Վիքիպեդիա

Ալինա Մնացականյան

Ալինա Մնացականյան (փետրվարի 11, 1958(1958-02-11)[1][1], Թեհրան, Իրան[1][1]), Իրանում ծնված հայազգի վիզուալ նկարիչ[2]։ Հայտնի է տարբեր մեդիաներով իր կոնցեպտուալ ինստալյացիաներով (վիդեո, ձայն, ռոբոտաշինություն, առարկաներ) և իր նկարչության ու գծագրման ոճով, որը կոչվում է Marks: Ինքնությունը, սահմանները և անարդարությունը նրա նախընտրած թեմաներն են։

Ալինա Մնացականյան
Ծնվել էփետրվարի 11, 1958(1958-02-11)[1][1] (66 տարեկան)
ԾննդավայրԹեհրան, Իրան[1][1]
Քաղաքացիություն Շվեյցարիա[1] և  ԱՄՆ[1]
ԿրթությունԼոս Անջելեսի Կալիֆոռնիայի պետական համալսարան
Մասնագիտությունվիզուալ արտիստ

Ապրում և աշխատում է Շվեյցարիայի Նյոշատել քաղաքում։ 2011-2017 թվականներին եղել է Շվեյցարիայի պրոֆեսիոնալ վիզուալ արվեստագետների ասոցիացիայի նախագահը, 2017 թվականից՝ Visarte Neuchâtel-ի («Վիզարթե») համանախագահը։

Կենսագրություն խմբագրել

Ալինա Մնացականյանը ծնվել է Թեհրանում[2], պլաստիկ վիրաբույժ Հասմիկ Հարությունյանի և ճարտարապետ Լևոն Մնացականյանի ընտանիքում։ 1976-1978 թվականներին Մնացականյանը ճարտարապետություն է սովորել Թեհրանի համալսարանի ճարտարապետության դպրոցում[3]։

1979 թվականին Իրանի հեղափոխության ժամանակ տեղափոխվել է Փարիզ՝ շարունակելու ուսումը վիզուալ արվեստի ուղղությամբ[3]։ Ուսման ընթացքում պրոֆեսոր Էդմոն Քուշոն վճռորոշ դեր է ունեցել Մնացականյանի աշխատանքի զարգացման գործում։ Նրա հայեցակարգային և վերլուծական մտածելակերպն ազդել է ապագա արվեստագետի հետագա աշխատանքի վրա։ Մնացականյանի ուսումնասիրության արդյունքներից է Verb-images շարքը, որը ստեղծել է՝ օգտագործելով հայոց այբուբենի տառերը։ Ձևական և պայմանական ձևը, որը գրությունն է, բանավորից տեսողական ռեժիմի փոխակերպման միջոցով ստանում է մաքուր պատկերի արժեք՝ առանց ճանաչելի ձևերի հղումների։ Այս հետազոտությունը նպատակ ունի օգտագործել սովորական և հայտնի ձև՝ վերացական տեսողական պատկերներ ստեղծելու համար։

1981-1983 թվականներին Մնացականյանը ընդգրկվել է ռեժիսոր Արբի Օվանեսյանի[4] թատերախմբում, ով հայտնի է իր փորձարարական ստեղծագործություններով։ Երկամյա փորձի արդյունքում ստեղծվեց «Ինչպես է մայրիկիս ասեղնագործված գոգնոցը ընդգրկվում իմ կյանքում»[5]։ Ներկայացման կինոտարբերակը ստեղծվել է 1985 թվականին։ Մնացականյանը որպես դերասան մասնակցել է այս ստեղծագործության թե՛ պիեսի, թե՛ կինոտարբերակներին։

Գործունեություն խմբագրել

Լոս Անջելես խմբագրել

1984 թվականին Մնացականյանը տեղափոխվել է Լոս Անջելես։ Կարիերան սկսել է արվեստի և դիզայնի ոլորտում։ 2000 թվականին արվեստի մագիստրոսի կոչում է ստացել Լոս Անջելեսի Կալիֆորնիայի նահանգային համալսարանում։ Պրոֆեսորներ Ջո Սոլդեյթը և Էլիզաբեթ Բրայանտը էական ազդեցություն են ունեցել ինստալյացիոն և վիդեո արվեստի վրա։ Մնացականյանը ուսման ընթացքում սկսել է կասկածի տակ առնել իր ինքնությունը։ Նա ծնվել է Իրանում, ապրել է Ֆրանսիայում, այժմ ԱՄՆ-ում է, և իրեն հայ է համարում։ Նա իր մտքերը փոխանցել է «Տուփ, խաչ, մասնատում, ցեղասպանություն (1996)» ստեղծագործությանը[6], անդրադարձել է Հայոց ցեղասպանությանը ինստալյացիայի միջոցով՝ միախառնելով առարկաներ, պատկերներ, երաժշտություն և ներկայացում։ Այս ժամանակաշրջանի ավելի ուշ աշխատանք է «Ինքնադիմանկարը» (1997), որտեղ նա դնում է տարբեր իրեր, այդ թվում՝ հողը, տունը և իր պատկերը ստվարաթղթե տուփերում։ Մնացականյանն կրկին օգտագործում է ստվարաթղթե տուփեր մեկ այլ ինստալյացիայի մեջ, որը կոչվում է «Ճամփորդություն» (1997)։

Այս շրջանում նրա աշխատանքն ավելի խորհրդանշական է դարձել։ Տան հիմնական ձևը կրկնվում է նրա աշխատանքներում։ 2000 թվականին ստեղծել է «House on Wheels»-ը[7][8] վիդեո ինստալյացիա՝ կենտրոնում անիվների վրա գտնվող տուն։ Դա ինքնակենսագրական աշխատանք է, որն անդրադառնում է 3 երկրներում նրա կյանքին և հայկական ինքնությանը։ Դա հղում է նրա բազմամշակութային եսին։

2003 թվականին Մնացականյանը դրամաշնորհ է ստացել Կալիֆորնիայի հումանիտար գիտությունների խորհրդի կողմից «Մեր պատմությունների» համար՝ համայնքի վրա հիմնված նախագիծ, որտեղ նա աշխատել է մի խումբ բազմամշակութային ուսանողների հետ և ստեղծել ձայնային ինստալյացիա՝ տարբեր լեզուներով ներկայացվող պատմություններով[9]։ Նույն թվականին նա ստեղծում է «1» «մահացել է մարդ» ստեղծագործությունը[10]։ Երեք օրինական չափի տետրեր, որոնցում կա «1 մարդ մահացել է» արտահայտությունը, կրկնվել է մեկուկես միլիոն անգամ։ Աշխատությունը կոչված է եղել ճանաչելու յուրաքանչյուր մարդու, ով զոհվել է 20-րդ դարի սկզբին Հայոց ցեղասպանության ժամանակ։

Շվեյցարիա խմբագրել

2006 թվականին Մնացականյանը տեղափոխվել է Շվեյցարիա։ Նա ստեղծել է նոր աշխատաոճ, որը կոչվում էր Marks՝ նկարներ և գծանկարներ, հաճախ բազմաշերտ, որոնք նման են գրվածքի։ «Երբ մի տեղից մյուսն ենք գնում, մեր նշաններն ենք դնում։ Նոր նշանները չեն ծածկում հներին, այլ լրացնում են դրանք»,- ասում է Մնացականյանը։ 2007 թվականին «Շվեյցարիայի մշակույթի կանտոնալ գրասենյակից» նա դրամաշնորհ է ստացել[11] «Սարը գալիս է ինձ մոտ» խորագրով ինստալյացիայի համար։ Հինգ տեսահոլովակ-ինստալյացիայի մեջ ռոբոտը և Արարատ լեռան մոդելը` հայերին և Հայաստանին մոտ գտնվող լեռը, բայց այլ երկրում, գնում է համաշխարհային շրջագայության։

«Լեռը գալիս է ինձ մոտ»[12] աշխատանքի համար Մնացականյանը օժանդակություն է ստացել Լոզանի պոլիտեխնիկական ակադեմիայից։ Համագործակցությունը պետք է օգտագործեր ռոբոտ՝ լեռը տեղափոխելու համար։ Ռոբոտաշինության հետ կապված նրանց փորձը շարունակվել է 2009 թվականին, երբ նա դարձել է Լուգանոյի Արհեստական բանականության ինստիտուտի «Շվեյցարիայի արվեստագետները լաբորատորիաներում» նախագծի ռեզիդենտ[13]։ 9-ամսյա գործունեության ընթացքում ծանոթացել է արհեստական բանականության և ռոբոտաշինության աշխարհին և ռոբոտային փերֆորմանս է ներկայացրել փոքր անիվներով ռոբոտներով։ Ներկայացումը կոչվում է «Երբ ես արթնացա, արևը շարժվեց», ևս մեկ ստեղծագործություն՝ կապված շարժման հետ, թե ինչպես է այն փոխում կյանքի պայմանները։

