Այլի Քեսքիթալո (նորվ.՝ Aili Keskitalo հոկտեմբերի 29, 1968(1968-10-29)[1], Կյոտուկեյն, Ֆինմարք, Նորվեգիա), նորվեգացի սաամ քաղաքական գործիչ, 2008 թվականից Նորվեգիայի սաամերի ասոցիացիայի ղեկավար, 2005-2007 թվականներին ինչպես նաև 2013 թվականի հոկտեմբերի 16-ից Նորվեգիայի Սաամերի ազգային ժողովի նախագահ[3]։ Նրա մայրենի լեզուն նորվեգերնն է, բայց նա ազատ խոսում է նաև հյուսիսային սաամի լեզվով։

Այլի Քեսքիթալո
 
Կուսակցություն՝ Norwegian Sami Association?
Կրթություն՝ Կոպենհագենի բիզնես դպրոց
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ
Ազգություն Northern Sámi people?
Ծննդյան օր հոկտեմբերի 29, 1968(1968-10-29)[1] (55 տարեկան)
Ծննդավայր Կյոտուկեյն, Ֆինմարք, Նորվեգիա
Քաղաքացիություն  Նորվեգիա
Հայր Jan Henry Keskitalo?
Մայր Ellen Marit Guttorm?[2]

Կենսագրություն խմբագրել

Քեսքիթալոն ունի պետական կառավարման մագիստրոսի կոչում, մագիստրոսական թեզը, որտեղ նա համեմատում է բարձրագույն կրթությունը Նորվեգիայում և Գրենլանդիայում այդ երկու երկրներում գործող երկու բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների օրինակով։ Մագիստրոսական իր թեզը նա պաշտպանել է 2005 թվականին Կոպենհագենի բիզնեսի դպրոցում[4]։ 2005 թվականին Քեսքիթալոն դարձավ Նորվեգիայի Սաամերի ազգային ժողովի (հսսամ.՝ Sámediggi) երրորդ նախագահը փոխարինելով այդ պաշտոնում Սեվն-Ռոալյդ Նյուսին, դառնալով առաջին կինը, ով զբաղեցրեց այդ պաշտոնը։ Սակայն 2007 թվականի սեպտեմբերին խորհրդարանի փոխնախագահ Յոհան Միկկելի հետ տարաձայնությունների պատճառով Այլի Քեսքիթալոն լքեց այդ պաշտոնը[5] (խորհրդարանի նոր նախագահ դարձավ Էգիլ Օլլին)։ 2003-2005 թվականներին, ինչպես նաև 2008-2013 թվականներին Քեսքիթալոն Նորվեգիայի սաամերի ասոցիացիայի նախագահն էր[6] }}: 2013 թվականի սեպտեմբերի 19-ին Քեսքիթալոն մասնակցել է Արկտիկայի տարածաշրջանի պատգամավորների մշտական կոմիտեի ամենամյա նիստին, որը անց է կացվել Մուրմանսկում։ Նույն օրը երեկոյան նա ձերբակալվել է Դաշնային միգրացիոն ծառայության աշխատակիցների կողմից։ Դաշնային միգրացիոն ծառայության տեղական մասնաճյուղում նա հարցաքննվել է, որից հետո նա տուգանվել է վիզային ռեժիմի խախտման պատճառով, քանի որ դա եղել է Ռուսաստանի տարածքում, գտնվել է զբոսաշրջային վիզայով, այլ ոչ թե բիզնես կամ պաշտոնական մուտքի արտոնագրով, ինչը պահանջվում է ռուսական օրենսդրությամբ։ Նույն օրը նա ազատ է արձակվել[3][7]: Նորվեգիայի Սաամի խորհրդարանի ընտրություններում, որը տեղի է ունեցել 2013 թվականի աշնանը, իր նախընտրական ծրագրի հիմնական կետերից մեկը Սաամի խորհրդարանի Նորվեգիայի հանքարդյունաբերության վետոյի տրամադրման պահանջն էր։ Նա ներկա իրավիճակը համարում էր սխալ, երբ նման նախագծերի վերաբերյալ Նորվեգիայի խորհրդարանը որոշումներ էր ընդունում առանց հաշվի առնելու Սաամերի կարծիքը։  Ընդհանրապես, նրա կարծիքով, մինչև հանքային ռեսուրսների զարգացմամբ զբաղվելը, «սամայի ժողովուրդը պետք է ստեղծի իր պայմանները սեփական կարիքները բավարարելու համար»[6][8] }}: 2013 թվականի հոկտեմբերի 16-ին Կարասոյում Սամայական խորհրդարանի նիստում նա ընտրվեց նոր նախագահ, փոխարինելով Էգիլ Օլլինին այս պաշտոնում։ Նորվեգիայի Սամիի ասոցիացիայի (կազմակերպություն, որը նա ղեկավարում է) պատգամավորներից բացի, նրա օգտին են քվեարկել նաև Սաամի ազգային միությունը (նորվ.՝ Samenes Folkeforbund)[3]:

Հրապարակումներ խմբագրել

  • Torunn Pettersen, Jorunn Eikjok, Aili Keskitalo (2002): Vil de ikke — eller slipper de ikke til? En undersøkelse av den lave kvinnerepresentasjonen på Sametinget i Norge. Guovdageaidnu/Kautokeino, Sámi Instituhtta/Nordisk Samisk Institutt, Sámi allaskuvla/Samisk høgskole
  • Aili Keskitalo (2005): Høyere utdanningsinstitusjoner for urfolk i en moderniseringstid: en komparativ analyse av endringer i rammebetingelser for Sámi allaskuvla/Samisk høgskole og Ilisimatusarfik ved årtusenskiftet

Ընտանիք խմբագրել

Ամուսին՝ Նիլս Յուրգեն (Nils Jørgen Nystøծնվ. 1963).
Երեխաներ՝ Anja Márjá (ծնվ. 1994), Elina Kati (ծնվ. 1997), Inga Ristin (ծնվ. 2008)[6]:

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 11 ting du ikke visste om sametingspresidenten
  2. Kveseth M. Fra tannpuss til Sami Grand prix (норв.) // Altaposten(untranslated): 2013. — P. 10–11.
  3. 3,0 3,1 3,2 «Айли Кескитало снова возглавила Саамский парламент Норвегии и намерена сотрудничать с северными народами РФ». Сайт Информационного центра Finugor. 2013 թ․ հոկտեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
  4. Keskitalo, Aili 2005: Høyere utdanningsinstitusjoner for urfolk — i en moderniseringstid : en komparativ analyse av endringer i rammebetingelser for Sámi allaskuvla/Samisk høgskole og Ilisimatusarfik ved årtusenskiftet.
  5. Aslaksen, Eilif. (25 сентября 2007). «Ingen hyggelig dag» (նորվեգերեն). NRK Sámi Radio. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ օգոստոսի 11-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 16-ին.
  6. 6,0 6,1 6,2 Айли Кескитало: биография на сайте Саамского парламента(չաշխատող հղում)(նորվ.)(Ստուգված է 16 Հունիսի 2011)
  7. «Депутата Саамского парламента Норвегии задержали в Мурманске». Сайт Информационного центра Finugor. 2013 թ․ սեպտեմբերի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  8. Jonas Karlsbakk. (2012 թ․ նոյեմբերի 10). «Саамскому парламенту необходимо право вето». Интернет-агентство BarentsObserver.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 12-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել