Վիքիպեդիա

Պետրո Պորոշենկո

Պետրո Ալեքսեյի Պորոշենկո (ուկրաիներեն՝ Петро Олексійович Порошенко, սեպտեմբերի 26, 1965(1965-09-26)[1][2][3][…], Բոլգրադ, Օդեսայի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), ուկրաինացի պետական և քաղաքական գործիչ, գործարար, իրավաբան։ 2019 թվականի օգոստոսի 29-ից Ուկրաինայի Գերագույն ռադայի IX գումարման ժողովրդական պատգամավոր։ «Եվրոպական համերաշխություն» քաղաքական կուսակցության նախագահ[6]։ Ուկրաինայի նախագահը 2014 թվականի հունիսի 7-ից մինչև 2019 թվականի մայիսի 20-ը։ 2012 թվականի մարտի 23-ից դեկտեմբերի 3-ը Ուկրաինայի տնտեսական զարգացման և առևտրի նախարար։

Պետրո Պորոշենկո
 
Կուսակցություն՝ Մեր Ուկրաինան, Social Democratic Party of Ukraine (united)?, Շրջանների կուսակցություն և Եվրոպական համերաշխություն
Կրթություն՝ Կիևի Տարաս Շևչենկոյի ազգային համալսարանի Միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտ (1989)
Գիտական աստիճան՝ իրավաբանական գիտությունների թեկնածու (2002)
Մասնագիտություն՝ գործարար, քաղաքական գործիչ, դիվանագետ, տնտեսագետ և ձեռնարկատեր
Դավանանք Ukrainian Orthodox Church?, ուղղափառություն և Orthodox Church of Ukraine?
Ծննդյան օր սեպտեմբերի 26, 1965(1965-09-26)[1][2][3][…] (58 տարեկան)
Ծննդավայր Բոլգրադ, Օդեսայի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն  Ուկրաինա
Հայր Ալեքսեյ Պորոշենկո
Մայր Yevheniia Poroshenko?
Ամուսին Մարինա Պորոշենկո
Զավակներ Ալեքսեյ Պորոշենկո
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Ուկրաինայի վաստակավոր տնտեսագետ, Ուկրաինայի պետական մրցանակակիր գիտության և տեխնիկայի ոլորտում, ինչպես նաև Ֆիլիպ Օրլիկի անվան ուկրաինական մրցանակի դափնեկիր։ Իրավաբանական գիտությունների թեկնածու[7]։

Նախնիներ խմբագրել

Հայրը՝ Ալեքսեյ Իվանովիչ Պորոշենկոն (1936-2020), ծնունդով Սաֆյանայից է (Բեսարաբիա, Ռումինիայի Թագավորություն, այժմ Օդեսայի մարզի Իզմաիլի շրջան)[8]։

Մայրը` Եվգենիյա Սերգեյի Պորոշենկոն է (ի ծնե՝ Գրիգորչուկ, 1937-2004), ծնունդով՝ Ռումինիայի Թագավորության Կուգուրլույ-Մատրոսկա գյուղից (այժմ Օդեսայի շրջանի Իզմաիլի շրջան)։ Աշխատել է Բուլղարիայում։

Վաղ տարիներ խմբագրել

Պետրո Պորոշենկոն ծնվել է 1965 թվականի սեպտեմբերի 26-ին Օդեսայի մարզի արևմուտքում գտնվող Բոլգրադ քաղաքում[9]։ Նրա առաջին ութ տարիները անցել են Լենինի փողոցում[10]։

Պետրոն դպրոց է գնացել Բուլղարիայում[11], բայց երբ սովորել է տարրական դասարաններում, նրա հորը աշխատանքի են տեղափոխել Բենդերի հետազոտական փորձարարական-վերանորոգման գործարան, և ամբողջ ընտանիքը տեղափոխվել է մոլդովական Բենդերի քաղաք[9]։ ԶԼՄ-ներից մեկում ասվում է, որ Բենդերիում Պորոշենկոն ապրել է 1974 թվականից[12], մյուսներում, որ ընտանիքը այնտեղ է տեղափոխվել 1978 թվականին[11]։ Բենդերայում Պետրոն ավարտել է դպրոցը[10][11]։ 1970-ական թվականներին ծնողների հետ ապրել է Մոլդովական ԽՍՀ-ի հարավում՝ Կոմրատի շրջանի Սվետլիյ ավանում[13]։

 
Դպրոց Բուլղարիայում, որտեղ սովորել է Պորոշենկոն

Նա 10 տարեկանից զբաղվել է ձյուդոյով, կատարել է ԽՍՀՄ սպորտի վարպետի թեկնածուի նորմատիվը[14]։ Ձյուդոյով նա զբաղվել է Բենդերիի Բադանովի անվան օլիմպիական մանկապատանեկան դպրոցում[12]։ Դպրոցի այն ժամանակվա ուսմասվար, ԽՍՀՄ սպորտի վարպետ և Մոլդովական ԽՍՀ վաստակավոր մարզիչ Գերիսի պատմելով՝ Պորոշենկոյին այդ դպրոց է բերել հայրը, բայց Պետրոն սպորտով զբաղվելու ձգտում չի ցուցաբերել, սակայն այնուհանդերձ հաճախել է ծնողներին չբարկացնելու համար[12]։

1982 թվականին փաստաթղթեր է ներկայացրել և մրցույթով անցել Օդեսայի բարձրագույն ծովային ուսումնարան[15] և Կիևի պետական համալսարանի Միջազգային հարաբերությունների և իրավունքի ֆակուլտետ, սակայն նա ընտրել է վերջինը։ Երկրորդ կուրսում ամուսնացել է[15]։

1984 թվականին համալսարանի երկրորդ կուրսից Պետրո Պորոշենկոն զորակոչվել էր Խորհրդային բանակ (ուսանողների տարկետումը այն ժամանակ չեղարկվել էր), ծառայության էր անցել Ղազախստանում[15] և, սեփական խոսքով․ «մասնակցություն է ունեցել մարտական գործողություններին»[16]։ Բանակում նա ծանոթացել է իր ապագա գործընկեր Իգոր Կոնոնենկոյի հետ[9]։ Մինչ նա եղել է բանակում, 1985 թվականին ծնվել է նրա որդին՝ Ալեքսեյը։

1986 թվականին ազատվել է պահեստազորից, որից հետո վերադարձել է համալսարանի երրորդ կուրս[17]։ 1989 թվականին ավարտելով միջազգային հարաբերությունների և միջազգային իրավունքի ֆակուլտետը՝ «տնտեսագետ-միջազգայնագետ» մասնագիտությամբ, Պորոշենկոն մինչև 1990 թվականը սովորել է ասպիրանտուրայում և աշխատել Տարաս Շևչենկոյի անվան Կիևի համալսարանի Միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ամբիոնում, որպես ասիստենտ[7]։

Պորոշենկոն հիվանդ է շաքարային դիաբետով[11]։ Զինվորական կոչումով մայոր է[11]։ Ազատ տիրապետում է ուկրաիներենին, անգլերենին, ռումիներենին և ռուսերենին։

Բիզնես խմբագրել

Պորոշենկոն բիզնեսով սկսել է զբաղվել 1986 թվականից՝ սկզբում ստեղծել է համակարգչային ծրագրերի մշակման և կարգավորման ընկերություն[18]։ 5-րդ կուրսում նա արդեն վարում էր սեփական «Վոլգա» մակնիշի մեքենան[9]։

Վերակառուցման ժամանակ ստեղծել է սպասարկման կենտրոն, որը դարձել է առաջին կոոպերատիվը Ուկրաինայում։ Կենտրոնը ոչ միայն խորհուրդ է տվել խորհրդային ձեռնարկություններին արտաքին շուկաներ դուրս գալու հարցերով, այլև օգնել է նրանց պայմանագրեր կնքել։ Նրա հաճախորդների թվին են դասվել մետաղագործական գործարանները, ռազմարդյունաբերական համալիրի ձեռնարկությունները և շինվարչությունները[9]։ 1990-1991 թվականներին Պորոշենկոն աշխատել է «Հանրապետություն» փոքր ձեռնարկությունների[7] և ձեռնարկատերերի միավորման գլխավոր տնօրենի տեղակալ՝ միաժամանակ զբաղվելով առևտրով։ 1990-ական թվականների սկզբին Պորոշենկոն զբաղվել Է Ուկրաինային կակաոյի հատիկներ մատակարարելով[18]։ Իր համադասարանցի Սերգեյ Զայցի հետ համատեղ, որը հետագայում Roshen-ում պատասխանատու էր արտաքին առևտրի համար, նրանք Եվրոպայում հումք են գնել, որոնք ամբողջ երկրում վերավաճառել են հրուշակեղենի գործարանները[9]։ 1991-1993 թվականներին եղել է «Բորսայի տուն Ուկրաինա» ԲԸ-ի գլխավոր տնօրեն[7]։

1993 թվականին դարձել է «Ուկրաինական արդյունաբերական-ներդրումային կոնցեռն» ՓԲԸ-ի (Ուկրպրոմինվեստ) գլխավոր տնօրենը[18], որը միավորել է հրուշակեղենի ֆաբրիկաների համար ավտոմեքենաների և հումքի վաճառքի բիզնեսը։ Երբ սկսվել է չվճարման ճգնաժամը, որն ուղեկցվում էր մատակարարված հումքի և արտադրությունների համար վճարելու հնարավորության բացակայությամբ, 1996 թվականին վճարելով 7 միլիոն դոլար «Ուկրպրոմինվեստ»-ը գնել է Վիննիցայի հրուշակեղենի ֆաբրիկան[9]։ 1996 թվականից ի վեր Պորոշենկոն եղել է «Վիննիցկայա հրուշակեղենի ֆաբրիկա» ԲԸ-ի դիտորդական խորհրդի նախագահը[18]։ Նրան 1997-1998 թվականներին հետևել են Մարիուպոլի և Կրեմենչուկի ֆաբրիկաները[9]։ 1999 թվականին Պորոշենկոն գնել էր երկրում խոշորագույն Կիևի Կարլ Մարքսի անվան հրուշակեղենի ֆաբրիկայի բաժնետոմսերի վերահսկիչ փաթեթը[9]։

Ավարտելով համալսարանը՝ Պորոշենկոն հոր և եղբոր հետ ձեռք է բերել Վինիցայի հրուշակեղենի ֆաբրիկան, որի հիման վրա հետագայում ստեղծվել է Roshen կորպորացիան[18]։ Իր ստեղծած հրուշակեղենի արդյունաբերության ձեռնարկությունները նրան մի ամբողջ կարողություն և «շոկոլադե թագավոր» մականուն են բերել[19][20]։

2003 թվականին հիմնել է երկրում Առաջին լրատվական հեռուստաալիքը՝ 5-րդ ալիքը[21]։

Ներկայում Պորոշենկոյի բիզնես կայսրությունը ներառում է նաև մի քանի ավտոմոբիլային և ավտոբուսային գործարաններ (Լուցկի ավտոմոբիլային գործարան, «Բոգդան» կորպորացիա), «Դարբնոց ձկնորսության վրա» նավաշինարանը և մի շարք այլ ձեռնարկություններ։

Պորոշենկոյի կորպորացիայի պորտֆելում եղել են նաև մեդիաակտիվներ։ 2011 թվականին Պետրո Պորոշենկոն UMH group-ի հիմնադիր և նախագահ Բորիս Լոժկինի միջնորդությամբ ամերիկյան գործարար Ջեդ Սանդենից ձեռք է բերել KP Media ընկերությունը։ Բացի այդ, Պորոշենկոն և Լոժկինը «Մեր ռադիոն», «Ռետրո FM» և «Next» կայանների սեփականատերն էին։

2013 թվականին Բորիս Լոժկինը իրականացրել է KP Media-ում և ռադիոբիզնեսում Պետրո Պորոշենկոյի բաժնեմասի գնման տարբերակը[22]։

Forbes-ի վարկանիշի համաձայն՝ Պորոշենկոն, ունենալով 1,3 միլիարդ դոլարի կարողություն (2014 թվականի հունիսի դրությամբ) զբաղեցրել է 6-րդ տեղը Ուկրաինայի ամենահարուստ մարդկանց ցանկում։ 2020 թվականի մայիսին ուկրաինական Forbes-ը 1,4 միլիարդ դոլար կարողությամբ Պորոշենկոյին ընդգրկել է միլիարդատերերի առաջին եռյակում[23]։ Միևնույն ժամանակ նա համարվում է Գերագույն ռադայի ամենահարուստ պատգամավորը[24]։

Բիզնեսի կառուցվածքը խմբագրել

2006 թվականին ստեղծվել է բազմաոլորտ հոլդինգ, որի բաժնետոմսերի 100 %-ը պատկանում էր Պորոշենկոյին։ Գլխավոր գործադիր տնօրենը դարձել է Ալեքսեյ Իվանովիչ Պորոշենկոն[25]։

  • ROSHEN հրուշակեղենի կորպորացիա
    • Կիևի հրուշակեղենի գործարան (Ուկրաինա)
    • Վիննիցկայա հրուշակեղենի գործարան (Ուկրաինա)
    • Վիննիցկայա կաթի գործարան (Ուկրաինա)
    • Կրեմենչուկի հրուշակեղենի ֆաբրիկա (Ուկրաինա)
    • Լիպեցկի հրուշակեղենի գործարան (Ռուսաստան)
    • Կլայպեդայի հրուշակեղենի ֆաբրիկա (Լիտվա)
    • Bonbonetti Choco Kft (Հունգարիա)
  • Հաղորդակցություն
    • «Էկրան» ֆիրմա
  • ԶԼՄ
    • Հինգերորդ ալիք
    • ТРТ
    • Քո ռադիոն
    • Օդաչու-Ուկրաինա
    • Ռադիո Next
    • Ռադիո Նիկո FM
    • Ռադիո 5
  • Նավաշինություն
    • Սևաստոպոլի ծովային գործարան (2015 թվականի փետրվարի 28-ին ազգայնացվել է Սևաստոպոլի ռուսական իշխանությունների կողմից, 2018 թվականին փոխանցվել դաշնային սեփականություն)
    • Ձկնորսության դարբնոց
  • Ագրարային հատված
    • Ուկրպրոմինվեստ-Ագրո
    • Поділля
  • Ավտոպորտալ
    • Կորպորացիա Բոգդան
  • Ապակու արտադրություն
    • Պեսկովի ապակե իրերի գործարան
  • Օսլայի արտադրություն
    • Օսլայի արտադրանք
    • Դնեպրովսկի կրոխմալոպատոկի կոմբինատ
  • Ապահովագրություն
    • Ապահովագրական ընկերություն «Країна»
  • Ուժակուտակիչների պատրաստում
    • Էներգաավտոմատիկա
  • Ծառայությունների ոլորտ
    • «Մոնիտոր» մարզահրապարակային համալիր
    • Սպորտային ակումբ «5 տարր»

Քաղաքական գործունեություն խմբագրել

Խորհրդարանի 3-րդ և 4-րդ գումարումներ խմբագրել

Առաջին անգամ Գերագույն ռադայում (Ուկրաինայի խորհրդարանում) տեղ ստացել է 1998 թվականին՝ առաջադրվելով Ուկրաինայի Սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցությունից (միավորված) (ՈւՍԴԿ(մ)) (11-րդ տեղը կուսակցական ցուցակում) և որպես 12-րդ միամանդատ շրջանի թեկնածու (Վիննիցայի մարզ), սակայն կուսակցությունը լքել է 2000 թվականին՝ «Համերաշխություն» անկախ ձախակենտրոն խորհրդարանական խմբակցություն ստեղծելու համար[26], որը ղեկավարել է մինչև 2002 թվականը։ 2001 թվականին Պորոշենկոն կարևոր դեր է խաղացել Ռեգիոնների կուսակցության ստեղծման գործում, որը նույնպես հավատարիմ էր նախագահ Կուչմային, թեև չի գլխավորել այն[26]։ 2001 թվականի գարնանը նա իր խմբակցության հետ միասին հանդես եկավ ի պաշտպանություն Վիկտոր Յուշչենկոյի կառավարության, որը պաշտոնաթող Էր արվել Գերագույն ռադայում նախագահամետ մեծամասնության կողմից[26]։ Հետագայում գլխավորել է Վիկտոր Յուշչենկոյի ընդդիմադիր «Մեր Ուկրաինան» դաշինքի քարոզարշավը։ 2002 թվականի մարտին կայացած խորհրդարանական ընտրություններից հետո, երբ «Մեր Ուկրաինան» ստացավ ընտրողների ձայների ամենամեծ բաժինը, Պորոշենկոն խորհրդարանում գլխավորեց բյուջեի հարցերով կոմիտեն։

