄ-ն և եվրոգոտու երկրները, նույնպես խրախուսում են ապագայում բարոյական վտանգը[242]։ Մինչդեռ չպահելու մասին դրույթը մնում է ուժի մեջ, «առանց փրկության դոկտրինը» կարծես թե անցյալում է[243]։
Կոնվերգենցիայի չափանիշներ խմբագրել
ԵՄ պայմանագրերը պարունակում են այսպես կոչված կոնվերգենցիայի չափանիշներ, որոնք նշված են Եվրոպական միության պայմանագրերի արձանագրություններում։ Ինչ վերաբերում է պետական ֆինանսներին, պետությունները համաձայնեցին, որ պետական բյուջեի տարեկան դեֆիցիտը չպետք է գերազանցի համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) 3%-ը, և որ համախառն պետական պարտքը ՀՆԱ-ի նկատմամբ չպետք է գերազանցի ՀՆԱ-ի 60%-ը (տես արձանագրություն 12 և 13)։ Եվրոգոտու անդամների համար կա Կայունության և աճի պայմանագիր, որը պարունակում է բյուջեի դեֆիցիտի և պարտքի սահմանափակման նույն պահանջները, բայց շատ ավելի խիստ ռեժիմով։ Նախկինում եվրոպական շատ երկրներ երկար ժամանակ էապես գերազանցել են այդ չափանիշները[244]։ Մոտ 2005 թվականին եվրոգոտու անդամներից շատերը խախտեցին պայմանագիրը, ինչի հետևանքով խախտողների դեմ որևէ քայլ չձեռնարկվեց։
Վարկային վարկանիշային գործակալություններ խմբագրել
ԱՄՆ-ում գործող միջազգային վարկային վարկանիշային գործակալությունները՝ Moody's, Standard & Poor's և Fitch, որոնք արդեն կրակի տակ են հայտնվել բնակարանային փուչիկի և իսլանդական ճգնաժամի ժամանակ, նույնպես կենտրոնական և հակասական դեր են խաղացել եվրոպական պարտատոմսերի շուկայի ներկայիս ճգնաժամում[245]։ Մի կողմից գործակալություններին մեղադրել են շահերի բախման պատճառով չափից դուրս մեծ վարկանիշներ տալու մեջ։ Մյուս կողմից, վարկանիշային գործակալությունները հակված են գործել պահպանողականորեն և որոշակի ժամանակ պահանջել հարմարվելու համար, երբ ընկերությունը կամ երկիրը դժվարության մեջ է։ Հունաստանի դեպքում շուկան արձագանքեց ճգնաժամին մինչև վարկանիշի իջեցումը, հունական պարտատոմսերը վաճառվում էին անպիտան մակարդակով մի քանի շաբաթ առաջ, երբ վարկանիշային գործակալությունները սկսեցին դրանք բնութագրել որպես այդպիսին։
Համաձայն Սենթ Գալենի համալսարանի տնտեսագետների ուսումնասիրության՝ վարկային վարկանիշային գործակալությունները խթանել են եվրոգոտու պարտքերի աճը՝ 2009 թվականին սուվերեն պարտքի ճգնաժամից ի վեր ավելի խիստ իջեցումներ կատարելով։ Հեղինակները եզրակացրել են, որ վարկանիշային գործակալությունները հետևողական չեն եղել իրենց դատողությունների մեջ՝ միջին հաշվով Պորտուգալիայի վարկանիշով։ , Իռլանդիան և Հունաստանը 2,3 աստիճանով ցածր են մինչճգնաժամային չափանիշներին համապատասխան՝ ի վերջո ստիպելով նրանց դիմել միջազգային օգնություն[246]։ Կողմնակի նշում. 2013 թվականի նոյեմբերի վերջի դրությամբ եվրոգոտու միայն երեք երկրներ են պահպանում AAA վարկանիշները Standard & Poor-ից, այսինքն՝ Գերմանիան, Ֆինլանդիան և Լյուքսեմբուրգը[247]։
Մեդիա խմբագրել
Ոմանք հունական, իսպանական և ֆրանսիական մամուլում և այլուր տարածում էին դավադրության տեսություններ, որոնք պնդում էին, որ ԱՄՆ-ն և Բրիտանիան միտումնավոր տարածում են եվրոյի մասին լուրերը, որպեսզի առաջացնեն դրա փլուզումը կամ ուշադրությունը շեղեն սեփական տնտեսական խոցելիությունից։ The Economist-ը հերքել է այս «անգլո-սաքսոնական դավադրության» պնդումները՝ գրելով, որ թեև ամերիկացի և բրիտանացի թրեյդերները գերագնահատել են հարավային Եվրոպայի պետական ֆինանսների թուլությունը և եվրոգոտու փլուզման հավանականությունը, այդ տրամադրությունները սովորական շուկայական խուճապ էին, այլ ոչ թե կանխամտածված։ հողամաս[248]։
Գրավ Ֆինլանդիայի համար խմբագրել
2011թվականի օգոստոսի 18-ին, Ֆինլանդիայի խորհրդարանի պահանջով, որպես հետագա օգնության պայման, պարզ դարձավ, որ Ֆինլանդիան գրավ կստանա Հունաստանից, ինչը նրան հնարավորություն կտա մասնակցել Հունաստանի տնտեսությանը 109 միլիարդ եվրոյի պոտենցիալ աջակցության փաթեթին։ Ավստրիան, Նիդեռլանդները, Սլովենիան և Սլովակիան զայրացած արձագանքեցին Ֆինլանդիայի համար այս հատուկ երաշխիքի կապակցությամբ և պահանջեցին հավասար վերաբերմունք եվրոգոտու ողջ տարածքում կամ նմանատիպ գործարք Հունաստանի հետ, որպեսզի չբարձրացնեն օգնության ծրագրին իրենց մասնակցության ռիսկը[249]։ Հիմնական վիճաբանությունն այն էր, որ գրավը նախատեսված է որպես կանխիկ ավանդ, գրավ, որը հույները կարող են տալ միայն ֆինանսական օգնության համար Ֆինլանդիայի կողմից տրամադրված միջոցների մի մասը վերամշակելով, ինչը նշանակում է, որ Ֆինլանդիան և եվրոգոտու մյուս երկրները երաշխավորում են ֆիննական վարկերը։ Հունաստանի դեֆոլտի իրադարձությունը[250]։
2011թ. հոկտեմբերի 4-ին եվրագոտու բոլոր երկրների համար բաց գրավի կառույց իրականացնելու շուրջ ծավալուն բանակցություններից հետո ձեռք է բերվել փոփոխված էսքրո գրավի համաձայնագիր։ Ակնկալվում է, որ միայն Ֆինլանդիան կօգտագործի այն, մասամբ պայմանավորված՝ ժամանակի ընթացքում հինգ մասի փոխարեն սկզբնական կապիտալի ներդրման պահանջով մեկ մասով։ Ֆինլանդիան, որպես ԱՀՀ-ի ամենաուժեղ երկրներից մեկը, կարող է համեմատաբար հեշտությամբ ներգրավել անհրաժեշտ կապիտալը[251]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Frieden, Jeffry; Walter, Stefanie (2017 թ․ մայիսի 11). «Understanding the Political Economy of the Eurozone Crisis». Annual Review of Political Science. 20 (1): 371–390. doi:10.1146/annurev-polisci-051215-023101. ISSN 1094-2939. S2CID 15431111.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Copelovitch, Mark; Frieden, Jeffry; Walter, Stefanie (2016 թ․ մարտի 14). «The Political Economy of the Euro Crisis». Comparative Political Studies (ամերիկյան անգլերեն). 49 (7): 811–840. doi:10.1177/0010414016633227. ISSN 0010-4140. S2CID 18181290.
