C/1680 V1, նաև անվանվում է 1680 թվականի մեծ գիսաստղ, Կիրխի գիսաստղ, կամ Նյուտոնի գիսաստղ, հայտնի է նրանով, որ այն առաջին գիսաստղն էր, որը հայտնաբերվել է աստղադիտակի օգնությամբ։


C/1680 V1
(1680 V1, 1680 թվականի մեծ գիսաստղ, Կիրխի գիսաստղ, Նյուտոնի գիսաստղ)
1680 թվականի մեծ գիսաստղը Ռոտերդամի վրա
Հիմնական տվյալներ
Հայտնաբերվել էնոյեմբերի 14, 1680 թ. (Գոտֆրիդ Կիրխի կողմից)
Ուղեծրային տվյալներ
Պերիհելին0.00622 ա. մ.[1][2]
Ապոհելին889 ա. մ.
Մեծ կիսաառանցք444 ա. մ.
Էքսցենտրիսիտետ0,999986[1][2]
Սիդերիկ պարբերություն~9,400 տարի[3]
Թեքվածություն60.7°
Ֆիզիկական հատկանիշներ
Մթնոլորտային տվյալներ

Նկարագիր

խմբագրել

Գիսաստղը հայտնաբերվել է Գոտֆրիդ Կիրխի կողմից 1680 նոյեմբերի 14-ին։ Այն դարձավ 17-րդ դարի ամենապայծառ գիսաստղերից մեկը, այն տեսանելի էր նույնիսկ ցերեկային ժամերին, և ուներ բավականին նշանակալի և երկար պոչ[4]։ 1680 թվականի նոյեմբերի 30-ին անցենելով Երկրից 0,42 ա.մ. հեռավորության վրա[5], անցավ իր չափազանց Արեգակին մոտ պերիհելիով (0,0062 ա. մ.) 1680 թվականի դեկտեմբերի 18-ին, և հասավ պայծառության առավելագույն արժեքին նույն ամսվա 29-ին[2][5]։ Այն վերջին անգամ դիտարկվել է 1681 թվականի մարտի 19-ին[1], երբ այն գտնվում էր մոտ 253 ա. մ. հեռավորության վրա Արեգակից[6]։

Չնայած գիսաստղը հայտնաբերվել է Կիրխի կողմից և անվանվել նրա անունով, այն անկախ Կիրխից հայտնաբերել է նաև իսպանացի ճիզվիտ Էուսեբիո Կինոն, և գծել է նրա հետագիծը։ Կինոն սկսել է դիտարկել գիսաստղը 1680-ի վերջում Կադիս քաղաքում։ Իր դեպի Մեխիկո կատարած ճանապարհորդությունից հետո, Կինոն հրատարակեց «Exposisión [sic] astronómica de el cometa» (Մեխիկո, 1681) աշխատությունը, այս գիսաստղի մասին։ Այս աշխատությունը մեկն է այն գիտական աշխատություններից, որոնք հրատարակել են եվրոպացի գիտնականների «Նոր աշխարհում»[7]։

 
1680 թվականի գիսաստղի ուղեծիրը, ներկայացված Իսահակ Նյուտոնի Սկզբունքներում

Չնայած այս գիսաստղը միանշանակ մերձարեգակնային գիսաստղ էր, այն հավանաբար չէր հանդիսանում Կրեյցի խմբի անդամ[8]։ Բացի իր նշանակալի տեսքից, այս գիսաստղը ուշագրավ է նաև նրանով, որ Իսահակ Նյուտոնը այն օգտագործել է Կեպլերի օրենքները ստուգելու և հաստատելու համար[9]։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 «JPL Small-Body Database Browser: C/1680 V1» (1681-03-19 last obs (Encke : 125 day data arc)). Jet Propulsion Laboratory. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 26-ին.
  2. 2,0 2,1 2,2 «JPL DASTCOM Comet Orbital Elements». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2010 թ․ փետրվարի 10-ին. «Num Name ... q ... Tp ... C/1680 V1 (1680 V1) ... 0.00622200 ... 16801218.48760»
  3. JPL Horizons On-Line Ephemeris System output. «Barycentric Osculating Orbital Elements for Comet C/1680 V1». Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 26-ին. (Solution using the Solar System barycenter and barycentric coordinates. Select Ephemeris Type:Elements and Center:@0)
  4. James W. Werner. «The Great Comet of 1680». Վերցված է 2006 թ․ փետրվարի 5-ին.
  5. 5,0 5,1 Donald Yeomans. «Great Comets in History». Jet Propulsion Laboratory/California Institute of Technology (Solar System Dynamics). Վերցված է 2007 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  6. NASA JPL HORIZONS ephemeris more accurate position, no plot.
  7. H. E. BOLTON. Kino’s Historical Memoir of the Pimería Alta. Cleveland, OH (USA): Arthur H. Clark, 1919. Reprint 1949.
  8. Tony Hoffman. «A SOHO and Sungrazing Comet FAQ». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 4-ին. Վերցված է 2006 թ․ փետրվարի 6-ին.
  9. Jardine, Lisa (2013 թ․ մարտի 15). «A Point of View: Crowd-sourcing comets». Magazine. BBC News. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 20-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել