Վիքիպեդիա

Լեո Մոլ

ուկրաինական ծագումով կանադացի նկարիչ, քանդակագործ, վիտրաժների նկարիչ, խճանկարիչ, գեղանկարիչ

Լեո Մոլ (անգլ.՝ Leo Mol, ծննդյամբ  Լեոնիդ Գրիգորեվիչ  Մոլոդոժանին, ուկրաիներեն՝ Леонід Григорович Молодожанин, հունվարի 15, 1915(1915-01-15), Պոլոնոե, Խմելնիցկիի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ[1][2][3] - հուլիսի 4, 2009(2009-07-04)[4][5][6][…], Վինիպեգ, Կանադա[7][8][1]), ուկրաինական ծագումով կանադացի նկարիչ, քանդակագործ, վիտրաժների նկարիչ, խճանկարիչ, գեղանկարիչ։

Լեո Մոլ
անգլ.՝ Leo Mol
Լեո Մոլը Վինիպեգի իր արհեստանոցում, 1950-ական թվականներ
Ծնվել էհունվարի 15, 1915(1915-01-15)
ԾննդավայրՊոլոնոե, Խմելնիցկիի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ[1][2][3]
Վախճանվել էհուլիսի 4, 2009(2009-07-04)[4][5][6][…] (94 տարեկան)
Մահվան վայրՎինիպեգ, Կանադա[7][8][1]
Ազգությունուկրաինացի
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  Կանադա[9][10][11][…]
ԿրթությունՍանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիա
Մասնագիտությունքանդակագործ, նկարիչ, stained-glass artist, խճանկարիչ, արվեստագետ և վիզուալ արտիստ
Ուշագրավ աշխատանքներՏարաս Շևչենկոյի հուշարձան
ՄեկենասներՄատվեյ Մանիզեր
Պարգևներ
ԱնդամակցությունԿանադայի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիա
Կայքleomol.com/home.html
 Leo Mol Վիքիպահեստում

Լեոնիդ Մոլոդոժանինը ծնվել է 1915 թվականին, ժամանակակից Ուկրաինայի տարածքում բրուտի ընտանիքում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին Սիբիր տեղահանվելուց հետո սովորել է Կրասնոյարսկի դպրոցում, որտեղ հետաքրքրվել է նկարչությամբ, ինչպես նաև աշխատել է հոր խեցեգործության արհեստանոցում։ 1929 թվականին ընտանիքը սովից փախել է Նալչիկ, որտեղ Լեոնիդն ավարտել է յոթամյա դպրոցը և սկսել աշխատել որպես բեմանկարիչ Մշակույթի պալատում, իսկ 1933 թվականին ընդունվել է Լենինգրադի գեղարվեստի համառուսական ակադեմիայի քանդակի բաժին։ Պրոֆեսոր Մատվեյ Մանիզերի ղեկավարությամբ կերտել է մի շարք գործեր, այդ թվում՝ Բեկմուրզա Պաչևի և Պյոտր Չայկովսկու կիսանդրիները, Ալեքսանդր Բորոդինի արձանը։

Պատերազմի տարիներին Մոլոդոժանինի կյանքի հանգամանքներն ամբողջությամբ հայտնի չեն։ Քանդակագործի պատմած ամենատարածված վարկածի համաձայն՝ նրան տարել են Գերմանիա հարկադիր աշխատանքի, որտեղ գերմանացի սպայի միջոցով աշխատանքի է տեղավորվել քանդակագործ Առնո Բրեքերի արվեստանոցում, ընդունվել է Բեռլինի գեղարվեստի ակադեմիա, աշխատել Ֆրից Կլիմշի մոտ և ամուսնացել։ 1945 թվականին, Բեռլինի վրա խորհրդային զորքերի հարձակումից առաջ կնոջ հետ փախել է Ամստերդամ (Նիդեռլանդներ), որտեղ աշխատանքի է անցել կերամիկական գործարանում։ Վախենալով նոր պատերազմի սկսվելուց՝ մեկնել է Մեծ Բրիտանիա, ապա արտագաղթել Կանադա։ Բնակություն հաստատելով Վինիպեգ (Մանիտոբա) քաղաքում՝ կերամիկա է պատրաստել եկեղեցական խանութների համար, զարդարել մի քանի տաճարներ վիտրաժներ իր իսկ ստեղծագործության խճանկարներով, ինչպես նաև կրկին զբաղվել քանդակագործությամբ։ Իր անունը կրճատելով «Լեո Մոլ» կեղծանվամբ, որն ավելի ընդունելի է եղել անգլերենով արտասանելու համար, չի պատմել իր անցյալ կյանքի որոշ պահերի մասին՝ վախենալով ԽՍՀՄ-ում բնակվող իր հարազատների համար։

13 տարի Կանադայում բնակվելուց հետո՝ 1962 թվականին Լեո Մոլը հաղթել է Վաշինգտոնում (ԱՄՆ) Տարաս Շևչենկոյի հուշարձանի կառուցման մրցույթում, որը բեկում է մտցրել նրա կարիերայում որպես քանդակագործ։ Այնուհետև քանդակել է Շևչենկոյի մի քանի արձաններ, որոնք տեղադրվել են Բուենոս Այրեսում (Արգենտինա), Պրուդենտոպոլիսում (Բրազիլիա), Սանկտ Պետերբուրգում (Ռուսաստան) և Օտտավայում (Կանադա)։ Զբաղվել է մոլբերտային գեղանկարչությամբ և մոնումենտալ քանդակագործությամբ, ստեղծել մեծ թվով քաղաքական և պետական գործիչների, պարողների, դահուկորդների, տեղաբնակների արձաններ, աշխատել է «նյու» ժանրում՝ չթողնելով նաև կերամիկան և վիտրաժները։ Լեո Մոլի աշխատանքները ներառվել են աշխարհի մի շարք թանգարանների մասնավոր հավաքածուներում, այդ թվում՝ Ուկրաինայում, իսկ հենց Վինիպեգում ստեղծվել է նրա անունով քանդակների այգի։

1989 թվականին Լեո Մոլը դարձել է Կանադայի շքանշանի սպա, իսկ 2001 թվականին՝ Մանիտոբայի շքանշանի ասպետ։ 2001 թվականին պարգևատրվել է ուկրաինական «Վաստակի համար» II աստիճանի շքանշանով, ընտրվել է Կանադայի արվեստների թագավորական ակադեմիայի և Կանադայի քանդակագործների ընկերության անդամ։ Լեո Մոլը մահացել է 2009 թվականին՝ 94 տարեկան հասակում։