Նրա ինստալյացիաներում և փերֆորմանսներում մեդիաները հետևում են կոնցեպտներին։ Այսպիսով, 2012 թվականին նա Հայաստանում ստեղծել է «Մեր կիկլոպյան պատերը» հատուկ ինստալյացիան, որը համայնքային շինարարական աշխատանք էր, որի արդյունքում մաքրվել է գյուղը, որտեղ կան պատմական կիկլոպյան պարիսպներ, և ստեղծվել է պլաստիկ շշերով պատ[14] մաքրման ընթացքում հայտնաբերված մետաղի, թղթի և ապակու կտորներով։

2014 թվականին Մնացականյանը ցուցադրություն է կազմակերպել Երևանի ժամանակակից արվեստի թանգարանում, Էդմոն Հաբեթյանի հետ Ֆրանսիայից և Քեթրին Էշլիմանի, Ժենևիև Պետերմանի, Ժոզետ Տարամարկազի և Պիեր Ջորջիո դե Պինտոյի հետ Շվեյցարիայից։ Նախագիծն իրականացվել է «Մոտեցիր» խորգրով՝ նպատակ հետապնդելով կապ հաստատել տեղի հասարակության հետ ինտերակտիվ արվեստի գործերի և տարբեր միջոցառումների միջոցով[15]։ Մնացականյանը այս ցուցահանդեսի համար ստեղծել է ինտերակտիվ ինստալացիա՝ «Ուղերձ շշով»։

 
«Մեկ մարդ մահացել է» գիրք և գրքույկներ

2015 թվականը Հայոց ցեղասպանության հարյուրամյա տարելիցն էր. Մնացականյանը ստեղծել է 1 մահացածի նախագծային տարբերակը, որը նա անվանել է «Մեկ մարդ մահացել է, անցողիկ հուշարձան»[16]։ Գաղափարն այն էր, որ աշխատանքը հնարավորինս շատ տեղերում նախագծվեր Շվեյցարիայում և այլուր։ Տեխնիկապես աշխատանքը ծրագրաշար է, որը կրկնում է «մեկ մարդ մահացել է» արտահայտությունը տարբեր չափերի և մոխրագույնի երանգներով։ Կարմիր գույնով հաշվիչը ցույց է տալիս կրկնությունը և վերսկսվում է, երբ այն հասնում է 1,5 միլիոնի։ 2017 թվականին Մնացականյանը այս նախագիծը, ինչպես նաև Ցեղասպանությանն առնչվող իր մյուս աշխատանքները վավերագրել է կրկնակի գրքում, որը լույս է տեսել 2018 թվականին։ Գրքերից մեկը «1 մարդ մահացել է» գրքի 3-րդ տարբերակն է՝ տպագրված 100 սահմանափակ տպաքանակով։ Ուղեկցող գիրքը գրված է հինգ գրողների կողմից հինգ տարբեր լեզուներով, բոլորը թարգմանված են անգլերեն։ Գրողներն են Մարիո Կազանովան, Ռամելա Գրիգորյան Աբբամոնտյանը, Ալիս Հենկեսը, Սուրեն Մանուկյանը և Կարինե Տիսոտը։

 
Բալադ, 2016, պիգմենտային տպագրություն թղթի վրա

2016 թվականին Մնացականյանը սկսել է մի շարք համագործակցություններ երաժիշտների հետ։ Այս համագործակցությունների արդյունքում ստեղծվել է անիմացիոն և թվային նկարների շարք։ Անիմացիոն նկարը այն նկարն է, որը աստիճանաբար զարգանում է երաժշտության ընթացքում, որտեղ դիտողը կարող է տեսնել ստեղծագործության բազմաթիվ մուտացիաներ։ Համագործակցել է դաշնակահար Կարինե Վարդանյանի, System of a down խմբից Սերժ Թանկյանի և 2019 թվականին ֆլեյտահար Բարբարա Մինդերի հետ։

2016 թվականից նկարչությունը դարձել է Մնացականյանի սիրելի միջոցը։ Գծագրերը նշանների շարունակությունն են, բայց սև թանաքով սովորաբար և առանց շերտերի։ 2018 թվականին գծանկարներն ու նկարները զարգացել են եռաչափ։ Մնացականյանը լազերային կտրվածքով փայտի միջոցով ստեղծել է եռաչափ նկարներ։

