Ալեքսանդր Բուդիխո
Ալեքսանդր Էֆիմովիչ Բուդիխո (օգոստոսի 12, 1893[1], Վելիժ, Velizh Uyezd, Վիտեբսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] - ապրիլի 19, 1950[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), սովետական ռազմական ղեկավար, գեներալ-մայոր (1940), Առաջին համաշխարհայինի, Ռուսաստանի քաղաքացիական և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների մասնակից։ 1941 թվականին գերության մեջ է հայտնվել, համագործակցել Նացիստական Գերմանիայի ուժերի հետ, մտել է Ռուսական ազատագրական բանակ, փախել նացիստական գերությունից, ձերբակալվել ԽՍՀՄ-ում և այնտեղ էլ գնդակահարվել։
| Ալեքսանդր Բուդիխո | |
|---|---|
| օգոստոսի 12, 1893[1] - ապրիլի 19, 1950[1] (56 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Վելիժ, Velizh Uyezd, Վիտեբսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Զորատեսակ | Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ, Ռուսական կայսերական բանակ և Russian Liberation Army? |
| Կոչում | գեներալ-մայոր |
| Զորամաս | 171st Rifle Division (2nd formation)? |
| Մարտեր/ պատերազմներ | Առաջին համաշխարհային պատերազմ, Հայրենական մեծ պատերազմ և Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմ |
| Պարգևներ |  |
Կենսագրություն խմբագրել
Ալեքսանդր Բուդիխոն ծնվել է 1893 թվականի օգոստոսի 12-ին Վիտեբսկի նահանգի Վելիբս քաղաքում (այժմ՝ Սմոլենսկի մարզ)՝ աշխատանքային դասի ընտանիքում։
1914 թվականին 4-րդ կարգի քաղաքային ուսումնարանն ավարտելուց հետո զորակոչվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ճակատ։ 1916 թվականին Բուդիխոն ավարտել է ենթասպաների դպրոցը, պատերազմի ավարտին ստացել է լեյտենանտի կոչում։
1918 թվականի ապրիլի 18-ին կամավոր մեկնել է Բանվորա-գյուղացիական Կարմիր բանակ։ Անտոն Դենիկինի Ալեքսանդր Կոլչակի հետ միասին մասնակցել է ավազակային խմբավորումների դեմ քաղաքացիական պատերազմի մարտերին։
1922 թվականին ավարտել է Սանկտ Պետերբուրգում կարմիր բանակի հրամանատարական կազմի առաջադեմ դասընթացները։ 1924 թվականին նրան շնորհվել է Կարմիր դրոշի շքանշան[2]։
1930 թվականին Բուդիխոն ավարտել է «Կրակոց» բարձրագույն հրամանատարական դասընթացները։ 1930-1938 թվականներին ծառայել է որպես շտաբի պետ և գնդի հրամանատար։ 1938 թվականին Բուդիխոն նշանակվել է 38-րդ հետևակային դիվիզիայի հրամանատարի տեղակալ։
1939 թվականի օգոստոսի 19-ից եղել է 171-րդ հրաձգային դիվիզիայի հրամանատար, 1940 թվականի հունիսի 4-ին նրան շնորհվել է գեներալ-մայորի զինվորական կոչում։ 1941 թվականի գարնանը դիվիզիան վերատեղաբաշխվել է Կիևի հատուկ ռազմական օկրուգում՝ Չերքասի շրջանում։
Գերմանա-խորհրդային պատերազմի սկզբին նույն պաշտոնում մասնակցել է սահմանային ճակատամարտին և Կիևի պաշտպանական գործողությանը։ 1941 թվականի սեպտեմբերի 21-ին 171-րդ հրաձգային դիվիզիան հայտնվել է շրջափակման մեջ։ Բուդիխոն, լինելով երկու անգամ վիրավորված, դիվիզիայի հրամանատարությունը հանձնել է շտաբի պետին, իսկ ինքը երկու մարտիկների և կրտսեր լեյտենանտի հետ որոշել է շրջապատումից դուրս գալ ինքնուրույն։ 1941 թվականի սեպտեմբերի 22-ին նրանք ձերբակալվել են գերմանական պարեկության կողմից։
Պոլտավսկի և Վլադիմիրո-Վոլինյան ճամբարներում մնալուց հետո 1942 թվականի ապրիլին Բուդիխոյին տեղափոխել են Համելբուրգ համակենտրոնացման ճամբար։ Հունիսին ընդունել է «Բոլշևիզմի դեմ պայքարի քաղաքական կենտրոն» մտնելու Բեսոնովի առաջարկը։ 1943 թվականի փետրվարից մինչև ապրիլի վերջը Բուդիխոն կատարում էր հակահետախուզության պետի պարտականությունները։ 1943 թվականին մայիսին, «Բոլշևիզմի դեմ պայքարի քաղաքական կենտրոն»-ի լուծարումից և Բեսոնովի, Լյուբիմովի և Բրոդնիկովի ձերբակալությունից հետո, ցանկություն է հայտնել տեղափոխվել Ռուսական ազատագրական բանակ՝ Արևելյան զորքերի գեներալ-լեյտենանտ Հելմիխի տրամադրության տակ։ Սեպտեմբերի 7-ին Հելմիխի հրամանով գեներալ-մայոր ՌՈԱՆ նշանակվել է «Հյուսիս» բանակային խմբի գերմանական 16-րդ բանակային խմբի 710-րդ Արևելյան գնդի Արևելյան զորքերի ուսուցման և պատրաստման շտաբի սպա։ Սեպտեմբերի 16-ին, ժամանել է Չուդնայա Գորա գյուղի հերթապահ կայան։ Հոկտեմբեր 13-ի լույս 2-ի գիշերը, առանց սպասելու նրա համակենտրոնացման ճամբար վերադառնալուն, որը նախատեսված էր հոկտեմբերի 14-ին, Բուդյխոն փախել է՝ դավադրություն կատարելով Խիժինսկու դեմ։ Հոկտեմբերի 19-ին հանձնվել է Լենինգրադի 4-րդ կուսակցական բրիգադի ներկայացուցիչներին։ Նոյեմբերի 7-ին, ինքնաթիռով նրան տեղափոխել են Մոսկվա և կալանավորվել։ Նրան ձերբակալել են նոյեմբերի 11-ին՝ «հայրենիքի դավաճանության» մեղադրանքով։ Հենց Բուդիխոյից է առաջին անգամ հայտնի դարձել Խորհրդային մի խումբ գեներալների մասին, որոնք գերմանական գերության մեջ են հայտնվել Համելբուրգում, որոնց մեծ մասը համարվում էր անհետ կորած[2]։
1950 թվականին ԽՍՀՄ Գերագույն դատարանի ռազմական կոլեգիան դատապարտել է նախկին գեներալ-մայորին մահապատժի։ 1950 թվականի ապրիլի 19-ին կատարվել է պատիժը։