Վիքիպեդիա

Նյոշատել (քաղաք, Շվեյցարիա)

Նյոշատել, նաև՝ Նևշատել[2] (ֆր.՝ Neuchâtel /nœʃatel/) կամ Նոյենբուրգ (գերմ.՝ Neuenburg. երեք անվանումներն էլ նշանակում են Նոր ամրոց), քաղաք և համայնք Շվեյցարիայում, նույնանուն լճի հյուսիսարևմտյան ափին։ Այդ նույն անունը կրող կանտոնի վարչական կենտրոնն է։

Բնակավայր
Նյոշատել
ֆր.՝ Neuchâtel
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՇվեյցարիա Շվեյցարիա
Հիմնադրված է1011 թ.
Մակերես18,05 կմ², 18,06 կմ²
ԲԾՄ434 մետր
Պաշտոնական լեզուֆրանսերեն
Բնակչություն▼33 475 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1]
Հեռախոսային կոդ032
Փոստային դասիչ2000
Ավտոմոբիլային կոդNE
Պաշտոնական կայքneuchatelville.ch​(ֆր.)
Նյոշատել (քաղաք, Շվեյցարիա) (Շվեյցարիա)##
Նյոշատել (քաղաք, Շվեյցարիա) (Շվեյցարիա)

Ունի մոտավորապես 34.000 բնակիչ (իսկ ամբողջ մետրոպոլիսային տարածքում ապրում է շուրջ 80.000 մարդ)[3]։ Սկզբնապես մաս է կազմել Հռոմեական սրբազան կայսրության, հետագայում՝ 1707-ից մինչև 1848 թվականը գտնվել է Պրուսիայի տիրապետության տակ։

Ինչպես քաղաքում, այնպես էլ կանտոնում պաշտոնական լեզուն ֆրանսերենն է։

Քաղաքն ընդգրկված է Եվրոպայի խորհրդի և Եվրոպական հանձնաժողովի «Միջմշակութային քաղաքներ» ծրագրում։

Ժողովրդագրություն խմբագրել

2018 թվականի դեկտեմբերի տվյալներով քաղաքի բնակիչների թվաքանակը եղել է 33.489: Նրանց 32.1%-ը օտարերկրացիներ էին[4]։ 2000–ից 2010 թվականներն ընկած մեկ տասնամյակի ընթացքում բնակչության թվաքանակի փոփոխության միջին տարեկան ցուցանիշը կազմել է 3.9%, ընդ որում՝ 2,4 տոկոս՝ միգրացիայի հաշվին և 1 տոկոս՝ ծնունդների ու մահերի թվաքանակների տարբերության հաշվին[5]։ Շվեյցարիայի քաղաքացիություն ունեցող իգական սեռի բնակիչների թիվը եղել է 12,366 (37.5%), ոչ շվեյցարացիներինը՝ 4,892 (14.8%)[6]:

Պատմամշակութային հուշարձաններ խմբագրել

Նյոշատելի 32 պատմամշակութային հուշարձաններ ընդգրկված են Շվեյցարիայի համազգային նշանակության պատմամշակութային ժառանգության ցանկում։ Նրա հին քաղաքամասն ամբողջությամբ ներառված է նաև Շվեյցարական ժառանգության գույքացանկում[7]։

  • Հնագիտական վայրեր։ Հինքարեդարյան Մոնրուց բնակավայրը
  •  
    Տեսարան հնավայրից
  • Եկեղեցիներ
  •  
    Սբ. Անդրեի աբբայություն
  •  
    Վանական համալիրի եկեղեցին
  •  
    Աստվածամոր եկեղեցին
  • Շենքեր
  •  
    Maison des Halles
  •  
    Maison at Rue du Pommier 7
  •  
    Maison at Rue du Pommier 8
  •  
    Maison at Rue du Pommier 9
  •  
    Կոփածո երկաթե աշխատանք Villa James de Pury-ի մուտքի վերնամասում
  • Գրադարաններ ու թանգարաններ
  •  
    Bibliothèque des Pasteurs de Neuchâtel
  •  
    Galeries de l'histoire à Neuchâtel
  •  
    Automatons at the Musée d‘art et d‘histoire de Neuchâtel
  •  
    Musée d‘ethnographie
  •  
    Musée d'histoire naturelle
  • Դպրոցներ. լատինական քոլեջը
  • Հասարակական շենքեր
  •  
    Ամրոցը
  •  
    Արդարադատության շատրվանը
  •  
    Fountain de la place de l‘Hôtel de Ville
  •  
    Fountain de la rue des Moulins
  •  
    Fountain de la rue du Château
  •  
    Fountain du Banneret
  •  
    Fountain du Griffon
  •  
    Fountain du Lion
  •  
    Fountain du Neubourg
  •  
    Քաղաքային ամրությունները
  •  
    Grande Rochette
  •  
    Քաղաքապետարանը
  •  
    Hôtel du Peyrou
  •  
    Կանտոնային աստղադիտարանը
  •  
    Petite Rochette-ի դարպասը
  •  
    Գլխավոր փոստի շենքը
  •  
    Բանտի աշտարակը

