Դմակ
Դմակ (թուրք.՝ kuyruk, պոչ[1]), դմակավոր տեսակի ոչխարի պոչի շրջանում առկա ճարպային կուտակում: Դմակի ճարպը պետք չէ շփոթել ավելի դժվարահալ՝ փորոտիքի ճարպի հետ, ինչը կենդանու ներքին օրգանների շրջանում կուտակված ճարպային գոյացություն է:
ԱնատոմիաԽմբագրել
Ճարպը կուտակվում է սրբոսկրի վրա և ոչխարի պոչից ձևավորված առաջին 3-5 ողերի վրա: Կախված ցեղատեսակից և մսեղիքի ընդհանուր քաշից՝ դմակը կարող է հասնել 30 կիլոգրամի, չնայած սովորաբար դրա քաշը հազվադեպ է գերազանցում 5-10 կիլոգրամը: Ծառայում է բտման շրջանում ճարպի կուտակման համար և հետևապես երաշտի շրջանում էլ սպառման համար (ճիշտ այնպես, ինչպես ուղտերի դեպքում սապատն է ծառայում)[2]: Դմակը միայն արտաքին մասից է պատված բրդով և կազմված է համաչափ դասավորված մասերից, որոնց միջև տեղավորված է պոչի վերջնահատվածը՝ ծածկված երկար, կոշտ մազերով: Ոչխարի դմակի առկայությունը և ճարպի շերտի հաստությունը պայմանավորված են թե՛ կերի որակով, թե՛ բտման պարբերականությամբ, թե՛ նպաստավոր բնակլիմայական պայմաններով: Դմակի ձևավորումը պայմանավորված է նաև տեղանքի պայմաններով՝ այն բուսականության աճով, որը պիտանի է ոչխարի սնման համար:
ԿիրառումԽմբագրել
Դմակի ճարպի արժեքավոր հատկանիշները նկատվել են դեռևս շատ վաղուց. դմակավոր ոչխարների ամենահին պատկերները գտնվել են շումերական հնագույն քաղաքներ Ուրուկի (մ.թ.ա. 3 000 տարի) սպասքի և Ուրի (մ.թ.ա. 2 000 տարի) սպասքի և խճանկարների վրա: Որպես զոհաբեության առարկա՝ դմակը հիշատակվում է նաև Աստվածաշնչում: Դմակի ճարպը կամ դմակի յուղը սենյակային ջերմաստիճանում չի սառչում և խոհանոցում կիրառվում է արևելյան ուտեստների պատրաստման ժամանակ: Դրանից պատրաստում են նաև քաղցրեղեն և օճառ: Կիրառում են նաև թեյի պատրաստման համար: Դմակից կտրված փոքր կտորները տապակած վիճակում մատուցում են մինչ հիմնական սննդի մատուցումը: Բացի այդ՝ դմակի ճարպը կիրառվում է որպես բնական կոնսերվանտ՝ սառնարանի բացակայության դեպքում միսը տաք կլիմայական պայմաններում պահելու համար: Արաբական երկրներից Իրանում, Անդրկովկասի գյուղական շրջաններում, Միջին Ասիայում և Ղազախստանում[3] թափոնքների օգտագործման մեջ գործում են դմակի կիրառման յուրահատուկ ավանդույթներ:
Տես նաևԽմբագրել
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ Словарь Ушакова — курдюк
- ↑ «Курдюк»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907
- ↑ Овцеводство.