2000-2004 թվականներին եղել է Ուկրաինայի Ազգային բանկի խորհրդի նախագահի տեղակալ[17]։

Պորոշենկոն համարվում էր Վիկտոր Յուշչենկոյի մտերիմ վստահված անձ, որը Պորոշենկոյի դուստրերի կնքահայրն է։ Լինելով, հավանաբար, Յուշչենկոյի կողմնակիցների մեջ ամենահարուստ գործարարը, Պորոշենկոն հաճախ հիշատակվում էր որպես «Մեր Ուկրաինայի» և «Նարնջագույն հեղափոխության» գլխավոր հովանավորներից մեկը։ Հայտնի է, որ նա մտադիր էր զբաղեցնել նախագահ Յուշչենկոյի օրոք վարչապետի պաշտոնը, որը, սակայն այդ պաշտոնը բաժին հասավ Յուլիա Տիմոշենկոյին։

Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղար խմբագրել

 
Պորոշենկոն (աջից) և Իգոր Գրինևը Կիևում ԱՄՆ դեսպանատանը, 2005 թվական

2004 թվականի նախագահական ընտրություններում Վիկտոր Յուշչենկոյի հաղթանակից հետո Պորոշենկոն նշանակվել է Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղար։ 2005 թվականի սեպտեմբերին Ուկրաինայում քաղաքական ճգնաժամի ժամանակ, որը սկսվել էր ուկրաինացի քաղաքական գործիչների՝ կոռուպցիայի մեջ հրապարակային փոխադարձ մեղադրանքների պատճառով, Պորոշենկոն ազատվել էր նախագահի պաշտոնից, որը միաժամանակ պաշտոնաթող էր արել նախարարների ամբողջ կաբինետը՝ վարչապետ Յուլիա Տիմոշենկոյի գլխավորությամբ, որը Պորոշենկոյի գլխավոր քաղաքական մրցակիցն էր «Նարնջագույն հեղափոխությունից» հետո[27][28][29][30]։

V գումարման պատգամավոր և Ազգային բանկի խորհրդի ղեկավար խմբագրել

2006 թվականի մարտին կայացած խորհրդարանական ընտրություններում Պորոշենկոն կրկին ընտրվել էր Ուկրաինայի խորհրդարան «Մեր Ուկրաինան» ընտրական դաշինքի ցուցակով։ Նա գլխավորում էր ֆինանսների և բանկային գործունեության խորհրդարանական կոմիտեն։ Նշվում է, որ այն ժամանակ, երբ Պորոշենկոն հավակնում էր Ուկրաինայի խորհրդարանի խոսնակի պաշտոնին, Սոցիալիստական կուսակցությունը որոշել է մտնել Ազգային միասնության դաշինք, քանի որ նա խոստացել է նախագահի աթոռը սոցիալիստների առաջնորդ Ալեքսանդր Մորոզին կոալիցիայի ձևավորման դեպքում։ Արդյունքում Պորոշենկոն «Մեր Ուկրաինայի» հետ և Յուլիա Տիմոշենկոյի դաշինքը մնացել են առանց կառավարության ներկայացուցչության։

2007 թվականի փետրվարից Պորոշենկոն գլխավորում էր Ուկրաինայի Ազգային բանկի խորհուրդը, այդ պաշտոնում նրա լիազորությունների եռամյա ժամկետը լրացել էր 2010 թվականի փետրվարի 23-ին, սակայն միայն 2012 թվականի ապրիլի 26-ին Ազգային բանկի խորհուրդը հավաքվել էր նիստ անցկացնելու համար (2010 թվականի մարտից ի վեր առաջին անգամ), որտեղ նրա նոր ղեկավար էր ընտրվել Իգոր Պրասոլովը[31]։

Արտաքին գործերի նախարար խմբագրել

 
Պորոշենկոն ռուս-ուկրաինական միջպետական հանձնաժողովի կազմում, 2009 թվականի նոյեմբերի 19

2009 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Ուկրաինայի նախագահ Յուշչենկոն Պորոշենկոյին առաջադրել էր արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնում։ Պորոշենկոն Գերագույն ռադայի կողմից նշանակվել էր 2009 թվականի հոկտեմբերի 9-ին։ 2009 թվականի հոկտեմբերի 12-ին Յուշչենկոն Պորոշենկոյին վերադարձրել էր Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհուրդ։

Պորոշենկոն կողմ էր ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի անդամակցությանը՝ 2009 թվականի դեկտեմբերին հայտարարելով․ «Ես կարծում եմ, որ դա կարելի է անել մեկ տարում, երկու տարում, եթե կա քաղաքական կամք, եթե կա հասարակության ցանկություն, եթե կա քաղաքական գործիչների հասարակական աջակցություն, որոնք դրանով զբաղվում են, եթե կա հասկանալի և ճիշտ տեղեկատվական քաղաքականություն»։ Դրա հետ մեկտեղ նա նշել է, որ Ուկրաինայի նպատակը պետք է լինի ոչ թե ՆԱՏՕ-ին անդամակցելը, այլ բարեփոխումների անցկացումը, երկրի անվտանգության ուժեղացումը և մարդկանց կենսամակարդակի բարելավումը[32]։

2010 թվականի մարտի 3-ից՝ Յուլիա Տիմոշենկոյի կառավարության հրաժարականից հետո, Պորոշենկոն մեկ շաբաթվա ընթացքում ժամանակավորապես կատարում էր նախարարի պարտականությունները մինչև Նիկոլայ Ազարովի կառավարության կազմավորումը[33]։

Տնտեսական զարգացման և առևտրի նախարար խմբագրել

2011 թվականի դեկտեմբերին «Այսօր» թերթում տեղեկություն հայտնվեց այն մասին, որ Պետրո Պորոշենկոն կարող է փոխարինել Կոնստանտին Գրիշչենկոյին արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնում[34]։ Պորոշենկոն հայտարարել էր, որ մտադիր չէ աշխատանքի անցնելու կառավարությունում[35]։

2012 թվականի փետրվարի 23-ին նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը Պետրո Պորոշենկոյի հետ հանդիպումից հետո, որի ընթացքում նրանք քննարկել էին Պորոշենկոյի առաջարկած բարեփոխումների ծրագիրը[36], հայտնել է, որ վերջինիս առաջարկվել է էկոնոմիկայի նախարարի պաշտոնը[37]։ 2012 թվականի մարտի 23-ին Յանուկովիչը հրամանագիր էր ստորագրել Պորոշենկոյին տնտեսական զարգացման և առևտրի նախարար նշանակելու մասին[38]։

VII գումարման պատգամավոր խմբագրել

Պորոշենկոն խորհրդարան է վերադարձել այն բանից հետո, երբ 2012 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում ստացել է ձայների ավելի քան 70 %-ը Վիննիցայի մարզի № 12 միամանդատ շրջանում[39]։ Պատգամավոր ընտրվելու կապակցությամբ նա ազատվել է նախարարի պաշտոնից[40]։

2012 թվականի դեկտեմբերի 12-ին նա հայտարարել էր, որ չի պատրաստվում խորհրդարանում որևէ խմբակցության անդամ դառնալ[41]։ Պորոշենկոն հավակնում էր տնտեսական քաղաքականության խորհրդարանական կոմիտեի ղեկավարի պաշտոնին, սակայն չի համաձայնել «Բատկիվշչինա» խմբակցությանն անդամակցելու պայմանը[42]։ Արդյունքում նա դարձել է Եվրոպական ինտեգրման հարցերով կոմիտեի անդամ[43]։

2013 թվականի մարտին Պորոշենկոն մտադրություն էր հայտնել մասնակցելու Կիևի քաղաքային ղեկավարի ընտրություններին, եթե ստանար խորհրդարանական ընդդիմության աջակցությունը[44]։

Եվրամայդան խմբագրել

 
Պորոշենկոն Եվրամայդանում, 2013 թվականի դեկտեմբերի 8
 
Ուկրաինական ընդդիմության լիդերները ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Ջոն Քերիի հետ, 2014 թվականի փետրվարի 1

2013 թվականին սկսված Եվրամայդանի ժամանակ Պորոշենկոն պաշտպանել է ցուցարարներին, հաճախ ելույթ է ունեցել Մայդանում։ Ռուսական մի շարք լրատվամիջոցներ Պետրո Պորոշենկոյին բողոքի ակցիաների հովանավոր են անվանել[45][46]։ Նա «Նովայա գազետա»-ին տված հարցազրույցում խոստովանել է, որ հեղափոխությանը հովանավորել է սնունդով, ջրով և վառելափայտով[47]։

Դեկտեմբերի 1-ին Բանկովային բախումների ժամանակ Պորոշենկոն և այլք շրջապատել են տրակտորի, որը գնում էր ոստիկանություն։ Տրակտորից Պորոշենկոյին նետել են և, նրա պատմելով, կացինով, շինարարական ամրաններով ու դանակներով հարձակվել են նրա վրա, բայց «մարդիկ, խաղաղ ցուցարարները միանգամից նետվել են ինձ պաշտպանելու, և նրանք բառացիորեն ձեռքերի վրա ինձ ետ բերեցին տրակտորից»[48]։

2014 թվականի փետրվարի 18-ին Կիևում դաժան բախումներ են տեղի ունեցել եվրամայդանցիների և ոստիկանների միջև[49]։ Ներքին գործերի նախարարի նախկին խորհրդական Ի. Վ. Կիվան 2018 թվականի նոյեմբերին հայտարարել էր, որ այդ ժամանակ Պորոշենկոյին հարբած է տեսել ընդդիմության շտաբում՝ Արհմիությունների տան երկրորդ հարկում[50]։ Պորոշենկոն պատմել է, որ նա իրադարձությունների վայրում է եղել, երբ առավոտյան ժամը 9-ի սահմաններում «Բերկուտը» սկսել է կրակել ցուցարարների վրա և նա անձամբ սկսել է վիրավորներին դուրս բերել[51]։ Մեկնաբանելով այդ հայտարարությունը՝ «նորությունների անկախ բյուրոյի» խմբագիր Տ. Ա. Վիսոցկայան նշել է, որ առավոտյան 9-ին «բերկուտցիները» դեռ չեն կրակել․ դրանից նա եզրակացրել է, որ Պորոշենկոն փորձում է վերաշարադրել պատմությունը[50]։ Այնուհետև հայտնվել է 2014 թվականի փետրվարի 18-ի իրադարձությունների տեսագրությունը, որտեղ Պորոշենկոն կանգնած է վիրավորի կողքին և տուժածին առաջարկում է տեղափոխել ավելի հանգիստ վայր[52]։

2014 թվականի փետրվարի 28-ին Ղրիմում իրավիճակի սրման ժամանակ Պետրո Պորոշենկոն ժամանել է Սիմֆերոպոլ՝ որպես ուկրաինական իշխանությունների ներկայացուցիչ Ղրիմի Գերագույն խորհրդի պատգամավորների հետ հանդիպելու համար։ Արդեն Սիմֆերոպոլի օդանավակայանում, սակայն, Պորոշենկոյին դիմավորել են հակամայդանի տեղի ակտիվիստները[53]։ Այն բանից հետո, երբ Պորոշենկոյին թույլ չեն տվել մտնել Ղրիմի խորհրդարանի շենք, տեղի ոստիկանությունը նրան օգնել է հասնել օդանավակայան, որտեղից նա վերադարձել է Կիև[54]։

2014 թվականի նախագահական ընտրություններ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններ (2014)

Վիկտոր Յանուկովիչի պաշտոնանկության հետ մեկտեղ Գերագույն ռադան 2014 թվականի մայիսի 25-ին արտահերթ նախագահական ընտրություններ է նշանակել։ Ընտրություններին նախորդած սոցիոլոգիական հարցումների արդյունքներով՝ Պորոշենկոն առավել մեծ աջակցություն էր վայելում բոլոր պոտենցիալ թեկնածուների շրջանում։

 
Պետրո Պորոշենկոյի ընտրական արդյունքները ըստ տարածաշրջանների

Մարտի 29-ին նա հայտարարել էր, որ առաջադրվելու է նախագահի պաշտոնում, միևնույն ժամանակ մեկ այլ առաջատար թեկնածու՝ Վիտալի Կլիչկոն, լքել էր նախագահական մրցարշավը՝ աջակցելով Պորոշենկոյին[55][56][57][58]։ Դա տեղի է ունեցել Վիեննայում երկու քաղաքական գործիչների միջև գաղտնի համաձայնագրի ստորագրման արդյունքում, նրանց հանդիպմանը ներկա են եղել նաև գործարար Դմիտրի Ֆիրտաշը և Ուկրաինայի նախագահի աշխատակազմի նախկին աշխատակից Սերգեյ Լևոչկինը[59][60]։

Պորոշենկոն հայտարարել է, որ ընտրություններում հաղթելու դեպքում ինքը կվաճառի իր Roshen կոնցեռնը[61], բայց 5-րդ ալիքը կշարունակի լինել իր սեփականությունը։

Պորոշենկոյի քարոզարշավն անցկացվել է «Կյանքը նորովի» կարգախոսով[62]։ Պորոշենկոն ընտրողներին խոստացել է վերջ տալ օլիգարխների քաղաքական ազդեցությանը[63]։

Արդեն իր նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում Պորոշենկոն հայտարարել էր, որ մտադիր չէ բանակցություններ վարել Դոնբասում «անջատողականների» հետ, քանի որ նրանք ոչ ոքի ներկայացուցիչները չեն համարում․ «մենք պետք է վերականգնենք օրենքն ու կարգուկանոնը և փողոցներից հեռացնենք ահաբեկիչներին»,- ասել է Պորոշենկոն[64]։

Մայիսի 25-ին կայացած ընտրությունների առաջին փուլի արդյունքներով Պորոշենկոն հաղթանակ է տարել[65]։

Ուկրաինայի նախագահ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Պետրո Պորոշենկոյի նախագահություն

Երդմնակալությունը տեղի է ունեցել 2014 թվականի հունիսի 7-ին[66]։ Ուկրաինայի նոր նախագահի պաշտոնի ստանձնման առթիվ տոնակատարություններին մասնակցել են շուրջ 60 պաշտոնական արտասահմանյան պատվիրակություններ, այդ թվում՝ պետությունների, կառավարությունների, խորհրդարանների և միջազգային կազմակերպությունների ղեկավարներ, ինչպես նաև Ուկրաինայում հավատարմագրված դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչներ[67]։ Երդմնակալությունը անցել է միջադեպով՝ պատվո նախագահական պահակախմբի զինվորը, ենթադրաբար՝ արևահարման պատճառով, կարաբինը ցած է նետել Գերագույն ռադայի շենքի մոտով Պորոշենկոյին ավտոմեքենայից անցնելու ժամանակ[68]։

 
Պորոշենկոն Մելիտոպոլում, 2014 թվական

Իր երդմնակալության խոսքում Պետրո Պորոշենկոն նշել է, որ Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնում իր առաջնահերթություններն են․

  1. Ուկրաինայի միասնականության պահպանումն ու ամրապնդումը, Ղրիմի վերադարձը[69]
  2. Ուկրաիներենը՝ որպես միակ պետական լեզվի կարգավիճակի պահպանումը, Դոնբասում ռուսաց լեզվի ազատ օգտագործման երաշխիքը[69]
  3. Ուկրաինան որպես ունիտար պետություն
  4. Դոնբասում արտահերթ տեղական ընտրությունների անցկացումը
  5. Եվրոպական միություն առանց վիզայի ռեժիմ և անդամակցություն
  6. Արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ
  7. Ուկրաինայի ռազմական հզորության ուժեղացումը[70]։

Գելապի ինստիտուտի տվյալներով՝ 2015 թվականի դեկտեմբերին Պորոշենկոյի գործողություններին քաղաքացիների աջակցության վարկանիշը կազմել է 17 % (ընտրվելուց մի քանի ամիս անց եղած 47 %-ի համեմատ)։ Ամենաքիչ աջակցությունը նա ստացել է հարավում և արևելքում (7 և 11 %), ամենաշատը՝ երկրի արևմուտքում և կենտրոնում (22 %)[71]։ Պորոշենկոյի ընտրվելուց մեկ տարի անց Անցումային ժողովրդավարությունների նախագծի նախագահ Բրյուս Ջեքսոնը հայտարարել է. «Պետրո Պորոշենկոն, սիրում եք նրան թե ոչ, որևէ արդյունք չի ստեղծում։ Ուկրաինայի կառավարությունն այնքան փխրուն է, որ այն չափազանց թույլ է, որպեսզի անհրաժեշտ գործողություններ կատարեն միասնական և անկախ պետություն ստեղծելու համար»[72]։ 2016 թվականի մարտին New York Times-ի խմբագրական կոլեգիան նշել էր, որ «Ուկրաինայի նախագահ Պետրո Պորոշենկոն եղել և մնացել է հին դարաշրջանի արտադրանք»[73]։ 2016 թվականի մայիսին ըստ The Economist-ի՝ Ուկրաինան «կումովյան կապիտալիզմի» համաշխարհային վարկանիշում 5-րդն էր զբաղեցնում[74][75]։

Ներքին քաղաքականություն խմբագրել

 
Նորմանդական քառյակը և Ալեքսանդր Լուկաշենկոն Մինսկում, 2015 թվականի փետրվարի 11

Ապակենտրոնացում խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ապակենտրոնացումը Ուկրաինայում

2014 թվականի հունիսի կեսերին Պորոշենկոն փոփոխություններ էր նախաձեռնել Ուկրաինայի Սահմանադրության մեջ, որոնք նպատակ ունեին ապակենտրոնացնել կառավարումը։ Պորոշենկոյի խոսքով՝ այդ փոփոխությունները «խաղաղ պլանի առանցքային տարր են»[76]։ Պորոշենկոն առաջարկել է փոխել Ուկրաինայի վարչական բաժանումը, որը պետք է ներառեր տարածաշրջաններ (ներկայիս մարզերի փոխարեն), շրջաններ և համայնքներ[77]։ Պորոշենկոն նաև առաջարկել է ստեղծել նախագահի ներկայացուցիչների պաշտոն, որոնք կվերահսկեին Ուկրաինայի Սահմանադրության և օրենքների կատարումը՝ մարզերում և շրջաններում մարդու իրավունքների և ազատությունների պահպանմամբ։ Արտակարգ իրավիճակի կամ ռազմական դրության ռեժիմի դեպքում նրանք «կուղորդեին և կկազմակերպեին» իրենց տարածքները[78]։ Արսենի Յացենյուկի կառավարությունում կոալիցիայի առանցքային գործընկեր Բատկիվշչինան դեմ է արտահայտվել այդ ծրագրին[79]։ Նա կտրականապես դեմ է արտահայտվել մարզպետների ընտրությանը, քանի որ նրա կարծիքով դա «ֆեդերալացման ճանապարհ է, որը նա թույլ չի տա»[80]։

Գերագույն ռադայի լուծարում խմբագրել

 
Պետրո Պորոշենկոն Գերագույն ռադայում, 2016 թվականի հունիսի 2

2014 թվականի օգոստոսի 25-ին Պորոշենկոն հայտարարել էր Գերագույն Ռադայի արտահերթ ընտրությունների մասին, որոնք տեղի են ունեցել 2014 թվականի հոկտեմբերի 26-ին[81][82]։ Նրա խոսքով՝ անհրաժեշտ էր «մաքրել ռադան՝ նախկին նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչի հենարանը»։ Պորոշենկոն նշել է, որ այդ պատգամավորները ուրախ էին պատասխանատու լինել  այսպես կոչված «բռնապետական օրենքների» համար։ Պորոշենկոն նաև հայտարարել է, որ այն ժամանակվա պատգամավորներից շատերը «ուղղակի հովանավորներ և աջակիցներ էին կամ առնվազն կարեկցողներ անջատողական գրոհայիններին»[83][84][85]։ 2014 թվականի օգոստոսի 27-ին «Համերաշխություն» կուսակցության համագումարում ընդունվել է կուսակցության նոր անվանումը՝ «Պետրո Պորոշենկոյի դաշինքը»[86]։ Քանի որ Ուկրաինայում նախագահն իրավունք չունի լինել կուսակցությունների անդամ[87], Պորոշենկոն դարձել Է դաշինքի պատվավոր առաջնորդ։

Ապակոմունիզացիա խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ապակոմունիզացիան Ուկրաինայում

Պորոշենկոն ողջունել է այն փաստը, որ 2014 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներով Գերագույն Ռադան 96 տարվա ընթացքում առաջին անգամ մնացել է առանց կոմունիստների, և այդպիսով, նախագահի խոսքով․ «ժողովրդական դատարանը... մահվան դատավճիռ է կայացրել»[88]. 2015 թվականի հունիսին խորհրդարանի հայտարարության մեջ Պորոշենկոն ասել է, որ կոմունիզմը «պետք է դուրս հանել մարդկանց գլխից»[89]։

Նրա օրոք երկրում շարունակվել է Լենինի հուշարձանների քանդումը։ Երբ 2014 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Խարկովում քանդվել է ավելի քան 20 մետր բարձրությամբ Լենինի խոշորագույն հուշարձանը (ընդ որում Խարկովի մի քանի հարյուր բնակիչներ քաղաքապետին խնդրում էին վերականգնել հուշարձանը), Պորոշենկոն հրաժարվել է դատապարտել այդ ակցիան[90]։ Ուկրաինայում նաև զանգվածաբար վերանվանվել են բնակավայրեր և փողոցներ, տեղի են ունեցել ուկրաինացի կոմունիստների հետապնդումներ։ Ուկրաինայի նախագահի հայտարարության համաձայն, որն արվել էր 2016 թվականի մայիսին, անթույլատրելի է, որպեսզի ուկրաինական քաղաքները կրեն Ս. Մ. Կիրովի, Ֆ. Է. Ձերժինսկու կամ Գ. Ի. Պետրովսկու անունները[91]։ Նույն տարվա նոյեմբերին նա կոչ էր արել ապակոմունիզացիան ավարտել «քանի որ դա Ուկրաինայի ազգային անվտանգության հարցն է։ Ինչպես և ապագայի հանդեպ մեր պատասխանատվության, այնպես էլ բոլշևիզմով ոչնչացված միլիոնավոր ուկրաինացիների հանդեպ բարոյական պարտքի»[92]։ Բայց գրեթե մեկ տարի անց՝ Գերագույն ռադային ուղղված իր ամենամյա ուղերձում, Պորոշենկոն հայտարարել է, որ «ապակոմունիզացիան չի ոչնչացրել կոմունիստական գաղափարախոսության նկատմամբ դասական ատելության պահանջարկը։ Ավելին, այդ պահանջարկն օբյեկտիվորեն ուժեղացել է սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամի և հարուստների ու աղքատների միջև շերտավորման խորացման հետևանքով»[93]։

2018 թվականի մայիսին Պորոշենկոն հայտարարել էր, որ ապամոնտաժվել է Լենինի գրեթե 1,5 հազար հուշարձան, վերանվանվել են 52 հազար հրապարակներ ու փողոցներ և գրեթե հազար բնակավայրեր[94]։

Լեզվական քաղաքականություն խմբագրել

Ռուսերեն և ուկրաիներեն լեզուներ խմբագրել

Ուկրաինայի Սահմանադրության համաձայն՝ Ուկրաինայի պետական լեզուն ուկրաիներենն է։ 2012 թվականին Գերագույն ռադան օրենք է ընդունել «Պետական լեզվական քաղաքականության հիմունքների մասին», որի շնորհիվ ռուսաց լեզուն տարածաշրջանային կարգավիճակ է ստացել Ուկրաինայի մի շարք շրջաններում։ 2014 թվականի փետրվարին իշխանափոխությունից հետո Գերագույն ռադան, որն անցել է ընդդիմության կողմը, իր առաջին գործողություններից մեկով փորձել է չեղարկել այդ օրենքը, սակայն նախագահի պաշտոնակատար Ալեքսանդր Տուրչինովը չի ստորագրել Գերագույն ռադայի որոշումը։ Օրենքն ուժը կորցրել է 2018 թվականին՝ Սահմանադրական դատարանի որոշմամբ։

Իշխանության գալով՝ իր երդմնակալության խոսքում Պորոշենկոն հայտարարել է, որ «նախագահի պաշտոնում կերաշխավորի յուրաքանչյուր տարածաշրջանում ռուսաց լեզվի ազատ օգտագործումը»[95]։ Ֆրանսիական «Ֆիգարո» թերթին տված հարցազրույցում նա ասել է, որ Գերագույն ռադայի՝ ռուսաց լեզուն տարածաշրջանային կարգավիճակից զրկելու որոշումը սխալ էր, և որ «իմ նախընտրական արշավի ընթացքում ես բազմիցս ընդգծել եմ, որ երբեք նման օրենք իմ հավանությունը չի ստանա»[96]։

2016 թվականի հուլիսի 6-ին նա օրենք է ստորագրել, որը սահմանում և աստիճանաբար բարձրացնում էր ռադիոհաղորդման մեջ ուկրաինական լեզվով հաղորդումների և երգերի պարտադիր մասնաբաժինները (օրվա ընթացքում տարածված երգերի ընդհանուր ծավալի առնվազն 35 %-ը և երգերի ընդհանուր ծավալի 35 %-ը)[97]։ Հաջորդ տարվա հունիսի 7-ին նա ստորագրել է հեռուստատեսության լեզվական քվոտաների մասին օրենքի տակ (համազգային և տարածաշրջանային ընկերությունների համար ուկրաիներեն լեզվով առնվազն 75 % և տեղական հեռուստառադիոընկերությունների համար 60 %, այլ լեզուների համար կաին արտոնություններ, մասնավորապես Ղրիմի թաթարների համար)[98]։ Նպատակը ռուսերենը գրեթե ամբողջությամբ հեռացնելն էր հեռուստատեսությունից և ռադիոյից։ Արդեն 2018 թվականին Համազգային հեռուստաալիքների եթերում ուկրաիներենի բաժինը միջինում կազմել է 92 %, համազգային ռադիոկայանների եթերում՝ 86 %, այն դեպքում, երբ ռուսական կոնտենտն ընկել է մինչև պատմական նվազագույնը՝ 7 %[99]։

2017 թվականի սեպտեմբերին Պետրո Պորոշենկոն ստորագրել է Գերագույն ռադայի կողմից ընդունված «կրթության մասին» օրենքը[100], որը ուկրաիներենը սահմանում է որպես կրթական գործընթացի լեզու ուսումնական հաստատություններում։ Օրենքով որոշվել է, որ մինչև 2018 թվականի սեպտեմբերի 1-ը սովորող փոքրամասնությունների ներկայացուցիչները կրթությունը շարունակում են մինչև 2010 թվականի սեպտեմբերի 1-ը՝ աստիճանաբար ավելացնելով ուկրաիներեն լեզվով առարկաների քանակը[101]։ ԵԽԽՎ-ի հոկտեմբերյան լիագումար նիստում Պորոշենկոն հայտարարել է, որ Ուկրաինան հաշվի կառնի Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացությունները տվյալ օրենքի լեզվական հոդվածի վերաբերյալ, և որ իր երկիրը «պատշաճ կերպով երաշխավորելու է լեզվական իրավունքները՝ ազգային օրենսդրությանը և միջազգային պարտավորություններին ու ստանդարտներին համապատասխան»[102]։ Քննարկելով օրենքի դրույթները, հանձնաժողովը քննադատել է 7-րդ հոդվածը և հայտնել դրա վերաբերյալ իր առաջարկությունները։ Նա, ի թիվս այլ բաների, նշել է, որ չնայած ԵՄ լեզուներով որոշ առարկաների դասավանդման համար իրավական հիմք ապահովելուն, օրենքը «լուծում չի պարունակում այն լեզուների համար, որոնք ԵՄ պաշտոնական լեզուները չեն, մասնավորապես, ռուսաց լեզուն, որպես առավել լայնորեն օգտագործվող ոչ պետական լեզու», գալով այն կարծիքին, որ «այդ լեզուների նկատմամբ քիչ բարենպաստ վերաբերմունքը դժվար է որևէ կերպ արդարացնել, և, հետևաբար, դա խտրականության խնդիր է առաջացնում»[103]։

2018 թվականին Պորոշենկոն ուկրաինայի լեզվի տասնամյակի մասին հրամանագիր է ստորագրել[104]։ Հաջորդ տարվա մարտին նա այցելել էր Կանև քաղաքում տեղի ունեցած միջոցառումը, որը նվիրված էր ուկրաինացի բանաստեղծ և գրող Տարաս Շևչենկոյի ծննդյան 205-ամյակին։ Իր ելույթում Պորոշենկոն հայտարարել էր, որ Ուկրաինան ազատվել է տարիներով տևած «մշակութային օկուպացիայից»՝ նկատի ունենալով երկրում ուկրաինական լեզվի դիրքերի ուժեղացումը․

  Մենք վերջ ենք տվել բազմամյա նվաստացմանը, երբ Ուկրաինայում ուկրաիներեն լեզուն ստիպված էինք բառացիորեն փրկել։ Այսօր մեր հավակնություններն ավելի բարձր են. ներկայացնելու մեր մշակույթն ու լեզուն այնպես, որ դրանց գեղեցկությունն ու ուժն ըստ արժանվույն գնահատեն ողջ աշխարհը[105].  

Ընդ որում, նախագահ լինելով՝ Պորոշենկոն բազմիցս իրեն ռուսախոս մարդ է անվանել։ 2015 թվականին նա ասել է. «իր համար թվեր է գտել, որ մեր մարտիկների 61 %-ը, որոնք կռվում են հակաահաբեկչական գործողության գոտում, ռուսախոս են։ Ես ծնվել եմ Օդեսայի մարզում, ես ռուսախոս եմ»[106]։ Նա իրեն ռուսախոս է անվանել նաև 2019 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ՝ ICTV հեռուստաալիքի «Խոսքի ազատություն» ծրագրում հանդես գալով համապատասխան հայտարարությամբ[107]։ Ավելին, 2018 թվականին նա ընդհանրապես հայտարարել է, որ մինչև 1997 թվականը չի խոսել ուկրաիներեն և ճշտել Է, թե որ լեզվական միջավայրում է մեծացել․ «ես ծնվել եմ Օդեսայի մարզում, տատիկիս գյուղում սուրժիկ է եղել, ամբողջ ժամանակ ես սովորել եմ ռուսերեն»[108]։ Մեկ այլ դեպքում, 2016 թվականի մամուլի ասուլիսից հետո, նա ստիպված էր դիմել քարտուղարին «ինչպես է լինելու դրամապանակը ուկրաիներեն»[109]։ Ռուս սենատոր Ա. Կ. Պուշկովի կարծիքով, որը նա հայտնել է 2019 թվականի մարտին, «Պորոշենկոն ռուսերեն ավելի լավ է խոսում, քան ուկրաիներեն», իսկ ուկրաիներենը «նրա մոտ կաղում է»[110]։

Պորոշենկոն ողջունել է 2019 թվականի ապրիլի 25-ին Գերագույն ռադայի կողմից «ուկրաիներենի՝ որպես պետական լեզվի գործունեության ապահովման մասին» օրենքի ընդունումը՝ այն անվանելով «ուկրաինացիների մտավոր անկախության ճանապարհին ևս մեկ կարևորագույն քայլ»[111]։

