Բուվայսար Սայտիև
Բուվայսար Համիդովիչ Սայտիև (ռուս.՝ Бувайсар Хамидович Сайтиев, մարտի 11, 1975, Խասավյուրտ, Դաղստանյան ԻԽՍՀ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), ազատ ոճի չեչեն ըմբշամարտիկ։ Ամենաշատ տիտղոսներն ունեցող ըմբշամարտիկներից մեկը ազատ ոճի ըմբշամարտի պատմության մեջ։ Օլիմպիական խաղերի եռակի չեմպիոն (1996, 2004, 2008), աշխարհի վեցակի չեմպիոն (1995, 1997, 1998, 2001, 2003, 2005), Եվրոպայի վեցակի չեմպիոն (1996, 1997, 1998, 2000, 2001, 2006), Ռուսաստանի քառակի չեմպիոն, Կրասնոյարսկի Իվան Յարիգինի հիշատակին նվիրված առաջնության յոթակի հաղթող
| Բուվայսար Սայտիև | |
|---|---|
 | |
| Անձնական տեղեկություն | |
| Սեռ՝ | արական |
| Բնօրինակ անուն՝ | Бувайсар Сайтиев |
| Ազգություն՝ | չեչեն |
| Մասնագիտացում՝ | ազատ ոճի ըմբշամարտ |
| Երկիր՝ |  Ռուսաստան |
| Ծննդյան ամսաթիվ՝ | մարտի 11, 1975 (49 տարեկան) |
| Ծննդավայր՝ | Խասավյուրտ, Դաղստանի ԻԽՍՀ |
| Մարզիչ(ներ)՝ | Դմիտրի Մինդիաշվիլի |
| 183 սմ | |
| Քաշ՝ | 74 կգ |
, Բարի կամքի խաղերի հաղթող (1998), Ռուսաստանի սպորտի վաստակավոր վարպետ (1995)։
Կենսագրություն խմբագրել
Բուվայսար Սայտիևը ծնվել է 1975 թվականի մարտի 11-ին Խասավյուրտում։ Ազատ ոճի ըմբշամարտով սկսել է զբաղվել 1982 թվականին, երբ դեռ վեց տարեկան էր։ Սկզբում պարապել է «Урожай» Կամավոր մարզական ընկերության մանկապատանեկան դպրոցում, ապա Պրոֆմիությունների մարզական կազմակերպությունում՝ մարզիչներ Ա. Հաշիմովի ու Վ. Իրբայխանովի մոտ։ Երբ Բուվայսար Սայտիևը 13 տարեկան էր, նրա հայրը մահացել է ավտովթարիվ։ Մայրը մենակ է պահել չորս որդիներին ու երկու դուստրերին։
Մարզական կարիերա խմբագրել
1989 թվականին Բուվայսար Սայտիևը դարձել է ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ։ 1990 թվականին նա տեղափոխվել է սովորելու Նովոկուզնեցկի մարզական գիշերօթիկ դպրոցում։ 1991 թվականին դարձել է ԽՍՀՄ պատանեկան առաջնության (վերջինը պատմության մեջ) չեմպիոն։
Խասավյուրտում միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո տեղափոխվել է Կրասնոյարսկ, որտեղ գործում էր Ռուսաստանում ազատ ըմբշամարտի ամենահեղինակավոր դպրոցներից մեկը։ 1993 թվականին սկսել է պարապել ըմբշամարտի տարբեր ձևերի մարզական բարձրագույն վարպետության՝ Դ. Մինդիաշվիլու անվան դպրոցում։ Նրա մարզիչներն են եղել Դմիտրի Մինդիաշվիլին, Գ. Բախտուրիձեն ու Ս. Խաչիկյանը։
1995 թվականին Բուվայսար Սայտիևն առաջին անգամ հաղթել է աշխարհի առաջնությունում։ Հետագայում նա իր այդ հաջողությունը կրկնել է ևս հինգ անգամ (1997, 1998, 2001, 2003 և 2004 թվականներին)։ Եվրոպայի առաջնությունների հաղթող է դարձել 1996-2001 և 2006 թվականներին։
1996 թվականին Ատլանտայում անցկացվող Օլիմպիական խաղերի ժամանակ ոսկե մեդալ է նվաճել մինչև 74 կգ քաշային կարգում։ Այդ ժամանակ նա եղել է առաջին չեչենը, որ արժանացել է Օլիմպիական խաղերի ոսկե մեդալի, ինչպես նաև ամենաերիտասարդ ազատ ոճի ըմբշամարտիկը, որ դարձել է Օլիմպիական խաղերի չեմպիոն։ 1995-2000 թվականներին նա չի պարտվել ոչ մի մենամարտում։
2000 թվականին Բուվայսար Սայտիևը, որ չէր հասցրել լրիվ ապաքինվել վնասվածքներից հետո, Սիդնեյում պարտություն է կրել երկրորդ մրցաշրջանում։ 2004 թվականին նա Աթենքում դարձել է Օլիմպիական խաղերի չեմպիոն՝ եզրափակչում հաղթելով Ղազախստանի ներկայացուցիչ Գենադի Լալիևին։ 2008 թվականին Սայտիևը դարձել է Օլիմպիական խաղերի եռակի չեմպիոն՝ Պեկինի Օլիմպիական խաղերում ոսկե մեդալի արժանանալով մինչև 74 կգ քաշային կարգում։
Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիայի կողմից Բուվայսար Սայտիևը հինգ անգամ ճանաչվել է աշխարհի լավագույն ազատ ոճի ըմբշամարտիկը (1996, 1997, 1998, 2003, 2005)։ Նա Ռուսաստանի քառակի չեմպիոն է։
Բուվայսար Սայտիևն ավարտել է Մախաչկալայի Բիզնեսի կառավարման ու իրավունքի պետական համալսարանը։ Դարձել է Ռուսաստանի ազատ ոճի ըմբշամարտի հավաքականի ավագը և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահին կից ֆիզկուլտուրայի ու սպորտի հարցերով խորհրդի անդամ։