- ↑ Seth W. Feaster; Nelson D. Schwartz; Tom Kuntz (2011 թ․ հոկտեմբերի 22). «It's All Connected: A Spectators Guide to the Euro Crisis». The New York Times. New York. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ "Technical features of Outright Monetary Transactions", European Central Bank Press Release, 6 September 2012
- ↑ Chiara Casi (2019 թ․ հունվար). «Bail in -la gestione delle crisi bancarie». Bail in e la Nuova Gestione delle Crisi Bancarie. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
- ↑ Zhorayev, Olzhas (2020). «The Eurozone Debt Crisis: Causes and Policy Recommendations». doi:10.13140/RG.2.2.23914.24001.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ "How Europe's Governments have Enronized their debts," Mark Brown and Alex Chambers, Euromoney, September 2005
- ↑ Paul Belkin, Martin A. Weiss, Rebecca M. Nelson and Darek E. Mix "The Eurozone Crisis: Overview and Issues For Congress", Congressional Research Service Report R42377, 29 February 2012.
- ↑ «Budget 2009 in figures». BBC News. 2009 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ «Media Coverage of the 2010 Greek Debt Crisis: Inaccuracies and Evidence of Manipulation». Academia.edu. 2014 թ․ հունվար.
- ↑ 11,0 11,1 «FT: "Banks ask for crisis funds for eastern Europe" 22 Jan 2009». Financial Times. 2009 թ․ հունվարի 22. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
- ↑ Shambaugh, JAY C.; Reis, Ricardo; Rey, Hélène (Spring 2012). «The Euro's Three Crises». Jay C. Shambaugh, Georgetown University. Brookings Papers on Economic Activity, Spring 2012: 157–231. JSTOR 23287217.
- ↑ P.E. Petrakis, P.C. Kostis, D. Valsamis (2013) «European Economics and Politics in the Midst of the Crisis; From the Outbreak of the Crisis to the Fragmented European Federation», New York and Heidelberg: Springer, 978-3-642-41343-8, p. 274.
- ↑ Valentina Pop (2011 թ․ նոյեմբերի 9). «Germany estimated to have made €9 billion profit out of crisis». EUobserver. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
- ↑ «Immer mehr Länder bekommen Geld fürs Schuldenmachen». Der Standard Online. 2012 թ․ հուլիսի 17. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «Swiss Pledge Unlimited Currency Purchases». Bloomberg News. 2011 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 6-ին.
- ↑ «The Euro's PIG-Headed Masters». Project Syndicate. 2011 թ․ հունիսի 3.
- ↑ «How the Euro Became Europe's Greatest Threat». Der Spiegel. 2011 թ․ հունիսի 20.
- ↑ Richard Barley (2013 թ․ հունվարի 24). «Euro-Zone Bonds Find Favor». Wall Street Journal.
- ↑ «Long-term interest rate statistics for EU Member States». ECB. 2012 թ․ նոյեմբերի 13. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
- ↑ «ECB cuts interest rates to record low». BBC News. 2013 թ․ նոյեմբերի 7. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
- ↑ 22,0 22,1 «Portugal kehrt ohne Sicherheitsnetz an Finanzmärkte zurück». DerStandard. 2014 թ․ մայիսի 18. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 «2010-2018 Greek Debt Crisis and Greece's Past: Myths, Popular Notions and Implications». Academia.edu. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Crisis in Euro-zone—Next Phase of Global Economic Turmoil». Competition master. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ 25,0 25,1 «Eurostat (budget deficit data)». Eurostat. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 2-ին.
- ↑ 26,0 26,1 «Eurostat (Government debt data)». Eurostat. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
- ↑ Ziotis, Christos; Weeks, Natalie (2010 թ․ ապրիլի 20). «Greek Bailout Talks Could Take Three Weeks as Bond Repayment Looms in May». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 2-ին.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ 28,0 28,1 Ewing, Jack; Healy, Jack (2010 թ․ ապրիլի 27). «Cuts to Debt Rating Stir Anxiety in Europe». The New York Times. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ «Greek bonds rated 'junk' by Standard & Poor's». BBC News. 2010 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ «Fourth raft of new measures» (հունարեն). In.gr. 2010 թ․ մայիսի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ «Revisiting Greece». The Observer at Boston College. 2011 թ․ նոյեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
- ↑ Judy Dempsey (2010 թ․ մայիսի 5). «Three Reported Killed in Greek Protests». The New York Times. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ «Greek Vote Triggers January Election». PrimePair.com. 2014 թ․ դեկտեմբերի 30. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 30-ին.
