Տատյանա Ստեֆանենկո

Տատյանա Ստեֆանենկո (ռուս.՝ Татья́на Гаври́ловна Стефане́нко, նոյեմբերի 24, 1949(1949-11-24), Մոսկվա, ԽՍՀՄ - հունվարի 28, 2018(2018-01-28), Մոսկվա, Ռուսաստան), խորհրդային և ռուս գիտնական-հոգեբան, էթնոհոգեբանության ոլորտում Ռուսաստանի առաջատար մասնագետ։ Հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, Մոսկվայի Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան համալսարանի հոգեբանության ֆակուլտետի սոցիալական հոգեբանության ամբիոնի վարիչ և պրոֆեսոր։ Մոսկվայի պետական համալսարանի վաստակավոր պրոֆեսոր (2009)։ Ռուսական մեծ հանրագիտարանի հեղինակներից մեկն է։

Տատյանա Ստեֆանենկո ռուս.՝ Татьяна Гавриловна Стефаненко
Ծնվել է	նոյեմբերի 24, 1949(1949-11-24) Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հունվարի 28, 2018(2018-01-28) (68 տարեկան) Մոսկվա, Ռուսաստան
Քաղաքացիություն	Ռուսաստան
Մասնագիտություն	հոգեբան
Հաստատություն(ներ)	MSU Faculty of Psychology?
Գործունեության ոլորտ	Էթնիկական հոգեբանություն և Սոցիալական հոգեբանություն
Ալմա մատեր	Մոսկվայի պետական համալսարանի պատմության ֆակուլտետ
Կոչում	պրոֆեսոր
Գիտական աստիճան	հոգեբանական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	ռուսերեն
Գիտական ղեկավար	Գալինա Անդրեևա

Կենսագրություն

Տատյանա Ստեֆանենկոն ծնվել է 1949 թվականի նոյեմբերի 24-ին, Մոսկվայում։ 1972 թվականին ավարտել է Մոսկվայի Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան համալսարանի պատմության ֆակուլտետը։ Ուսումնառության ընթացքում մասնագիտացել է ազգագրության ամբիոնում, որտեղ պրոֆեսոր Ս. Ա. Տոկարևի ազդեցությամբ հետաքրքրվել է ԽՍՀՄ-ում այդ ժամանակաշրջանում գիտության վերածնված ոլորտով՝ էթնոհոգեբանությամբ։ Դա սահմանել է նրա հետագա կյանքի ուղին։

Մոսկվայի Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան համալսարանի պատմության ֆակուլտետն ավարտելուց հետո աշխատել է Մոսկվայի Մ. Վ. Լոմոնոսովի անվան համալսարանի հոգեբանության ֆակուլտետում, որտեղ տնտեսական պայմանագրերի թարգմանչից դարձել է սոցիալական հոգեբանության ամբիոնի վարիչ, պրոֆեսոր։ 1989 թվականին Մոսկվայի պետական համսլաարանում «Ատրիբուտային գործընթացները միջխմբային հարաբերություններում» թեմայով պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսությունը (գիտական ղեկավար՝ Գ. Մ. Անդրեևա), իսկ 1999 թվականին նույն տեղում «Էթնիկ ինքնության սոցիալական հոգեբանություն» թեմայով պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսությունը։ Ստեֆանենկոյին հոգեբանական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան է շնորհվել 2000 թվականին, պրոֆեսորի գիտական կոչում շնորհվել է 2002 թվականին։

Հետևելով սոցիալական կառուցվածքների տեսությանը՝ Տատյանա Ստեֆանենկոն մշակել է էթնիկական ինքնության հայեցակարգ, որը դիտարկել է որպես սոցիալական առանցքային կառուցվածքներից մեկը, որոնք առաջանում են անհատի կողմից սոցիալական իրականության սուբյեկտիվ արտացոլման և ակտիվ կառուցման գործընթացում և հանդիսանում են Էգոյի և էթնիկ միջավայրի հարաբերությունների ապրումների արդյունք։ Տատյանա Ստեֆանենկոյի ստացած արդյունքները հետաքրքրություն են ներկայացնում տարբեր մշակույթների, էթնիկ ընդհանրությունների, պետությունների ներկայացուցիչների միջև հարաբերությունների օպտիմալացման համար և նախադրյալներ ստեղծում բազմամշակութային կրթության համակարգի կառուցման համար։ Նա նաև ռուսական բազմաժողովուրդ հասարակությունում միջմշակութային փոխգործակցության գործնական հմտությունների ձևավորման և ազգամշակութային կոմպետենտության զարգացման դասընթացի ծրագրերի հեղինակներից է։

