Գեներալիսիմուս
Գեներալիսիմուս (լատիներեն generalissimus - ամենագլխավոր), բարձրագույն զինվորական կոչում, որը տրվել է Սրբազան Հռոմեական կայսրությունում, իսկ ավելի ուշ նաև Ռուսաստանում և Չինաստանում։
Այս կոչումը տրվել է տրվել է այն զորավարներին, ովքեր պատերազմական շրջանում ղեկավարել են մեկ կամ մի քանի բանակ, մի քանի դեպքերում գեներալիսիմուս կոչումը տրվել է նաև ազնվանական տոհմից սերող ազդեցիկ անձանց կամ քաղաքական գործիչներին։
Երկրներ և գեներալիսիմուսներ
խմբագրելՍրբազան Հռոմեական կայսրություն և Ավստրիա
խմբագրել- իշխան Ալբրեխտ Վալլենշտեյն (1583 - 1634)
- իշխան Ռայմոնդո Մոնտեկուկկոլի (1609 - 1680)
- իշխան Կառլ Լոտարինգիացի (1712 - 1780)
- իշխան Մաքսիմիլլիան Բավարիացի (1662 - 1726)
- իշխան Եվգենի Սավոյացի (1663 - 1736)
- կոմս Լեոպոլդ Յոզեֆ Դաուն (1705 - 1766)
- կոմս Էռնստ Գիդեոն Լաուդոն (1716 - 1790)
- հերցոգ Կառլ (1771 - 1847)
- իշխան Կառլ Ֆիլիպ Շվարցենբերգ (1771 - 1820)
Ռուսաստան
խմբագրելՌուսաստանում այս կոչումը առաջինը ստացել է զորավար Ա. Ս. Շեյնը Պետրոս I-ից 1696 թվականի հունիսի 28-ին։
Ֆ. Յու. Ռոմոդանովսկին և Ի. Ի. Բուտուրլինը ոչ պաշտոնապես ստացել են այդ կոչումը Շեյնից 2 տարի առաջ՝ 1694 թվականին։
Պաշտոնապես Ռուսաստանում գեներալիսիմուս կոչումը մտցվել է ռազմական կանոնադրությամբ 1716 թվականից։ Ռուսաստանում գեներալիսիմուս կոչմանն արժանացած մյուս անձինք են՝
- իշխան Ա. Դ. Մենշիկով - 1727 թվականի մայիսի 12
- արքայազն Անտոն Ուլրիխ Բրաունշվեյգսկի (Իվան VI կայսրի հայրը) - 1740 թվականի նոյեմբերի 11
- Ալեքսանդր Սուվորով - 28 հոկտեմբերի 1799
Ֆրանսիա Արքայազն Անրի Անժուացի 1569 թ.(I գենրալիսիմուս)
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո, 1954 թվականի հունիսի 26-ի ՍՍՀՄ Գերագույն խորհրդի հրամանով հաստատվել է «Սովետական Միության Գեներալիսիմուս» կոչումը և հունիսի 27-ին շնորհվել է Ստալինին։
Ներկայումս Ռուսաստանի Դաշնության օրենսդրությամբ գեներալիսիմուս կոչումը նախատեսված չէ։
Չինաստան
խմբագրել- Յուան Շիկայ (1859 - 1916)
- Սուն Յատսեն (1866 - 1925)
- Տան Ցզիյաո (1882 - 1927)
- Չան Կայշի (1887 - 1975)
- Չժան Ցզոլին (1875 - 1928)
- Պու Ի (1906 - 1967)
Չեչնիա
խմբագրել1996 թվականի դեկտեմբերի 23-ի Իչկերիայի Չեչնիայի Հանրապետություն սահմանել է գեներալիսիմուս կոչումը և հետմահու շնորհել այն Ջոհար Դուդաևին։ Նրանից բացի նույն կոչումը ստացել են Ասլան Մասխադովը (1951-2005) և Շամիլ Բասաևը (1965 - 2006)
Այլ երկրների հայտնի գեներալիսիմուսներ
խմբագրել- Ֆրանցիսկո Ֆրանկո (Իսպանիա) (1892 - 1975)
- Ֆրեդրիկ I (Շվեդիայի թագավոր)
- Ռաֆայել Տրուխիլո (Դոմինիկյան Հանրապետություն)
- Ֆրանսիսկո Միրանդա (Վենեսուելա)
- Կիմ Իլ Սոնգ (ԿԺԴՀ)
- Ալֆրեդո Սթրեսսներ (Պարագվայ)
- Արքայազն Անրի Անժուացի 1569 թ.(I գենրալիսիմուս)(Ֆրանսիա
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գեներալիսիմուս» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 3, էջ 10)։ 
|