- ↑ 34,0 34,1 Rachel Donadio; Niki Kitsantonis (2011 թ․ նոյեմբերի 3). «Greek Leader Calls Off Referendum on Bailout Plan». The New York Times. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
- ↑ «Greek cabinet backs George Papandreou's referendum plan». BBC News. 2011 թ․ նոյեմբերի 2. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
- ↑ «Papandreou calls off Greek referendum». UPI. 2011 թ․ նոյեմբերի 3. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Leigh Phillips (2011 թ․ նոյեմբերի 11). «ECB man to rule Greece for 15 weeks». EUobserver. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
- ↑ 38,0 38,1 Smith, Helena (2012 թ․ փետրվարի 1). «IMF official admits: austerity is harming Greece». The Guardian. Athens. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 1-ին.
- ↑ 39,0 39,1 «Der ganze Staat soll neu gegründet werden». Sueddeutsche. 2012 թ․ փետրվարի 13. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ «Quarterly National Accounts: 4th quarter 2011 (Provisional)» (PDF). Piraeus: Hellenic Statistical Authority. 2012 թ․ մարտի 9. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 9-ին.
- ↑ «EU interim economic forecast -February 2012» (PDF). European Commission. 2012 թ․ փետրվարի 23. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 2-ին.
- ↑ «Eurostat Newsrelease 24/2012: Industrial production down by 1.1% in euro area in December 2011 compared with November 2011» (PDF). Eurostat. 2012 թ․ փետրվարի 14. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 5-ին.
- ↑ Wearden, Graeme; Garside, Juliette (2012 թ․ փետրվարի 14). «Eurozone debt crisis live: UK credit rating under threat amid Moody's downgrade blitz». The Guardian. London. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 14-ին.
- ↑ Hatzinikolaou, Prokopis (2012 թ․ փետրվարի 7). «Dramatic drop in budget revenues». Ekathimerini. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 16-ին.
- ↑ «Pleitewelle rollt durch Südeuropa». Sueddeutsche Zeitung. 2012 թ․ փետրվարի 7. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 9-ին.
- ↑ «Greek voters spell out their disapproval of austerity». Guardian. 2014 թ․ մայիսի 18.
- ↑ Timothy Garton Ash (2015 թ․ մարտի 8). «Europe is being torn apart – but the torture will be slow». Guardian.
- ↑ «Seasonally adjusted unemployment rate». Google/Eurostat. 2013 թ․ հոկտեմբերի 1. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
- ↑ «Eurostat Newsrelease 31/2012: Euro area unemployment rate at 10.7% in January 2012» (PDF). Eurostat. 2012 թ․ մարտի 1. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ մարտի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 5-ին.
- ↑ «Seasonally adjusted youth unemployment rate». Google/Eurostat. 2013 թ․ հոկտեմբերի 1. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «Unemployment statistics». Eurostat. 2012 թ․ ապրիլ. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 27-ին.
- ↑ Helena Smith (2011 թ․ նոյեմբերի 10). «Lucas Papademos to lead Greece's interim coalition government». The Guardian. London. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.
- ↑ «Youth unemployment, 2012Q4 (%)». Eurostat. 2013 թ․ ապրիլ. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
- ↑ «Youth employment is bad – but not as bad as we're told». The New York Times. 2012 թ․ հունիսի 26.
- ↑ «Eurostat Newsrelease 21/2012: In 2010, 23% of the population were at risk of poverty or social exclusion» (PDF). Eurostat. 2012 թ․ փետրվարի 8. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 5-ին.
- ↑ Basu, Dipak; Miroshnik, Victoria (2015). International Business and Political Economy. Springer. էջ 99. ISBN 9781137474865.
- ↑ M. Nicolas J. Firzli, "Greece and the Roots the EU Debt Crisis" The Vienna Review, March 2010
- ↑ Nouriel Roubini (2010 թ․ հունիսի 28). «Greece's best option is an orderly default». Financial Times. Վերցված է 2011 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
- ↑ Kollewe, Julia (2012 թ․ մայիսի 13). «How Greece could leave the eurozone – in five difficult steps». The Guardian. UK. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ «Pondering a Dire Day: Leaving the Euro». The New York Times. 2011 թ․ դեկտեմբերի 12. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ Taylor, Paul (2012 թ․ հունվարի 22). «Greece». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 23-ին.
- ↑ «Ein Risiko von 730 Milliarden Euro». Sueddeutsche. 2012 թ․ օգոստոսի 2. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ «Q&A: Greek debt crisis». BBC News. 2012 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ Willem Sels (2012 թ․ փետրվարի 27). «Greek rescue package is no long-term solution, says HSBC's Willem Sels». Investment Europe. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 3-ին.
- ↑ Forelle, Charles; Burne, Katy (2012 թ․ մարտի 19). «Payouts on Greek CDS Will Be 78.5¢ on Dollar». WSJ. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Insight: How the Greek debt puzzle was solved». Reuters. 2012 թ․ փետրվարի 29. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 29-ին.
- ↑ «EU drängt auf drastische Lohnsenkungen in Griechenland». Sueddeutsche. 2012 թ․ ապրիլի 17. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 18-ին.
- ↑ Pratley, Nils (2012 թ․ փետրվարի 21). «Greece bailout: six key elements of the deal». The Guardian. London. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 21-ին.
- ↑ «Eurogroup statement» (PDF). Eurogroup. 2012 թ․ փետրվարի 21. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 21-ին.
- ↑ «Griechenland spart sich auf Schwellenland-Niveau herunter». Sueddeutsche. 2012 թ․ մարտի 13. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 13-ին.
- ↑ «Greece extends buyback offer to reach 30 billion euro target | Reuters». Reuters. 2012 թ․ դեկտեմբերի 10.
- ↑ Henning, C.R. (2017). Tangled Governance: International Regime Complexity, the Troika, and the Euro Crisis. OUP Oxford. ISBN 978-0-19-252196-5.
- ↑ «Office Memorandum» (PDF). Wall Street Journal. 2010 թ․ մայիսի 10.
- ↑ 75,0 75,1 75,2 FT Writers (2013 թ․ մայիսի 9). «Hint of southern comfort shows need to bolster reform process». Financial Times. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 15-ին.
- ↑ «MSCI reclassifies Greece to emerging market status». Reuters. 2013 թ․ հունիսի 11.