Հարաբերություններ այլ լեզուների հետ խմբագրել

2014 թվականին Լվով կատարած իր աշխատանքային այցի ժամանակ Պորոշենկոն կոչ է արել «խոսել ոչ թե ռուսերենի հատուկ կարգավիճակի, այլ անգլերենի հատուկ կարգավիճակի մասին»՝ նշելով, որ «դպրոցներում և բուհերում սովորելու համար պարտադիր երկրորդ լեզուն պետք է լինի բացառապես անգլերենը, այլ ոչ թե ռուսերենը»[95] Հետագա տարիներին նա մի քանի անգամ արտահայտվել է անգլերենի օգտագործման օգտին։ 2015 թվականի հոկտեմբերին Պորոշենկոն առաջարկել էր այն երկրորդ աշխատանքային լեզուն դարձնել Ուկրաինայում[112]։ Մեկ ամիս անց նա պաշտպանել է Ուկրաինայի քաղաքացիների էլեկտրոնային խնդրագիրը, որը կապված էր Ուկրաինայի քաղաքացու ներքին անձնագրում ռուսերեն լեզվով տեղեկատվության կրկնօրինակման հետ, և հանդես է եկել այն բանի օգտին, որ տեղեկատվությունը կրկնօրինակվի անգլերեն լեզվով[113]։ 2017 թվականի ապրիլի 23-ին՝ անգլերենի միջազգային օրը, Պորոշենկոն Facebook-ում գրառում է հրապարակել, որով Ուկրաինայի բնակիչներին կոչ է արել անգլերեն սովորել․ «անգլերեն իմանալը ժամանակակից քաղաքակիրթ աշխարհի հետ նույն ալիքի վրա լինելն է, ինքնազարգացման հզոր գործիք ունենալն ու գիտելիքների յուրահատուկ շերտի հասանելիությունը»[114]։

2018 թվականի հոկտեմբերին նա հայտարարել էր Զապորոժիեի մարզի որոշ դպրոցների առանձին դասարաններում բուլղարերեն սովորելու մասին՝ հայտարարելով. «որքան շատ լեզու գիտես, այնքան ավելի պատրաստ ես եվրոպական կյանքին»[115]։

Միջուկային զենք խմբագրել

2014 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Պորոշենկոն հայտարարել էր, որ չի ցանկանում, որ Ուկրաինան կրկին դառնա միջուկային տերություն[116]։

Վերաբերմունքը Ուկրաինական ապստամբների բանակի խմբագրել

 
Պորոշենկոն և Ստեփան Բանդերայի հուշարձանը

2014 թվականի սեպտեմբերի 25-ին Պորոշենկոն Կիևում կայացած մամուլի ասուլիսում հայտարարել էր, որ ժամանակն է պետական մակարդակով լուծել Ուկրաինական ապստամբական բանակի զինվորների՝ որպես Ուկրաինայի պաշտպանների կարգավիճակի հարցը։ Պորոշենկոն հիշեցրել էր, որ ավելի վաղ ՈՒՀԱ-ի հարցը պառակտում էր երկիրը[117]։ 2014 թվականի հոկտեմբերի 14-ին Պորոշենկոյի հրամանագրով Սուրբ Աստվածամոր ծածկույթի տոնակատարության օրը, որը համարվում է նաև ՈՒՀԱ ստեղծման ամսաթիվ և ուկրաինական կազակության օր, հռչակվել է «Ուկրաինայի պաշտպանի օր»՝ պետական տոն, որը նշվելու է ամեն տարի, այն դեպքում, երբ նախկինում գոյություն ունեցող փետրվարի 23-ի տոնը («Հայրենիքի պաշտպանի օրը») չեղյալ է հայտարարվել[118]։

2015 թվականի մայիսի 15-ին Պորոշենկոն օրենք է ստորագրել «20-րդ դարում Ուկրաինայի անկախության համար պայքարողների իրավական կարգավիճակի և հիշողության մասին», որի համաձայն՝ ՈՒՀԱ-ի զինվորներին շնորհվում է «Ուկրաինայի անկախության համար պայքարողների» կարգավիճակ[119]։

Պատերազմ Դոնբասում խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Զինված հակամարտություն Ուկրաինայի արևելքում
 
Պորոշենկոն Գերագույն հրամանատարի զինվորական համազգեստով
 
51-րդ անվտանգության կոնֆերանս Մյունխենում, 2015 թվական

Ուկրաինայի նախագահի պաշտոնում Պետրո Պորոշենկոն շարունակել է պատերազմը Դոնբասում[120]։

Չնայած Կուչմայի ստորագրմանը, որը Պորոշենկոն նշանակվել էր Ուկրաինայի պաշտոնական ներկայացուցիչ[121], Դոնբասի խաղաղ կարգավորման վերաբերյալ Մինսկյան համաձայնագրերը, Պորոշենկոն հետագայում հայտարարություններ է արել և որոշումներ է ընդունել, որոնք Ռուսաստանում գնահատվել են որպես հակասող այն բանին, ինչ այդ համաձայնագրերում գրված է[122][123]։ Հետագայում Պորոշենկոն հայտարարել է, որ պատերազմը կավարտվի միայն այն ժամանակ, երբ Ուկրաինան վերադարձնի Դոնբասն ու Ղրիմը[124]։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի S/RES/2202 բանաձևով հավանության արժանացած Մինսկի համաձայնությունների կատարման միջոցառումների համալիրի համաձայն՝ Ուկրաինային հանձնարարվում է համաներում անցկացնել և Դոնբասի տարածաշրջանների հետ վերականգնել սոցիալ-տնտեսական կապերը, ինչից ուկրաինական իշխանությունները խուսափում են մինչև համընդհանուր հրադադարի սկսվելը (Մինսկի համաձայնագրերի 1-ին կետը)[125]։ Բացի այդ, Դոնեցկի և Լուգանսկի մարզերի հսկողության տակ գտնվող շրջանների ներկայացուցիչների հետ համաձայնեցմամբ, Ուկրաինայի իշխանությունները պետք է օրենք ընդունեն տվյալ շրջաններում տեղական ընտրություններ անցկացնելու մասին և անցկացնեն դրանք, ինչպես նաև անցկացնեն խորը քաղաքական բարեփոխում՝ Սահմանադրության մեջ փոփոխություններ մտցնելով և այդ տարածքների հատուկ կարգավիճակի մասին օրենքի ընդունմամբ։ Միայն այդ դրույթների իրագործումը, համաձայն միջոցառումների համալիրի, հնարավորություն է տալիս սկսել ինքնահռչակ ԴԺՀ-ի և ԼԺՀ-ի և Ռուսաստանի միջև սահմանի վերահսկողությունը Ուկրաինային հանձնելու գործընթացը. Ինչպես նշում է փաստաթուղթը (կետ 9), այդ հաղորդումը պետք է սկսվի տեղական ընտրությունների անցկացումից հետո առաջին օրը և ավարտվի համապարփակ քաղաքական կարգավորումից հետո[126]։ Ուկրաինական կողմը՝ Պորոշենկոյի գլխավորությամբ, ընտրությունների անցկացումն անհնարին է համարում առանց անվտանգության երաշխիքների և լիովին անտեսում է այդ պայմանները՝ մինչև սահմանի վերահսկողությունը հանձնելը[125][127][128]։ Դոնբասի անվերահսկելի մասում ընտրություններ անցկացնելու համար Պորոշենկոն պահանջում է Ուկրաինայի զինված կազմավորումներին հանձնել սահմանի նկատմամբ վերահսկողությունը, ինչը, ռուսական իշխանությունների կարծիքով, ուղղակիորեն հակասում է Մինսկի համաձայնագրերին։ Ընդ որում, նրա ջանքերի շնորհիվ տվյալ տարածքներում տեղական ինքնակառավարման ժամանակավոր կարգի մասին օրենքում փոփոխություն է մտցվել, որի համաձայն այդ օրենքը, ի հեճուկս առկա պայմանավորվածությունների, ուժի մեջ կմտնի միայն ուկրաինական օրենքներով ընտրությունների անցկացումից հետո[129]։ Բացի այդ, Ուկրաինայի նախագահն ընդհանրապես մերժում է Դոնբասի առանձին շրջանների համար նախատեսված հատուկ կարգավիճակի համալիր միջոցառումների հնարավորությունը[130], իսկ անջատված շրջաններից տնտեսական շրջափակումը հանելու հնարավորությունը նույնպես կապում է սահմանի նկատմամբ վերահսկողության փոխանցման հետ։ Այնուամենայնիվ, Պետրո Պորոշենկոն նշում է նաև այն օգուտը, որն Ուկրաինային բերել են Մինսկի համաձայնագրությունները[131]։

Խոսքի ազատություն խմբագրել

2017 թվականի մայիսին Պորոշենկոյի կողմից ռուսական ԶԼՄ-ների և ինտերնետ-ռեսուրսների (այդ թվում՝ «Վկոնտակտե», «Օդնոկլասնիկի», Յանդեքս և Mail.ru) Human Rights Watch միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպության կողմից գնահատվել է որպես «սարսափելի հարված Ուկրաինայում խոսքի ազատությանը»[132][133]։ «Դա գրաքննության ձև է, որը հակասում է կարծիքի արտահայտման ազատության և մամուլի ազատության սկզբունքներին»,- հայտարարել է լրագրողների միջազգային ֆեդերացիայի նախագահ Ֆիլիպ Լերուտը[134]։

Կրոն խմբագրել

Տե՛ս նաև՝ Ուկրաինայի ուղղափառ եկեղեցուն ինքնավարություն տրամադրելը

2018 թվականի ապրիլի 17-ին խորհրդարանական խմբակցությունների ղեկավարների հետ հանդիպման ժամանակ Պետրո Պորոշենկոն հայտարարել է, որ ինքն ու Կիևի պատրիարքության Ուկրաինական ուղղափառ եկեղեցու հիերարխին և Ուկրաինական ավտոկեֆալ Ուղղափառ Եկեղեցու առաջնորդներին որոշել են պաշտոնապես դիմել տիեզերական պատրիարք Բարդուղիմեոս ի-ն՝ Ուկրաինայում ուղղափառ եկեղեցու ավտոկեֆալիան տրամադրելու խնդրանքով և խորհրդարանին խնդրում են աջակցել այդ դիմումին[135].։

2018 թվականի ապրիլի 19-ին Գերագույն ռադան որոշում է ընդունել Ուկրաինայում ուղղափառ եկեղեցու ավտոկեֆալիային տոմոս տրամադրելու մասին Պետրո Պորոշենկոյի դիմումին աջակցելու մասին։ Դրանից հետո Պետրո Պորոշենկոն Facebook-ի իր էջում հայտարարել է, որ Տիեզերական պատրիարքարանի Սուրբ և Սուրբ Սինոդը հայտարարել Է Ուկրաինայի Ուղղափառ Եկեղեցու ավտոկեֆալիան տրամադրելու համար անհրաժեշտ ընթացակարգերի մեկնարկի մասին[135]։

2018 թվականի ապրիլի 19-ին՝ ժամը 11:32-ին, «Ուկրինֆորմ» պաշտոնական կայքում հրապարակվել են Պետրո Պորոշենկոյի արտահայտությունները Գերագույն ռադայում ելույթի ընթացքում․

«Մեր երկար սպասված տոմոսն էլ ավելի կամրապնդի Ուկրաինայում կրոնական ազատությունն ու միջկրոնական աշխարհը, կուժեղացնի քաղաքացիների իրավունքներն ու ազատությունները, որոնք, ի վերջո, միասնական կլինեն և կդադարեն կիսվել իբր կանոնական և իբր ոչ կանոնական լեզուներով։ Նման տոմոսը կամրապնդի մեր անկախությունը։ Այն կհեռացնի այն քաղաքական նախագծի ռուդիմենտները, որն անվանել են «Ռուսական աշխարհ», և որն, ի դեպ, հորինել են հենց ՌՈՒԵ հիերարխին։ Դա հետո արդեն Ուկրաինայի համար վտանգավոր քաղաքական հերետիկոսություն է խլել Ռուսաստանի Դաշնության աշխարհիկ իշխանությունը»[136]։

Պետրո Պորոշենկոյի խոսքով՝ տոմոսը կդառնա ոչ միայն «Ուղղափառության տոն», այլև պատմական արդարության խորը վերականգնման ակտ․

«Ցարգրադից էր, որ մեր օրհնյալ հողի վրա թափեց քրիստոնեական հավատքի լույսը։ Դա հետո մենք կիսեցինք նրանց այն Զալեսյի հետ, որտեղ հին Կիևյան իշխանները անխոհեմ կերպով հիմնադրեցին Մոսկվան»[136]։

2018 թվականի ապրիլի 19-ին Գերագույն ռադայում ունեցած ելույթի ընթացքում Պետրո Պորոշենկոն կարծիք է հայտնել այն մասին, որ Միացյալ Ուկրաինական ուղղափառ եկեղեցին կարող է դառնալ ամենախոշորը ուղղափառ աշխարհում, ընդ որում, նա նաև ընդգծել է, որ Տիեզերական պատրիարք Բարդուղիմեոսի հետ վերջերս կայացած իր հանդիպումը առաջինն չէր․

«… այս բոլոր տարիներին կողմնակի աչքի համար աննկատ երկխոսությունը շարունակվել է տիեզերական աթոռի հետ …»[136]։

2018 թվականի ապրիլի 23-ին՝ ժամը 23:41-ին, «Ուկրինֆորմ»-ի պաշտոնական կայքում հրապարակվել են Պետրո Պորոշենկոյի մեկնաբանությունները, որոնք նա նշել է ICTV հեռուստաալիքի «Խոսքի ազատություն» հաղորդման եթերում, Գերագույն ռադայում Ուկրաինայի ուղղափառ եկեղեցու ավտոկեֆալիա տրամադրելու խնդրանքով նախագահի՝ տիեզերական Պատրիարքին դիմելուն աջակցելու հարցով քվեարկության մասին․

«Մենք պետք է դիմենք նաև աշխարհիկ իշխանության անունից, ժողովրդի անունից, որովհետև նախագահն ու խորհրդարանն ընտրված են ժողովրդի կողմից։ Եվ հենց այդ պատճառով էլ կարևոր էր, որ լինի նախագահի և խորհրդարանի՝ խորհրդարանի ուղերձը, որը միավորում է քաղաքական ուժերի բացարձակ մեծամասնությունը և իշխանությունից, և ընդդիմությունից»[137]։

Արտաքին քաղաքականություն խմբագրել

 
Պորոշենկոն և ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման, 2014 թվականի հունիսի 7.

