Բատիր (փիղ)

Բատիր
Տեսակ	անազատության մեջ ապրող միջատներ
Ծնվել է	մայիսի 24, 1970
Ծննդավայր	Almaty Zoo, Ալմաթի, Ղազախական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Սատկել է	օգոստոսի 26, 1993 (23 տարեկան)
Սատկելու վայր	Կարագանդայի կենդանաբանական այգի, Ղազախստան

Բատիր (մայիսի 24, 1970(1970-05-24)^[1]^[2]^[3], Almaty Zoo, Ալմաթի, Ղազախական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - օգոստոսի 26, 1993(1993-08-26), Կարագանդայի կենդանաբանական այգի, Ղազախստան), հնդկական փիղ Կարագանդայի կենդանաբանական այգուց, որն ընդունակ է ձայնային նմանակման։

Կենսագրություն խմբագրել

Բատիրը ծնվել է Ալմաթիի կենդանաբական այգում՝ վայրի փղերի Պալմայի և Դուբասի ընտանիքում^[4]։

Կենդանաբանական այգու աշխատակիցների և այլ վկաների խոսքով՝ Բատիրը (նրա բառապաշարում գերակշռում է ղազախերենը) ունակ էր ընդօրինակելու իրեն շրջապատող աշխարհի ձայները՝ մարդկանց խոսք, հաչող շներ և այլ ձայներ։ Ըստ մամուլի հաղորդագրությունների՝ Բատիրի այս առանձնահատկությունը կենդանաբանական այգու աշխատակիցները նկատել են 1977 թվականի ձմռանը և սկսել են ուսումնասիրել 1979 թվականին, որից հետո կենտրոնական մամուլում հրապարակվել են նրա մասին մի շարք հայտնի գիտական հոդվածներ և գրառումներ։ Տեսալսողական ձայնագրությունները կատարվել են փղի դիտարկման ժամանակ։

Ձայնանմանողականություն խմբագրել

Բատիրի տարբերակիչ առանձնահատկությունը, դատելով ԶԼՄ-ների հաղորդագրություններից, ձայնանմանողականության ունակությունն է։ Հարկ է նշել, որ լրատվամիջոցներում նման ունակության նկարագրությունը՝ որպես «խոսող փիղ», հիմնավորված չէ. կենդանիների կողմից նախկինում լսված հնչյունների վերարտադրությունը չի հանդիսանում նշանային հաղորդակցական համակարգի բաղկացուցիչ, այսինքն՝ լեզու, հետևաբար, նման ընդօրինակումը խոսք չէ։ Միևնույն ժամանակ, մարդու կողմից այդպիսի հնչյունների ընկալման առանձնահատկությունն է ձայնային հոսքի հատվածացումը և հնչյունական տարրերի հետագա մեկնաբանությունը, ինչը կարող է հանգեցնել անիմաստ խոսքի հաջորդականությունների և կեղծ նախադասությունների «բառերի» բաժանմանը^[5]։

Ձայնանմանողականությունը հազվադեպ է հանդիպում կաթնասունների շրջանում, փղերի շրջանում նման դեպքերի մասին հաղորդումները եզակի են և նկարագրվում են գիտական գրականության մեջ, մասնավորապես, «Nature»^[6] և «Scientific American» ամսագրերում^[7]։

Բատիրի դեպքը արագորեն տարածվել է լուրերով և լեգենդներով, որոնցից շատերը որպես աղբյուր դիտարկում էին կենդանաբանական այգու աշխատակիցների հաղորդագրությունը, այնուհետև հայտնվել են լրատվամիջոցների մեջ։ Մասնավորապես, հաղորդվել է, որ Բատիրը կարող է ընդօրինակել մարդու խոսքը ուլտրաձայնային հաճախականության տիրույթում (ավելի քան 20 կՀց), չնայած հայտնի է, որ փղերի լսողության վերին հաճախականության սահմանը 12 կՀց-ից ոչ ավելի է, և նրանք կարող են 150 Հց-ից ավելի բարձր հնչյուններ արձակել^[8]։

Մահ խմբագրել

Բատիրը մահացել է 1993 թվականին՝ 24 տարեկանում։ Մահվան պատճառը կենդանաբանական այգու աշխատողների կողմից փղին փոխանցվող հանգստացնող դեղերի մահացու չափաքանակն էր։

