Գազ թրաձև
| Գազ թրաձև | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Բակլածաղկավորներ (Fabales) |
| Ընտանիք | Բակլազգիներ (Fabaceae) |
| Ենթաընտանիք | Բակլայիններ (Faboideae) |
| Տրիբա | Galegeae |
| Ցեղ | Գազ (Astragalus) |
| Տեսակ | Գազ թրաձև (A. xiphidium) |
| Միջազգային անվանում | |
| Astragalus xiphidium | |
Գազ թրաձև (լատին․՝ Astragalus xiphidium), լոբազգիների ընտանիքին պատկանող ծածկասերմ բույս։ Գրանցված է Հայաստանի Կարմիր գրքում։
Նկարագրություն խմբագրել
Մոխրականաչ, ոչ բարձր փայտացող ճյուղավորվող բնիկով կիսաթուփ է, որը ծածկված է առսեղմ երկար մազիկներով և ունի 30-60 սմ երկարություն։ Տերևների երկարությունը 3–6 սմ է։ Տերևիկները գծային են, 3-5-ական։ Ծաղկակիրները տերևներից բավական երկար են։ Ծաղկաբույլը նոսր է։ Բաժակի երկարությունը 13-15 մմ է, կառուցվածքով խողովակաձև է, ատամները խողովակից բավական կարճ են։ Պսակի երկարությունը 20-25 մմ է։ Պսակաթերթի վերին կեսը սպիտակ է, ներքևինը՝ բաց մանուշակագույն։ Ունդերը բզաձև–գծային են, 3-6,5 սմ երկարությամբ, հորիզոնական անուղղված կամ հետ թեքված, ուղիղ կամ կորացած[1]։
Տարածվածություն խմբագրել
Հայաստանում հանդիպում է միայն Զանգեզուրի ֆլորիստիկական շրջանում (Դարբասի կիրճ, Զորաց քարեր, Շամբ գյուղի շրջակայք)[1]։
Էկոլոգիա խմբագրել
Բույսը աճում է միջին լեռնային գոտում՝ ծովի մակարդակից 1300-1800 մ բարձրությունների վրա, տափաստաններում, չոր քարքարոտ լանջերին։ Ծաղկում է հունիս-հուլիս ամիսներին, պտղաբերում՝ հուլիս–օգոստոսին[1]։
Պահպանություն խմբագրել
Վտանգված տեսակ է։ Անդրկովկասի էնդեմիկ։ Տարածման և բնակության շրջանների մակերեսը 500 կմ²-ից պակաս է։ Աճում է հողերի ինտենսիվ յուրացվող գոտում։ Հայաստանի Կարմիր գրքի առաջին հրատարակության մեջ ընդգրկված չէր։ Ընդգրկված չէ նաև CITES-ի Բեռնի կոնվենցիաների հավելվածներում[1]
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Հայաստանի Կարմիր գիրք. Երևան: Հայաստանի բնապահպանության նախարարություն. 2010. ISBN 978-99941-2-420-6.