- ↑ «Analysis: Markets keep government in check». Kathimerini. 2014 թ․ նոյեմբերի 16.
- ↑ «Quarterly National Accounts – 1st Quarter 2015 (Flash Estimates)» (PDF). ELSTAT. 2015 թ․ մայիսի 13. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ «IMF suspends aid to Greece ahead of new elections». Kathimerini. 2014 թ․ դեկտեմբերի 29.
- ↑ «Greece exits final bailout successfully: ESM». Reuters. 2018 թ․ օգոստոսի 20. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 31-ին.
- ↑ «Eurostat (2017 Government debt data)». Eurostat. 2018 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 5-ին.
- ↑ McConnell, Daniel (2011 թ․ փետրվարի 13). «Remember how Ireland was ruined by bankers». Independent News & Media PLC. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 6-ին.
- ↑ «Brian Lenihan, Jr, Obituary and Info». The Journal. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 30-ին.
- ↑ Lewis, Michael (2011). Boomerang: Travels in the New Third World. Norton. ISBN 978-0-393-08181-7.
- ↑ «CIA World Factbook-Ireland-Retrieved 2 December 2011». CIA. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «The money pit». The Economist. 2010 թ․ սեպտեմբերի 30.
- ↑ EU unveils Irish bailout, CNN, 2 December 2010
- ↑ 88,0 88,1 Gammelin, Cerstin; Oldag, Andreas (2011 թ․ նոյեմբերի 21). «Ihr Krisenländer, schaut auf Irland!». Süddeutsche Zeitung. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «Moody's cuts all Irish banks to junk status». RTÉ. 2011 թ․ ապրիլի 18. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 6-ին.
- ↑ Hayes, Cathy (2011 թ․ հուլիսի 21). «Ireland gets more time for bailout repayment and interest rate cut». IrishCentral. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 6-ին.
- ↑ Reilly, Gavan (2011 թ․ սեպտեմբերի 14). «European Commission reduces margin on Irish bailout to zero». The Journal. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 30-ին.
- ↑ «Euro Plus Monitor 2011 (p. 55)». Treaty of Lisbon. 2011 թ․ նոյեմբերի 15. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
- ↑ O'Donovan, Donal (2012 թ․ հուլիսի 27). «Ireland borrows over €5bn on first day back in bond markets». Irish Independent. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «No penalty on early repayment of bailout loan, Ireland assured by IMF». Ireland News.Net. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 13-ին.
- ↑ «Ireland: Before and after bailout». BBC News. 2013 թ․ դեկտեմբերի 14. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 9-ին.
- ↑ «"General government gross debt", Eurostat, retrieved 4 June, 2014». Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
- ↑ «Ireland sells first 10-year government bonds since before bailout». Business ETC. 2013 թ․ մարտի 13.
- ↑ Melo, Eduardo (2003 թ․ մարտի 13). «Portugal entrou em recessão no quarto trimestre de 2002» [Portugal entered recession in the fourth quarter of 2002]. Público (պորտուգալերեն). Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ «Portugal fechou 2008 em recessão» [Portugal ended 2008 in recession] (պորտուգալերեն). RTP. 2009 թ․ փետրվարի 13. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Arriaga e Cunha, Isabel (2002 թ․ հունիսի 28). «Medidas de austeridade poderão evitar multas por défice excessivo» [Austerity measures may avoid fines due to excessive deficit]. Público (պորտուգալերեն). Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 28-ին.
- ↑ «Stability pays». The Economist. 2004 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Cambon, Diane (2008 թ․ հունիսի 27). «Budget, impôts, retraite : la leçon d'austérité du Portugal» [Budget, taxes, reforms: Portugal's lesson of austerity]. Le Figaro (ֆրանսերեն). Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ "O estado a que o Estado chegou" no 2.º lugar do top Արխիվացված 13 Մայիս 2013 Wayback Machine, Diário de Notícias (2 March 2011)
- ↑ (pt) "O estado a que o Estado chegou" no 2.º lugar do top Արխիվացված 13 Մայիս 2013 Wayback Machine, Diário de Notícias (2 March 2012)
- ↑ Bond credit ratings
- ↑ «Moody's downgrades Portugal debt». BBC News. 2010 թ․ հուլիսի 13. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ Andres Cala (2011 թ․ ապրիլի 7). «Portugal requests bailout». The Christian Science Monitor. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 30-ին.
- ↑ 108,0 108,1 «Portugal seeks market access with $5 bln bond exchange». Kathimerini (English Edition). 2012 թ․ հոկտեմբերի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
- ↑ «Unemployment by sex and age - monthly average». Eurostat. 2016 թ․ դեկտեմբեր. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 9-ին.
- ↑ «Data archive for bonds and rates (Ten-year government bond spreads on 30 January 2012)». Financial Times. 2012 թ․ հունվարի 30. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 24-ին.
- ↑ Charlton, Emma (2013 թ․ հունվարի 24). «Portugal Sells Five-Year Bonds for First Time in Two Years». Bloomberg.
- ↑ «Portugal sells 10-year bonds for first time since bailout». El Pais. 2013 թ․ մայիսի 7.
- ↑ «Portugal beschließt sauberes Aus für den Rettungsschirm». The Wall Street Journal Germany. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ Murado, Miguel-Anxo (2010 թ․ մայիսի 1). «Repeat with us: Spain is not Greece». The Guardian. London.
- ↑ «Strong core, pain on the periphery». The Economist. 2013 թ․ նոյեմբերի 5.
- ↑ «"General government gross debt", Eurostat table, 2003–2010». Epp.eurostat.ec.europa.euz. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ Juan Carlos Hidalgo (2012 թ․ մայիսի 31). «Looking at Austerity in Spain». Cato Institute.
- ↑ «Spain's Bankia Seeking $19B in Government Aid». Fox Business. Reuters. 2012 թ․ մայիսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 25-ին.
- ↑ Christopher Bjork; Jonathan House; Sara Schaefer Muñoz (2012 թ․ մայիսի 25). «Spain Pours Billions into Bank». The Wall Street Journal. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 26-ին.
- ↑ Jonathan Weil (2012 թ․ հունիսի 14). «The EU Smiled While Spain's Banks Cooked the Books». Bloomberg.
- ↑ Sills, Ben (2012 թ․ սեպտեմբերի 30). «Bloomberg-Ben Sills-Spain to Borrow $267B of Debt Amidst Rescue Pressure-September 2012». Bloomberg.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ La Rioja (2011 թ․ օգոստոսի 24). «Zapatero y Rajoy pactan reformar la Constitución para limitar el déficit». larioja.com.
- ↑ Mamta Badkar (2011 թ․ օգոստոսի 26). «Here Are The Details From Spain's New Balanced Budget Amendment». Business Insider. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ Giles, Tremlett, "Spain changes constitution to cap budget deficit", The Guardian, 26 August 2011
- ↑ 125,0 125,1 Charles Forell; Gabriele Steinhauser (2012 թ․ հունիսի 11). «Latest Europe Rescue Aims to Prop Up Spain». Wall Street Journal.
- ↑ «Obama calls for 'resolute' spending cuts in Spain». EUObserver. 2010 թ․ մայիսի 12. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 12-ին.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Spain Lowers Public Wages After EU Seeks Deeper Cuts». Bloomberg BusinessWeek. 2010 թ․ մայիսի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 12-ին.
- ↑ «"General government deficit/surplus", Eurostat, retrieved 4 June, 2014». Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
- ↑ Ian Traynor; Nicholas Watt (2012 թ․ հունիսի 6). «Spain calls for new tax pact to save euro: Madrid calls for Europe-wide plan but resists 'humiliation' of national bailout». The Guardian. London.
- ↑ «Comunicado íntegro del Eurogrupo sobre el rescate a la banca española». Diario de Avisos. 2012 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 26-ին.
- ↑ Bruno Waterfield (2012 թ․ հունիսի 29). «Debt crisis: Germany caves in over bond buying, bank aid after Italy and Spain threaten to block 'everything'». Telegraph. London. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 12-ին.
- ↑ Matina Stevis (2012 թ․ հուլիսի 6). «Doubts Emerge in Bloc's Rescue Deal». Wall Street Journal.
- ↑ «The Spanish bail-out: Going to extra time». The Economist. 2012 թ․ հունիսի 16.
- ↑ Stephen Castle; Melissa Eddy (2012 թ․ սեպտեմբերի 7). «Bond Plan Lowers Debt Costs, but Germany Grumbles». The New York Times.
- ↑ Emese Bartha; Jonathan House (2012 թ․ սեպտեմբերի 18). «Spain Debt Sells Despite Bailout Pressure». Wall Street Journal.
- ↑ «Spain Public Debt». Datos macro. 2018 թ․ մայիսի 18. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ «Spain Unemployment Rate». Instituto Nacional de Estadística. 2018 թ․ մայիսի 18. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 18-ին.
- ↑ James Wilson (2012 թ․ հունիսի 25). «Cyprus requests eurozone bailout». Financial Times. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 25-ին.
- ↑ «Cyprus asks EU for financial bailout». Al Jazeera. 2012 թ․ հունիսի 25. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 26-ին.
- ↑ Tugwell, Paul (2012 թ․ նոյեմբերի 30). «Cyprus, Troika Agree Bailout Terms, ECB Demetriades Says». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 26-ին.
- ↑ K S Ramakrishnan; Mrs Vidyalaxmi (2013 թ․ փետրվարի 18). «Euro-zone crisis Scope or Scoop for Healthcare Professionals and Health Tourism in India». PRDLC, Mumbai. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 26-ին.
- ↑ Ramakrishnan KS; Vidyalaxmi Venkataramani (2013). «Eurozone crisis and its impact on Healthcare Professionals seeking employment in Europe». UGC sponsored National Research Compendium 1.1 (2013): 30–38. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 29-ին.
- ↑ «Cyprus MoU 29 Nov to EWG.doc» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 26-ին.
- ↑ «Cyprus eurozone bailout prompts anger as savers hand over possible 10% levy: Angry Cypriots try in vain to withdraw savings as eurozone bailout terms break taboo of hitting bank depositors». The Guardian. London. Reuters. 2013 թ․ մարտի 16. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 16-ին.
- ↑ «Euro zone wants no Cypriot deposit levy up to 100,000 euros». Reuters. Reuters. 2013 թ․ մարտի 18. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 19-ին.
- ↑ 146,0 146,1 «The Economic Adjustment Programme for Cyprus» (PDF). Occasional Papers 149 (yield spreads displayed by graph 19). European Commission. 2013 թ․ մայիսի 17. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 19-ին.
- ↑ «Cyprus lawmakers reject bank tax; bailout in disarray Reuters». 2013 թ․ մարտի 19.
- ↑ «29/04/2015 Announcement – New EMTN Termsheet» (PDF). Cypriot Ministry of Finance (Public Debt Management Office). 2015 թ․ ապրիլի 28.(չաշխատող հղում)
- ↑ [1] The EFSF, "a legal instrument agreed by finance ministers earlier this month following the risk of Greece's debt crisis spreading to other weak economies".
- ↑ Thesing, Gabi (2011 թ․ հունվարի 22). «European Rescue Fund May Buy Bonds, Recapitalize Banks, ECB's Stark Says». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ Europeanvoice.com "Media reports said that Spain would ask for support from two EU funds for eurozone governments in financial difficulty: a €60bn ‘European financial stabilisation mechanism', which is reliant on guarantees from the EU budget".
- ↑ Hamish Risk (2011 թ․ հունվարի 25). «International banking finance and capital markets news and analysis». Euromoney.com. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ «TEXT-Euro zone finance ministers approve extending EFSF capacity». Reuters. UK. 2011 թ․ նոյեմբերի 29. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 10-ին.
- ↑ Maatouk, Michele (2010 թ․ մայիսի 10). «European Markets Surge». The Wall Street Journal. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 24-ին.
- ↑ Silberstein, Daniela (2010 թ․ մայիսի 10). «European Shares Jump Most in 17 Months as EU Pledges Loan Fund». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Traynor, Ian (2010 թ․ մայիսի 10). «Euro strikes back with biggest gamble in its 11-year history». The Guardian. UK. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 10-ին.