Ռուսաստան խմբագրել

2014 թվականի հունիսին Պորոշենկոն արգելել էր ռազմական ոլորտում Ռուսաստանի հետ ցանկացած համագործակցություն[138]։

2014 թվականի հունիսի 26-ին Պորոշենկոն, ելույթ ունենալով ԵԽԽՎ-ում, հայտարարել էր, որ Ռուսաստանի հետ երկկողմ հարաբերությունները չեն կարող կարգավորվել, եթե Ռուսաստանը չչեղարկի Ղրիմի բռնակցումը։ Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը «վերջնագիր»" է անվանել Ուկրաինայի արևելքում իրադրության կարգավորման նախագահի խաղաղ պլանը[139][140]։

2014 թվականի օգոստոսի 26-ին Պորոշենկոն Մինսկում հանդիպել է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ, որտեղ Պուտինը կոչ է արել Ուկրաինային չսրել ռազմական ճնշումը չճանաչված հանրապետությունների վրա։ Պորոշենկոն պատասխանել է «գրոհայիններին ռուսական զենքի մատակարարումը դադարեցնելու» պահանջով։ Նա ասել է, որ իր երկիրը քաղաքական փոխզիջում է ցանկանում և խոստացել է վերանայել ռուսախոս մարդկանց շահերը Արևելյան Ուկրաինայում[141]։

2015 թվականի փետրվարի 20-ին Պետրո Պորոշենկոն հրամանագիր է ստորագրել, որը գործողության մեջ է դրել ԱԱՊԽ հունվարի 25-ի «ռուսական սպառնալիքին հակազդելու արտակարգ միջոցների և Ռուսաստանի Դաշնության կողմից աջակցվող ահաբեկչության դրսևորումների մասին» որոշումը[142]։ Գրեթե երկու տարի անց՝ 2018 թվականի փետրվարի 9-ին, նա ստորագրել է «Ռուսաստանի Դաշնության տեղեկատվական ագրեսիային հակազդելու լրացուցիչ միջոցառումների մասին» հրամանագիրը[143]։

Ուկրաինան պատժամիջոցներ է սահմանել Ռուսաստանի դեմ։ Իր հրամանագրով Պետրո Պորոշենկոն անձնական պատժամիջոցներ է սահմանել ռուսական որոշ լրատվական գործակալությունների, հեռուստաալիքների և ինտերնետ-հրատարակությունների ղեկավարների դեմ[144]։ 2019 թվականի մարտի 20-ին Պորոշենկոն հաստատել է Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի մարտի 19-ի որոշումը Ռուսաստանի դեմ լրացուցիչ անհատական պատժամիջոցների մասին[145], որոնք անդրադարձել են 294 իրավաբանական և 848 ֆիզիկական անձանց, այդ թվում՝ Ռուսաստանի Պետական դումայի նախագահ Վ. Վ. Վոլոդինին[146]։

2018 թվականի օգոստոսի 28-ին Պորոշենկոն ԱԳՆ-ին հանձնարարել էր նախապատրաստվել Ռուսաստանի հետ բարեկամության[147][148], համագործակցության և գործընկերության մասին պայմանագրի խզմանը և սեպտեմբերի 17-ին նա հաստատել է ԱԱՊԽ-ի սեպտեմբերի 6-ի որոշումը՝ պայմանագիրը դադարեցնելու մասին[149]։ Ժամանակ անց՝ նոյեմբերին, Կերչի նեղուցում զինված միջադեպ է տեղի ունեցել, երբ ՌԴ Զինված ուժերը և Ռուսաստանի ԱԴԾ Սահմանապահ ծառայության առափնյա պահպանության նավերը ձերբակալել են ուկրաինական նավերին, որոնք փորձել են անցնել նշված նեղուցով։ Այս միջադեպի ֆոնին Պորոշենկոն դեկտեմբերի 3-ին խորհրդարան է ներկայացրել տվյալ պայմանագրի գործողությունը դադարեցնելու մասին օրինագիծը[150] և Գերագույն ռադայի հավանությունից հետո, նա դեկտեմբերի 10-ին օրենք է ստորագրել 2019 թվականի ապրիլի 1-ից «Ռուսաստանի Դաշնության և Ուկրաինայի միջև բարեկամության, համագործակցության և գործընկերության մասին պայմանագիրը» դադարեցնելու մասին, առաջարկելով տվյալ քայլը դիտարկել որպես «գաղութային անցյալի վերջնական խզում»[151]։

2018 թվականի նոյեմբերի 7-ին Պորոշենկոն ստորագրել է Ուկրաինայի խորհրդարանի կողմից հոկտեմբերի 18-ին ընդունված օրենքը, որի համաձայն Քրեական օրենսգրքում նոր հոդված է հայտնվել (հոդված 332 ՝«պետական սահմանի ապօրինի հատում»), որով «ագրեսոր պետության քաղաքացիություն ունեցող անձինք» ենթարկվում են քրեական հետապնդման՝ Ուկրաինական սահմանն ապօրինի հատելու համար[152][153]։ Ռուսաստանի Պետդումայի միջազգային գործերի կոմիտեի փոխնախագահ Ա. Վ. Չեպան այդ քայլը որակել է որպես սադրանք «ռուսաստանի քաղաքացիների և այլ երկրների քաղաքացիների դեմ, որոնք կայցելեն Դոնբաս, Լուգանսկ և Ղրիմ»[153]։

Ռուսաստանի հետ ռազմատեխնիկական համագործակցության դադարեցում խմբագրել

2014 թվականի հունիսի 16-ին՝ երդմնակալությունից մի քանի օր անց, Պորոշենկոն արգելել է Ռուսաստանի հետ համագործակցությունը ռազմարդյունաբերական համալիրի ոլորտում, որը դադարեցվել էր դեռևս մինչև նախագահական ընտրությունները, իսկ օգոստոսի 27-ին՝ այն օրը, երբ ԱԱՊԽ-ն կարգադրել էր դադարեցնել ռազմական նշանակության և երկակի օգտագործման ապրանքների արտահանումը Ռուսաստան, կառավարությունը նախագահից հանձնարարություն էր ստացել միջոցներ ձեռնարկել այդ ապրանքների արտահանումն արգելելու ուղղությամբ[154]։ 2015 թվականի հունիսի 8-ին Պորոշենկոն օրենք է ստորագրել Ռուսաստանի հետ համաձայնագրերը չեղյալ հայտարարելու մասին, որոնք վերաբերում էին ռազմական ոլորտում համագործակցությանը, ռազմական հետախուզությանը, ռազմական միջպետական փոխադրումների կազմակերպմանը և դրանց հաշվարկներին[154][155]։

Մինչ այդ ուկրաինական ռազմարդյունաբերական համալիրը սերտորեն փոխկապակցված էր Ռուսաստանի հետ։ Ուկրաինայում ԽՍՀՄ փլուզումից հետո մնացել են մեծ թվով ռազմարդյունաբերական ձեռնարկություններ (օրինակ, երկիրը ստացել է ԽՍՀՄ հրթիռային և ավիացիոն ոլորտների ձեռնարկությունների և կոնստրուկտորական բյուրոյի գրեթե մեկ երրորդը)[156]։ Ավիացիոն արդյունաբերության մեջ մինչև 2015 թվականը Ռուսաստանը եղել է երկրի գլխավոր գործընկերների թվում, իսկ Ուկրաինական ինքնաթիռներից կիսով չափ բաղկացած են ռուսական մասերից[157]։ Ռուսաստանի հետ կոոպերացիոն կապերի խզման արդյունքում ռուս-ուկրաինական համատեղ ձեռնարկությունից դուրս է բերվել ուկրաինական «Անտոնով» կոնցեռնը։ 2016 թվականին, «Ուկրօբորոնպրոմի» կազմում կոնցեռնի ձեռնարկությունների ընդգրկվելու կապակցությամբ, երկրի իշխանությունները որոշում են ընդունել վերացնել «Անտոնովներին»[158]։ Դրանից հետո «Անտոնով» ավիարտադրողը, որպես «Ուկրօբորոնպրոմ» կոնցեռնի բաղկացուցիչ մաս, ամերիկյան Boeing ընկերության հետ համաձայնության է եկել համալրիչների մատակարարման շուրջ, ինչը պաշտպանել Է Պորոշենկոն, որը համարել է, որ նման պայմանավորվածությունները կդառնան Ռուսաստանից Ուկրաինայի ավիացիոն անկախության գրավականը[159]։

Ազովի ծով։ Ռազմական դրություն խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Կերչի նեղուցի միջադեպ

Ազովա-Կերչսկի ջրային տարածքի շուրջ հակամարտության սրումը սկսվել է 2018 թվականի մարտին՝ ուկրաինացի սահմանապահների կողմից ռուսական դրոշի տակ քայլող «Նորդ» ձկնորսանավի ձերբակալությունից հետո՝ Ուկրաինայի կողմից Ղրիմի սահմանը հատելու սահմանված կարգը խախտելու համար[160][161][162][163][164][165]։ Ռուսաստանը, ի պատասխան, Ուկրաինային մեղադրել է «պետական ծովահենության» մեջ[166] և խոստացել «կոշտ պատասխան» տալ[167], իսկ «նորդի» ձերբակալությունից կարճ ժամանակ անց ուժեղացրել Է Կերչի նեղուցով անցնող նավերի զննումը՝ դա պաշտոնապես պատճառաբանելով «Ռուսաստանի նկատմամբ ծայրահեղականներից բխող սպառնալիքներով»[168][169] և «ուկրաինական որսագողերի» դեմ պայքարով[170]։

Պորոշենկոն հուլիսին զինվորականներին հանձնարարել է խոչընդոտել ռուս սահմանապահների կողմից ուկրաինական դատարանների զննմանը և որպեսզի դիվանագետները «ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի հաջորդ նստաշրջանում Ղրիմի վերաբերյալ նոր բանաձև նախապատրաստեն, որպեսզի դադարեցնեն որևէ զրպարտություն, շահարկում Ղրիմի կարգավիճակի մասին»[171]։ Սեպտեմբերին ԱԱՊԽ-ն որոշում է ընդունել ուժեղացնել ռազմական ներկայությունը Ազովի ծովում, ընդ որում, նիստի ընթացքում Ուկրաինայի նախագահը կառավարությանը հանձնարարել է ծովային դոկտրինա մշակել, իսկ Ուկրաինայի արտաքին գործերի նախարարությանը և արդարադատության նախարարությանը առաջարկություններ պատրաստել «Ազովի ծովի արգելափակման, նավահանգիստների արգելափակման և համապատասխան վնասները փոխհատուցելու վերաբերյալ ազգային շահերի իրավական պաշտպանության մասին»[172]։ Նույն ամսին ելույթ ունենալով ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում՝ Պորոշենկոն Ռուսաստանին մեղադրել է «Ազովի ծովի օկուպացման» մեջ։

  Ղրիմի բռնազավթումից հետո ընթանում է Ազովի ծովի օկուպացիան։ Կոպիտ գործողությունները ըստ ՄԱԿ-ի Ծովային իրավունքի կոնվենցիայի պետք է մերժվեն և համարվեն անօրինական։ Նրանք պահանջում են կոշտ պատասխան, այդ թվում՝ պատժամիջոցների քաղաքականություն և այլ միջոցներ[173]։  

2018 թվականի հոկտեմբերին Ուկրաինայի նախագահը հրամանագիր է ստորագրել, որը գործողության մեջ է դրել ԱԱՊԽ որոշումը «Ուկրաինայի հարավում և արևելքում, Սև և Ազովի ծովերում և Կերչենի նեղուցում ազգային շահերի պաշտպանության անհետաձգելի միջոցառումների մասին»։ Ուկրաինայի ԱԳՆ-ն, որոշման համաձայն, պետք է սահմանված կարգով հրապարակեր՝ տեղեկացնելով ՄԱԿ-ի և ՌԴ-ի քարտուղարությանը, Ազովի ծովում, Կերչենի նեղուցում և Սև ծովում միջին գծի որոշ կոորդինատներ, որը մինչև երկկողմ համաձայնագրի կնքումը սահմանազատման գիծ է, այսինքն՝ ուկրաինական և ռուսական ներքին ջրերի միջև եղած պետական սահմանային գիծ[174]։

 
Ռազմական դրությունն Ուկրաինայում

Ավելի քան մեկ ամիս անց՝ նոյեմբերի 25-ին, միջադեպ է տեղի ունեցել Կերչի նեղուցում, որի արդյունքում Ռուսաստանի ԱԴԾ Սահմանապահ ծառայության առափնյա պահպանության կողմից ձերբակալվել են Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի երեք նավեր և այդ օդանավում գտնվող անձնակազմը։ Պաշտոնական Կիևը դատարանների ձերբակալությունը ագրեսիայի ակտ է անվանել։ Հաջորդ օրը, ի պատասխան միջադեպին[175], Ուկրաինայի նախագահի հրամանագրով հաստատվել է Ուկրաինայի Գերագույն ռադան[176], երկրի 10 մարզերում և տարածքային ծովում ռազմական դրություն Է մտցվել տեղական ժամանակով ժամը 14:00-ից «Ռուսաստանի կողմից աճող ագրեսիվության ֆոնին Ուկրաինայի պաշտպանությունն ուժեղացնելու նպատակով»[177][178]։

Դեկտեմբերի 6-ին Գերագույն ռադան ընդունել է «Ուկրաինայի հարակից գոտու մասին» օրինագիծը, որն ընդլայնում էր Ուկրաինայի կողմից վերահսկվող ծովային տարածքը ևս 12 ծովային մղոնով (այսինքն՝ մինչև 24 ծովային մղոն) և թույլ է տալիս ոչ միայն ուժեղացնել սահմանապահ ծառայության գործառույթները, այլև ավելացնել ափամերձ շերտի պահպանության հնարավորությունները[179]։ Այս օրենքի նորմերը, Ռուսաստանի ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովայի դիտարկմամբ, չեն կարող կիրառվել Կերչենի նեղուցի և Ազովի ծովի ջրատարածքի նկատմամբ[179]։

Հակառուսական հռետորաբանություն խմբագրել

Ռուսաստանի նախագահ Վ. Վ. Պուտինի դեմ Պորոշենկոյի կողմից տարբեր ժամանակներում առաջադրվել են մի քանի մեղադրանքներ՝ Խորհրդային Միությունը վերականգնելու և Ուկրաինան նվաճելու ձգտումը[180], Եվրամիությունն անջատելու մտադրությունը[181], Ուկրաինայի հանդեպ խորը և անկեղծ ատելությունը, ինչպես նաև Ուկրաինան «ռուսական գույներով զարդարելու մտադրությունը»[182]։ Իսկ երբ Պուտինը, 2019 թվականի մարտին այցելելով Ղրիմ, հայտարարել էր Ուկրաինայի իշխանությունների հետ փոխհամաձայնության գալու բարդության մասին, և որ «հազիվ թե կարելի է շիլա եփել և ինչ-որ դրական արդյունքի հասնել», Պորոշենկոն պատասխանել է. «այն հարցում, որ ինչ-որ մեկը այնտեղ ինչ-որ մեկի հետ "շիլա չի եփում", ես չեմ պատրաստվում ոչ շիլա եփել, ոչ ուտել և ոչ էլ ձկնորսությամբ զբաղվել»[183]։ Մեկնաբանելով Ուկրաինայի նախագահի արտահայտությունները՝ ռուս սենատոր Ա. Կ. Պուշկովը հայտարարել է, որ նա կարող է կորցնել «ցանկացած շիլա եփելու» իրավունքը[184]։

2017 թվականի մայիսին Պորոշենկոն, արձագանքելով իշխանուհի Աննայի մասին Պուտինի հայտարարությանը, որը նա արել էր ռուս-ֆրանսիական հարաբերությունների պատմության համատեքստում, ոչ միայն Յարոսլավին անվանեց հին հունական իշխան, այլև հայտարարեց, որ «Պուտինը փորձում էր ողջ Եվրոպայի աչքի առաջ ռուսական պատմության համար առևանգել Աննա Յարոսլավնին»[185]։ Ավելի քան մեկ ամիս անց, ելույթ ունենալով Փարիզում ուկրաինական սփյուռքի հետ հանդիպմանը, Պորոշենկոն հայտարարել է, որ իրենք թույլ չեն տա ռուսաստանցիներին գողանալ իրենց պատմությունը և «ամբողջ աշխարհն այժմ կիմանա Աննային որպես Կիևի Աննա և Ֆրանսիայի և Ուկրաինայի միջև գործընկերային հարաբերությունների խորհրդանիշ»[186]։ Դեկտեմբերին նա անդրադարձել էր «Ռուսական ճշմարտությանը»՝ հայտարարելով, որ այն կապ չունի Ռուսաստանի պատմության հետ, քանի որ «Ռուսաստանն այն ժամանակ գոյություն չուներ»[187]։ Այդ ժամանակ էլ Պորոշենկոն նոր սիմվոլիկա է հաստատել ուկրաինական դատախազության համար, որի տարրերից մեկը իշխանական դարաշրջանի սուրն էր, որը, նրա խոսքով, հիշեցնում էր «Ուկրաինայում արդարադատության ամենավառ փաստաթղթերից մեկի՝ Յարոսլավ Իմաստնիի «Ռուսական Ճշմարտության» մասին»[188]։

Իսկ 2019 թվականի հունվարին խոսել է 1918 թվականին Խորհրդային Ռուսաստանի և Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետության զորքերի միջև կռիվների ներքո մարտի պատմական կարևորության մասին՝ այդ իրադարձությունը կապելով Ուկրաինայից անկախանալու հետ և Կրուտայի կայանը դիտարկելով որպես Ռուսաստանի դիմակայության դրվագներից մեկը[189]։ Ընդ որում, նա մինչ այդ էլ անդրադարձել էր հեղափոխության և քաղաքացիական պատերազմի դեպքերին։ Օրինակ՝ 2018 թվականին Facebook-ում Պորոշենկոն գրել էր 1918 թվականի ապրիլի 29-ին Սևաստոպոլում Սևծովյան նավատորմի նավերի մեծամասնության վրա կապույտ-դեղին դրոշ բարձրացնելու մասին՝ պնդելով, որ «Ուկրաինայի ռազմածովային ուժերի ստեղծման հռչակումը վերջնականապես ֆիքսեց Ուկրաինական շարժման հաղթանակը նավատորմում։ Ուկրաինական բանակի գործողությունները հանգեցրել են Ղրիմում բոլշևիկյան ռեժիմի անկմանը»[190]։

