Առյուծն ու արևը (պատմվածք)

Առյուծն ու արևը; ռուս.՝ Лев и Солнце
Տեսակ	գրական ստեղծագործություն
Ժանր	պատմվածք
Ձև	պատմվածք
Հեղինակ	Անտոն Չեխով
Բնագիր լեզու	ռուսերեն
Հրատարակվել է	դեկտեմբերի 5 (17), 1887

«Առյուծն ու արևը» (ռուս.՝ Лев и Солнце), Անտոն Պավլովիչ Չեխովի պատմվածքը` գրված 1887 թվականին։ Պատմվածքն առաջին անգամ հրապարակվել է 1887 թվականին «Օսկոլկի» ամսագրի դեկտեմբերի 5-ի № 49 համարում՝ Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։

Հրապարակում

Առյուծի և արևի պարսկական շքանշան

Տակովյան խաչի սերբական շքանշան

Անտոն Չեխովն «Առյուծն ու արևը» պատմվածքը գրել է 1887 թվականին, առաջին անգամ հրատարակվել է 1887 թվականին «Օսկոլկի» ամսագրի դեկտեմբերի 5-ի № 49 համարում՝ Ա. Չեխոնտե ստորագրությամբ։ «Օսկոլկի» ամսագրում սա Չեխովի վերջին չհրապարակված պատմվածքն էր։ Այն ընդգրկվել է Ադոլֆ Մարքսի հրատարակած Չեխովի ստեղծագործությունների ժողովածուում։ Երկերի ժողովածուում ընդգրկելու համար Չեխովը փոխել է պատմվածքի ավարտը՝ նշելով, որ «Օսկոլկիի» խմբագրությունում քաղաքապետ Կուցինը չի ստացել «Առյուծ և արև» ցանկալի մրցանակը։

Չեխովի կենդանության օրոք պատմվածքը թարգմանվել է բուլղարերեն, գերմաներեն, սերբախորվաթերեն և չեխերեն։

Քննադատություն

Պատմվածքի մասին ժամանակակիցները գրել են՝ գրող Վլադիմիր Բոգորազը նշել է, որ պատմության մեջ մեջբերված բանաստեղծությունները նմանատիպ իրավիճակում նախատեսված էին «հավակնոտ տագանրոգյան ղեկավարին»^[1]։

Պատմաբան Պավել Ֆիլևսկին գրել է, որ պատմվածքում շքանշանի հետ կապված իրավիճակը տեղի է ունեցել ոչ թե քաղաքի ղեկավարի, այլ Կուրսկ-Խարկով-Ազով երկաթգծի կառուցող Յա. Ս. Պոլյակովի հետ, որը պարսից շահից շքանշան է ստացել Պարսկաստանում երկաթուղու կառուցման ծառայությունների համար^[2]^[3]։

Սյուժե

Քաղաքապետ Ստեփան Իվանովիչ Կուցինը տեղեկանում է պարսից մեծատոհմիկ Ռահաթ-Հելամի ժամանման և «Ճապոնիա» հյուրանոցում հանգրվանելու մասին։

Պատմվածքի հերոսը, ով երազում է ստանալ Առյուծի և արևի պարսկական շքանշանը, Ռահաթ-Հելամի ժամանումը համարում է իր նպատակին հասնելու միջոց։ Նա ճանապարհորդին հրավիրում է տեսնելու իր քաղաքը և նրան հյուրասիրում է լավագույն ռեստորաններից մեկը։ Չնայած տարբեր լեզուներով հաղորդակցման դժվարություններին, քաղաքապետը պարսիկ բարձրաստիճան պաշտոնյային տանում է քաղաքի հիմնական փողոցներով, շուկայի միջոցով, ցույց է տալիս տեսարժան վայրերը, տանում է դիտանոց, հյուրասիրում «Լոնդոն» ռեստորանում։ Պաշտոնակից անձինք սարկազմով հիշեցնում են քաղաքապետին, որ «պարսիկները նման սովորություն ունեն. եթե հարգարժան հյուր է գալիս ձեզ մոտ, ապա պետք է ինքներդ ոչխար մորթեք նրա համար», ինչ-որ մեկը նրան է ուղարկում ծաղրանկարների և պոեմների փաթեթ, որոնք ծաղրում են պաշտոնյայի ջանքերը։

Մեկ տարի և չորս ամիս անց Ստեփան Իվանովիչը ձմռանը քայլում է կոճակներն արձակված իր մուշտակով, որպեսզի իր հայրենակիցները կարողանան հիանալ Առյուծի և արևի շքանշանով։ Բայց սա չի հագեցնում նրա բավարարվածությունը, քանի որ այժմ ցանկանում է ստանալ Տակովյան խաչի սերբական շքանշանը։

Ծանոթագրություններ

↑ «Чеховский юбилейный сборник». М., 1910, стр. 486—487
↑ Л. П. Громов. Этюды о Чехове. Ростов н/Д., 1951, стр. 31
↑ В. Седегов. Чехов и Таганрог. - Книга: Великий художник. Сб. статей. Ростов н/Д., 1959, стр. 362—363

Գրականություն

Чехов А. П. Лев и Солнце // Чехов А. П. Полное собрание сочинений и писем: В 30 т. Сочинения: В 18 т. / АН СССР. Ин-т мировой лит. им. А. М. Горького. — М.: Наука, 1974—1982.
Voir Dictionnaire Tchekhov, Page 161, Françoise Darnal-Lesné, Édition L'Harmattan, 2010, ISBN 978 2 296 11343 5.
Le Lion et le Soleil, traduit par Édouard Parayre, Bibliothèque de la Pléiade, éditions Gallimard, 1970, ISBN 2 07 010550 4.

Արտաքին հղումներ

Чехов А. П. Лев и Солнце Արխիվացված 2017-05-08 Wayback Machine Բնօրինակ ռուսերեն տեքստ

[1] «Чеховский юбилейный сборник». М., 1910, стр. 486—487

[2] Л. П. Громов. Этюды о Чехове. Ростов н/Д., 1951, стр. 31

[3] В. Седегов. Чехов и Таганрог. - Книга: Великий художник. Сб. статей. Ростов н/Д., 1959, стр. 362—363

[1]

[2]

[3]