ՄՊՀ հոգեբանական ֆակուլտետում վարել է «էթնոհոգեբանություն», «21-րդ դարի սոցիալական հոգեբանության մեթոդաբանությունը և պրակտիկան», «Սոցիալական հոգեբանության արդի հասկացությունները», «Միջէթնիկական և միջդավանական հարաբերությունների սոցիալական հոգեբանություն», «Սոցիալական հույզերի և ապրումների հոգեբանություն«, «Միջխմբային հարաբերությունների հոգեբանություն» թեմաներով դասընթացներ։

Հոգեբանության ֆակուլտետի գիտական խորհրդի և երեք դոկտորական ատենախոսությունների խորհուրդների անդամ (Մոսկվայի պետական համալսարանում, Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանում, Հարավային դաշնային համալսարանում) է։ 2009 թվականին արժանացել է «Մոսկվայի համալսարանի վաստակավոր պրոֆեսոր» կոչմանը։

Գիտական աշխատանքներ

Մենագրություններ

• Стефаненко Т. Г., Шлягина Е. И., Ениколопов С. Н. Методы этнопсихологического исследования. М.: Изд-во МГУ, 1993.
• Тащёва, Анна Ивановна, Гриднева С. В., Стефаненко Т. Г., Тихомандрицкая, Ольга Алексеевна Этнически смешанные браки сквозь призму феномена удовлетворённости супружеством // Российский психологический журнал. — 2016. — Т. 13. — № 3. — С. 39—52.
• Трансформация идентификационных структур в современной России. М.: МОНФ, 2001 (автор и научный редактор).

Դասագրքեր և ուսումնական ձեռնարկներ

• Введение в практическую социальную психологию: Учебное пособие. М.: Смысл, 1996 (в соавторстве).
• Белинская Е. П., Стефаненко Т. Г. Этническая социализация подростка. М.: Московский психолого-социальный институт, Воронеж: МОДЭК, 2000.
• Социальная психология в современном мире: Учебное пособие. М.: Аспект Пресс, 2002 (в соавторстве).
• Лебедева Н. М., Лунева О. В., Мартынова М. Ю., Стефаненко Т. Г. Межкультурный диалог: Тренинг этнокультурной компетентности: Учебно-методическое пособие. М: Издательство РУДН, 2003.
• Стефаненко Т. Г., Леонтьев М. Г. Модели конфликта: специфика китайской и других культур // Выскочил А. А., Дятлова Е. В., Козлова М. А., Кубарский Д. В., Лебедева Н. М., Леонтьев М. Г., Лю Ц., Мельникова Н. М., Москаленко Н. П., Снежкова И. А., Стефаненко Т. Г., Татарко А. Н. Толерантность в межкультурном диалоге коллективная монография. / Институт этнологии и антропологии РАН; отв. ред.: Н. М. Лебедева, А. Н. Татарко. М.: ИЭА РАН, 2005. С. 321—341.
• Лебедева Н. М., Лунева О. В., Стефаненко Т. Г. Тренинг этнической толерантности для школьников: Учебное пособие. М.: Привет, 2004.
• Лебедева Н. М., Стефаненко Т. Г., Лунева О. В. Межкультурный диалог в школе. Книга 1: теория и методология. Книга 2: программа тренинга. М: Издательство РУДН, 2004.
• Тащёва, Анна Ивановна, Гриднева С. В., Стефаненко Т. Г., Тихомандрицкая, Ольга Алексеевна Этнически смешанные браки сквозь призму феномена удовлетворённости супружеством // Российский психологический журнал. — 2016. — Т. 13. — № 3. — С. 39—52.
• Психология развития: Учебник. Издание 2-е, перераб. и доп. М.: Академия, 2005 (в соавторстве).
• Социальные трансформации в России: теории, практики, сравнительный анализ. М.: Флинта, МПСИ, 2005 (в соавторстве).
• Стефаненко Т. Г. Этнопсихология: Практикум. Издание 2-е, перераб. и доп. М.: Аспект Пресс, 2013.
• Стефаненко Т. Г. Этнопсихология: Учебник. 5-е изд. — М.: Аспект Пресс, 2014. — 352 с. — ISBN 978-5-7567-0731-1