Կենսագրություն խմբագրել

Երիտասարդ տարիներ խմբագրել

Լեոնիդ Գրիգորևիչ Մոլոդոժանինը ծնվել է 1915 թվականի հունվարի 15-ին, Պոլոննոե գյուղում (Ռուսական կայսրության Վոլինի նահանգ, այժմ՝ Խմելնիցկու մարզ, Ուկրաինա)[12]։ Տարածքը հարուստ է եղել լավ կավով, իսկ գյուղացիները գործնականում եղել են բրուտագործներ։ Ապագա քանդակագործի հայրը՝ Գրիգորի Կիրիլովիչը, բրուտագործների հնագույն դինաստիայից է եղել և կնոջ՝ Օլգա Վասիլևնայի հետ միասին փորձել են իրենց երեխաների կյանքը դարձնել առավել երջանիկ[12][13]։ Լեոնիդը ընտանիքի յոթ երեխաներից մեկն է եղել, բայց միայն երեքն են ողջ մնացել մինչև չափահաս տարիքը՝ Նինան, Վիկտորը և ինքը՝ Լեոնիդը[14]։

  Արտաքին պատկերներ
  Մալոդոժաննիների ընտանիքը


Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին ընտանիքը վերաբնակեցվել է (ըստ որոշ տվյալների՝ աքսորվել) Սիբիր, որտեղ նրանք բնակություն են հաստատել Իրկուտսկի մոտ գտնվող Մեշալովկա (Միշելովկա) գյուղում, իսկ 1916 թվականին տեղափոխվել Կրասնոյարսկ։ Լեոնիդը հաճախել է տեղի դպրոց, որտեղ սկսել է հետաքրքրվել նկարչությամբ։ 1921 թվականին Լեոնիդի հայրը աշխատանքի է անցել Կրասնոյարսկի ճենապակու գործարանում։ 11 տարեկանում Լեոնիդը սկսել է աշխատել հոր խեցեգործության արհեստանոցում, որտեղ ուսումնասիրել է կերամիկայի արվեստը։ 1928 թվականին Կրասնոյարսկում նշել են քաղաքաբնակ նկարիչ Վասիլի Սուրիկովի ծննդյան 80-ամյակը, որի ընթացքում կազմակերպվել է աշակերտական նկարների ցուցահանդես, որտեղ ցուցադրվել են Լեոնիդի չորս աշխատանքները։ Հետագայում Մոլոդոժանինների ընտանիքը բնակություն է հաստատել Կաբարդինո-Բալկարիայի Պրոխլադնի գյուղում, իսկ 1929 թվականին՝ Նալչիկում։ Յոթամյա դպրոցն ավարտելուց հետո Լեոնիդը սկսել է աշխատել որպես բեմանկարիչ «բանվորելկան» մշակույթի պալատում[12][13][14][15][16]։

  Արտաքին պատկերներ
  Պաչևայի կիսանդրին
  Չայկովսկու կիսանդրին
  Բորոդինի կիսանդրին


1930-ականների սկզբին Լեոնիդը մեկնել է Լենինգրադ, որտեղ աշխատանքի է անցել գետային նավագնացության վարչության ակումբում՝ միաժամանակ աշխատելով որպես նկարիչ ձևավորող և հաճախելով քանդակի դասընթացների երեկոյան արվեստի դպրոցում։ 1933 թվականին ընդունվել է Գեղարվեստի համառուսական ակադեմիայի երիտասարդ տաղանդների դպրոց, որտեղ սովորել է Լև Կերբելի և Միխայիլ Անիկուշինի հետ։ 1934 թվականի ամռանն ու աշնանը և 1934-1935 թվականների ձմռանը Մոլոդոժանինը ծնողների հետ ապրել է Նալչիկում, իսկ գարնանը վերադարձել Լենինգրադ։ 1935-1940 թվականներին նա քանդակագործություն է սովորել Լենինգրադի գեղարվեստի ակադեմիայում՝ պրոֆեսոր Մատվեյ Մանիզերի դասարանում[13][16][17][18]։ Նալչիկում հանգստանալիս Մոլոդոժանինը ստեղծել է իր առաջին քանդակագործական աշխատանքները[13], այդ թվում՝ Բեկմուրզա Պաչևի կիսանդրին[19]։ Հայտնի է, որ ուսման ընթացքում նա Մանիզերի հետ միասին աշխատել է Կիև քաղաքի Շևչենկոյի հուշարձանի վրա, որը հետագայում տեղադրվել է Կանևի Չեռնեչա բլրի վրա[16][18]։ 1937 թվականին Մոլոդոժանինը քանդակել է Պյոտր Չայկովսկու կիսանդրին, որը լայնորեն տարածվել է ԽՍՀՄ-ում և տեղադրվել Լենինգրադի կոնսերվատորիայի նախասրահում[13][14][16]։ Նրա առաջին աշխատանքը հանձնաժողովի համար եղել է կոմպոզիտոր Ալեքսանդր Բորոդինի արձանը, որը քանդակվել է 1939 թվականին և տեղադրվել Լենինգրադի կոնսերվատորիայում[16]։ 1940 թվականին Մոլոդոժանինը տեղափոխվել է Նալչիկ՝ ավարտելու իր դիպլոմային աշխատանքը, որտեղ նա համագործակցել է ճարտարապետների հետ, ստեղծել մի քանի ծեփագործական և դեկորատիվ կոմպոզիցիաներ, այդ թվում՝ առյուծի գլուխներ Ատաժուկինսկու այգու մուտքի մոտ, ձիարշավորդի և լեռնական կնոջ կերպարներ՝ «Պարող զույգը» անունով «Պոբեդա» կինոթատրոնում, քանդակներ այգիների և առողջարանների համար[16][19][20][21][22]։ Դիպլոմային աշխատանքի համար նա քանդակել է «Հովիվը գառնուկով» արձանը, որը պահվել է Նալչիկի ազգային թանգարանում, բայց մեր օրերը չի հասել[19][20][21]։ Ըստ որոշ տեղեկությունների՝ 1940 թվականին Լեոնիդն ամուսնացել է ոմն Եկատերինայի հետ, ով մնացել է Լենինգրադում, փրկվել բլոկադայից, բայց  կորցրել է երեխային[21]։

Պատերազմի սկսվելուց հետո, վարկածներից մեկի համաձայն, Մոլոդոժանինը զորակոչվել է Կարմիր բանակ, դարձել Գրոզնիի հետևակային ուսումնարանի կուրսանտ, ուղարկվել է Ստալինգրադ, որտեղ նա ողջ է մնացել, բայց անհետ կորել է[13][14][23]։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ Նալչիկի գրավումից հետո նրան տարել են Գերմանիա՝ հարկադիր աշխատանքի[13][14][24]։ Այնտեղ գերմանացի սպաներից մեկը, իմանալով Լեոնիդի գեղարվեստական տաղանդի մասին, փրկել է նրան, տեղավորելով քանդակագործ Առնո Բրեքերի արվեստանոցում, որով Մոլոդոժանինը երկար ժամանակ հիանում էր[24][25]։ Բեռլինում նա սովորել է Արվեստի ակադեմիայում[26], ինչպես նաև աշխատել է որպես քանդակագործ Ֆրից Կլիմշի ասիստենտ[13]։ 1942 թվականի սկզբին Մոլոդոժանինը հանդիպել է իր ապագա կնոջը՝ Մարգարետ Շոլտեսին, նրանք ամուսնացել են  1943 թվականի սեպտեմբերին[12]։ Ըստ որոշ տեղեկությունների՝ Գերմանիայում Լեոնիդը վերամիավորվել է եղբոր և հոր հետ[14][21][23]։

1945 թվականին, Բեռլինի վրա խորհրդային զորքերի հարձակումից առաջ, Մոլոդոժանինը կնոջ հետ փախել է քաղաքից՝ գնացքով հասնելով Ամստերդամ։ Զույգը տեղավորվել է Էյնդհովենի վանքում գտնվող փախստականների ճամբարում[12]։ Շուտով Մոլոդոժանինը իմացել է Սհեյնդելում կերամիկական գործարանի գոյության մասին, որտեղ նա աշխատանքի է անցել արձանիկների կաղապարների պատրասման արտադրամասում[12]։ Այնուհետև Լեոնիդը սովորել է Հաագայի արվեստների ակադեմիայում[12][17][27], որտեղ ծանոթացել է ապակենկարի արվեստին՝ միաժամանակ սովորել է հեծանիվ վարել։ 1948 թվականին Բեռլինի շրջափակման ընթացքում վախենալով նոր պատերազմի սկսվելուց[12], Մոլոդոժանինը և իր կինը փախել են Մեծ Բրիտանիա՝ այնտեղից էլ նպատակ ունենալով արտագաղթել Կանադա[12]։ Մինչ մեկնելու թույլտվության ստանալը նա Լոնդոնում այցելել է թանգարաններ և պատկերասրահներ և վերջապես կնոջ հետ Սաութհեմփթոնից նավով մեկնել Հալիֆաքս, որտեղ էլ գնացք են նստել[12]։ Դեկտեմբերի 31-ին Մոլոդոժանինը և կինը ժամանել են Վինիպեգ (Մանիտոբա, Կանադա)[17]>[28], սակայն ներգաղթի իշխանությունները նրանց ասել են, որ երկիրը ոչ թե արվեստագետների, այլ բանվորների կարիք ունի, իսկ հունվարին ընտանիքը հաստատվել է Պրինս Ալբերտայի (Սասկաչևան նահանգ) մոտ գտնվող ֆերմայում[29]։ Կանադայում Լեոնիդ Մոլոդոժանինը վերցրել է «Լեո Մոլ» կարճ կեղծանունը, քանի որ նրա  ազգանունը շատ դժվար է եղել արտասանել[12][14]։

  Արտաքին տեսաֆայլեր
  Լեո Մոլը լույսի տակ և ստվերում


Մոլի կյանքը մինչև ներգաղթելը տասնամյակներ շարունակ պատված է եղել առեղծվածով։ Նա պնդում է, որ միակ երեխա է և Վիեննայում սովորել է քանդակագործի մետ։ Քիչ բան է հայտնի Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Բեռլինում և Հոլանդիայում անցկացրած տարիների մասին[29]։ Պատերազմի ավարտից հետո նա վախենում է վերադառնալ տուն՝ հասկանալով, որ իրեն կարող են մեղադրել դավաճանության մեջ[24], ինչպես նաև մտերիմներին վարկաբեկելու վախի պատճառով[13]։ Մինչ ԽՍՀՄ փլուզումը Մոլն ապրել է այն մտավախությամբ, որ իր ընտանիքը կարող է հետապնդվել հայրենիք չվերադառնալու պատճառով և վախեցել է փնտրել իր մերձավորներին։ Կանադայում նա գրել է իր նոր կենսագրությունը, որը տպագրվել է բազմաթիվ հեղինակավոր հրատարակություններում։ 1989 թվականին Մոլը գտել է քրոջը՝ Նինային և հանդիպել է նրան 1991 թվականին[30]։ Նինան նրան ասել է, որ հայրը ձերբակալվել է 1945 թվականին պատերազմից հետո Նալչիկ վերադառնալուց հետո, ենթարկվել բռնաճնշումների և մահացել ճամբարային բանտում, նկարիչ եղբայրը՝ Վիկտորը, ձերբակալվել է 1946 թվականին, 1953 թվականին Ստալինի մահից հետո վերադարձել է տուն և մահացել 1978 թվականին, մայրը մահացել է Իրկուտսկի բնակավայրերից մեկում, որտեղ նրան աքսորել են իր դստեր՝ Լեոնիդի քրոջ հետ[13][14][23][24][29]։ Քանդակագործը պատմել է որոշ փաստեր իր իրական կյանքի պատմությունից 1992 թվականին ռեժիսոր Էլիզ Սվերխոնին «Լեո Մոլը լույսի տակ և ստվերում» (անգլ.՝ Leo Mol In Light and Shadow, 1994) վավերագրական ֆիլմի համար տված հարցազրույցում[13][14][31]։

