Սուրբ Գևորգ եկեղեցի (Ախթալա)
Սուրբ Գևորգ եկեղեցի, միջնադարյան քաղկեդոնական եկեղեցի, որը գտնվում է Հայաստանի Հանրապետության Լոռու մարզի Ախթալա գյուղից 200 մ արևելք` բարձր բլրի վրա։ Ընդգրկված է Ախթալա գյուղի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում (պետական ցուցիչ՝ 7.5.1/8)[2]: Արձանագրությունների մեջ հիշատակվում է առաքյալների անունով՝ Առաքելոց եկեղեցի[3], սակայն տեղացիներն այն անվանում են սուրբ Գևորգ։
| Ախթալայի սուրբ Գևորգ եկեղեցի | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Տեղագրություն | Եվրոպա |
| Տարածաշրջան | Հայաստան Լոռու մարզ |
| Հասցե | Ախթալա գյուղից 200 մ արևելք, բարձր բլրի վրա |
| Դավանանք |  Հայ Առաքելական եկեղեցի |
| Օծման թվական | 1250 թվական |
| Հոգևոր կարգավիճակ | չգործող |
| Ներկա վիճակ | կանգուն |
| Կազմված է | Գերեզմանոց և Կառույցներ` օժանդակ |
| Ժառանգության կարգավիճակ | մշակութային հուշարձան Հայաստանում[1] |
| Առաջնորդ | Պետրեն |
| Պատվիրող | Պետրեն |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայ քաղկեդոնական եկեղեցի |
| Կառուցման սկիզբ | 1242 թվական |
| Կառուցման ավարտ | 1250 թվական |
| Առաջին հիշատակում | 1250 թվական՝ վրացերեն արձանագրություն |
| Գմբեթ | 0 |
| Շինանյութ | կապտագույն բազալտ |
Հիշատակություններ խմբագրել
Արտաքուստ, արևմտյան պատի վրա, մուտքից վերև փորագրված վրացերեն արձանագրության համաձայն, եկեղեցին կառուցել է Պղնձահանից վանքի առաջնորդ Պետրեն Ավագի աթաբեկության ժամանակ՝ առաքյալների անունով։
Արձանագրությունը տարեթիվ չունի, ուստի եկեղեցու կառուցման ճիշտ ժամանակը որոշված չէ։ Բայց որովհետև Ավագն աթաբեկության տիտղոսն ստացավ 1242 թվականին (մինչ այդ նա սպասալար էր կոչվում), երբ առաջին անգամ նա այցելության գնաց մոնղոլական Օքադա մեծ Ղանին՝ Կարակուրում, ապա եկեղեցու կառուցումը պետք է լինի 1242 թվականից հետո, մինչև Ավագի մահը, որը տեղի է ունեցել 1250 թվականին, ինչպես այդ մասին տեղեկացնում են աղբյուրները[4]։
|
«Ի վեց հարիւր իննսուն և ինն թուին մեռաւ Աւագն՝ որդի Իւանեի, և թաղեցաւ ի Պղնձահանքն ընդ հօր իւրում» - քաղվածքում ներկայացված է թարգմանությունը
|
|
Ճարտարապետություն խմբագրել
Եկեղեցու շենքը փոքր է, երկարաձիգ ուղիղ քառանկյունի հատակագծով, ծածկը թաղակապ է։ Արևելյան կողմից ունի կիսակլոր աբսիդ՝ շատ ցածր բեմով։ Միակ մուտքը արևմտյան կողմից է։ Արևելյան, արևմտյան և հարավային պատերի մեջ բացվում են մեկական լուսամուտներ, իսկ հյուսիսային պատի մեջ՝ մի շատ փոքր կլորանցք։ Պատերն արտաքուստ ունեն երկու կարգ ցոգոլ։
Բեմի կենտրոնում կանգնեցված վեմքարի վրա, որպես սեղանաքար, դրված է մի խաչքար, որի վրա վրացերեն լեզվով փորագրված է.
|
|
«Աստված ողորմի Հորդանային, որն այդ ամայի վայրը դարձրց պիտանի» - Такайшвили Е.С., Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа, 1920, с 124. Քաղվածքում ներկայացված է թարգմանությունը
|
|
Եկեղեցին կառուցված է կապտագույն բազալտի մաքուր տաշած քարերով՝ կրաշաղախոի միացությամբ։ Սալահատակված է եղել, տանիքը պատած է եղել սալաքարերով, որոնք այժմ ամբողջովին քանդված ու թափված են։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
- ↑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԼՈՌՈՒ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ 29 ՀՈՒՆՎԱՐԻ 2004 ԹՎԱԿԱՆԻ N 49-Ն ՈՐՈՇՈՒՄ
- ↑ Մեծին Վարդանայ բարձրբերդեցւոյ-պատմութեան տիեզերական, Մոսկվա, 1861 թվական, էջ 194
- ↑ Такайшвили Е.С., Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа, 1920, с 124
Գրականություն խմբագրել
- Ազգագրական հանդես, գիրք 7-8, Թիֆլիս, 1901 թվական, էջ 450-480
- Ա. Թադևոսյան, Հայաստանի պատմական հուշարձաններ՝ ԱԽԹԱԼԱ, Երևան, 2007 թվական
Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|