Հոդվածներ

ռուսերենով

• Стефаненко Т. Г. Этническая идентичность и некоторые проблемы её изучения // Этнос. Идентичность. Образование. Труды по социологии образования / Под ред. В. С. Собкина. М., 1998. С. 84-104.
• Белинская Е. П., Литвина С. А., Муравьёва О. И., Стефаненко Т. Г., Тихомандрицкая О. А. Политическая культура: установка на патернализм в ментальности россиян // Сибирский психологический журнал. 2004. № 20. С. 63-70.
• Стефаненко Т. Г., Леонтьев М. Г. Модели конфликта: специфика китайской и других культур // Выскочил А. А., Дятлова Е. В., Козлова М. А., Кубарский Д. В., Лебедева Н. М., Леонтьев М. Г., Лю Ц., Мельникова Н. М., Москаленко Н. П., Снежкова И. А., Стефаненко Т. Г., Татарко А. Н. Толерантность в межкультурном диалоге коллективная монография. / Институт этнологии и антропологии РАН; отв. ред.: Н. М. Лебедева, А. Н. Татарко. М.: ИЭА РАН, 2005. С. 321—341.
• Стефаненко Т. Г., Тихомандрицкая О. А., Бовина И. Б., Малышева Н. Г., Голынчик Е. О. Представления российских студентов о своей стране // Высшее образование для XXI века VI международная научная конференция: Доклады и материалы. 2009. С. 13-18.
• Бовина И. Б., Стефаненко Т. Г., Тихомандрицкая О. А., Малышева Н. Г., Голынчик Е. О. Россия в современном мире: подход теории социальных представлений // Горизонты гуманитарного знания. 2009. № 2. С. 13.
• Стефаненко Т. Г. Этнопсихология Г. Г. Шпета в XXI в. // Вопросы психологии. 2009. № 3. С. 103—107.
• Стефаненко Т. Г. Этническая идентичность: от этнологии к социальной психологии // Вестник Московского университета. Серия 14: Психология. 2009. № 2. С. 3-17.
• Бовина И. Б., Стефаненко Т. Г., Тихомандрицкая О. А., Малышева Н. Г., Голынчик Е. О. Обыденные представления молодёжи о России в современном мире // Горизонты гуманитарного знания. 2010. № 2. С. 10.
• Соловьёва О. В., Стефаненко Т. Г. Введение // Вестник Московского университета. Серия 14: Психология. 2012. № 1. С. 4-8.
• Кутковой Н. А., Стефаненко Т. Г. Понятие эмоций в социальной психологии XXI века: основные подходы Արխիվացված 2022-01-27 Wayback Machine // Психологические исследования: электронный научный журнал. 2014. Т. 7. № 33. С. 7.
• Стефаненко Т. Г. Улыбка и высококонтекстность традиционной русской культуры // Национальный психологический журнал. 2014. № 2 (14). С. 11-16.
• Предрассудок / Стефаненко Т. Г. // Полупроводники — Пустыня. — М. : Большая российская энциклопедия, 2015. — С. 416. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 27). — ISBN 978-5-85270-364-4.
• Стефаненко Т. Г., Липатов С. А. О коллективных переживаниях и социальных эмоциях // Теоретические проблемы этнической и кросскультурной психологии материалы пятой международной научной конференции: в 2 томах. 2016. С. 46-51.
• Стефаненко Т. Г., Леонтьев М. Г. Модели конфликта: специфика китайской и других культур // Выскочил А. А., Дятлова Е. В., Козлова М. А., Кубарский Д. В., Лебедева Н. М., Леонтьев М. Г., Лю Ц., Мельникова Н. М., Москаленко Н. П., Снежкова И. А., Стефаненко Т. Г., Татарко А. Н. Толерантность в межкультурном диалоге коллективная монография. / Институт этнологии и антропологии РАН; отв. ред.: Н. М. Лебедева, А. Н. Татарко. М.: ИЭА РАН, 2005. С. 321—341.
• Тащёва, Анна Ивановна, Гриднева С. В., Стефаненко Т. Г., Тихомандрицкая, Ольга Алексеевна Этнически смешанные браки сквозь призму феномена удовлетворённости супружеством // Российский психологический журнал. — 2016. — Т. 13. — № 3. — С. 39—52.

այլ լեզուներով

• Stefanenko T. G., Kupavskaya A. S. Ethno-Cultural Competence as a Component of Competence in Communication // Psychology in Russia: State of the Art. 2010. Т. 3. С. 550—564.

Արտաքին հղումներ

• Биография на сайте факультета психологии МГУ Արխիվացված 2016-09-30 Wayback Machine
• Некролог Т. Г. Стефаненко Արխիվացված 2020-04-02 Wayback Machine
• Биография на сайте Российского психологического общества
• Список публикаций Т. Г. Стефаненко