Կարիերա և ստեղծագործական ուղի խմբագրել

Գրպանում ունենալով ընդամենը 70 դոլար և ընդհանրապես անգլերեն լեզվին չտիրապետելով՝ 33-ամյա Լեո Մոլը քայլել է Վինիպեգի Մեյն-սթրիթով, երբ պատահաբար դուրս է եկել «Providence» եկեղեցական ապրանքների խանութի մոտ, որի պատուհաններին կրոնական գործիչների գիպսային պատկերներ են եղել։ Մտնելով ներս՝ Մոլը պարզել է, որ խանութի տերը ուկրաինացի է, ով նկարիչ է փնտրում Սուրբ Էդվարդ Խոստովանողի հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցու եկեղեցական զարդանկարները նկարելու համար[29][32]։ Այս գործով էլ Լեո Մոլը սկսել է իր կարիերան Կանադայում[15]։ Նույն թվականին նա Վինիպեգում կազմակերպել է կերամիկայի իր առաջին ցուցահանդեսը։ 1950 թվականին Մոլը զարդարել է Բրենդոնի Աստվածածնի Սուրբ Ծննդյան ուկրաինական հունա-կաթոլիկական եկեղեցին, իսկ 1951 թվականին՝ Բոզեժուրում գտնվող Սուրբ Մարիամ կաթոլիկ եկեղեցին, միաժամանակ հնարավորություններ գտնելով զարգացնելու իր ստեղծագործական ունակությունները պատկերագրության և եկեղեցու ներքին հարդարանքի ձևավորման ժանրում[32]։ Լինելով խեցեգործ-նկարիչ և եկեղեցի զարդարող՝ Լեո Մոլը աստիճանաբար հայտնի է դարձել որպես կայացած քանդակագործ և վիտրաժի վարպետ[33]։ Վինիպեգի եկեղեցիներում նա ստեղծել է ավելի քան 80 կոմպոզիցիաներ, ներառյալ վիտրաժներ և խճանկարներ[15][18], որոնցից ամենահայտնիներից են Խորհրդավոր ընթրիքի պատկերը Վեստվորտի միացյալ եկեղեցում և Ուկրաինայի պատմության 16 տեսարաններ Սուրբ Վլադիմիր և Օլգայի մայր տաճարում[33]։ Կանադայում վերսկսելով քանդակագործի իր կարիերան՝ 1952 թվականին Մոլը ստեղծել է առաջին երեք արձանները՝ «Մադամ X»-ը, «Սևամորթ աղջիկը» և «Ալան Իստման»-ը[32]։

1954 թվականին Լեո Մոլը գնել է իր սեփական տունը Վինիպեգում[12]։ Նրա կինը դարձել է ուսուցչուհի և նրանք բնակություն են հաստատել Նորվուդ Ֆլեթսում։ Զույգը երեխա չի ունեցել։ Մոլը զբաղվել է գրքեր հավաքելով, կազմել մեծ գրադարան և ունեցել է հանրագիտարանային գիտելիքներ մեծ նկարիչների և նրանց գործերի մասին[29]։ Այդ շրջանում նա պատրաստել է ուկրաինացի նշանավոր բանաստեղծ, արձակագիր, դրամատուրգ Իվան Բագրյանի տապանաքարը, որը տեղադրվել է Ուլմում (Գերմանիա) գտնվող նրա գերեզմանին[34]։ Կանադայում 13 տարի անցկացնելուց հետո[29], Լեո Մոլի կարիերայում զգալի առաջընթաց է եղել. նա հաղթել է Վաշինգտոնում Տարաս Շևչենկոյի հուշահամալիրի ստեղծման միջազգային մրցույթում[29][32]։ Հուշարձանը բացվել է 1964 թվականին[35] և արարողությանը ներկա է եղել ավելի քան 100000 մարդ[29]։ Մոլը նաև ստեղծել է Շևչենկոյի ևս մի քանի հուշարձան՝ Վինիպեգում (Կանադա, 1961), Բուենոս Այրեսում (Արգենտինա, 1971), Պրուդենտոպոլիսում (Բրազիլիա, 1989)[17][32], Յալթայում (Ուկրաինա, 2007)[36], Օտտավայում (Կանադա, 2011)[37], Իվանո-Ֆրանկովսկում (Ուկրաինա, 2011)[38]։ Չնայած դրան, քանդակագործ Լեո Մոլը Ուկրաինայում գործնականում հայտնի չի եղել[39], թեև նա հսկայական ներդրում է ունեցել միջազգային ասպարեզում ուկրաինական արվեստի հանրահռչակման գործում[30]։

     
Վաշինգտոն Բուենոս Այրես Վինիպեգ Սանկտ Պետերբուրգ

Կանադայում լիովին բացահայտվել են Լեո Մոլի տաղանդը և ստեղծագործական ինքնատիպ ոճը մոլբերտային նկարչության և մոնումենտալ քանդակի մեջ, նրա գեղարվեստական ոճը կլասիցիզմն է՝ երբեմն բարոկկոյի աննշան հատկանիշներով և տարրերով[18]։ Լեո Մոլը հայտնի է եղել քաղաքական գործիչների, պարողների, դահուկորդների, աբորիգենների քանդակներով, կանանց նրբագեղ արձաններով «նյու» ժանրում, ինչպես նաև կենդանիների, մասնավորապես արջերի պատկերներով[15][33]։ Գումար վաստակելու համար Մոլը կատարել է նաև Վինիպեգի բնակիչների պատվերով դիմանկարներ[33]։ Ուկրաինայի պատմության, կրոնական պատկերների և վայրի բնության թեմաներով նրա քանդակագործական ստեղծագործությունների հետ միասին հայտնի են նաև քարից և մարմարից պատրաստված ձեռագործ աշխատանքները, բնապատկերներն ու վիտրաժները։ Նրա դիմանկարային քանդակը ճանաչվել է Կանադայի սահմաններից դուրս[40]։ Մոլը կատարելագործել է «հալած ձուլվածքի» դարավոր մեթոդը, երբ գիպսե կաղապարի մեջ պարփակված մոմե մոդելը փոխարինել է հալած բրոնզով[33][41]։ Նրա աշխատանքի մեթոդները պատկերվել են կանադացի-ուկրաինացի ռեժիսոր Սլավկո Նովիցկու «Անմահ պատկեր» (1979) վավերագրական ֆիլմում[41][42][43]։ Մոլը դասական հնաոճ քանդակի սիրահար է եղել, բայց կարծել է, որ սովորական մարդիկ գերադասում են ռեալիզմը։ Նա չի իդեալականացրել պատկերված մարդկանց և իր ստեղծագործություններում մարմնավորել է մարդու բնավորությունը, նրա ուժը և միաժամանակ թուլությունը[29]։ Քանդակագործը շատ համեստ է եղել և ժամերով քննարկել է իր մտահղացումներն ու գաղափարները հաճախորդների հետ, նրա համար գործի ֆինանսական կողմը գլխավորը չի եղել, նա սիրել է միայն իր աշխատանքը[27]։

