Տրդելնիկ

Տրդելնիկ
	Տրդելնիկի բաղադրիչները
չեխական
Տեսակ	խմորեղեն
Ենթատեսակ	spit cake?
Առաջացման երկիր	Չեխիա
Արտադրման վայր	Չեխիա, Սլովակիա
Բաղադրամասեր
Հնարավոր	խմոր, շաքարավազ, ընկույզ
	Trdelník Վիքիպահեստում

Տրդելնիկ (չեխ․՝ trdelník, նաև՝ տրդլո կամ տրոզկոլ), շշաձև թխվածքի տեսակ։ Այն պատրաստվում է բռանկի վրա, որի վրա փաթաթում են խմորը (դրան տալով շշի ձև), ապա տաքացնում են և վրան լցնում շաքարավազի և ընկույզի խառնուրդ։

Ծագում Խմբագրել

Տրդելնեիկի ծագման մասին մի քանի կարծիք կա։ 19-րդ դարի կեսերին այն հայտնի էր որպես սլովակական ուտեստ^[1], իսկ 20-րդ դարում՝ որպես մորավիական ուտեստ^[2]^[3]։ Նմանատիպ խմորեղենը տարածված էր նաև Տրանսիլվանիայի հունգարախոս հատվածում (ներկայիս Ռումինիայում), որտեղ այն կոչվում է kürtőskalács։ «Տրդելնիկ» բառը ունի չեխական-սլովակական ծագում. բառի արմատը՝ «տրդլո»-ն, այն փայտի անունն է, որի վրա սովորաբար փաթաթում են խմորը՝ դրան տալով ավանդական խոռոչային ձև։

21-րդ դարում այն հատնի է դարձել Չեխիայի Հանրապետություն և Սլովակիա այցելող տուրիստների շրջանում։ Ներկայումս «տրդելնիկը» (trdelník) զբոսաշրջիկների շրջանում հայտնի է որպես խմորեղեն, որը հնարավոր է գտնել տարբեր երկներում, մասնավորապես՝ Չեխիայի Հանրապետությունում։ Պրահայի սրճարաններում կարելի է գտնել պաղպաղակով լցոնված տրդելնիկների բազմում տեսակներ^[4]։

Զբոսաշրջությունը Պրահայում Խմբագրել

Չնայած տրդելնիկը հաճախ ներկայացվում է որպես «չեխական ազգային թխվածք» կամ «հին բոհեմյան խմորեղեն», իսկ 20-րդ դարի գրականության մեջ կարող ենք հանդիպել český trdelník (չեխական տրդելնիկ) եզրույթը^[5], տրդելնիկը գրականության մեջ ամենաշատը նշվում է որպես սլովակական կամ մորավիական ուտեստ, բայց ոչ բոհեմյան, և Պրահայում այս աղանդերի լայն տարածումն սկսել է միայն վերջերս։ Չեխ կինեմատոգրաֆիստ և լրագրող Յանեկ Ռուբեշը պնդում է, որ տրդելնիկը պատրաստվում է միայն զբոսաշրջիկների համար և եթե այդպես նայենք՝ համբուրգերը Չեխիայում ավելի ազգային է^[6]։

Սկալիցիական տրդելնիկ Խմբագրել

Տրդելնիկի թխման գործընթացը

Տրդելնիկի պատրաստման գործընթացն ունի մեծ ավանդույթ Սլովակիայի Սկալիցա քաղաքում (քաղաքն ունի սահման Չեխիայի Հանրապետության հետ)։ Բնօրինակ բաղադրատոմսը պատկանում էր խոհարար Ժոզեֆ Գվադանիին, որը 18-րդ դարի վերջին Սկալիցայի քաղաքացիություն ունեցող թոշակի անցած հունգարացի էր։ Իրական բաղադրատոմսը Սկալիցիայի բնակիչների կողմից շարունակ կատարելագործվում էր և վերջնական տեսքն այսօր հայտնի էր որպես Skalický trdelník (սկալիցիական տրդելնիկ)։

«Skalický trdelník» քաղաքացիական ասոցիացիան ստեղծվել է 2004 թվականին և նպատակ է հետապնդում պահպանել տրդելնիկի՝ սկզբից ևեթ կրակի վրա պատրաստվելու գործընթացը։

Նման արտադրանքներ Խմբագրել

Սկալիցիական տրդելնիկի կտորներ, որոնք պատրաստ են մատուցման: Ուշադրություն դարձրեք բռնակի վրա պատրաստվելու արդյունքում առաջացած խոռոչներին

Տրդլոյի տաղավար Լիտոմերժիցեում, Չեխիա

Հունգարիա - Հայտնի է Kürtőskalács անվամբ
Ավստրիա - Հայտնի է Prügelkrapfen անվամբ
Գերմանիա - Հայտնի է Baumstriezel անվամբ
Լյուքսեմբուրգ - Հայտնի է Baamkuch անվամբ, դարձել է ազգային ուտեստ, որը մատուցվում է հատուկ տոների ժամանակ, օրինակ՝ ամուսնությունների տոնակատարության ժամանակ
Լեհաստան - Sękacz-ը նմանատիպ թխվածք է, որը նույնպես պատրաստվում է բռնակի վրա՝ բաց կրակով
Լիտվա - Šakotis կամ Raguolis նույն ձև է պատրաստվում, սակայն տեսքով, համով և ուտելու ձևով լրիվ տարբեր է։
Ռումինիա - Kürtőskalács-ը նմանատիպ անուշեղեն է, որը նույնպես պատրաստվում է բռնակի վրա
Թուրքիա - Հայտնի է makara անվամբ
Իսրայել - Հայտնի է kyortush անվամբ
Հարավային Աֆրիկա - Հայտնի է stokbrood անվամբ