Տասսեոգրաֆիա, գուշակություն կամ գուշակության մեթոդ, մեկնաբանում է թեյի տերևների, սուրճի մրուրի կամ գինու նստվածքների նախշերը:

Թեյի տերևի ընթերցման օրինակ, որը ցույց է տալիս, թե ինչը կարող է մեկնաբանվել որպես շուն և թռչուն

Տերմինը բխում է ֆրանսերեն tasse (բաժակ) բառից և հունարեն -graph (գրում) վերջածանցից։

Պամություն

խմբագրել
 
«Dwaasheid van het bijgeloof», Դանիել Խոդովեցկի 1782 թ.

Տասսեոգրաֆիան հետևում էր թեյի և սուրճի առևտրային ուղիներին և կիրառվում էր ինչպես բալթյան, այնպես էլ սլավոնական ազգերի կողմից: Այն սերտորեն կապված էր գնչուների հետ, որոնց քոչվորական ապրելակերպը նպաստում էր պրակտիկայի տարածմանը: Թեև թեյի տերևների ընթերցանությունը ծագել էր Չինաստանում (թեյի ստեղծումից անմիջապես հետո), այն ​​կիրառվում էր տարբեր տարածաշրջաններում աննշան փոփոխություններով: Նշվում է, որ գուշակության այս ձևը բանավոր ավանդույթ էր: Տասսեոգրաֆիան չէր համարվում փակ մշակութային պրակտիկա, սակայն հաճախ «ավանդական» էր համարվում գնչու երեցներից թույլտվություն խնդրելը որպես հարգանքի նշան[1]։

Արևմտյան տասսեոգրաֆիան կարելի է կապել միջնադարյան եվրոպացի գուշակների հետ, ովքեր իրենց ընթերցումները կատարում էին մոմ և այլ հալած նյութեր շաղելու միջոցով[2]։ Նրանք կապ ունեին Ասիայում շատ նմանատիպ և հաստատված ծեսերի հետ, ինչպիսիք են օրինակ պագտատավաները (անգլ.՝ pagtatawas)[3]։

Արաբական սուրճը սուրճի մշակույթ էր, որը հետագայում Եմենից տարածվում էր մնացած Մերձավոր Արևելքում, Օսմանյան կայսրությունում և Բալկաններում, այնուհետև աշխարհի շատ մասերում: Սուրճը սկիզբ էր առել արաբական աշխարհում և Արևմտյան Ասիայում: Ըստ տարբեր աղբյուրների՝ սուրճի մրուրով գուշակությունն առաջին անգամ հայտնվել էր Օսմանյան պալատներում 1500-ական թվականներին։ Երբ օսմանյան կայսրության հարեմի հարճերը ձանձրանում էին՝ սուրճ էին խմում և միմյանց գուշակություններ անում՝ զրուցելու և բամբասելու նպատակով[4]։

Թեյի տերևների ընթերցման մեթոդ

խմբագրել
 
Գարնանային «Pouchong» թեյի տերևներ, որոնք կարող են օգտագործվել տասեոգրաֆիայի գուշակության համար

Ջ. Գորդոն Մելթոնի կողմից խմբագրված «Օկուլտիզմի և պարահոգեբանության հանրագիտարան»–ի 5–րդ հրատարակության 2–րդ հատորում նշվում է՝

Մեկ բաժակ թեյը լցնելուց հետո, առանց թեյի քամիչ օգտագործելու, թեյը պետք է խմել կամ թափել: Այնուհետև բաժակը պետք է լավ թափահարել և մնացած հեղուկը քամել ափսեի մեջ: Գուշակողը նայում է բաժակի մեջ թեյի տերևների նախշերին և թույլ է տալիս երևակայությանը խաղալ: Այս ձևերն այնուհետև մեկնաբանվում են ինտուիտիվ կամ խորհրդանիշների բավականին ստանդարտ համակարգի միջոցով, ինչպիսիք են օրինակ՝ օձ (թշնամություն կամ կեղծիք) կամ տուն ( փոփոխություն, հաջողություն):

Մելթոնի նկարագրած թեյը թափելու և բաժակը թափահարելու մեթոդը հազվադեպ է հանդիպում, գուշակների մեծ մասը մարդկանց խնդրում են խմել թեյը, ապա պտտել բաժակը:

Ինչ վերաբերում է տերևների մեկնաբանությանը, Ջեյմս Ռենդիի խոսքերով՝ «ներքևում գտնվող տերևները ցույց են տալիս հեռավոր ապագան, իսկ եզրերի վրա գտնվողները՝ անմիջական ապագան: Թեյի տերևների ցողունները ներկայացնում են մարդկանց: Հաստ ցողունները, օրինակ, գեր մարդիկ են»[5]։

Սուրճի մրուրով գուշակություն

խմբագրել
 
«Cleas an ćopáin» - Գավաթի նետում, 1842 թվականի փորագրություն Նիկոլաս Ջոզեֆ Քրոուլիի կողմից

Սուրճի մրուրով գուշակությունները (արաբ․՝ قراءة الفنجان‎‎; պարս.՝ فال قهوه; թուրքերեն՝ kahve falı; հուն․՝ καφεμαντεία; սերբ.՝ гледање у шољу) ավանդաբար կատարվում են արաբական կամ թուրքական սուրճի միջոցով, քանի որ դրանք առաջացնում են շատ հաստ նստվածք: Բաժակի սուրճը սպառվում է, իսկ նստվածքը թողնում են նստելու։

Սուրճի ընթերցանության մի քանի տարբերակներ կան: Նրանք սովորաբար պահանջում են, որ բաժակը ծածկվի բաժակապնակով և գլխիվայր շրջվի: Թուրքական ավանդույթի համաձայն՝ սուրճ ընթերցողները հաճախ մեկնաբանում են բաժակը հորիզոնական բաժանված՝ ներքևի կեսին հայտնված խորհրդանիշները մեկնաբանվում են որպես անցյալի վերաբերյալ հաղորդագրություններ, իսկ վերին մասի խորհրդանիշները՝ ապագայի վերաբերյալ հաղորդագրություններ: Բաժակը կարող է նաև մեկնաբանվել ուղղահայաց՝ որոշելու «այո» կամ «ոչ» պատասխանները, ինչպես նաև խորհրդանիշներով ներկայացված իրադարձությունների ընդհանուր արդյունքը: Օրինակ, որոշ գուշակներ կարող են բաժակի ձախ կեսի խորհրդանիշները համարել բացասական իրադարձություններ կամ արդյունքներ, իսկ աջ կեսի խորհրդանիշները՝ դրական: Այլ ընթերցողներ հավատարիմ են այն համոզմունքին, որ բաժակը կարող է բացահայտել անցյալի մասին պատկերացումները, բայց այն չի կարող կանխատեսել ապագայի իրադարձություններ քառասուն օրից հետո[6]։

Սիմվոլներ

խմբագրել

Երբ մի բաժակ թեյ կամ սուրճ են խմում, հաճախ նստվածք է մնում:

Հայտնի է, որ այդ նստվածքը ձևավորում է նախշեր կամ խորհրդանիշներ՝ թողնելով «կատարյալ կտավ» մեկնաբանության համար: Բաժակում պատկերների հայտնվելու բազմաթիվ հավանականություններ կան[7]։ Ձևավորված պատկերները յուրովի են դիտվում ընթերցողի կողմից, ուստի հաճախ ասում են, որ բաժակի ընթերցանության միակ սահմանափակումը հենց ընթերցողի երևակայությունն է[8]։

Խորհրդանիշներ կարող են լինել շատ տարբեր բաներ՝ ֆիզիկական առարկաներ կամ վերացական հասկացություններ: Հաճախ ընթերցողը սիմվոլները միասին է մեկնաբանում կանխատեսման համար, ընդունելով դրանց անհատական ​​նշանակությունները[7]։

Խորհրդանիշների մեկնաբանությունը կարելի է վերցնել պատմությունից, վիճակագրությունից, փոփ մշակույթի հղումներից և հաճախ բնությունից կամ աշխարհի հետ մեր փոխազդեցությունից[1]։ Կան շատ դասական պատկերների մեկնաբանություններ, որոնք մշակվել են Մեծ Բրիտանիայում 1800-ականների վերջին, քանի որ տասսեոգրաֆիան հանրաճանաչություն է ձեռք բերել որպես սեղանի խաղ[7]։

Ժողովրդական մշակույթ

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 O'Reilly, Annie (2014). Tea with Annie, a divinitive guide to Tasseomancy and its artistry. Melbourne, Australia: Whiteslaw Press.
  2. Guiley, Rosemary. "tasseomancy." The encyclopedia of witches, witchcraft, and wicca. 3rd ed. N.p.: Infobase Publishing, 2008. 341. Print.
  3. International Journal of Medical Students. Folk Medicine in the Philippines: A Phenomenological Study of Health-Seeking Individuals. 2021.
  4. «Turkish Coffee Fortune-Telling - Meaning of Figures and Symbols». Discover all about Turkish People & Turkey! (բրիտանական անգլերեն). 2022-03-04. Վերցված է 2022-03-23-ին.
  5. Randi, James (1995). An encyclopedia of claims, frauds, and hoaxes of the occult and supernatural: decidedly sceptical definitions of alternative realities. New York, NY: St. Martin's Griffin. ISBN 978-0-312-15119-5.
  6. "Your Future in a Cup of Coffee". Turkish Cultural Foundation. 2011. Web.
  7. 7,0 7,1 7,2 «Tea with Annie» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-03-05-ին.
  8. O'Reilly, Roxy (2009). The Lady of the Cup. Perth, WA: Quality Press. էջ 9. ISBN 9780980376012.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
  • Fenton, Sasha Tea Cup Reading: A Quick and Easy Guide to Tasseography. Red Wheel / Weiser, 2002
  • Fontana, Marjorie A. Cup of Fortune: A Guide to Tea Leaf Reading. Wis.: Fantastic, 1979.
  • Kent, Cicely. Telling Fortunes By Tea Leaves. 1922
  • Posey, Sandra Mizumoto. Cafe Nation: Coffee Folklore, Magick, and Divination. Santa Monica: Santa Monica Press, 2000.
  • Sheridan, Jo. Teacup Fortune-telling. London: Mayflower, 1978
  • Yaman, Beytullah. The Art of Turkish Coffee Brewing. Ankara: Bilkent University Press, 1987
  • O'Reilly, Annie. Tea with Annie, a divinitive guide to Tasseomancy and its artistry. Melbourne: Whiteslaw Press, 2014.
  • O'Reilly, Roxy. The Lady of the Cup. Perth, Quality Press, 2009.