Լեո Մոլը եղել է Կանադայի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիայի անդամ[44], Կանադայի քանդակագործների միության անդամ, ապա նրա փոխնախագահը[32], ինչպես նաև Մանիտոբայի նկարիչների ընկերության անդամ[45] և նրա նախագահը 1957-1960 թվականներին[32], Քանդակագործների ազգային ընկերության թղթակից անդամ (1994)[46], Կանադայի դիմանկարների ակադեմիայի պատվավոր ակադեմիկոս (2002)[12]։ Եղել է նաև Վինիպեգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր (1974)[47], Ալբերտայի համալսարանի (1985)[46] և Մանիտոբայի համալսարանի (1988) իրավագիտության դոկտոր[48]։ 1990 թվականին ընդգրկվել է Վինիպեգի քաղաքացիների Փառքի սրահում[49][50]։ 2008 թվականին Ստեպան և Լյուդմիլա Ջուսի, Ստանիսլավ Լոսիցկու և Ալեքսանդր Շուգայի[51] հետ միասին դարձել են Վլադիմիր Վիննիչենկոյի անվան միջազգային մրցանակի դափնեկիր։

1990 թվականին Լեո Մոլը իր ավելի քան 200 բրոնզե քանդակներից, նկարներից, կերամիկական գործերից բաղկացած հավաքածուն նվիրել է Վինիպեգ քաղաքին՝ պայման դնելով, որ  քաղաքապետարանը անհրաժեշտ պայմաններ ստեղծի դրանց ցուցադրության համար[29]։ 1992 թվականի հունիսի 18-ին Վինիպեգի Ասինիբոին զբոսայգում բացվել է «Լեո Մոլի քանդակների այգին» (անգլ.՝ Leo Mol Sculpture Garden))[15]։ Բարերար Հարթլի Ռիչարդսոնի կողմից հավաքված մասնավոր նվիրատվությունների շնորհիվ այգու շինարարությունն ավարտվել է 2003 թվականին և այն երկու անգամ ընդարձակվել է։ Հյուսիսային Ամերիկայի միակ 1,2 հեկտար տարածքով այգին, որը նվիրված է միայն հայտնի նկարչին, տնկված ծառերի, արահետների և լճակների միջև տեղադրվել են ավելի քան 300 քանդակներ, ինչպես նաև գործում է փակ պատկերասրահը, այստեղ է գտնվում նաև Բիրդս-Հիլ դպրոցի նախկին շենքը, որտեղ տեղակայված է եղել Լեո Մոլի արվեստանոցը[28][29]։

     
Լեո մոլի քանդակաների այգի Ծածկված պատկերասրահ Կնոջ քանդակ շատրվանի մոտ

1991 թվականին՝ 50 տարվա արտագաղթից հետո, առաջին անգամ Լեո Մոլն այցելել է Ուկրաինա, և այդ ժամանակվանից նա գրեթե ամեն տարի այցելել է հայրենիք[18]։ 1992 և 2007 թվականներին, ինչպես նաև 2008-2011 թվականներին Լեո Մոլը Ուկրաինային է նվիրաբերել Տարաս Շևչենկոյի ազգային թանգարանում մշտական պահպանման համար իր ստեղծագործական ժառանգության մի մասը, ներառյալ հուշարձանների նախագծերը և վիտրաժների էսքիզները, գծանկարները, նկարների վերարտադրությունները, ինչպես նաև Վաշինգտոնի հուշարձանի քանդակագործական մոդելները[52][53][54]։ Հեղինակի Շևչենկոյի վաշինգտոնյան արձանի բրոնզե պատճենը կանգնեցված է թանգարանի մուտքի մոտ և դիմավորում է բազմաթիվ այցելուների[39]։ 1993 թվականին Լեո Մոլը մեկնել է Սանկտ Պետերբուրգ, որտեղ այցելել է իր հայրենի ակադեմիան, հանդիպել Կերբելի և Անիկուշինի հետ[14]։ Այնուհետև նա դիմել է Սանկտ Պետերբուրգի քաղաքապետ Անատոլի Սոբչակին՝ առաջարկելով քաղաքում տեղադրել Շևչենկոյի արձանը, որը բացվել է 2000 թվականին բանաստեղծի անվան հրապարակում՝ Ուկրաինայի և Ռուսաստանի նախագահներ Լեոնիդ Կուչմայի և Վլադիմիր Պուտինի կողմից[33][55]։ 2002 թվականին «Անտառահատները» (1990) մոնումենտալ բրոնզե քանդակի պատկերը, որը կրկնում է 1978 թվականի համանուն քանդակը և գտնվում է Ասսինիբոին այգում, պատկերվել է կանադական փոստային նամականիշի վրա՝ 48 ցենտանոց քանդակների շարքից[15]։ 2005 թվականին Սանկտ Պետերբուրգի Կամեննոոստրովսկի պողոտայի «Հարյուրամյակի պատին» բացվել է Լեո Մոլի հեղինակած Դանիիլ Խարմսի հարթաքանդակը[56]։

     
«Անտառահատները», Լեո Մոլի քանդակների այգի Օդաչուի արձանը Ռիչարդսոնի շենքի ճեմասրահում «Երեխաների ծառը» շենքի մուտքի մոտ

