Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչ

Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչ
Ծննդյան անուն	լեհ.՝ Wincenty Marcinkiewicz
Ծնվել է	հունվարի 23 (փետրվարի 4), 1808
Ծննդավայր	Panyushkavichy, Bobruyskiy Uyezd, Մինսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 17 (29), 1884 (76 տարեկան)
Վախճանի վայր	Malaya Lyutsinka, Piaršajski Sieĺsaviet, Բելառուս
Գերեզման	Valožyn District
Մասնագիտություն	լեզվաբան, դրամատուրգ, բանաստեղծ, թարգմանիչ և գրող
Լեզու	բելառուսերեն և լեհերեն
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն
Ժանրեր	երգիծանք
Զավակներ	Kamila Marcinkiewicz?
	Wincenty Dunin-Marcinkiewicz Վիքիպահեստում

Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչ (բելառուս․՝ Вінцэнт (Вінцук) Дунін-Марцінкевіч; լեհ.՝ Wincenty Dunin-Marcinkiewicz, հունվարի 23 (փետրվարի 4), 1808, Panyushkavichy, Bobruyskiy Uyezd, Մինսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 17 (29), 1884, Malaya Lyutsinka, Piaršajski Sieĺsaviet, Բելառուս^[1]), 19-րդ դարի բելառուս բանաստեղծ, արձակագիր^[2], թատերագիր, հասարակական գործիչ։ Համարվում է բելառուսական նոր գրականության^[3] և թատերական ազգային դպրոցի հիմնադիրներից մեկը^[4]^[5]^[6], ինչպես նաև՝ բելառուսական և լեհական գրականությունների դասական հեղինակ^[7]։

Կենսագրություն խմբագրել

Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչը ծնվել է լեհ-լիտվական միացյալ պետության բելառուսական մասում^[8]՝ Բոբրույսկի տարածաշրջանում, ազնվականի ընտանիքում։ Ավարտել է Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը։

Գրել է ժամանակակից բելառուսերեն և լեհերեն։ Բելառուսերեն ստեղծագործելիս հարկադրված է եղել հաղթահարել բազմաթիվ դժվարություններ, քանի որ հին բելառուսերենը (Ruthenian անվանվածը) հնացած, մահացած լինելու պատճառով այլևս գործածական չէր, նորն էլ դեռևս կանոնակարգված չէր։

1827 թվականից Դունին-Մարցինկևիչն ապրել է Մինսկում։ 1840 թվականին Իվանեցի մերձակայքում առանձնատուն է գնել ու տեղափոխվել այնտեղ։ Այդ առանձնատանն էլ հենց գրել է իր երկերի մեծ մասը։

1859 թվականին նա լեհերենից բելառուսերեն է թարգմանել Ադամ Միցկևիչի Պան Տադեուշ էպիկական պոեմը և փորձել է հրատարակել Վիլնյուսում, սակայն ցարական գրաքննության ճնշումների պատճառով կարողացել է լույս ընծայել պոեմի սոսկ առաջին և երկրորդ գլուխները։ Դա Միցկևիչի այդ երկի առաջին թարգմանությունն էր սլավոնական մեկ այլ լեզվի^[9]։

Լեհական հունվարյան ապստամբության ժամանակաշրջանում Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչին ոստիկանությունը մեղադրել է անջատողական քարոզչություն տանելու մեջ և կալանավորել է։ Թեև շուրջ երկամյա բանտարկությունից հետո նրան ազատ են արձակել, սակայն շարունակել են գաղտնի կերպով հսկողության տակ պահել։ Գրողի դուստր Կամիլլան, որ մասնակցել էր ապստամբությանը, իր քաղաքական գործունեության համար դատապարտվել է հոգեբուժարանում փակված պահվելու^[10]։

Անվանի գրողը մահացել է 1884 թվականին՝ 76 տարեկան հասակում։

Բելառուսերեն առավել նշանակալից երկերը խմբագրել

Պոեմներ. Гапон (1854), Вечарніцы (1855), Купала (1855), Шчароўскія дажынкі (1857) Թատերգություններ. «Сялянка» կատակերգություն-օպերան (1846), «Пінская шляхта» վոդևիլը (1866), «Залёты» կատակերգությունը (1870) Ա. Միցկևիչի «Պան Տադեուշ» պոեմի թարգմանությունը (1859)