2017 թվականի հունիսին Եվրամիության հետ Ուկրաինայի անայցագիր ռեժիմի ուժի մեջ մտնելուց հետո Պորոշենկոն մեջբերել է Մ. Յ. Լերմոնտովի հայտնի բանաստեղծության առաջին քառյակը[191]։

  Прощай, немытая Россия,
- Страна рабов, страна господ,
  

Մի քանի օր անց Ռուսաստանի նախագահ Վ. Վ. Պուտինը պատասխանել է այդ բանաստեղծության երկրորդ քառյակով և հավելել, որ «այդ պահին մարզերը, որոնք այժմ Ուկրաինայի մարզերն են, եղել են Ռուսաստանի մարզերը»։ «Լերմոնտովը խոսում էր ամբողջ Ռուսաստանի մասին, ներառյալ այն տարածքները, որոնք այժմ Ուկրաինայինն են»[192]։

2019 թվականի մարտին Ուկրաինայի նախագահը Ռուսաստանին մեղադրել է այն բանում, որ նա խանգարել Է Կիևի մետրոպոլիտենի զարգացմանը, և որ իր «ագրեսիայի» պատճառով մայրաքաղաքային մետրոն մեկ անգամ դադարեցրել է աշխատանքը (2014 թվականի փետրվարի 18-20-ը)[193]։

Եվրոպական միություն խմբագրել

2014 թվականի հունիսի 27-ին Եվրամիությունը (ԵՄ) և Ուկրաինան ստորագրել են Ուկրաինայի և Եվրամիության ասոցացման համաձայնագրի տնտեսական մասը։ Պորոշենկոն հայտարարել է, որ այդ օրն ամենապատմականն էր Ուկրաինայում 1991 թվականին անկախացումից ի վեր՝ այն բնութագրելով որպես «հավատի և անխախտ կամքի խորհրդանիշ»։ Նրա խոսքով՝ ինքը պատրաստ է ԵՄ-ին Ուկրաինայի անդամակցության նախապատրաստմանը[194]։

ՆԱՏՕ խմբագրել

 
Պորոշենկոն և ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը

2014 թվականի նոյեմբերի 27-ին նոր խորհրդարանի նստաշրջանի բացման իր ելույթում Պորոշենկոն հայտարարել էր. «մենք որոշել ենք վերադառնալ ՆԱՏՕ-ին ինտեգրվելու կուրսին», քանի որ «Ուկրաինայի կարգավիճակը չի կարող երաշխավորել մեր անվտանգությունն ու տարածքային ամբողջականությունը»։ Ուկրաինայի խորհրդարանը նույն թվականի դեկտեմբերի 23-ին (303 կողմ, 8 դեմ) քվեարկել է երկրի արտադաշինքային կարգավիճակի մասին օրինագիծը չեղարկելու օգտին[195]։ 2014 թվականի դեկտեմբերի 29-ին Պորոշենկոն խոստացել է հանրաքվե անցկացնել ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու շուրջ[196]։

Սակայն հանրաքվե այդպես էլ չի անցկացվել։ 2018 թվականի սեպտեմբերին Պորոշենկոն Գերագույն ռադա է մտցրել երկրի Սահմանադրության մեջ փոփոխությունների նախագիծ, որով նախատեսվում էր դրանում ամրագրել Ուկրաինայի զարգացման եվրոպական և եվրատլանտյան ուղղությունները[197]։ 2019 թվականի փետրվարի 7-ին Գերագույն ռադան օրենք է ընդունել[198], որը հավանության է արժանացրել Սահմանադրության փոփոխություններին և Պորոշենկոն ստորագրել է այդ օրենքը փետրվարի 19-ին[199]։ Այսպիսով, Սահմանադրության նախաբանում ամրագրվել է «ուկրաինացի ժողովրդի եվրոպական ինքնության և Ուկրաինայի եվրոպական և եվրաատլանտյան կուրսի անշրջելիության» մասին ձևակերպումը, իսկ հիմնական օրենքի 102-րդ հոդվածով ընդլայնել է պետության ղեկավարի լիազորությունները՝ այն դարձնելով «Եվրոպական միությունում և Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպությունում լիիրավ անդամակցություն ձեռք բերելու պետության ռազմավարական ուղեգծի իրագործման երաշխավոր»[199]։ Ստորագրման օրը՝ Ուկրաինայի խորհրդարանի նիստում, Պորոշենկոն հայտարարել էր, որ «Սահմանադրության մեջ փոփոխությունները ոչ մի կերպ ավելորդ չեն։ Իմ ռազմավարական առաքելությունը՝ եվրոպական և տրանսատլանտյան ինտեգրման անշրջելիությունն է»[199]։

Ապրիլի 20-ին Պետրո Պորոշենկոն «եվրոպական և եվրատլանտյան ինտեգրման հարցեր» հրամանագրով հաստատել Է Եվրամիությանն ու ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի անդամակցության մասին ծրագիրը[200]։

Կանադա խմբագրել

2016 թվականի հուլիսին Ուկրաինան և Կանադան ազատ առևտրի գոտու մասին համաձայնագիր են ստորագրել[201], իսկ արդեն նոյեմբերի 17-ին Պորոշենկոն օրենք է ստորագրել «Ուկրաինայի և Կանադայի միջև ազատ առևտրի գոտու մասին համաձայնագրի վավերացման մասին»[202]։ 2017 թվականի օգոստոսի 1-ից Համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտել[203]։

2019 թվականի նախագահական ընտրություններ խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ուկրաինայի նախագահական ընտրություններ (2019)
 

2019 թվականի հունվարի 29-ին Պորոշենկոն իր թեկնածությունն է առաջադրել նախագահական ընտրություններին որպես ինքնաառաջադրված թեկնածու[204][205]։ Փետրվարի 26-ին Պորոշենկոն ստորագրել է փետրվարի 7-ին Գերագույն Ռադայի ընդունած օրենքը, որի համաձայն «ագրեսոր պետության» կամ «օկուպանտ պետության» քաղաքացին կամ այդ պետության առաջարկած այլ անձինք չեն կարող դիտորդներ լինել նախագահական, խորհրդարանական կամ տեղական ընտրություններում[206]։

2018 թվականի օգոստոսից սկսեցին վահանակներ հայտնվել հետևյալ գրառումներով ․«Բանակ! Լեզու! Հավատ! Մենք գնում ենք մեր ճանապարհով։ Մենք Ուկրաինա ենք։ Պետրո Պորոշենկո» (նախագահի աշխատակազմը հերքել է պաստառների հետ որևէ կապ ունենալու փաստը), իսկ Բանակ! Լեզու! Հավատ! Մենք գնում ենք մեր ճանապարհով։ Մենք Ուկրաինա ենք։ Պետրո Պորոշենկո»կ արգախոսը սկսել է տարածվել սոցիալական ցանցերի միջոցով և տեղավորվել է հեռուստաալիքներ[207][208][209][210]։ Որպես ձեռքբերումներ ցուցադրվել են վերջին տարիներին երկրում տեղի ունեցած արտաքին քաղաքական ձեռքբերումներն ու բարեփոխումները, կրթության, մշակույթի և բանակի փոփոխությունները։ Դրանցում չեն հիշատակել Պորոշենկոյին, բայց բանակի ամրապնդման և ուկրաինական լեզվի հաստատման աջակցության մասին կարգախոսներն ավելի ուշ դարձել են նրա նախագահական քարոզարշավի մի մասը։

2019 թվականի մարտի 31-ին կայացած ընտրությունների առաջին փուլի արդյունքներով Պորոշենկոն Վլադիմիր Զելենսկիից հետո զբաղեցրել է երկրորդ տեղը՝ հավաքելով ձայների 15,94 %-ը և անցել է երկրորդ փուլ[211]։ Երկրորդ փուլում հավաքել է ձայների 24,46 %-ը (նրա օգտին քվեարկել է 4,5 միլիոն ընտրող), մինչդեռ Զելենսկու օգտին քվեարկել Է ընտրողների ավելի քան 73 %-ը։ Մինչ ընտրությունների պաշտոնական արդյունքները հայտարարելը Պորոշենկոն ընդունել էր իր պարտությունը[212]։

Հետագա քաղաքական կարիերա խմբագրել

Մասնակցել է 2019 թվականի խորհրդարանական արտահերթ ընտրություններին «Եվրոպական համերաշխություն» կուսակցությունից (կուսակցական ցուցակում զբաղեցրել է 1-ին տեղը[213]):

Քննադատություն խմբագրել

Չնայած նախագահ ընտրվելու դեպքում իր ակտիվները վաճառելու նախընտրական խոստումներին՝ Պորոշենկոն երեք տարվա ընթացքում ոչ մի ակտիվ չի վաճառել[214]։

Օֆշորային սկանդալ խմբագրել

2014 թվականի օգոստոսին վստահված անձինք օֆշորային գոտում բացել են մի քանի ընկերություններ՝ Պետրո Պորոշենկոյի անունով։ Դա լայն հանրությանը հայտնի է դարձել 2016 թվականի մարտին, երբ տեղի է ունեցել Mossack Fonseca իրավաբանական ընկերության տեղեկատվության հրապարակային արտահոսքը, որը պանամական փաստաթղթեր են անվանել[215][216]։

2016 թվականի հունիսի 3-ին Պորոշենկոն հայտարարել էր, որ օֆշորային սկանդալ չի եղել, իսկ ընկերությունը ստեղծվել է «Ռոշենի» վաճառքի նպատակով[217]։

«Ավելլումում», որը Պորոշենկոյի իրավաբանական խորհրդականն էր, հայտարարել են, որ օտարերկրյա իրավազորությունում ընկերության ստեղծումը միակ հնարավոր ճանապարհն էր Պորոշենկոյի ակտիվները միջազգային հավատարմագրային կառույցի կառավարմանը փոխանցելու համար[218]։

Պորոշենկոյի քննադատներից մեկը՝ Վիտալի Շաբունինը, խոստովանել է, որ այդ օֆշորների միջոցով որևէ ֆինանսական գործառնություն չի իրականացվել, և ֆիսկալ ծառայությունների համար քննարկման առարկա չկա[219]։

Ամանորյա հանգիստ (2018) խմբագրել

Նախագահ Պորոշենկոյի ամանորյա հանգիստը 2018 թվականին ԶԼՄ-ներում լայն հնչեղություն է ստացել[220]։ Լրագրողները պարզել են, որ 2018 թվականի հունվարի 1-ից մինչև 8-ը նախագահ Մալդիվյան կղզիներում հանգստանում էր Նոոնի ատոլներից մեկում։ Մեկ շաբաթվա ընթացքում 10 հոգու համար ծախսվել է 500 հազար դոլար, զբոսաշրջիկները վարձակալել են առանձին կղզի և այդ երկրի ամենաթանկ հյուրանոցը[221]։ Թռիչքի համար վարձակալվել է աշխարհի ամենաթանկ ինքնաթիռներից մեկը՝ Falcon 7X-ը, վարձակալության արժեքը կազմել է 145 հազար դոլար[220]։

Նախագահի աշխատակազմի հայտարարության համաձայն՝ հանգիստն իրականացվել է Պորոշենկոյի անձնական միջոցների հաշվին, իսկ հանգստի մասին ծանուցումը պլանավորվում էր դրա ավարտից հետո՝ անվտանգության նկատառումներից ելնելով[222]։