Լեո Մոլի աշխատանքները գտնվում են Վաշինգտոնի Ազգային դիմանկարների պատկերասրահի, Օնտարիոյի գեղարվեստի պատկերասրահի, կանադական արվեստի ՄակՄայքլի պատկերասրահի և Վինիպեգի պատկերասրահի հավաքածուներում, ինչպես նաև Կանադայի, Միացյալ Նահանգների, Միացյալ Թագավորության և Եվրոպայի մասնավոր հավաքածուներում[33]։ Մոլը ստեղծել է «Յոթի խմբի» անդամների՝ Ալֆրեդ Կասսոնի, Ալեքսանդր Ջեքսոնի և Ֆրեդերիկ Վարլիի[57] քանդակագործական դիմանկարները, ինչպես նաև Ուինսթոն Չերչիլի (1966), Դուայթ Էյզենհաուերի (1965), Ջոն Ֆ. Քենեդու (1969), Էլիզաբեթ Հոլբրուկի (1970), Թերի Ֆոքսի (1982) արձանները[32][58]։ Օտտավայի Պառլամենտական բլրի վրա տեղադրված է Կանադայի վարչապետ Ջոն Դիֆենբեյքերի քանդակը, իսկ Հարյուրամյակի կենտրոնի և Մանիտոբայի թանգարանի միջև գտնվող հրապարակում՝ Մեծ Բրիտանիայի թագուհի Եղիսաբեթ II-ի արձանը[59]։ Վինիպեգի Ռիչարդսոն բիլդինգի մոտ տեղադրված է «Երեխաների ծառը»[60] քանդակը, իսկ ճեմասրահում կա ավիատոր Թոմ Լամբի[33] արձանը, որը պտտում է պտուտակը, որը դարձել է Մանիտոբայի բնակիչների համառության և ոգու խորհրդանիշը, իսկ Լեո Մոլն այն  անվանում է իր գլուխգործոցը[34]։ Նա կերտել է նաև Ուկրաինայում հարգված Հռոմի պապերի՝ Հովհաննես XXIII-ի (1958), Պողոս VI-ի (1967) և Հովհաննես Պողոս II-ի (1979, 1982, 1983) արձանները[29][32], որոնք գտնվում են Վատիկանի թանգարաններում[59]։ 1988 թվականին՝ Ռուսաստանում և Ուկրաինայում քրիստոնեության ընդունման  հազարամյակին, Լոնդոնում բացվել է Վլադիմիր Մեծի հուշարձանը[61][62]։ 2002 թվականին Լվովում բացվեց Հովհաննես Պողոս II-ի հուշարձանը[52][63]։ 2015 թվականին Հռոմի (Իտալիա) Սուրբ Սոֆիայի տաճարի տարածքում բացվել է Վլադիմիր Մեծի հուշարձանը[64][65]։

Վերջին տարիներ խմբագրել

Երկար ժամանակ Մոլը տառապել է Ալցհայմերի հիվանդությամբ և վերջին տարիներին նրա վիճակն այնքան է վատացել, որ նա այլևս չի ճանաչել իր ընտանիքի անդամներին կամ իր աշխատանքները[27]։

Լեո Մոլը մահացել է 2009 թվականի հուլիսի 4-ին, Վինիպեգի Տաշե բժշկական կենտրոնում, 94 տարեկան հասակում՝ շրջապատված ընտանիքով և ընկերներով[17][28][59]։ Մանիտոբայի մշակույթի, ժառանգության, զբոսաշրջության և սպորտի նախարար Էրիկ Ռոբինսոնը նշել է, որ «Լեո Մոլը Մանիտոբայի ամենավառ աստղերից էր։ Իր աշխատանքների շնորհիվ նա նվիրատվություն է կատարել Մանիտոբայի արվեստի աշխարհին, որը կհարստացնի մեր նահանգը սերունդների համար»[66]։ Ցավակցություններ են  հայտնել նաև Կանադայի ուկրաինական կոնգրեսի ղեկավարությունը և Ամերիկայի ուկրաինական կոնգրեսի կոմիտեն՝ հայտարարության մեջ, որտեղ ասվել է․ «Տաղանդավոր նկարիչ Լեո Մոլը շատ հպարտ էր իր ուկրաինական ժառանգությամբ։ Համարվելով  Ուկրաինայի դեսպան համաշխարհային հանրությունում, նա կհիշվի որպես փորձառու նկարիչ, ում աշխատանքները կոգեշնչեն ապագա սերունդներին»[67]։

Հուլիսի 13-ին Ասսինիբոյն-պարկում գտնվող Լեո Մոլի քանդակների պուրակում Մանիտոբայի վարչապետ Գարի Դոերի[68][69] ներկայությամբ տեղի է ունեցել քաղաքացիական հոգեհանգստի արարողություն։ Հուղարկավորությունը տեղի է ունեցել ավելի ուշ՝ ոչ պաշտոնական արարողակարգով[70]։

Պարգևներ խմբագրել

1967 թվականին Լեո Մոլը պարգևատրվել է Կանադայի հարյուրամյակի մեդալով[46]։ 1989 թվականի ապրիլի 20-ին ստացել է Կանադայի շքանշանի սպայի կոչում[71][72]։ 1992 թվականին Մոլը պարգևատրվել է Կանադայի Համադաշնության 125-ամյակի մեդալով[32]։ 1997 թվականի ապրիլի 11-ին Լեո Մոլը դարձել է Մանիտոբա նահանգի բարձրագույն պարգևի՝ Գոմեշի որսորդի շքանշանի անդամ[73][74]։ 2000 թվականի հուլիսի 13-ին Մոլը ստացել է Մանիտոբայի շքանշանի ասպետի կոչում[75][76], 2002 թվականին պարգևատրվել է Եղիսաբեթ II թագուհու հոբելյանական ոսկե մեդալով[77][78]։

1992 թվականի օգոստոսի 21-ին Ուկրաինայի նախագահ Լեոնիդ Կրավչուկը հրամանագիր է ստորագրել Լեո Մոլին անկախ Ուկրաինայի առաջին մրցանակով՝ Ուկրաինայի նախագահի պատվո նշանով պարգևատրելու մասին[79][80]։ 10-րդ համարի կրծքանշանը Կրավչուկն անձամբ է հանձնել Մոլին օգոստոսի 22-ին Կիևի նախագահի նստավայրում[79][16][80]։ 2001 թվականի օգոստոսի 15-ին Ուկրաինայի նախագահ Լեոնիդ Կուչման հրամանագիր է ստորագրել, որով Լեո Մոլին պարգևատրել է «Վաստակի համար» II աստիճանի շքանշանով[81][82]։ Մրցանակը շնորհվել է 2002 թվականի մայիսի 28-ին, Օտտավայում՝ Կանադայում Ուկրաինայի դեսպան Յուրի Շչերբակի կողմից[83]։

2003 թվականին Մոլը Ռուսաստանի կառավարության կողմից պարգևատրվել է «Սանկտ Պետերբուրգի 300-ամյակի» հուշամեդալով[[32]։