- ↑ Wearden, Graeme; Kollewe, Julia (2010 թ․ մայիսի 17). «Euro hits four-year low on fears debt crisis will spread». The Guardian. UK.
- ↑ Kitano, Masayuki (2010 թ․ մայիսի 21). «Euro surges in short-covering rally, Aussie soars». Reuters. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 21-ին.
- ↑ Chanjaroen, Chanyaporn (2010 թ․ մայիսի 10). «Oil, Copper, Nickel Jump on European Bailout Plan; Gold Drops». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Jenkins, Keith (2010 թ․ մայիսի 10). «Dollar Libor Holds Near Nine-Month High After EU Aid». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Moses, Abigail (2010 թ․ մայիսի 10). «Default Swaps Tumble After EU Goes 'All In': Credit Markets». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Kearns, Jeff (2010 թ․ մայիսի 10). «VIX Plunges by Record 36% as Stocks Soar on European Loan Plan». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ «Shares and oil prices surge after EU loan deal». BBC. 2010 թ․ մայիսի 10. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 10-ին.
- ↑ Nazareth, Rita (2010 թ․ մայիսի 10). «Stocks, Commodities, Greek Bonds Rally on European Loan Package». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ McDonald, Sarah (2010 թ․ մայիսի 10). «Asian Bond Risk Tumbles Most in 18 Months on EU Loan Package». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ Stearns, Jonathan. «Euro-Area Ministers Seal Rescue-Fund Deal to Stem Debt Crisis». Bloomberg.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 16-ին.
- ↑ «European Financial Stability Facility (EFSF)» (PDF). European Commission. 2012 թ․ մարտի 15. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հունվարի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 16-ին.
- ↑ 168,0 168,1 «The Spanish patient». Economist. 2012 թ․ հուլիսի 28. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ «Welches Land gehört zu den großen Sorgenkindern?». Sueddeutsche. 2011 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 3-ին.
- ↑ 170,0 170,1 Gibson, Kate, "S&P takes Europe's rescue fund down a notch", MarketWatch, 16 January 2012 2:37 pm EST. Retrieved 16 January 2012.
- ↑ Standard & Poor's Ratings Services quoted at «S&P cuts EFSF bail-out fund rating: statement in full». BBC. 2012 թ․ հունվարի 16. «Standard & Poor's Ratings Services today lowered the 'AAA' long-term issuer credit rating on the European Financial Stability Facility (EFSF) to 'AA+' from 'AAA'.... We lowered to 'AA+' the long-term ratings on two of the EFSF's previously 'AAA' rated guarantor members, France and Austria. The outlook on the long-term ratings on France and Austria is negative, indicating that we believe that there is at least a one-in-three chance that we will lower the ratings again in 2012 or 2013. We affirmed the ratings on the other 'AAA' rated EFSF members: Finland, Germany, Luxembourg, and The Netherlands.»
- ↑ Lesova, Polya (2010 թ․ մարտի 5). «ECB suspends rating threshold for Greece debt». MarketWatch. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ Lanman, Scott (2010 թ․ մայիսի 10). «Fed Restarts Currency Swaps as EU Debt Crisis Flares». Bloomberg L.P. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 15-ին.
- ↑ «ECB decides on measures to address severe tensions in financial markets». ECB. 2010 թ․ մայիսի 10. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 21-ին.
- ↑ «Grosse Notenbanken versorgen Banken mit Liquidität – Kursfeuerwerk an den Börsen – auch SNB beteiligt». NZZ Online. 2010 թ․ նոյեմբերի 23. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ 176,0 176,1 176,2 176,3 «ECB imposes negative interest rate». BBC. 2014 թ․ հունիսի 5. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 5-ին.
- ↑ 177,0 177,1 Jack Ewing; Neil Irwin (2014 թ․ հունիսի 5). «European Central Bank Breaks New Ground to Press Growth». The New York Times. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 5-ին.
- ↑ «European Council Press releases». European Council. 2011 թ․ դեկտեմբերի 9. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
- ↑ Peel, Quentin (2012 թ․ սեպտեմբերի 12). «German court backs ESM bailout fund». Financial Times. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 12-ին.
- ↑ «Court to Rule on Euro Measures on Sept. 12». Spiegel Online. 2012 թ․ հուլիսի 16. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ Kaiser, Stefan; Rickens, Christian (2012 թ․ սեպտեմբերի 20). «Euro Zone Changing ESM to Satisfy German Court». Spiegel Online. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
- ↑ Parliament approves Treaty change to allow stability mechanism, European Parliament
- ↑ TREATY ESTABLISHING THE EUROPEAN STABILITY MECHANISM (ESM) Արխիվացված 12 Օգոստոս 2011 Wayback Machine between Belgium, Germany, Estonia, Ireland, Greece, Spain, France, Italy, Cyprus, Luxembourg, Malta, Netherlands, Austria, Portugal, Slovenia, Slovakia, and Finland; Council of the European Union.
- ↑ «European fiscal union: what the experts say». The Guardian. London. 2011 թ․ դեկտեմբերի 2. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
- ↑ Baker, Luke (2011 թ․ դեկտեմբերի 9). «WRAPUP 5-Europe moves ahead with fiscal union, UK isolated». Reuters. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
- ↑ «The fiscal compact ready to be signed». European Commission. 2012 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 5-ին.
- ↑ Fletcher, Nick (2011 թ․ դեկտեմբերի 9). «European leaders resume Brussels summit talks: live coverage». The Guardian. London. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
- ↑ End of the veto honeymoon? Cameron on backfoot over euro policy Politics.co.uk, Ian Dunt, Friday, 6 January 2012
- ↑ John Rentoul, "any PM would have done as Cameron did" The Independent 11 December 2011
- ↑ Steven Erlanger; Paul Geitner (2012 թ․ հունիսի 29). «Europeans Agree to Use Bailout Fund to Aid Banks». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 29-ին.
- ↑ «EURO AREA SUMMIT STATEMENT» (PDF). Brussels: European Union. 2012 թ․ հունիսի 29. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 29-ին. «We affirm that it is imperative to break the vicious circle between banks and sovereigns. The Commission will present Proposals on the basis of Article 127(6) for a single supervisory mechanism shortly. We ask the Council to consider these Proposals as a matter of urgency by the end of 2012. When an effective single supervisory mechanism is established, involving the ECB, for banks in the euro area the ESM could, following a regular decision, have the possibility to recapitalise banks directly.»