 
Անսովոր կապեր, ինստալյացիա, 2017, ակրիլ փայտի վրա

Արվեստագետների կացարաններ, նախագծեր խմբագրել

  • 2014 Նյոշատել քաղաքը և կանտոնը, «Մոտեցիր», ժամանակակից արվեստի թանգարան, Երևան, Հայաստան
  • 2012 Շվեյցարիայի զարգացման և համագործակցության գործակալություն (SDC), «Մեր կիկլոպյան պատերը»
  • 2012 Կացարան Արվեստի և մշակութային հետազոտությունների լաբորատորիաներում (ACSL), Հայաստան
  • 2009 Կալիֆորնիայի պետական համալսարան, Ֆուլերթոն, արվեստագետների կացարան Grand Central Art Station-ում, Սանտա Անա, Կալիֆորնիա
  • 2009 Նյոշատել, Բազմամշակութային համախմբման ծառայություն, Մեր պատմությունները
  • 2008 Մշակույթի կանտոնալ գրասենյակ, «Արվեստագետները լաբորատորիայում կացարան» Դալլ Մոլե Արհեստական բանականության ինստիտուտ, Լուգանո[17]
  • 2007 Մշակույթի դաշնային գրասենյակ (Շվեյցարիայի մշակույթի նախարարություն) «Լեռը գալիս է ինձ մոտ»[18]։

Հանրային հավաքածուներ խմբագրել

  • Նյոշատել քաղաք, Շվեյցարիա
  • Arc բարձրագույն դպրոց, Նյոշատել, Շվեյցարիա
  • Ինժեներական բարձրագույն դպրոց, Սանկտ Իմիե, Շվեյցարիա
  • Նյոշատելի արվեստի և պատմության թանգարան, Շվեյցարիա
  • Գեղեցկության արվեստի թանգարան, Լե Շո դե Ֆոն, Շվեյցարիա
  • Նյոշատելի հանրային և համալսարանական գրադարան, Շվեյցարիա

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 SIKART — 2006.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Mnatsakanian, Alina [Mnatsakanian Zorik, Alina] - SIKART Lexikon zur Kunst in der Schweiz». www.sikart.ch. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Օրեր եվրոպական անկախ ամսագիր։ Հայերը Շվեյցարիայում․ պատմությունը, ներկան և ապագան։ 1-4/89/2021: Ալինա Մնացականյան։ Նկարչուհի, Նյոշատել, էջ 43, 44։
  4. ↑ «Arby Ovanessian». IMDb. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  5. ↑ Naficy, Hamid (2018). An Accented Cinema: Exilic and Diasporic Filmmaking. Princeton University Press. էջ 77. doi:10.2307/j.ctv346qqt. ISBN 978-0-691-18621-4. S2CID 242033063.
  6. ↑ Grigorian Abbamontian, Ramela (2007). Cultural and Ethical Legacies of the Armenian genocide. New Brunswick, USA: Transaction Publishers, Richard G. Hovanissian. էջեր 177, 185, 188, 190, 206, 209.
  7. ↑ Rueda, Evelyn Renata (2000). «Soul expression through arts». University Times.
  8. ↑ Weber, Basile (2006 թ․ օգոստոսի 23). «Un temple multi-culturel». L’Express.
  9. ↑ Moskowitz, Gary (2003 թ․ մայիսի 24). «Glendale youth tell their stories». L.A. Times.
  10. ↑ Peter Frank, 2003, "From Ararat to America", Los Angeles (catalog). Los Angeles, Cal. 2003.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  11. ↑ «Sitemapping.ch: l'Office fédéral de la culture (OFC) soutient les projets d'art numérique et leur diffusion». www.admin.ch. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  12. ↑ Լեռը գալիս է ինձ մոտ, Ալինա Մնացականյան-ի անհատական ցուցահանդես
  13. ↑ Scott, Jill (2010). Artists-in-Lab – Networking in the margins. Vienna: Springer. էջեր 186–191. ISBN 978-3-7091-0320-3.
  14. ↑ «Տեղաշարժվող» Արարատի հեղինակը. Ալինա Մնացականյան
  15. ↑ «Come Closer - Art from a different angle». www.mamy.am (բրիտանական անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  16. ↑ Karine Tissot, 2018, CACY [KAKI], n. m., 2013-2017, Edition Art & Fiction, Lausanne.
  17. ↑ «Swiss artists-in-labs 2009: Artistes et scientifiques sous le même toit». www.admin.ch. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.
  18. ↑ «Sitemapping.ch: l'Office fédéral de la culture (OFC) soutient les projets d'art numérique et leur diffusion». www.admin.ch. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 10-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ալինա_Մնացականյան&oldid=9372040» էջից