Ադըղեական լեզուներ
Ադըղեական լեզուներ, ադիգական լեզուներ, ադիգեական լեզուներ, չերքեզական լեզուներ, երբեմն այսպես են կոչվում ադիգերենն ու կաբարդա-չերքեզերենը, որոնք իրար խիստ մոտ լեզուներ են[1]։ Ադիգերենն ունի կես միլիոն, իսկ կաբարդա-չերքեզերենը՝ մեկ միլիոն խոսող։ Խոսակցական լեզվում, սակայն այս երկու լեզուները խառնվում են՝ կազմելով տարբեր բարբառներ։ Ադըղեական լեզուների ամենահին նմուշները արաբական գրով են և դրանց հեղինակն է 17-րդ դարի թուրք ճանապարհորդ Էվլիյա Չելեբին[2]։
Ադըղեական լեզուներ | |
---|---|
Տեսակ | լեզվաընտանիք |
Ենթադաս | աբխազա-ադըղեական լեզուներ |
Երկրներ | Հյուսիսային Կովկաս |
Դասակարգում | Ադըղեական լեզուներ
|
Գրերի համակարգ | կյուրեղագիր |
Ադըղեական լեզուներ |
Գիր
խմբագրելԱդիգերենի այբուբեն
А а | Б б | В в | Г г | Гу гу | Гъ гъ | Гъу гъу | Д д |
Дж дж | Дз дз | Дзу дзу | Е е
[ja/aj] |
Ё ё
[jo] |
Ж ж | Жъ жъ | Жъу жъу |
Жь жь | З з | И и
[jə/əj] |
Й й | К к | Ку ку | Къ къ | Къу къу |
Кӏ кӏ | Кӏу кӏу | Л л | Лъ лъ | Лӏ лӏ | М м | Н н | О о
[aw/wa] |
П п | Пӏ пӏ | Пӏу пӏу | Р р | С с | Т т | Тӏ тӏ | Тӏу тӏу |
У у | Ф ф | Х х | Ху ху | Хъ хъ | Хъу хъу | Хь хь | Ц ц |
Цу цу | Цӏ цӏ | Ч ч | ЧI чI | Чъ чъ | Ш ш | Шъ шъ | Шъу шъу |
Шӏ Шӏ | Шӏу шӏу | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю
[ju] |
Я я
[jaː] |
ӏ | ӏу |
Կաբարդա-չերքեզերենի այբուբեն
А а | Э э | Б б | В в | Г г | Гу гу | Гъ гъ | Гъу гъу |
Д д | Дж дж | Дз дз | Е е
[ja/aj] |
Ё ё
[jo] |
Ж ж | Жь жь | З з |
И и
[jə/əj] |
Й й | К к | Ку ку | Къ къ | Къу къу | Кхъ кхъ | Кхъу кхъу |
Кӏ кӏ | Кӏу кӏу | Л л | Лъ лъ | Лӏ лӏ | М м | Н н | О о
[aw/wa] |
П п | Пӏ пӏ | Р р | С с | Т т | Тӏ тӏ | У у | Ф ф |
Фӏ фӏ | Х х | Ху ху | Хъ хъ | Хъу хъу | Хь хь | Ц ц | Цӏ цӏ |
Ч ч | Чӏ чӏ | Ш ш | Щ щ | Щӏ Щӏ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь |
Ю ю
[ju] |
Я я
[jaː] |
ӏ | ӏу |
Բարբառային տառեր
Гь гь | Зу зу | Кь кь | Кӏь кӏь | Су су | Сӏ сӏ | Сӏу сӏу | Цӏу цӏу |
Чъу чъу | ӏь |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Հ. Զ. Պետրոսյան, Ս. Ա. Գալստյան, Թ. Ա. Ղարագյուլյան, Լեզվաբանական բառարան (խմբ. Էդ. Բ. Աղայան), Երևան, «Հայկական ՍՍՀ Գիտությունների Ակադեմիայի հրատարակչություն», 1975, էջ 2։
- ↑ Papşu, Murat (2006)."Çerkes-Adığe yazısının tarihçesi Արխիվացված 2013-12-14 Wayback Machine". Nart, İki Aylık Düşün ve Kültür Dergisi, Sayı 51, Eylül-Ekim 2006. (թուրքերեն)