- ↑ International Monetary Fund: Independent Evaluation Office, Fiscal Adjustment in IMF-supported Programs (Washington, D.C.: International Monetary Fund, 2003); see for example page vii.
- ↑ Fabian Lindner (2012 թ․ փետրվարի 18). «Europe is in dire need of lazy spendthrifts». The Guardian. London. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 18-ին.
- ↑ «Spaniens Aufschwung geht an der Bevölkerung vorbei». Der Standard (գերմաներեն). Madrid. 2017 թ․ հուլիսի 12.
- ↑ «Austerität: Eine Geschichte des Scheiterns». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 3-ին.
- ↑ «Investment (% of GDP)». Google/IMF. 2012 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
- ↑ «'Tax havens: Super-rich 'hiding' at least $21tn'». BBC News. London. 2012 թ․ հուլիսի 22. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 25-ին.
- ↑ «Euro Plus Monitor 2012». The Lisbon Council. 2012 թ․ նոյեմբերի 29. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
- ↑ «Current account balance (%) and Current account balance (US$) (animation)». Google/IMF. 2012 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
- ↑ «Current account balance (%)». Google/IMF. 2012 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
- ↑ Brad Plumer (12 October 2012) "IMF: Austerity is much worse for the economy than we thought" Արխիվացված 11 Մարտ 2016 Wayback Machine The Washington Post
- ↑ «Eleven euro states back financial transaction tax». Reuters. 2012 թ․ հոկտեմբերի 9. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- ↑ Fareed Zakaria (2011 թ․ նոյեմբերի 10). «CNN Fareed Zakaria GPS». CNN World News. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ Neil Buckley (2012 թ․ հունիսի 28). «Myths and truths of the Baltic austerity model». Financial Times.
- ↑ «Labour cost index – recent trends». Eurostat Wiki. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 19-ին.
- ↑ «Griechenland: "Mittelstand vom Verschwinden bedroht"». Die Presse. 2012 թ․ նոյեմբերի 19. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «Wachsende Verarmung der Italiener wurde im gehässigen Wahlkampf ausgespart». Der Standard. 2013 թ․ փետրվարի 24. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 26-ին. «Die Gehälter sind auf den Stand von 1986 zurückgefallen, der Konsum auf den Stand von 1950.»
- ↑ «Do some countries in the eurozone need an internal devaluation? A reassessment of what unit labour costs really mean». Vox EU. 2011 թ․ մարտի 31. Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 19-ին.
- ↑ «How Austerity Economics Turned Europe Into the Hunger Games». The Huffington Post. 2015 թ․ հունվարի 8. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 10-ին.
- ↑ 210,0 210,1 «Euro Plus Monitor 2012». The Lisbon Council. 2012 թ․ նոյեմբերի 29. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
- ↑ «Euro Plus Monitor 2011». The Lisbon Council. 2011 թ․ նոյեմբերի 15. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 17-ին.
- ↑ «Euro Plus Monitor Spring 2013 update». The Lisbon Council. Spring 2013. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 9-ին.
- ↑ Grabel, Ilene (1998 թ․ մայիսի 1). «Foreign Policy in Focus, Portfolio Investment». Fpif.org. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ Pearlstein, Steven (2010 թ․ մայիսի 21). «Forget Greece: Europe's real problem is Germany». The Washington Post.
- ↑ Krugman, Paul (2009 թ․ մարտի 2). «Revenge of the Glut». The New York Times.
- ↑ Krugman, Paul (1998 թ․ սեպտեմբերի 7). «Saving Asia: It's Time To Get Radical». CNN.
- ↑ Landon Thomas, Jr. (2012 թ․ հուլիսի 31). «Economic Thinkers Try to Solve the Euro Puzzle». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ օգոստոսի 1-ին.
- ↑ Zhorayev, Olzhas (2020 թ․ հունվարի 31). «The Eurozone Debt Crisis: Causes and Policy Recommendations».
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ Hall, Peter A. (2018 թ․ հունվարի 2). «Varieties of capitalism in light of the euro crisis». Journal of European Public Policy (անգլերեն). 25 (1): 7–30. doi:10.1080/13501763.2017.1310278. ISSN 1350-1763. S2CID 46417329.
- ↑ «The Nordic model: A recipe for European success?».
- ↑ Caporaso, James; Durrett, Warren; Kim, Min (2014 թ․ դեկտեմբեր). «Still a regulatory state? The European Union and the financial crisis». Journal of European Public Policy. 22 (7): 889–907. doi:10.1080/13501763.2014.988638. S2CID 153684746.
- ↑ Ralph Atkins (2012 թ․ հունիսի 14). «Bundesbank head backs fiscal union poll». The Financial Times. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 17-ին.
- ↑ Floyd Norris (2012 թ․ հունիսի 15). «Federalism by Exception». The New York Times. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 17-ին. «We need not just a currency union; we also need a so-called fiscal union, more common budget policies. And we need above all a political union. That means that we must, step by step as things go forward, give up more powers to Europe as well and allow Europe oversight possibilities. (Angela Merkel)»
- ↑ 224,0 224,1 «EU Commission unveils proposals on bondholder 'bail-ins' for banks». Irish Times. 2012 թ․ հունիսի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
- ↑ «Zweifel an echter Bankenunion in Europa». Der Standard. 2012 թ․ հոկտեմբերի 19. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
- ↑ «Anatomy of a Bail-In by Thomas Conlon, John Cotter :: SSRN». SSRN. 2013 թ․ հուլիսի 15. SSRN 2294100.
{{cite web}}: Missing or empty|url=(օգնություն) - ↑ «Barroso to table eurobond blueprint». Associated Press. 2011 թ․ նոյեմբերի 17. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «Europe Agrees to Basics of Plan to Resolve Euro Crisis». Associated Press. 2011 թ․ նոյեմբերի 21. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 21-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ «EU's Barroso: Will present options on euro bonds». Reuters. Associated Press. 2011 թ․ սեպտեմբերի 14. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 21-ին.
- ↑ «German Resistance to Pooling Debt May Be Shrinking». Spiegel. Spiegel. 2011 թ․ նոյեմբերի 24. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 9-ին.