Պատմական ժողովրդագրություն խմբագրել

Պատմական ժամանակի ընթացքում քաղաքի բնակչության թվաքանակը կրել է հետևյալ փոփոխությունները[8].

Կլիմա խմբագրել

Նյոշատել (1981-2010)ի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Միջին բարձր °C (°F) 3.3
(37.9) 		5.0
(41) 		9.9
(49.8) 		14.1
(57.4) 		18.6
(65.5) 		22.1
(71.8) 		24.9
(76.8) 		24.3
(75.7) 		19.5
(67.1) 		13.9
(57) 		7.6
(45.7) 		4.3
(39.7) 		14.0
(57.2)
Միջին օրական °C (°F) 1.2
(34.2) 		2.1
(35.8) 		5.9
(42.6) 		9.5
(49.1) 		13.9
(57) 		17.2
(63) 		19.7
(67.5) 		19.2
(66.6) 		15.2
(59.4) 		10.7
(51.3) 		5.3
(41.5) 		2.3
(36.1) 		10.2
(50.4)
Միջին ցածր °C (°F) −0.7
(30.7) 		−0.4
(31.3) 		2.5
(36.5) 		5.5
(41.9) 		9.7
(49.5) 		12.9
(55.2) 		15.1
(59.2) 		14.8
(58.6) 		11.6
(52.9) 		8.0
(46.4) 		3.1
(37.6) 		0.4
(32.7) 		6.9
(44.4)
Տեղումներ մմ (դյույմ) 70
(2.76) 		63
(2.48) 		69
(2.72) 		68
(2.68) 		88
(3.46) 		87
(3.43) 		85
(3.35) 		103
(4.06) 		93
(3.66) 		89
(3.5) 		75
(2.95) 		89
(3.5) 		978
(38.5)
Միջ. տեղումների օրեր (≥ 1.0 mm) 9.9 9.3 9.9 9.7 11.9 10.6 9.9 10.0 8.6 10.4 9.7 10.4 120.3
% խոնավություն 84.9 79.7 72.6 68.1 68.5 67.3 64.9 68.5 73.5 80.4 82.2 84.4 74.6
Միջին ամսական արևային ժամ 45 81 137 165 185 208 238 221 166 99 57 39 1641
աղբյուր: MeteoSwiss[9]

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie Geschlecht und Gemeinde; Provisorische Jahresergebnisse; 2018 — FSO, 2019.
  2. ↑ Атлас мира / Главный редактор Г. В. Поздняк. — М. ПКО «Картография» Федерального агентства геодезии и картографии Министерства транспорта Российской Федерации: Оникс, 2006. — С. 376. — 448 с. — 20 000 экз. — ISBN 5-85120-241-6
  3. ↑ «Bilanz der ständigen Wohnbevölkerung (Total) nach Bezirken und Gemeinden». Federal Statistical Office. 2008. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  4. ↑ Swiss Federal Statistical Office - Superweb database - Gemeinde Statistics 1981-2008 (գերմ.) accessed 19 June 2010
  5. ↑ Swiss Federal Statistical Office accessed 25-October-2011
  6. ↑ Canton of Neuchâtel Statistics Արխիվացված 5 Դեկտեմբեր 2012 archive.today, République et canton de Neuchâtel - Recensement annuel de la population (գերմ.) accessed 13 October 2011
  7. ↑ «Kantonsliste A-Objekte». KGS Inventar (German). Federal Office of Civil Protection. 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 25-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. ↑ |2853|Neuchâtel}}
  9. ↑ «Climate Norm Value Tables». Climate diagrams and normals from Swiss measuring stations. Federal Office of Meteorology and Climatology (MeteoSwiss). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 5-ին. The weather station elevation is 485 m (1,591 ft) above sea level.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիճամփորդն ունի Neuchâtelին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նյոշատել (քաղաք, Շվեյցարիա)» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նյոշատել_(քաղաք,_Շվեյցարիա)&oldid=9749654» էջից