Առագաստն է լողում մեն-մենակ
Առագաստն է լողում մեն-մենակ (ռուս.՝ Белеет парус одинокий), Վալենտին Կատաևի պատմվածքը, որը գրվել է 1936 թվականին։
| Առագաստն է լողում մեն-մենակ ռուս.՝ Белеет парус одинокий | |
|---|---|
| Տեսակ | գրական ստեղծագործություն |
| Հեղինակ | Վալենտին Կատաև |
| Բնագիր լեզու | ռուսերեն |
| Գրվել է | 1936 |
| Հրատարակվել է | 1936 |
Որպես վերնագիր վերցված է Միխայիլ Լերմոնտովի «Առագաստ» բանաստեղծության առաջին տողը։
Մինչև 1986 թվականը «Առագաստն է լողում մեն-մենակ» վիպակը ԽՍՀՄ-ում հրատարակվել է 121 անգամ և թարգմանվել է 34 լեզվով։ Ընդհանուր տպաքանակը կազմել է 7.955 միլիոն օրինակ[1]։
«Առագաստն է լողում մեն-մենակ» պատմվածքը հերոսապատման մի մաս է (որը հետագայում կոչվել է «Սև ծովի ալիքները»), որն ընդհանուր գլխավոր հերոսների միջոցով կապված է հետագայում գրված ստեղծագործությունների հետ.
- «Փոքր ագարակը տափաստանում», վեպ, 1956 թվական,
- «Էլեկտրական մեքենա», պատմվածք, 1943 թվական,
- «Ձմեռային քամի», վեպ, 1960 թվական։
- «Կատակոմբներ» («Սովետների իշխանության համար»), վեպ, 1948 թվական (ներկայացված են ըստ սյուժեի զարգացման)։
Սյուժե խմբագրել
Գործողությունները տեղի են ունենում Օդեսայում, 1905 թվականին։ Պետյա և Պավլիկ Բաչեյ եղբայրները ամառային հանգստից վերադառնում են քաղաք։ Ամբողջ ամառ նրանք ծախսել են «խնայողությամբ», և 1905 թվականի հեղափոխական իրադարձությունները անցել են բառացիորեն նրանց կողքով՝ «Պոտեմկին» զրահամեքենայի սև ծխի ալիքով և ծովային հորիզոնում Սևծովյան նավատորմի վրայով։ Ճանապարհին տղաներն ու նրանց հայրը հետապնդումներից փրկում են պոտեմկինցի ծովային Ռոդիոն Ժուկովին, որը Ռումինիայից Օդեսա է փախչում։ Աքքերմանում ընտանիքը տեղափոխվում է Օդեսա գնացող շոգենավ։ Նույն շոգենավի վրա Պետյան կրկին հանդիպում է նավաստիներին։ Բայց բացի նավաստուց, նավում է գտնվում նաև խուզարկուն, որը հետևել է հանցագործին և պատրաստվում է նրան ձերբակալել Օդեսա ժամանելուց հետո։ Նավաստուն հաջողվում է փախչել՝ շոգենավից նետվելով դեպի ծով և լողալով դեպի ափ։ Ձերբակալման փորձի ժամանակ տուժած խուզարկուն ստիպված է լինում սպասել նավի` կառամատույցին հասնելուն։ Նավաստին դժվարությամբ է հասնում ձկնորսական շալանդներին և սկսում է խորտակվել, սակայն նրան փրկում են ձկնորս Ծերունին և նրա թոռը՝ Գավրիկը, Պետյայի ընկերը։ Նավաստին լրջորեն հիվանդանում է, սակայն նրան բուժում են` Սև ծովի ափին գտնվող ձկնորսական խրճիթում ժամանակավորապես հյուրընկալելով։ Կապույտ խարիսխի տեսքով փոքրիկ դաջվածքով այս նավաստին մեկ անգամ չէ, որ հանդիպում է «Սև ծովի ալիքները» էպոպեայի մասը կազմող բոլոր չորս ստեղծագործությունների սյուժեի մեջ։
Պատմությունը ինքնակենսագրական է։ Պատմության գլխավոր հերոսը` Պետյա Բաչեյին, որը հենց ինքն է, Կատաևը տվել է իր հոր անունն ու մոր ազգանունը, իսկ Պետյայի եղբոր՝ Պավլիկի պատկերը պատճենել է հեղինակի կրտսեր եղբորը՝ Եվգենի Կատաևին, որը հետագայում գրել է երգիծական գործեր Եվգենի Պետրով կեղծանվամբ։
Էկրանավորում խմբագրել
- 1937` Գեղարվեստական ֆիլմ «Առագաստն է լողում մեն-մենակ» (Սոյուզմուլտֆիլմ)
- 1975` «Սև ծովի ալիքներ» կինոնկար (Դովժենկոյի կինոստուդիա, «Ռեյ» )
Մոնումենտալ արվեստում խմբագրել
Օդեսայի Վերա Խոլոդնայայի հրապարակում 1988 թվականին կանգնեցվել է հեքիաթների գլխավոր հերոսների` Պետյայի և Գավրիկի հուշարձանը։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Книгоиздание СССР. Цифры и факты. 1917—1987 / Е. Л. Немировский, М. Л. Платова. — М.: Книга, 1987. — С. 301. — 320 с. — 3000 экз.