Հիշատակ խմբագրել

Լեո Մոլի արխիվը պահվում է Մանիտոբի համալսարանում[32][46]։

2014 թվականի սեպտեմբերի 17-ին Ուկրաինայի նախագահ Պյոտր Պորոշենկոն Կանադայի խորհրդարանի համատեղ նիստում նշել է. «Մենք բարձր ենք գնահատում ուկրաինա-կանադական մեծ քանդակագործ Լեո Մոլին, ով ստեղծել է աշխարհում Տարաս Շևչենկոյի լավագույն հուշարձաններից մեկը Վաշինգտոնում»[84][85][86]։ Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի 2015 թվականի փետրվարի 11-ի հրամանագրով պետական մակարդակով նշվել է Լեո Մոլի ծննդյան 100-ամյակը[87]։ Նրա հիշատակը հավերժացնելու համար ձեռնարկվել են մի շարք միջոցառումներ, այդ թվում՝ հուշարձանի տեղադրումը Լեո Մոլի հայրենիքում՝ Պոլոննոե քաղաքում[34]։

Գրականություն խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 http://www.winnipegfreepress.com/local/accomplished-artist-leo-mol-was-manitobas-best-known-and-most-honoured-sculptor-50117947.html
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 http://www.waymarking.com/waymarks/WMJCKK_Lumberjacks_by_Leo_Mol_Winnipeg_Manitoba
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 http://www.lochgallery.com/artist/mol-leo?page=1
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://web.archive.org/web/20090709103208/http://www.cbc.ca:80/canada/manitoba/story/2009/07/06/mb-leo-mol-winnipeg.html?
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 http://www.mhs.mb.ca/docs/people/mol_l.shtml
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 http://www.waymarking.com/waymarks/WM72B5_Grizzly_Bear_Cubs_Winnipeg_Manitoba
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 https://twitter.com/drowninthered
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 http://www.mhs.mb.ca/docs/people/wpghallfame.shtml
  9. ↑ http://www.winnipegfreepress.com/arts-and-life/entertainment/arts/From-a-humble-star-Mol-forged-a-prolific-art-career--50048427.html
  10. ↑ http://www.winnipegfreepress.com/local/Unadorned--beauty-183700871.html
  11. ↑ http://www.invaluable.com/artist/mol-leo-lmjkf2d98f/sold-at-auction-prices/
  12. ↑ 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 «The extraordinary success story of sculptor Leo Mol». The Ukrainian Weekly. 2002 թ․ հոկտեմբերի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  13. ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 13,10 «Мол, Лео (Молодожанин Леонид)». Искусство и архитектура Русского Зарубежья. 2016 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  14. ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 Мария Лакман Фантазии Лео Мола // Русское зарубежье. — Журнал «Золотая палитра». — 2015. — С. 20—33.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 «Leo Mol, Lumberjacks, 1990». Библиотека и Архив Канады. 2002 թ․ հունիսի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 «Молодожанин Леонід Григорович (1915–2009)». Государственная научная архитектурно-строительная библиотека имени В. И. Заболотного. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 «Famed sculptor Leo Mol dead at 94». CTV Winnipeg. 2009 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 «Молодожанин, Леонід Григорович». Энциклопедия истории Украины (Институт истории Украины). Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 Алена Мякинина (2008 թ․ սեպտեմբերի 25). «Мы не можем принять работы Лео Мола?». Газета Юга. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 Ислам Одижев. Путь Лео Мола начался в Нальчике // Газета «Нальчик». — 15 января 2015. — № 2. — С. 9. — 12 с.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Ольга Славина (1 октября 2017). «Львы и молодость Лео Мола». Журнал «Горец». Վերցված է 24 января 2018-ին.
  22. ↑ «Автора «Танцующей пары» вспоминают в Нальчике». РИА «Кабардино-Балкария». 11 декабря 2013. Վերցված է 24 января 2018-ին.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Инал Черкесов. Величайший скульптор современности проживал в Нальчике // Газета «Горянка». — 30 января 2008. — № 4. — С. 5. — 16 с.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 ««Все студенческие друзья были уверены, что я погиб на войне или в концлагере» — Молодожанин». Gazeta.ru. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  25. ↑ «Leo Mol: sculptor». Winnipeg Free Press. 2009 թ․ հուլիսի 8. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  26. ↑ «Stained Glass - Artist Leo Mol». Ukrainian Catholic Metropolitan Cathedral of Sts. Vladimir and Olga. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 «Bronze sculptor Leo Mol». The Canadian Press. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 «Leo Mol, Winnipeg sculptor, dies at 94». CBC News. 2009 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  29. ↑ 29,00 29,01 29,02 29,03 29,04 29,05 29,06 29,07 29,08 29,09 29,10 29,11 «From a humble start Leo Mol forged a prolific art career». Winnipeg Free Press. 2009 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 «Леонід Молодожанин (Лео Мол)». Хмельницька обласна універсальна наукова бібліотека. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  31. ↑ «Leo Mol in Light and Shadow». Канадская государственная служба кинематографии. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  32. ↑ 32,00 32,01 32,02 32,03 32,04 32,05 32,06 32,07 32,08 32,09 32,10 32,11 «Leo Mol. Fonds». Manitoba Archival Information Network (Манитобский университет). Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.(չաշխատող հղում)
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 33,4 33,5 33,6 33,7 «ACCOMPLISHED ARTIST: Leo Mol was Manitoba's best-known and most honoured sculptor». Winnipeg Free Press. 2009 թ․ հուլիսի 7. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 «Проект Постанови про вшанування пам'яті видатного канадського скульптора українського походження Леоніда Григоровича Молодожанина (Лео Мола)». Верховная рада. 5 июля 2016. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  35. ↑ «A New Monument on the Legislative Building Grounds». Manitoba Historical Society. 1961-09. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  36. ↑ «В Ялте открыт памятник Тарасу Шевченко». Газета «День». 11 декабря 2007. Վերցված է 2 июля 2017-ին.
  37. ↑ «New Monument Honours Famous Ukrainian Poet and Nationalist». The Epoch Times. 2011 թ․ հունիսի 27. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  38. ↑ «Ivano-Frankivsk open a monument to Shevchenko». Українські національні новини. 2011 թ․ մայիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 «100 лет автору памятника Шевченко в Вашингтоне». Национальный музей Тараса Шевченко. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  40. ↑ «Mol, Leo». Loch Gallery. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  41. ↑ 41,0 41,1 «Leo Mol». Манитобский университет. Վերցված է 24 января 2018-ին.
  42. ↑ «Nowytski film receives award». The Ukrainian Weekly. 28 декабря 1980. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 24 января 2018-ին.
  43. ↑ «Interview: Film producer Nowytski on Ukraine during World War II». The Ukrainian Weekly. 28 мая 2000. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հուլիսի 24-ին. Վերցված է 24 января 2018-ին.