Գիտագործնական միջոցառումներ ֆենոմենի մասին հիշատակմամբ խմբագրել

Գիտական գիտաժողով՝ Գյուղատնտեսական ինստիտուտ, Ցելինոգրադ, ԽՍՀՄ՝ Ղազախստան, 1983-1989 թվականներ
Մոսկվայի կենդանաբանական այգու հոբելյանին նվիրված միջազգային գիտագործնական համաժողով, Ռուսաստան, 1984 թվական
Ալմաթիի կենդանաբանական այգու հոբելյանին նվիրված միջազգային գիտագործնական համաժողով, Ղազախստան, 1987 թվական
Միջազգային գիտագործնական գիտաժողով, Տալլին, Էստոնիա, 1989 թվական
Միջազգային կենդանաբանական համաժողով, Գիտությունների ակադեմիայի կենդանաբանության ինստիտուտ, Ուկրաինա, 1989 թվական
Լենինգրադի կենդանաբանական այգու 125-ամյակին նվիրված միջազգային գիտագործնական գիտաժողով, Սանկտ Պետերբուրգ, 1990 թվական

Մատենագրություն խմբագրել

Дубров А. Говорящие животные. — 2001. — ISBN 5-87969-086-5
Силаева О., Ильичев В., Дубров А. Говорящие птицы и говорящие звери. — 2005. — ISBN 5-94429-016-1
Итоги Արխիվացված 2008-01-05 Wayback Machine
Парламентская газета
Daily Telegraph newspaper, 9th April 1980
«Говорящие млекопитающие». Интернет-журнал В мире животных. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
«Говорящий слон». Русская книга рекордов и достижений «Диво». Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
Кашницкий С. Животные говорят и ругаются // АиФ. — 25 мая 2005 г.. — № 21(1282).
Харламова О. Какой слон не любит поговорить // АиФ Долгожитель. — 5 декабря 2002. — № 11(11).
Егоров А. Кто говорит? Слон! // Կոմսոմոլսկայա պրավդա. — 22.09.2006.
Литвинова Д. Кошки и собаки заговорили? // Կոմսոմոլսկայա պրավդա. — 29.09.2005.

Տես նաև խմբագրել

Խոսող կենդանիներ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 https://www.facebook.com/media/set/?set=a.2051176711574670.1073741828.100000470821613&type=3
↑ ^2,0 ^2,1 https://m.facebook.com/nt/screen/?params=%7B%22note_id%22%3A5213600921998884%7D&path=%2Fnotes%2Fnote%2F&refsrc=deprecated&_rdr
↑ ^3,0 ^3,1 https://traditio.wiki/Говорящий_слон_Батыр
↑ Батыр в базе данных слонов Արխիվացված 2015-12-08 Wayback Machine(անգլ.)
↑ Чистович Л. А., Венцов А. В., Гранстрем М. П. и др. Физиология речи. Восприятие речи человеком. Л.,1976
↑ Elephants do impressions
↑ «Elephants Found Capable of Vocal Mimicry». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
↑ Hearing in the elephant (Elephas maximus). Heffner R, Heffner H

[_75bfc158f0490fd5-1] 1,0 ^1,1 https://www.facebook.com/media/set/?set=a.2051176711574670.1073741828.100000470821613&type=3

[_b3cb4df0147ca2eb-2] 2,0 ^2,1 https://m.facebook.com/nt/screen/?params=%7B%22note_id%22%3A5213600921998884%7D&path=%2Fnotes%2Fnote%2F&refsrc=deprecated&_rdr

[_ae939f6b6280d7e3-3] 3,0 ^3,1 https://traditio.wiki/Говорящий_слон_Батыр

[4] Батыр в базе данных слонов Արխիվացված 2015-12-08 Wayback Machine(անգլ.)

[5] Чистович Л. А., Венцов А. В., Гранстрем М. П. и др. Физиология речи. Восприятие речи человеком. Л.,1976

[6] Elephants do impressions

[7] «Elephants Found Capable of Vocal Mimicry». Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.

[8] Hearing in the elephant (Elephas maximus). Heffner R, Heffner H

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]