Ացետիլեն

քիմիական միացություն

Ացետիլեն (էթին), չհագեցած ածխաջրածին C2H2։ Ածխածնի ատոմների մեջ կա եռակի կապ։ Ալկինների շարքի առաջին անդամն է։

Ացետիլեն
Изображение химической структуры
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգումէթին
Ավանդական անվանումացետիլեն
Քիմիական բանաձևC2H2
Մոլային զանգված4,3E−26 կիլոգրամ[1] գ/մոլ
Խտություն1,0896 գ/լ գ/սմ³
Իոնիզացման էներգիա1,8E−18 ջոուլ[2][3] կՋ/մոլ
Ջերմային հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան−80,8 °C և −80,75 °C[3] °C
Սուբլիմացման ջերմաստիճան−83,9 °C[2]
Եռման ջերմաստիճան−83,6 °C և −84,72 °C[3] °C
Ինքնաբռնկման ջերմաստիճան305 °C[4]
Եռյակ կետ-80,55 °С
Գոյացան էնթալպիա−227,4 կՋ/մոլ կՋ/մոլ
Գոլորշու ճնշում4 478 565 Pa[2]
Քիմիական հատկություններ
pKa25
Դիպոլ մոմենտ0 Կլ·մ[3]
Դասակարգում
CAS համար74-86-2
PubChem6326
EINECS համար200-816-9
SMILESC#C
ЕС200-816-9
RTECSAO9600000
ChEBI6086
Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Ֆիզիկական հատկություններ

խմբագրել

Նորմալ պայմաններում անգույն, օդից թեթև գազ է։ Մաքուր 100 % ացետիլենը հոտ չունի։ Տեխնիկական ացետիլենը պարունակում է խառնուրդներ, որոնք ացետիլենին տալիս են յուրահատուկ հոտ։ Ջրում քիչ լուծելի է, լավ է լուծվում ացետոնում։ Եռման ջերմաստիճանը −83,6 °C: Եռյակ կետը՝ −80,55 °C ջերմաստիճանի, 961,5 մմ սնդիկի սյան ճնշման պայմաններում։ Կրիտիկական կետը՝ 35,18 °C ջերմաստիճանում, 61,1 մթնոլորտ ճնշման պայմաններում։ Ացետիլենի հետ շփման մեջ մտնելիս պետք է շատ զգույշ լինել։ Հարվածից կարող է պայթել մինչև 500 °C տաքացնելիս կամ սենյակային ջերմաստիճանում մինչև 1,4 մթնոլորտ սեղմելիս։ Ացետիլենը օդում կարող է այրվել ամենափոքր կայծից, անգամ ձեռքերի շփումից։ Ացետիլենի տեղափոխման համար օգտագործում են հատուկ տարաներ։ Ացետիլեն հայտնաբերվել է Ուրան և Նեպտուն մոլորակներում։

Քիմիական հատկություններ

խմբագրել
 
Ացետիլենի և թթվածնի այրման բոցը

Ացետիլենին բնորոշ է միացման ռեակցիաները։

  • HC≡CH + Cl2 -> СlСН=СНСl

Ացետիլենը ջրի հետ, սնդիկի աղերի ներկայությամբ, փոխազդելիս, առաջանում է քացախալդեհիդ(Կուչերովի ռեակցիա)։ Թթվածնի միջավայրում այրելիս, ջերմաստիճանը հասնում է մինչև 3150 °C: Ացետիլենը ունակ է պոլիմերվելու։ Բացի այդ ացետիլենում ջրածնի ատոմները պրոտոնի տեսքով կարող են առանձնանալ։

Ացետիլենի հիմնական քիմիական ռեակցիաները

խմբագրել
 
 


Ացետիլենը գունազրկում է բրոմաջուրը և կալիումի պերմանգանատի ջրային լուծույթը։ Փոխազդում է պղնձի և արծաթի միարժեք աղերի ամոնիակային լուծույթների հետ, առաջացնելով քիչ լուծելի, պայթուցիկ ացետիլենիդներ։

 

Ստացում

խմբագրել

Լաբորատորիայում ացետիլեն ստանում են կալցիումի կարբիդի և ջրի փոխազդեցությունից։

 

Ստանում են նաև մեթանի դեհիդրումից՝ t>1400 °C

 

Կիրառություն

խմբագրել
 
Ացետիլենային լամպ

Ացետիլենը օգտագործում են՝

Ծանոթագրություններ

խմբագրել

Գրականություն

խմբագրել
  • Миллер С. А. Ацетилен, его свойства, получение и применение. Том 1. — Л.: Химия, 1969. — 680 с.
  • Корольченко А. Я., Корольченко Д. А. Пожаровзрывоопасность веществ и материалов и средства их тушения. Справочник: в 2-х частях. Часть 1. — М.: Ассоциация «Пожнаука», 2004. — 713 с. — ISBN 5-901283-02-3 (ռուս.)
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ացետիլեն» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 158