Պատկերասրահ խմբագրել

Բելառուսական հուշադրամ՝ Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչի դիմապատկերով
Բելառուսական դրոշմանիշ՝ Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչի դիմապատկերով
Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչի և կոմպոզիտոր Ստանիսլավ Մոնյուշկոյի արձանը Մինսկում

Գրականություն խմբագրել

Дрозд Д. Сямейныя таямніцы Дуніна-Марцінкевіча. Лёсы сясцёр класіка літаратуры. Культура. № 46 (1276) 12.11.2016 — 18.11.2016 г., № 47 (1277) 19.11.2016 — 25.11.2016 г
Дрозд Д. Сямейныя таямніцы Дуніна-Марцінкевіча. Невядомае пра лёс маці класіка. Культура. № 51 (1281) 17.12.2016 — 23.12.2016 г.
Дрозд Д. Сямейныя таямніцы Дуніна-Марцінкевіча. Ян Марцінкевіч: загадкі пра бацьку класіка / Частка І Культура. № 5 (1288) 04.02.2017 — 10.02.2017 г. Частка 2. № 7 (1290) 18.02.2017 — 24.02.2017 г.
Дрозд Д. Сямейныя таямніцы Дуніна-Марцінкевіча. Хто такая Францішка з Марцінкевічаў Парчэўская, і ці спагнала яна пазыкі cвайго бацькі? № 12 (1295) 25.03.2017 — 31.03.2017 г.
Кісялёў, Г. В. Спасцігаючы Дуніна-Марцінкевіча : Спроба навуковай сістэматызацыі дакументаў і матэрыялаў / Г. В. Кісялёў. — Мінск : Універсітэцкае, 1988. — 160 с.
Навуменка, І. Я. Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч / І. Я. Навуменка. — Мінск : Навука і тэхніка, 1992. — 216 с.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ |VII|842|Paniuszkiewicze 1), folwark nad bezimiennym dopływem Berezyny}}
↑ Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч
↑ Philatelia.Net: The classical literature / Plots / Dunin-Marcinkievich Vincent
↑ Дунін-Марцінкевіч Вінцэнт // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 1995. 985-11-0016-1
↑ The classical literature: Vincent Dunin-Marcinkievich
↑ Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыклапедычны даведнік.
↑ Jacek Kolbuszewski, Kresy, Wrocław 2002, s. 80.
↑ Dunin-Marcinkievič Vincent // Weißrussische Anthologie: Ein Lesebuch zur weißrussischen Literatur (mit deutschen Überzetzungen). München: Verlag Otto Sagner, 1983. 3-87690-252-5
↑ Лапидус Н. И., Малюкович С. Д. Литература XIX века. М.: Университетское, 1992. P.147
↑ Silitski, Vitali and Zaprudnik, Jan. Historical Dictionary of Belarus. 2nd Edition. Lanham, MD: The Scarecrow Press, 2007. 309.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վինցենտ Դունին-Մարցինկևիչ» հոդվածին։

[1] |VII|842|Paniuszkiewicze 1), folwark nad bezimiennym dopływem Berezyny}}

[2] Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч

[3] Philatelia.Net: The classical literature / Plots / Dunin-Marcinkievich Vincent

[asvetniki-4] Дунін-Марцінкевіч Вінцэнт // Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. Менск: Беларуская Энцыклапедыя, 1995. 985-11-0016-1

[5] The classical literature: Vincent Dunin-Marcinkievich

[6] Мысліцелі і асветнікі Беларусі: Энцыклапедычны даведнік.

[7] Jacek Kolbuszewski, Kresy, Wrocław 2002, s. 80.

[8] Dunin-Marcinkievič Vincent // Weißrussische Anthologie: Ein Lesebuch zur weißrussischen Literatur (mit deutschen Überzetzungen). München: Verlag Otto Sagner, 1983. 3-87690-252-5

[9] Лапидус Н. И., Малюкович С. Д. Литература XIX века. М.: Университетское, 1992. P.147

[10] Silitski, Vitali and Zaprudnik, Jan. Historical Dictionary of Belarus. 2nd Edition. Lanham, MD: The Scarecrow Press, 2007. 309.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]