Գարգանի ճակատամարտ
Գարգանի ճակատամարտը տեղի է ունեցել մ.թ.ա. 72 թվականին՝ հռոմեական և ապստամբ ստրուկների բանակների միջև, և ավարտվել է ապստամբների պարտությամբ ու վերջիններիս ղեկավար Կրիկսի մահվամբ։
 | |
|---|---|
 | |
| Թվական | մ.թ.ա. 72 |
| Մասն է | Սպարտակի ապստամբություն |
| Վայր | Մոնտե Գարգանո, Իտալիա |
| Արդյունք | հռոմեացիների հաղթանակ |
| Հակառակորդներ | |
| Հռոմեական Հանրապետություն | Ապստամբ գլադիատորներ և ստրուկներ |
| Հրամանատարներ | |
| Լուցիոս, Հելիոս Պուբլիկոլա, Քվինտոս Արիոս | Կրիկս† |
| Կողմերի ուժեր | |
| 2 լեգեոն | 30 հազար մարդ |
| Ռազմական կորուստներ | |
| անհայտ | 20 հազար մարդ (Տիտոս Լիվիոս) |
Նախապատմություն խմբագրել
Մ.թ.ա. 72 թվականի գարնանն ապստամբները լքեցին Մետապոնտի մոտակայքում տեղակայված իրենց ձմեռային ճամբարը և շարժվեցին դեպի հյուսիս` Ցիզալպյան Գալիա։ Սենատը` անհանգստանալով ապստամբության լայնածավալ բնույթից և պրետորներ Գլաբրի և Վարինիուսի պարտությամբ, ստրուկների շարժումը խեղդելու համար նրանց դեմ ուղարկեց կոնսուլական երկու բանակ` Լուցիոս Հելիոս Պուբիկոլայի և Գնեոս Կոռնելիուս Լենտուլի գլխավորությամբ[1]։ Կոնսուլներից յուրաքանչյուրն իր ետևից երկու լեգեոն էր տանում։ Հռոմեական բանակի նվազագույն թիվը օժանդակ զորքերի հետ միասին հաշվվում էր 30 հազար մարդ[1]։ Կոնսուլների ծրագիրը, ակնհայտորեն, կայանում էր Սպարտակի դեմ համաձայնեցված գործելու մեջ` Գարգանյան թերակղզու մոտակայքում նրան շրջապատելու նպատակով[1]։
Լենտուլը Տիբուրտինյան ճանապարհով շարժվեց դեպի Ադրիատիկի ափերը, իսկ Հելիոսը` Ափիոսյան ճանապարհով դեպի Ապուլիա[2]։ Սպարտակի հրամանատարության տակ գտնվող հիմնական զորքը պարտությունից խուսափելու համար արագացված կերպով շարժվեց դեպի հյուսիս-արևմուտք[3]։ Այդ ժամանակ նրանից առանձնացավ Կրիկսի ջոկատը, որը տեղակայվեց Գարգան լեռան լանջերին, դեպի արևելք այն ճանապարհից, որտեղով պետք է անցներ Հելիոսի զորքը[4]։ Այդպիսով նրանք վտանգ էին ստեղծել թշնամու աջ թևի կամ թիկունքի համար[3]։ Ամենայն հավանականությամբ, Կրիկսի ծրագրերը կազմված են եղել վաղօրոք, տակտիկական առավելության հասնելու համար[3]։ Լենտուլի բանակին պարտության մատնելու դեպքում Հելիոսի զորքը կշրջապատվեր Կրիկսի և Սպարտակի զորքերի կողմից[3]։
Սպարտակը հռոմեացիների համար անսպասելի հարձակվեց Լենտուլի երկու լեգեոնների վրա, որոնք դեռ ամբողջապես չէին հաղթահարել Ապենինները:Այնուհետև Սպարտակը հաստատվեց ճամբարում, իսկ Լենտուլի լեգատները, փորձելով շրջապատել ապստամբների ճամբարը, գլխովին ջախջախվեցին։
Ճակատամարտի ընթացք խմբագրել
Հելիոսի և Կրիկսի բանակները հանդիպեցին Գարգան լեռան մոտ[5]։ Ըստ Ապպիանոսի` Կրիկսն ուներ մոտ 30 հազար զինվոր[6], իսկ համաձայն Լիվիոսի` 20 հազար[4]։ Ճակատամարտի ընթացքում, Հելիոսի հրամանով, հռոմեական զորքի կենտրոնը մի փոքր նահանջեց։ Այնուհետև ապստամբները սկսեցին ճնշել կենտրոնը, սակայն հռոմեացիների թևերը սկսեցին ձգվել` չկտրվելով կենտրոնից։ Դա հնարավորություն տվեց նրանց շրջապատել ապստամբներին և ջախջախել նրանց։ Կրիկսը, ըստ Լիվիոսի, սպանվեց պրետոր Քվինտոս Արիոսի կողմից[4]։ Այդ ճակատամարտում ոչնչացվեց ապստամբների երկու երրորդը[7]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Горончаровский, 2011, էջ 88
- ↑ Горончаровский, 2011, էջ 90
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Горончаровский, 2011, էջ 91
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Тит Ливий. Периоха к кн. 96
- ↑ Горончаровский, 2011, էջ 92
- ↑ Аппиан. Гражданские войны. I. 117
- ↑ Горончаровский, 2011, էջ 95
Գրականություն խմբագրել
- Аппиан. Римская история. Гражданские войны.
- Луций Анней Флор. Эпитомы Римской истории.
- Секст Юлий Фронтин. О военных хитростях
- Тит Ливий. История Рима от основания города (в электронной библиотеке).
- Павел Орозий. История против язычников.
- Плутарх. Сравнительные жизнеописания: Красс, Помпей
- Горончаровский В. А. Спартаковская война: восставшие рабы против римских легионов. — СПб.: Петербургское Востоковедение, 2011. — 176 с. — («Militaria Antiqua, XIV»).