Պաշտպանական գնումների սկանդալ խմբագրել

2019 թվականի փետրվարի 25-ին «Բիգուս Ինֆո» լրագրողական հետաքննությունների կայքը տեղեկություն էր հրապարակել այն մասին, որ Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի քարտուղարի առաջին տեղակալ Օլեգ Սվինարչուկ-Գլադկովսկու որդին մասնակից է եղել ուկրաինական ռազմական տեխնիկայի համար ռուսական պահեստամասերի կոռուպցիոն գնմանը[223][224]։ Այդ դետալների վաճառքն ուռճացված գներով մասնակիցներին 250 միլիոն գրիվնա է բերել[224]։ Հետաքննության մեջ ներկայացված փաստաթղթերի համաձայն՝ գործարքները կազմակերպվում էին երեք հիմնական կեղծ ֆիրմաների միջոցով, որոնցից մեկը այդ պահին պատկանում էր Պետրո Պորոշենկոյին[225][226][227][228]։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
  2. ↑ 2,0 2,1 Ray M. Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ Real Decreto 72/2010, de 29 de enero, por el que se concede la Gran Cruz de la Orden del Mérito Civil al señor Petro Poroshenko, Ministro de Asuntos Exteriores de Ucrania (իսպ.) // Boletín oficial del Estado — Agencia Estatal Boletín Oficial del Estado, 2010. — Iss. 26. — P. 8926. — ISSN 0212-033X
  5. ↑ https://www.atlanticcouncil.org/events/flagship-event/global-citizen-awards/previous-gca-recipients/
  6. ↑ «Порошенко стал главой партии «Европейская солидарность»» (ռուսերեն). www.kommersant.ru. 2019 թ․ մայիսի 31. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «Петр Алексеевич Порошенко. Биографическая справка» (ռուսերեն). РИА Новости. 2012 թ․ մարտի 23.
  8. ↑ «Ревизия 1835 года».
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 9,6 9,7 9,8 «Петр Порошенко: от сласти к власти» (ռուսերեն). Журнал "Коммерсантъ Деньги" №20. 2014 թ․ մայիսի 26.
  10. ↑ 10,0 10,1 «НЕИЗВЕСТНАЯ ЖИЗНЬ ПОРОШЕНКО: ЛЮБОВЬ К КОНФЕТАМ И БОЙ С ПУТИНЫМ, КОТОРЫЙ НЕ СОСТОЯЛСЯ» (ռուսերեն). ТСН.ua. 2014 թ․ մայիսի 26.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Виталий Червоненко (2014 թ․ մայիսի 28). «Пятый президент: путь Порошенко к должности» (ռուսերեն). ВВС Украина.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Марина Перевозкина (2017 թ․ նոյեմբերի 16). «Юность Петра: приднестровское прошлое Порошенко» (ռուսերեն). Московский Комсомолец.
  13. ↑ leonewua (2015 թ․ մարտի 4). «В Гагаузии помнят школьника Петю Порошенко». Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.
  14. ↑ Выборы-2014: Украина проголосовала за нового президента
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Бурная юность: есть ли у украинских политиков чеченский след — Стиль жизни — Forbes Украина Արխիվացված 2016-05-20 Wayback Machine.
  16. ↑ Порошенко рассказал про свой боевой опыт во время службы в советской армии
  17. ↑ 17,0 17,1 Биография Петра Порошенко — Официальное интернет-представительство Президента Украины
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 18,4 «Петр Порошенко. Биография» (ռուսերեն). tass.ru. 2014 թ․ հունիսի 6.
  19. ↑ С. Рахманин, Ю. Мостовая (2002 թ․ փետրվարի 16). «Украина партийная. Часть II. «Наша Україна»». Зеркало недели. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  20. ↑ «The Times: Горький привкус «оранжевой революции»: «шоколадного короля» обвиняют в коррупции». 2005 թ․ սեպտեմբերի 7. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 27-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  21. ↑ «Биография Петра Порошенко» (ռուսերեն). РИА Новости. 2019 թ․ հունվարի 29.
  22. ↑ «Внештатный «Корреспондент»». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  23. ↑ «Украинский Forbes впервые с 2016 года назвал 100 богатейших украинцев». Forbes. 28.05.2020. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 31-ին.
  24. ↑ «Петр Порошенко оказался самым богатым депутатом Верховной рады». eadaily.com. 05.06.2020. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 5-ին.
  25. ↑ Чем владеет Порошенко: полный список — Финансы
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Андрій Скумін. Петро Порошенко: повернення блудного сина, який нікуди не ходив «Тиждень» № 11 (228), 11.03.2012
  27. ↑ Порошенко подал в отставку «Украинская Правда», 08.09.2005
  28. ↑ Ющенко назначил Еханурова и. о. премьера. Всё правительство и Порошенко ушли в отставку «Украинская Правда», 08.09.2015
  29. ↑ Заявление Ющенко. Тимошенко и Порошенко идут в отставку «Украинская Правда», 08.09.2015
  30. ↑ С отставкой Тимошенко закончилась революция. Начинается эволюция «Украинская Правда», 08.09.2015
  31. ↑ «Главой Совета НБУ избран Игорь Прасолов — Новости Украины. Интерфакс-Украина». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  32. ↑ «Срок вступления Украины в НАТО может составить 1-2 года». УНИАН. 2009 թ․ դեկտեմբերի 3. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  33. ↑ Про припинення повноважень ч… | від 11.03.2010 № 1965-VI
  34. ↑ Дмитрий Коротков (2011 թ․ դեկտեմբերի 18). «В среду Кабмин ждет большая чистка, но Азарова оставят». Сегодня. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 23-ին.
  35. ↑ «Порошенко просить позбавити його від турботи працевлаштування». Українська правда (ուկրաիներեն). 2011 թ․ դեկտեմբերի 20. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 23-ին.
  36. ↑ Валерий Калныш, Ольга Куришко, Юрий Панченко (2012 թ․ մարտի 23). «Постом вышел: Пётр Порошенко готов стать министром экономразвития и торговли». Ъ.Украина-Газета. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 23-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  37. ↑ «ЯНУКОВИЧ ЧЕКАЄ ВІДПОВІДІ ВІД ПОРОШЕНКА». Українська правда (ուկրաիներեն). 2012 թ․ փետրվարի 23. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 23-ին.
  38. ↑ «ЯНУКОВИЧ ПРИЗНАЧИВ ПОРОШЕНКА». Українська правда (ուկրաիներեն). 2012 թ․ մարտի 23. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 23-ին.
  39. ↑ Одномандатний виборчий округ № 12
  40. ↑ Указ Президента України № 679/2012 Про звільнення П.Порошенка з посади Міністра економічного розвитку і торгівлі України
  41. ↑ Poroshenko not intending to join any faction, Kyiv Post (12 December 2012)
  42. ↑ «Ахметов і Яценюк прикупилися. Найбільші переможці парламентського розподілу». Українська правда (ուկրաիներեն). 2012 թ․ դեկտեմբերի 26. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 2-ին.
  43. ↑ «РАДА ПОДІЛИЛА КОМІТЕТИ». Українська правда (ուկրաիներեն). 2012 թ․ դեկտեմբերի 25. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 2-ին.
  44. ↑ Порошенко готов участвовать в выборах Киева, если его поддержат все оппозиционные партии, Фокус (19 марта 2013)
  45. ↑ Евгений Сигал. Петр Порошенко: от сласти к власти «Коммерсантъ-Власть» № 20 от 26.05.2014
  46. ↑ Евгений Шестаков: «Политруки» с «майдана» пришли во власть // Российская газета.
  47. ↑ «Я в этой стране работаю Петром Алексеевичем Порошенко» Արխիվացված 2020-08-13 Wayback Machine // Новая газета.
  48. ↑ Павел Каныгин (2013 թ․ դեկտեմբերի 23). ««Я в этой стране работаю Петром Алексеевичем Порошенко»» (ռուսերեն). Новая газета.
  49. ↑ Положение в области прав человека и прав национальных меньшинств на Украине (отчёт БДИПЧ от 12 мая 2014 года) (12 мая 2014)
  50. ↑ 50,0 50,1 Иван Апулеев (2019 թ․ փետրվարի 20). ««Со слезой вспоминает»: что Порошенко делал на Майдане» (ռուսերեն). gazeta.ru.
  51. ↑ «Порошенко рассказал, как выносил раненых с Майдана» (ռուսերեն). utro.ru. 2019 թ․ փետրվարի 19.
  52. ↑ Екатерина КОВАЛЕНКО (2019 թ․ փետրվարի 20). «Появилось видео, где Порошенко помогает раненым на Майдане [видео]» (ռուսերեն). kp.ua.
  53. ↑ Крымчане кричали Порошенко: «Вон из Крыма» — Ситуация в Крыму Արխիվացված 2014-03-06 Wayback Machine // KP.UA.
  54. ↑ Порошенко, приехавший в Крым для переговоров, не смог попасть в здание крымского парламента «Зеркало недели», 28.02.2014
  55. ↑ «Klitschko will run for mayor of Kyiv». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ մարտի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 29-ին.
  56. ↑ «Klitschko believes only presidential candidate from democratic forces should be Poroshenko». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ մարտի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 29-ին.
  57. ↑ Colin Freeman (2014 թ․ մարտի 29). «Petro Poroshenko, the billionaire chocolate baron hoping to become Ukraine's next president». The Daily Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 29-ին.
  58. ↑ «Ukraine: former boxer Vitaliy Klitschko ends presidential bid and backs Poroshenko». Euronews. 2014 թ․ մարտի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  59. ↑ Порошенко показал конфиденциальное соглашение с Кличко (документ) LB.ua, 05.06.2015
  60. ↑ Сергей Лещенко. Порошенко — Кличко. Венский альянс под патронатом Фирташа Украинская Правда, 02.04.2014
  61. ↑ «Poroshenko ready to sell Roshen if elected president». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2014 թ․ ապրիլի 2-ին.
  62. ↑ «Ukraine Election: The Chocolate King Rises». Spiegel Online. 2014 թ․ մայիսի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  63. ↑ Опасные связи / Статьи / Finance.UA.
  64. ↑ «Poroshenko: 'No negotiations with separatists'». Deutsche Welle. 2014 թ․ մայիսի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  65. ↑ «Протокол Центральноï виборчоï комiciï» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 25-ին.
  66. ↑ Инаугурация Петра Порошенко состоится в Верховной Раде 7 июня
  67. ↑ На инаугурации Порошенко присутствовали 60 официальных зарубежных делегаций — Политика — Главред
  68. ↑ Солдат почетного президентского караула уронил ружьё, когда Порошенко проходил в ВР // Информационное агентство УНИАН, 07.06.2014
  69. ↑ 69,0 69,1 Инаугурационная речь Порошенко: полный текст
  70. ↑ «Главные тезисы инаугурационной речи Петра Порошенко». Корреспондент.нет. 2014 թ․ հունիսի 7. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 10-ին.
  71. ↑ Julie Ray. Ukrainians Disillusioned With Leadership
  72. ↑ In Ukraine, Corruption Concerns Linger a Year After a Revolution — The New York Times.
  73. ↑ Ukraine’s Unyielding Corruption — The New York Times.
  74. ↑ The Economist назвал Украину пятой в мире по «кумовскому капитализму»
  75. ↑ Economist: Украина — в лидерах по «кумовскому капитализму»
  76. ↑ «Amendments to Ukraine's Constitution to be tabled in parliament this week - Poroshenko». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ հունիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  77. ↑ «Poroshenko suggests granting status of regions to Crimea, Kyiv, Sevastopol, creating new political subdivision of 'community'». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ հունիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 26-ին.
  78. ↑ «Authorities in Ukrainian regions may be allowed to determine status of national minority languages». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ հունիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 26-ին.
  79. ↑ «Ukraine's Poroshenko names new defence chiefs in shake-up». Reuters. 2014 թ․ հուլիսի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 30-ին.
  80. ↑ Порошенко: избрание губернаторов — «прямой шаг» к федерализации
  81. ↑ «Ukraine President Poroshenko Calls Snap General Election». Bloomberg News. 2014 թ․ օգոստոսի 25.
  82. ↑ «Ukraine crisis: President calls snap vote amid fighting». BBC News. 2014 թ․ օգոստոսի 25. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  83. ↑ «Poroshenko hopes early parliamentary elections in Ukraine will take place in October». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ հունիսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  84. ↑ «Poroshenko hopes for early parliamentary elections in Ukraine this fall - presidential envoy». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ հունիսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  85. ↑ «In Ukrainian election, chocolate tycoon Poroshenko claims victory». The Washington Post. 2014 թ․ մայիսի 25. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  86. ↑ «Poroshenko wants coalition to be formed before parliamentary elections». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ օգոստոսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 30-ին.
    «Solidarity Party to be renamed Bloc of Petro Poroshenko – congress». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ օգոստոսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 31-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  87. ↑ «Ukraine's Party of Regions to choose new leader». RIA Novosti. 2010 թ․ ապրիլի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  88. ↑ «Порошенко: впервые за 96 лет в парламенте страны не будет коммунистов» (ռուսերեն). РИА Новости. 2014 թ․ հոկտեմբերի 26.
  89. ↑ «Порошенко потребовал «выветрить коммунизм» из голов украинцев» (ռուսերեն). Аргументы и Факты. 2015 թ․ հունիսի 4.
  90. ↑ «Порошенко отказался осудить снос памятника Ленину в Харькове» (ռուսերեն). tass.ru. 2018 թ․ մայիսի 20.
  91. ↑ «Порошенко пообещал стереть с карты Украины названия времен СССР и Новороссии» (ռուսերեն). tass.ru. 2018 թ․ մայիսի 20.
  92. ↑ «Петр Порошенко призвал завершить процесс декоммунизации на Украине» (ռուսերեն). .kommersant.ru. 2016 թ․ մայիսի 15.
  93. ↑ «Порошенко: на Украине растет спрос на коммунистическую идеологию» (ռուսերեն). tass.ru. 2017 թ․ սեպտեմբերի 7.
  94. ↑ «Порошенко посчитал, сколько памятников Ленину снесли на Украине» (ռուսերեն). РИА Новости. 2018 թ․ մայիսի 20.
  95. ↑ 95,0 95,1 «Пётр Порошенко: Вторым языком должен быть английский, а уж никак не русский» (ռուսերեն). russian.rt.com. 2014 թ․ հոկտեմբերի 3.
  96. ↑ «Порошенко: решение Рады о лишении русского языка статуса регионального было ошибкой» (ռուսերեն). tass.ru. 2014 թ․ հունիսի 28.
  97. ↑ «Порошенко подписал закон, увеличивающий долю украиноязычных песен в эфире радиостанций» (ռուսերեն). 112.ua. 2016 թ․ հուլիսի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  98. ↑ «Порошенко подписал закон о языковых квотах на ТВ» (ռուսերեն). ВВС. 2017 թ․ հունիսի 7.
  99. ↑ «На Украине доля украинского языка на ТВ достигла 92 %» (ռուսերեն). tass.ru. 2018 թ․ դեկտեմբերի 30.
  100. ↑ «Порошенко подписал закон об украинизации образования» (ռուսերեն). Лента.Ру. 2017 թ․ սեպտեմբերի 25.
  101. ↑ «Рада приняла закон об образовании: в Украине вводится 12-летнее школьное обучение» (ռուսերեն). УНИАН. 2018 թ․ սեպտեմբերի 20.
  102. ↑ «Порошенко пообещал учесть выводы Венецианской комиссии по закону об образовании» (ռուսերեն). Информационное агентство «Росбалт». 2017 թ․ հոկտեմբերի 11.
  103. ↑ Иван Беляков (2017 թ․ դեկտեմբերի 8). «Венецианская комиссия рекомендовала Киеву исправить закон "Об образовании"» (ռուսերեն). Российская газета.
  104. ↑ «Порошенко подписал указ об укреплении статуса украинского языка» (ռուսերեն). РИА Новости. 2018 թ․ մայիսի 31.
  105. ↑ «Порошенко объявил о конце «культурной оккупации» Украины» (ռուսերեն). lenta.ru. 2019 թ․ մարտի 9.
  106. ↑ «Порошенко: Большинство бойцов АТО - русскоязычные» (ռուսերեն). Медиа группа «Объектив». 2015 թ․ մարտի 26.
  107. ↑ «Порошенко назвал себя русскоязычным человеком» (ռուսերեն). РИА Новости. 2019 թ․ ապրիլի 9.
  108. ↑ Денис ГЛУХОВ (2018 թ․ դեկտեմբերի 18). «Порошенко: "До 1997 года я не говорил на украинском языке"» (ռուսերեն). kp.ua.
  109. ↑ «Отвечая на неудобный вопрос, Порошенко забыл украинский язык» (ռուսերեն). kp.ru. 2016 թ․ հունվարի 14.
  110. ↑ «Алексей Пушков: Если Порошенко снова станет президентом, это не значит, что он победит Украину» (ռուսերեն). kp.ru. 2009 թ․ մարտի 26.
  111. ↑ «Веками украинцы пытались добиться права на свой собственный язык». Верховная рада приняла закон о госязыке // «Коммерсантъ» от 25.04.2019
  112. ↑ «Порошенко предложил сделать английский вторым рабочим языком на Украине» (ռուսերեն). Лента.Ру. 2015 թ․ հոկտեմբերի 15.
  113. ↑ ДАРЬЯ ШЕФЕР (2015 թ․ նոյեմբերի 19). «Порошенко: Русский язык в паспортах необходимо заменить на английский» (ռուսերեն). Комсомольская правда.
  114. ↑ «Порошенко призвал украинцев учить английский» (ռուսերեն). Лента.Ру. 2017 թ․ ապրիլի 23.
  115. ↑ «Порошенко: В Запорожье в отдельных классах будут изучать болгарский язык» (ռուսերեն). 112.ua. 2018 թ․ հոկտեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  116. ↑ Ukraine has no ambitions to become nuclear power again — Poroshenko, Interfax-Ukraine (13 December 2014)
  117. ↑ Порошенко хочет решить вопрос о статусе воинов УПА как защитников Украины — zn.ua.