  44. ↑ «List of members. Royal Canadian Academy of Arts». Royal Canadian Academy of Arts. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  45. ↑ «Members. Manitoba Society of Artists». Общество художников Манитобы. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հունվարի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  46. ↑ 46,0 46,1 46,2 46,3 «Leo Mol. Papers». Манитобский университет. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  47. ↑ «Honorary Doctorate». University of Winnipeg. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  48. ↑ «Leo Mol, LL.D., October 20, 1988». Манитобский университет. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  49. ↑ «Leo Mol. Inductees». Citizens Hall of Fame. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  50. ↑ «Memorable Manitobans: Winnipeg Citizens Hall of Fame». Manitoba Historical Society. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  51. ↑ «Лауреати міжнародних і вітчизняних премій у галузі культури та мистецтва». Министерство культуры Украины. 6 апреля 2009. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 «Помер Леонід Молодожанин – український скульптор міжнародного рівня». Радіо Свобода. 2009 թ․ հուլիսի 8. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  53. ↑ «К 100-летнему юбилею Лео Мола». Национальный музей Тараса Шевченко. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  54. ↑ «Памяти Леонида Молодожанина». Русский Виннипег. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  55. ↑ «200 лет со дня рождения Т.Г.Шевченко». Государственный музей городской скульптуры. 2014 թ․ մարտի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  56. ↑ «Хармсу Д., памятный знак». Энциклопедия Санкт-Петербурга. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  57. ↑ Leo Mol Leo Mol sculpture, 1952-1979: McMichael Canadian Collection. — Kleinburg, Ontario: S.l. : Matthews Ingham and Laken, 1980.
  58. ↑ Paul Duval Leo Mol. — Winnipeg: Loch Art Gallery, 1981.
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 «He shaped a world: Leo Mol dies». Winnipeg Free Press. 2009 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  60. ↑ «COME "WATCH" AS NEW ART IS UNVEILED AT PORTAGE & MAIN» (PDF). Richardson Centre. 2012 թ․ մայիսի 7. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  61. ↑ «Volodymyr the Great honoured in London». Embassy of Ukraine, London. 2013 թ․ օգոստոսի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  62. ↑ «Ukrainian Monuments. Statue of St. Volodymyr». UCL School of Slavonic and East European Studies. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  63. ↑ «Бронзовый Папа Римский уже стоит во Львове». Газета «День». 2002 թ․ հունիսի 21. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  64. ↑ «Памятник Владимиру Великому откроют в Риме». Українські національні новини. 2015 թ․ հոկտեմբերի 6. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  65. ↑ «В Риме открыли памятник Киевскому князю Владимиру Великому». IPress.ua. 2015 թ․ հոկտեմբերի 12. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  66. ↑ «Province offers condolences passing of Leo Mol». Premier of Manitoba. 2009 թ․ հուլիսի 6. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  67. ↑ «UCCA Expresses Sorrow on the passing of Leo Mol, Renowned Sculptor». Ukrainian Congress Committee of America. 2009 թ․ հուլիսի 28. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  68. ↑ «Memorial service planned for Winnipeg sculptor». CBC News. 2009 թ․ հուլիսի 13. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  69. ↑ «Mol funeral to be held in sculpture garden». CBC News. 2009 թ․ հուլիսի 8. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  70. ↑ «Obituary for Leo Mol». Neil Bardal Funeral Centre. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 26-ին.
  71. ↑ «Officer of the Order of Canada. Leo Mol». Генерал-губернатор Канады. 1989 թ․ ապրիլի 20. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  72. ↑ «Order of Canada». Canada Gazette. 1 июля 1989. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  73. ↑ «Manitoba sculptor to receive Province's highest honour». Premier of Manitoba. 11 апреля 1997. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  74. ↑ «Member of the Order of the Buffalo Hunt». Premier of Manitoba. 11 апреля 1997. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  75. ↑ «Order of Manitoba. Leo Mol». Лейтенант-губернатор Манитобы. 2000 թ․ հուլիսի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 28-ին.
  76. ↑ «Order of Manitoba. Recipient Biographies. Leo Mol». Лейтенант-губернатор Манитобы. 13 июля 2000. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 20-ին. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  77. ↑ «The Golden Jubilee Medal. Leo Mol». Генерал-губернатор Канады. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  78. ↑ «Manitoba Recipients of the Queen Elizabeth II Golden Jubilee Medal». Manitoba Historical Society. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  79. ↑ 79,0 79,1 Степовик, 1995, էջ 202
  80. ↑ 80,0 80,1 Віктор Бузало. Почесна відзнака Президента України (До історії створення першої нагороди незалежної України) // Зміст. — Спеціальні історичні дисципліни: питання теорії та методики. — Інститут історії України НАН України, 1997. — Вып. 1. — С. 67—79. — 269 с.
  81. ↑ «Указ Президента України № 639/2001 «Про відзначення державними нагородами України іноземних громадян українського походження»». Президент Украины. 2001 թ․ օգոստոսի 15. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  82. ↑ «Указ Президента України № 639/2001 «Про відзначення державними нагородами України іноземних громадян українського походження»». Верховная рада Украины. 2001 թ․ օգոստոսի 15. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  83. ↑ «Ceremonial Presentation of Order of Ukraine to Ukrainian-Canadian Sculptor Leonid Molodzhanyn (Leo Mol)». Посольство України в Канаді. 2002 թ․ մայիսի 28. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  84. ↑ «Address of His Excellency President of Ukraine Petro Poroshenko to both Houses of Parliament in the House of Commons Chamber». Парламент Канады. 2014 թ․ սեպտեմբերի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  85. ↑ «Speech of the President at the joint session of the Canadian Parliament». Президент Украины. 2014 թ․ սեպտեմբերի 17. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.
  86. ↑ «Speech of the President at the joint session of the Canadian Parliament». Министерство иностранных дел Украины. 19 сентября 2014. Վերցված է 21 января 2018-ին.
  87. ↑ «Постанова «Про відзначення пам'ятних дат і ювілеїв у 2015 році» № 184-VIII від 14.05.2015». Верховная рада. 2015 թ․ փետրվարի 11. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 31-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեո Մոլ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լեո_Մոլ&oldid=9795624» էջից