Աբուլ Հասան
Աբուլ Հասան (1589[1] - ոչ վաղ քան 1630 և ոչ ուշ քան 1658, աշխատել է 1600-1630 թվականներին), հնդիկ նկարիչ-մանրանկարիչ։
Աբուլ Հասան պարս.՝ ابوالحسن | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1589[1] |
| Վախճանվել է | ոչ վաղ քան 1630 և ոչ ուշ քան 1658 |
| Քաղաքացիություն |  Մեծ Մողոլների կայսրություն |
| Մասնագիտություն | նկարիչ |
| Պաշտոն | պալատական նկարիչ |
| Հայր | Աքա Ռիզա[2] |
 Abu al-Hasan (Mughal painter) Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Գործունեության սկիզբ խմբագրել
Աբուլ Հասանը ծնվել է դատական նկարիչ՝ Ակա Ռիզի ընտանիքում, երբ նա գլխավորում էր Սելիմի արքայազնին՝ ապագա ջանահանգիրի կայսրին։ Պատանին շատ շուտ նկատեց իր նկարչական հմտությունները. նրա մանկական նկարներից պահպանվել է «Սուրբ Հովհան» նկարը, որը նկարվել է 1600 թվականին, իսկ այժմ պահպանվում է Օքսֆորդի Աշմոլյան թանգարանում։ Նկարը նա ստեղծել է պատճենելով Ալբերտ Դյուրերի փորագրության սրբի կերպարը։ Այս նկարը, որն արվել է, երբ Աբուլ Հասանը 12 տարեկան էր, վկայում է այն մասին, որ չնայած պարսկական գեղանկարչության շրջանակներում ստացած կրթությանը, որը նա ստացել էր հոր դրդմամբ, երիտասարդ նկարիչը զբաղվում էր եվրոպական նկարչությամբ և ծավալի փոխանցման եվրոպական ձևերով։
«Էկզոտիկ» եվրոպական գեղանկարչությամբ տարված լինելու մեկ այլ օրինակ է «դիալեկտիկա» մանրանկարը, որ նկարել է երկու տարի անց, 1602 թվականին երբ նա 14 տարեկան էր։ Սրա համար ելակետ է հանդիսացել Յան Սանդելերայի փորագրությունը, որը ստեղծվել էր Մարտին դե Վոսի «դիալեկտիկայի» մոտիվներով։ Աբուլ Հասանը ինչքան կարողացել է նրանում նմանակել է եվրոպական ձևը, մանրակրկտորեն պատճենելով տարածության խորությունը, որը ստեղծում են բլուրները և փոքրացող մարդկային կերպարանքները։ Բայց և այնպես հետագայում այս հնարքը լանդշաֆտի նկարելու այս հնարքները նրան պետք չեկան, քանի որ 1605 թվականին գահին եկած Շահ Ջահանգիրայի ճաշակները դաստիարակված էին գեղեցկության ընկալման պարսկական ձևով՝ ոսկեգույն ետին պլան և հարթ լանդշաֆտներ, ավելի շուտ դեկորատիվ, քան իրական բուսականությամբ։
1604 թվականին Աբուլ Հասանը մասնակցեց «Անվար-ի Սուհաիլի» ձեռագրի նկարազարդմանը (1604-1610 թվականներին ստեղծվեց նկարը, իսկ այժմ պահպանվում է Լոնդոնի բրիտանական գրադարանում)։ 16-ամյա նկարիչն այնտեղ նկարել է մի մանրանկար՝ «Արքա Դաբշալիմը այցելում է հնդկական քուրմ Բիդպային», որտեղ նա միավորել է մարդանց դեմքերի պատկերման կենդանի, բնական ձևը հեքիաթային պարսկական լանդշաֆտի հետ, որը հատուկ էր իր հայր՝ Ակա Ռիզի գործերին։
-
-
-
«Դիալեկտիկա», 1602 թվական, Արևելյան ձեռագրերի ինստիտուտ -
-
Հետագա աշխատանքները խմբագրել
Ամենահայտնի նկարը՝ Սկյուռները ծառի վրա», ստեղծվել է 1610 թվականին, այժմ պահպանվում է Լոնդոնում։ Այս նկարում հեղինակը պատկերել է 12 սկյուռների, որոնք գտնվում են ճյուղերի երկայնքում։ Այս նկարում ցուցադրվում և փոխանցվում են նկարչի հմտությունները, որը հնարավոր է նկատել որսորդի կեցվածքից, ծառի տեսքից, սկյուռների կառուցվածքից։ 1607 թվականից 1615 թվականի աշխատանքներից մեզ քիչ բան է հասել, որոնք կարելի է վերագրել նրա վրձիններին։ 1615 թվականից հետո նկարիչը սկսում է իր փառքի ճանապարհի կառուցումը։ Նրա նկարները իրենցից ներկայացնում են համահավաքից դուրս մնացած էջեր, օրինակ «Սաադին ներկայացնում է իր բանաստեղծությունների գիրքը», կամ առանձին էջեր, օրինակ «Ծեր պանդուխտը»՝ հոգնած, տարեց մարդու հիանալի նկարագրություն, ով ճանապարհ է ընկել Աստծո մոտ։
-
1618 թվական, Սանկտ Պետերբուրգ -
Ջահանգիր Պադիշահը ապաստան է ստանում «Ջարոկայի» պատուհանից, 1620 թվական -
-
«Սաադին ներկայացնում է իր բանաստեղծությունների գիրքը», 1615 թվական -
«Ջահանշիրը օրիորդին գինի է առաջարկում», 1615 թվական -
«Աքբարի և Ջահանշիրի պատկերները», 1614 թվական -
Աբուլ Հասանը շատ ու շատ հարցերում մնացել է պահպանողական նկարիչ։ Չնայած նրան, որ նկարիչը հետևել է եվրոպական ոճին, նրա նկարներում պահպանվել են ավանդական հարթությունները և ներդաշնակությունը։ Նրա համբավն այն է, որ նա եղել է Ջահանգիրի կարգավիճակում և եղել է նրա արվեստի շարունակողը։ Այս առումով նրան իսկապես հավասարը չկար։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Աղբյուրներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբուլ Հասան» հոդվածին։ |