  118. ↑ Президент Украины отменил 23 февраля и установил на 14 октября День защитника Украины
  119. ↑ Порошенко подписал пакет законов о декоммунизации / Гордон.
  120. ↑ Шесть лет кошмара при Порошенко и Зеленском. Почему в Донбассе продолжается война
  121. ↑ РОЗПОРЯДЖЕННЯ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ № 953/2014-рп Про уповноваження Л.Кучми на участь у Тристоронній контактній групі з мирного врегулювання ситуації в Донецькій і Луганській областях
  122. ↑ Press Availability With Russian Foreign Minister Sergey Lavrov Արխիվացված 2015-05-13 archive.today(Positional parameters ignored) — «SECRETARY KERRY: Well, thank you very much. I have not had a chance — I have not read the speech. I haven’t seen any context. I have simply heard about it in the course of today. But if indeed President Poroshenko is advocating an engagement in a forceful effort at this time, we would strongly urge him to think twice not to engage in that kind of activity, that that would put Minsk in serious jeopardy. And we would be very, very concerned about what the consequences of that kind of action at this time may be»
  123. ↑ Песков: попытки отбить у ополченцев аэропорт Донецка противоречат минским соглашениям. — ТАСС, 12 мая 2015
  124. ↑ Порошенко: война в стране закончится после возвращения Донбасса и Крыма. — ТАСС, 30 апреля 2015
  125. ↑ 125,0 125,1 Порошенко настаивает на вооружённой миссии ОБСЕ в Донбассе ТАСС, 16/V/2016
  126. ↑ Резолюция Совбеза ООН S/RES/2202, сайт ООН, 17/II/2015.
  127. ↑ Порошенко обсудит статус Донбасса, вернув контроль над границей. РИА Новости, 29/VII/2015
  128. ↑ Порошенко готов обсуждать особый статус Донбасса после установления контроля над границей. Газета РУ, 29/VII/2015
  129. ↑ Кто срывает Минские соглашения? Արխիվացված 2020-08-13 Wayback Machine Новая газета, 7/IV/2015 — «Однако, согласно договоренностям лидеров стран „нормандской четверки“, достигнутым в Минске 12 февраля, последовательность иная: восстановление полного контроля над государственной границей должно начаться в первый день после местных выборов и завершиться „после всеобъемлющего политического урегулирования (местные выборы в отдельных районах Донецкой и Луганской областей на основании Закона Украины и конституционной реформы) к концу 2015 года“. Таким образом, заявление украинского президента нарушает хронологию, предписанную Минскими договоренностями. Кроме того, в Минских договоренностях пункт о выводе всех иностранных вооруженных формирований значится обязательным, но не увязан с выборами»
  130. ↑ Порошенко: федерализации или особых статусов на Украине не будет РИА Новости, 28/VIII/2015
  131. ↑ Порошенко: «Минск-2» дал Украине время для укрепления обороны. РИА Новости, 22/VIII/2015
  132. ↑ Ukraine: Revoke Ban on Dozens of Russian Web Companies | Human Rights Watch
  133. ↑ Указ Порошенко назвали «страшным ударом» по свободе слова на Украине — ИА REGNUM
  134. ↑ В Международной федерации журналистов назвали санкции Киева формой цензуры — РИА Новости, 16.05.2017
  135. ↑ 135,0 135,1 Источник: События недели: версия читателей УНИАН — рейтинг Порошенко ушёл на дно, церковный вопрос и Майдан в Армении
  136. ↑ 136,0 136,1 136,2 «Источник: Автокефалия УПЦ удалит рудименты «русского мира» в Украине — Порошенко». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  137. ↑ «Источник: Автокефалия для УПЦ: Президент сказал, кто в ВР повёл себя как пятая колонна». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  138. ↑ «Порошенко заборонив будь-яку співпрацю з Росією у військовій сфері». Украинская правда (ուկրաիներեն). 2014 թ․ հունիսի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 16-ին.
  139. ↑ «Ukraine cannot normalize relations with Russia without return of Crimea, says Poroshenko». Interfax-Ukraine. 2014 թ․ հունիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 26-ին.
  140. ↑ "«Poroshenko warns of 'detailed Plan B' if Ukraine ceasefire fails». Al Jazeera. 2014 թ․ հունիսի 22. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 1-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
  141. ↑ «Eastern Ukraine tensions figure in Putin and Poroshenko talks». Moscow News. 2014 թ․ օգոստոսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 28-ին.
  142. ↑ «Порошенко подписал указ о противодействии «российской угрозе»» (ռուսերեն). РИА Новости. 2015 թ․ փետրվարի 20.
  143. ↑ «Порошенко подписал указ о противодействии «информационной агрессии» России» (ռուսերեն). РИА Новости. 2018 թ․ փետրվարի 9.
  144. ↑ «Порошенко подписал указ о санкциях в отношении руководителей ряда российских СМИ» (ռուսերեն). Тасс. 2016 թ․ մայիսի 27.
  145. ↑ «Порошенко подписал указ о дополнительных санкциях против России» (ռուսերեն). iz.ru. 2019 թ․ մարտի 20.
  146. ↑ «Власти Украины ввели санкции против Володина» (ռուսերեն). tass.ru. 2019 թ․ մարտի 21.
  147. ↑ «Порошенко поручил МИДу подготовиться к разрыву договора о дружбе с Россией» (ռուսերեն). 2018 թ․ օգոստոսի 28. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  148. ↑ На Украине назвали сроки уведомления России о разрыве договора о дружбе‍
  149. ↑ «Порошенко прекратил договор о дружбе между Украиной и Россией». Interfax.ru (ռուսերեն). 2018 թ․ սեպտեմբերի 17. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 17-ին.
  150. ↑ Когалов Юрий (2018 թ․ դեկտեմբերի 3). «Порошенко внес в Раду проект о расторжении договора о дружбе с Россией». Интернет-портал «Российской газеты» (ռուսերեն).
  151. ↑ «Порошенко внес в Раду проект о расторжении договора о дружбе с Россией». lenta.ru (ռուսերեն). 2018 թ․ դեկտեմբերի 10.
  152. ↑ Юрий Когалов (2018 թ․ նոյեմբերի 7). «Порошенко подписал закон о наказании россиян за нарушение границы» (ռուսերեն). Российская газета.
  153. ↑ 153,0 153,1 Лидия Мисник (2018 թ․ նոյեմբերի 7). «Запретные зоны: Украина будет сажать россиян» (ռուսերեն). gazeta.ru.
  154. ↑ 154,0 154,1 «Какие договоры с Россией разорвала Украина» (ռուսերեն). Тасс. 17 СЕН.
  155. ↑ «Порошенко подписал законы о денонсации военного сотрудничества с РФ» (ռուսերեն). РИА Новости. 2015 թ․ հունիսի 8.
  156. ↑ «Военно-техническое сотрудничество Украины и России. Досье» (ռուսերեն). Тасс. 2014 թ․ հունիսի 19.
  157. ↑ «Украинский "Антонов" планирует выпустить не менее 70 самолетов в течение пяти лет» (ռուսերեն). Тасс. 2017 թ․ օգոստոսի 13.
  158. ↑ «Украина ликвидирует концерн "Антонов" в течение двух месяцев» (ռուսերեն). РИА Новости. 2017 թ․ հուլիսի 26.
  159. ↑ «Порошенко назвал поставки Boeing залогом авиационной независимости Украины» (ռուսերեն). iz.ru. 2018 թ․ հուլիսի 21.
  160. ↑ «¿Qué pasa en el mar de Azov? Rusia compite con Ucrania por el control de sus aguas» (իսպաներեն). El Confidencial. 2018 թ․ օգոստոսի 23. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  161. ↑ «Russia seizes Ukrainian naval ships». BBC News (անգլերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 26. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  162. ↑ «Sea Of Troubles: Azov Emerging As 'Tinderbox' In Russia-Ukraine Conflict» (անգլերեն). RadioFreeEurope/RadioLiberty. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  163. ↑ «Почему у России и Украины возник конфликт в Азовском море» (ռուսերեն). РБК. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
  164. ↑ Азовское море взволновало Европарламент // Коммерсантъ.
  165. ↑ «Украина направит в район Азовского и Чёрного морей 270 бойцов спецназа» (ռուսերեն). ТАСС. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
  166. ↑ «ЧФ рассматривает вопрос постоянного присутствия в Азовском море» (ռուսերեն). ՌԻԱ Նովոստի. 2018 թ․ ապրիլի 3. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.
  167. ↑ «МИД РФ: Москва оставляет за собой право на жесткий ответ Киеву из-за экипажа судна "Норд"» (ռուսերեն). ТАСС. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 19-ին.
  168. ↑ «Российские пограничники объяснили досмотр судов в Керченском проливе». Interfax. 2018 թ․ մայիսի 3. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  169. ↑ «Азовская тема вброшена в информационное пространство намеренно» // Коммерсантъ. Архивировано из первоисточника 26 Նոյեմբերի 2018.
  170. ↑ «ФСБ намерена бороться с украинскими браконьерами в Азовском море». РИА Новости. 2018 թ․ ապրիլի 29. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  171. ↑ «Порошенко поручил силовым ведомствам пресечь досмотр украинских судов в Азовском море» (ռուսերեն). tass.ru. 2018 թ․ հուլիսի 17.
  172. ↑ «СНБО Украины утвердил решение об усилении военного присутствия в Азовском море» (ռուսերեն). tass.ru. 2018 թ․ սեպտեմբերի 6.
  173. ↑ «Порошенко заявил о попытке России оккупировать Азовское море» (ռուսերեն). novayagazeta.ru. 2018 թ․ սեպտեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  174. ↑ «Порошенко подписал указ об определении границы с Россией в Черном море» (ռուսերեն). vedomosti.ru. 2018 թ․ հոկտեմբերի 12.
  175. ↑ Կաղապար:Указ Президента Украины
  176. ↑ Закон Украины от 26 ноября 2018 года № 2630-VIII «Об утверждении Указа Президента Украины „О введении военного положения на Украине“»(ուկր.)
  177. ↑ «В 10 ОБЛАСТЯХ ВВОДЯТ ВОЕННОЕ ПОЛОЖЕНИЕ». Украинская правда (ռուսերեն). Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 26-ին.
  178. ↑ Порошенко вводит военное положение на всей территории Украины с 9:00 утра 28 ноября
  179. ↑ 179,0 179,1 Лидия Мисник (2018 թ․ դեկտեմբերի 29). «Игра на обострение: Киев расширил морскую зону Украины» (ռուսերեն). gazeta.ru.
  180. ↑ «Порошенко обвинил Путина в стремлении вернуть Советский Союз» (ռուսերեն). Лента.Ру. 2018 թ․ մայիսի 8.
  181. ↑ Анастасия Юдицкая (2017 թ․ հունվարի 25). «Порошенко обвинил Путина в попытке ослабить ЕС» (ռուսերեն). rbc.
  182. ↑ Анна Трунина (2017 թ․ փետրվարի 18). «Порошенко обвинил Путина в желании «разукрасить Украину в русские цвета»» (ռուսերեն). rbc.
  183. ↑ «Порошенко отказался "варить кашу" с Путиным» (ռուսերեն). РИА Новости.
  184. ↑ «Пушков высмеял отказ Порошенко "варить кашу" с Путиным» (ռուսերեն). РИА Новости.
  185. ↑ Рафаэль Фахрутдинов (2017 թ․ մայիսի 30). «Дележ Ярославны» (ռուսերեն). Газета.Ру.
  186. ↑ «Порошенко заявил, что весь мир будет знать Анну Ярославну как Анну Киевскую» (ռուսերեն). РИА Новости. 2017 թ․ հունիսի 26.
  187. ↑ «Порошенко заявил, что "Русская правда" не имеет отношения к России» (ռուսերեն). Вести.Ру. 2017 թ․ դեկտեմբերի 1.
  188. ↑ «Порошенко ввел новую символику для Генпрокуратуры» (ռուսերեն). Интерфакс-Украина. 2017 թ․ դեկտեմբերի 1.
  189. ↑ РОМАН ГОЛОВАНОВ (2019 թ․ հունվարի 29). «Порошенко по случаю Дня памяти Героев Крут: Они боролись, чтобы мы победили» (ռուսերեն). interfax.com.ua.
  190. ↑ РОМАН ГОЛОВАНОВ (2018 թ․ ապրիլի 29). «Порошенко: украинская армия свергла большевиков в Крыму» (ռուսերեն). kp.ru.
  191. ↑ «"Прощай, немытая Россия": Порошенко на радостях от безвиза цитирует Лермонтова» (ռուսերեն). Московский комсомолец. 2017 թ․ հունիսի 10.
  192. ↑ «Путин ответил Порошенко продолжением стихотворения Лермонтова» (ռուսերեն). rbc. 2017 թ․ հունիսի 15.
  193. ↑ «Порошенко обвинил Россию в плохом развитии киевского метро» (ռուսերեն). gazeta.ru. 2019 թ․ մարտի 20.
  194. ↑ «EU signs pacts with Ukraine, Georgia and Moldova». BBC News. 2014 թ․ հունիսի 27. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 27-ին.
  195. ↑ Ukraine’s complicated path to NATO membership, Euronews (23 December 2014) Ukraine Takes Step Toward Joining NATO, New York Times (23 December 2014) https://www.wsj.com/articles/ukraine-ends-nonaligned-status-earning-quick-rebuke-from-russia-1419339226 Ukraine Ends ‘Nonaligned’ Status, Earning Quick Rebuke From Russia], The Wall Street journal (23 December 2014)
  196. ↑ http://www.euronews.com/2014/12/30/new-year-new-hope-as-ukraine-paves-way-for-nato-membership/, Euronews (30 December 2014)
  197. ↑ «Порошенко внес в Раду законопроект о стремлении Украины в ЕС и НАТО». Коммерсантъ (ռուսերեն). 2018 թ․ սեպտեմբերի 3.
  198. ↑ «Западным курсом: почему Верховная рада изменила Конституцию». rbc.ru (ռուսերեն). 2019 թ․ փետրվարի 7.
  199. ↑ 199,0 199,1 199,2 «Порошенко подписал закон о закреплении в конституции курса Украины в НАТО и ЕС». tass.ru (ռուսերեն). 2019 թ․ փետրվարի 19.
  200. ↑ «Порошенко утвердил план о курсе Украины в ЕС и НАТО». gazeta.ru (ռուսերեն). 2019 թ․ ապրիլի 20.
  201. ↑ «Украина и Канада подписали соглашение о зоне свободной торговли» (ռուսերեն). tass.ru. 2016 թ․ հուլիսի 11.
  202. ↑ «Порошенко подписал закон о ратификации соглашения о ЗСТ с Канадой» (ռուսերեն). РИА Новости. 2016 թ․ նոյեմբերի 17.
  203. ↑ «Соглашение о зоне свободной торговли между Украиной и Канадой вступило в силу» (ռուսերեն). tass.ru. 2017 թ․ օգոստոսի 1.
  204. ↑ Порошенко выдвинул свою кандидатуру для участия в президентских выборах
  205. ↑ Порошенко объявил о намерении баллотироваться на второй срок
  206. ↑ «Порошенко подписал закон о запрете гражданам РФ быть наблюдателями ОБСЕ на выборах в марте» (ռուսերեն). tass.ru. 2019 թ․ փետրվարի 26.
  207. ↑ «В АП говорят, что государство не платило за билборды с именем президента». Украинская правда. 2018 թ․ նոյեմբերի 27.
  208. ↑ «Кононенко о выборах: Вы еще не видели "фишек" Порошенко». Украинская правда. 2018 թ․ նոյեմբերի 13.
  209. ↑ «"Гибридная агитация" Порошенко не указал, за какую именно рекламу платил». Украинская правда. 2019 թ․ ապրիլի 9.
  210. ↑ «Політтехнолог Ігор Гринів: «У 2014-му Путін дзвонив Порошенкові й питав: «Чем я могу помочь?»». Громадське телебачення. 2019 թ․ սեպտեմբերի 30.
  211. ↑ «ЦИК Украины». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  212. ↑ «Порошенко признал поражение на выборах, но пообещал остаться в политике». Известия. 2019 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 21-ին.
  213. ↑ «Европейская солидарность назвала 50 кандидатов из своего списка». LIGA.net. 2019 թ․ հունիսի 13.
  214. ↑ «Три года на Банковой: что происходит с бизнесом Порошенко». epravda.com.ua. 2017 թ․ հունիսի 12.
  215. ↑ «Three years after the Panama Papers: progress on horizon» (անգլերեն). Transparency International. 2019 թ․ ապրիլի 4. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
  216. ↑ Anna Babinets, Vlad Lavrov (2016 թ․ մայիսի 20). «Ukraine's president offshores revisited: Swiss trust and millions moved out of Ukraine» (անգլերեն). occrp.org. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 6-ին.
  217. ↑ «Порошенко: Никакого оффшорного скандала не было». pravda.com.ua. 2016 թ․ հունիսի 3.
  218. ↑ «Офшорний скандал і Порошенко. Як оцінювати?». radiosvoboda.org. 2016 թ․ ապրիլի 4.
  219. ↑ «"Патова ситуація": як в Україні розслідувати офшори?». bbc.com. 2016 թ․ ապրիլի 5.
  220. ↑ 220,0 220,1 «Mr. Petro Incognito. Таємна відпустка президента Порошенка (розслідування)». radiosvoboda.org. 2018 թ․ հունվարի 18.
  221. ↑ «Порошенко на Мальдівах орендував окремий острів – «Схеми»». radiosvoboda.org. 2018 թ․ հունվարի 18.
  222. ↑ У Порошенко подтвердили отдых на Мальдивах и объяснили молчание // Лига.нет, 18.01.2018
  223. ↑ «Журналисты рассказали, зачем Порошенко уволил Гладковского (видео)». УНИАН. 2019 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 12-ին.
  224. ↑ 224,0 224,1 Елена Гункель (2019 թ․ մարտի 4). «Порошенко уволил замсекретаря СНБО» (ռուսերեն). Deutsche Welle. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 12-ին.
  225. ↑ Евгения Мазур (2019 թ․ փետրվարի 26). «Скандал в «Укроборонпроме»: что известно про фигурантов схемы» (ուկրաիներեն). Телеканал 24. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 13-ին.
  226. ↑ Леся Иванова (2019 թ․ փետրվարի 27). «Армія. Друзі. Бабки. Частина перша» (ուկրաիներեն). bihus.info. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 13-ին.
  227. ↑ ««Мы цену умножили на 2. Умножь ещё на 2,5». Как сын друга Порошенко грабил оборонку» (ռուսերեն). Страна.ua. 2019 թ․ փետրվարի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 13-ին.
  228. ↑ ««Стадо, которому нужно давать п…зды». «Наші гроші» обнародовали расследование о хищениях в оборонном комплексе «друзьями» Порошенко» (ռուսերեն). gordonua.com. 2019 թ․ փետրվարի 26. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 13-ին.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պետրո Պորոշենկո» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պետրո_Պորոշենկո&oldid=9815005» էջից