Ռուսաստանի զինված ուժերի փոխգնդապետ է։
2009 թվականի մայիսի 26-ին Բուվայսար Սայտիևը հայտարարել է, որ ավարտում է մարզական կարիերան[1]։
Ընտանիք խմբագրել
Բուվայսար Սայտիևն օլիմպիական չեմպիոն Ադամ Սայտիևի ավագ եղբայրն է։
Ամուսնացած է։ Ունի երեք որդի և դուստր[2]։
Պարգևներ և կոչումներ խմբագրել
- «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» IV աստիճանի շքանշան (2 օգոստոսի, 2009 թվական) - ֆիզկուլտուրայի ու սպորտի զարգացման գործում ունեցած մեծ ներդրումների և 2008 թվականի Պեկինի XXIX Օլիմպիական խաղերում ունեցած մարզական մեծ նվաճումների համար[3],
- Պատվո շքանշան (18 փետրվարի, 2006) - ֆիզկուլտուրայի ու սպորտի զարգացման գործում ունեցած մեծ ներդրումների և մարզական մեծ նվաճումների համար[4],
- Բարեկամության շքանշան (6 հունվարի, 1997) - պետությանը մատուցած ծառայությունների և 1996 թվականի XXVI Ամառային օլիմպիական խաղերում ունեցած մարզական մեծ նվաճումների համար[5],
- Ախմատ Կադիրովի անվան շքանշան (Չեչնիա, 2009 թվական)[6],
- «Ալ Ֆախր» II աստիճանի շքանշան (Ռուսաստանի մուֆթիների խորհուրդ, 2008 թվական)[7],
- «Ֆիզկուլտուրայի ու սպորտի զարգացման գործում ունեցած ներդրումների համար» պատվո նշան
- «Փառք» ազգային մարզական մրցանակի դափնեկիր «Հաղթելու կամքի համար» անվանակարգում,
- 2007 թվականին պարգևատրվել է Ըմբշամարտի միջազգային ֆեդերացիայի «Ոսկե մարզաշապիկ» մրցանակով «Լավագույն մարզիկը ազատ ոճի ըմբշամարտի պատմության մեջ» անվանակարգում,
- 2010 թվականի մայիսի 12-ին Բուվայսար Սայտիևին շնորհվել է Կրասնոյարսկի պատվավոր քաղաքացու կոչում,
- Բուվայսար Սայտիևի պատվին անցկացվում են միջազգային առաջնություններ Բելգիայում (Վորիկեն[8] և Էյպեն[9] քաղաքներում) և Կրասնոյարսկում[10],
- 2015 թվականին Էյպեն քաղաքում (Բելգիա) բացվել է «Սայտիև» ըմբշամարտի ակումբը[11]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Григоренко, А. (27 мая 2009). «Лучший борец мира меняет спорт на веселую и интересную жизнь». Российская газета. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
- ↑ Бувайсар Сайтиев: «На тренировках порву любого!»
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 2 августа 2009 года № 885 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»(չաշխատող հղում)
- ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 18 февраля 2006 года № 126 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 6 января 1997 года № 1 «О награждении государственными наградами Российской Федерации спортсменов, тренеров, работников физической культуры и спорта по итогам XXVI летних Олимпийских игр 1996 года»(չաշխատող հղում)
- ↑ «Бувайсар Сайтиев награждён орденом Кадырова». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
- ↑ В Совете муфтиев России чествовали олимпийских чемпионов
- ↑ Международный турнир по вольной борьбе среди юношей и юниоров на призы 3-кратного олимпийского Бувайсара Сайтиева
- ↑ «2-й Международный турнир в честь Бувайсара Сайтиева в Бельгии». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 13-ին.
- ↑ «V Всероссийский турнир по вольной борьбе на призы Бувайсара Сайтиева». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 6-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
- ↑ Интервью президента БК «Сайтиев» радио BRF
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- Новости, фото и видео Бувайсара Сайтиева на сайте Федерации спортивной борьбы России Արխիվացված 2013-04-12 Wayback Machine
- Интервью в газете «Спорт-Экспресс» от 21 августа 2008 года
- Бувайсар Сайтиев — слава российского спорта. (հոդված «Мы россияне» ամսագրում)(չաշխատող հղում)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բուվայսար Սայտիև» հոդվածին։ |