- ↑ «ESBies: A realistic reform of Europe's financial architecture». Vox EU. 2011 թ․ հոկտեմբերի 25. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 27-ին.
- ↑ «Sovereign bond-backed securities (SBBS)». European Commission - European Commission (անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ «Back to Mesopotamia?: The Looming Threat of Debt Restructuring» (PDF). Boston Consulting Group. 2011 թ․ սեպտեմբերի 23.
- ↑ «Ifo President Sinn Calls For International Debt Conference on Greece». 2015 թ․ հունվարի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 20-ին.
- ↑ Heather Stewart (2015 թ․ հունվարի 18). «A new idea steals across Europe – should Greece's debt be forgiven?». The Guardian. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 20-ին.
- ↑ Kevin Featherstone (2012 թ․ մարտի 23). «Are the European banks saving Greece or saving themselves?». Greece@LSE. LSE. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ Whittaker, John (2011). «Eurosystem debts, Greece, and the role of banknotes» (PDF). Lancaster University Management School. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ նոյեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ «Greek aid will go to the banks». Die Gazette. Presseurop. 2012 թ․ մարտի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 12-ին.
- ↑ Robert Reich (2011 թ․ մայիսի 10). «Follow the Money: Behind Europe's Debt Crisis Lurks Another Giant Bailout of Wall Street». Social Europe Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ Ronald Jansse (2012 թ․ մարտի 28). «The Mystery Tour of Restructuring Greek Sovereign Debt». Social Europe Journal. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ Nouriel Roubini (2012 թ․ մարտի 7). «Greece's Private Creditors Are the Lucky Ones». Financial Times. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 28-ին.
- ↑ «How the Euro Zone Ignored Its Own Rules». Der Spiegel. 2011 թ․ հոկտեմբերի 6. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
- ↑ Verhelst, Stijn. «The Reform of European Economic Governance : Towards a Sustainable Monetary Union?» (PDF). Egmont – Royal Institute for International Relations. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
- ↑ «Public Finances in EMU – 2011» (PDF). European Commission, Directorate-General for Economic and Financial Affairs. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 12-ին.
- ↑ Wachman, Richard (2010 թ․ ապրիլի 28). «Greece debt crisis: the role of credit rating agencies». The Guardian. London. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 2-ին.
- ↑ Emma Thomasson (2012 թ․ հուլիսի 27). «Tougher euro debt ratings stoke downward spiral – study». Reuters. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 30-ին.
- ↑ «Netherlands loses S&P triple-A credit rating». 2013 թ․ նոյեմբերի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ «Euro zone rumours: There is no conspiracy to kill the euro». The Economist. 2010 թ․ փետրվարի 6. Վերցված է 2010 թ․ մայիսի 2-ին.
- ↑ Schneeweiss, Zoe (2011 թ․ օգոստոսի 18). «Finns Set Greek Collateral Trend as Austria, Dutch, Slovaks Follow Demands». Bloomberg.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին.
- ↑ Neuger, James G (2011 թ․ սեպտեմբերի 2). «IMF Said to Oppose Push for Greek Collateral». Bloomberg. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ «Finnish win Greek collateral deal». European Voice. 2011 թ․ հոկտեմբերի 4. Վերցված է 2011 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
Հետագա ընթերցում խմբագրել
- Copelovitch, M., Frieden, J., & Walter, S. (2016). The Political Economy of the Euro Crisis. Comparative Political Studies, 49(7), 811–840.
- Foremny, Dirk; von Hagen, Jürgen (2012). «Fiscal federalism in times of crisis». CEPR Discussion Papers. Centre for Economic Policy Research. 9154. SSRN 2155524.
- Frieden, Jeffry and Stefanie Walter. 2017. "Understanding the Political Economy of the Eurozone Crisis." Annual Review of Political Science.
- Nedergaard, Peter; Bang, Henrik; Jensen, Mads Dagnis (2015 թ․ մարտ). «'We the People' versus 'We the Heads of States': the debate on the democratic deficit of the European Union» (PDF). Policy Studies. 36 (2): 196–216. doi:10.1080/01442872.2014.1000846. S2CID 154326073.
- Nedergaard, Peter; Snaith, Holly (2015 թ․ սեպտեմբեր). «'As I drifted on a river I could not control': the unintended ordoliberal consequences of the Eurozone crisis». Journal of Common Market Studies. 53 (5): 1094–1109. doi:10.1111/jcms.12249. S2CID 143248038.
- Tooze, Adam (2018). Crashed: How a Decade of Financial Crises Changed the World. New York: Viking. ISBN 9780670024933.
- Markus K. Brunnermeier, Ricardo Reis. 2019. "A Crash Course on the Euro Crisis" NBER paper
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- The EU Crisis Pocket Guide by the Transnational Institute in English (2012) – Italian (2012) – Spanish (2011)
- Eurostat – Statistics Explained: Structure of government debt (October 2011 data)
- Interactive Map of the Debt Crisis Economist Magazine, 9 February 2011
- European Debt Crisis New York Times topic page updated daily.
- Budget deficit from 2007 to 2015 Economist Intelligence Unit 30 March 2011
- Stefan Collignon: Democratic requirements for a European Economic Government Friedrich-Ebert-Stiftung, December 2010 (PDF 625 KB)
- Wolf, Martin, "Creditors can huff but they need debtors", Financial Times, 1 November 2011 7:28 pm.
- More Pain, No Gain for Greece: Is the Euro Worth the Costs of Pro-Cyclical Fiscal Policy and Internal Devaluation? Center for Economic and Policy Research, February 2012
- Michael Lewis-How the Financial Crisis Created a New Third World-October 2011 NPR, October 2011
- Global Financial Stability Report International Monetary Fund, April 2012
- OECD Economic Outlook-May 2012
- "Leaving the Euro: A Practical Guide" by Roger Bootle, winner of the 2012 Wolfson Economics Prize
- Macroeconomic Policy Advice and the Article IV Consultations: A European Union Case Study Center for Economic and Policy Research, January 2013
- Over Their Heads: The IMF and the Prelude to the Euro-zone Crisis, Paul Blustein, CIGI, March 201