Վարչական իրավահարաբերություն
Առաջարկվել է այս հոդվածը ջնջել
Վիքիպեդիայի մեկ կամ մի քանի մասնակիցներ առաջարկել են այս հոդվածը ջնջել։ Որպես պատճառ նշվում է հետևյալը՝ ոչ հանրագիտարանայինո
Մանրամասներին ծանոթանալու, ինչպես նաև Ձեր տեսակետը հայտնելու համար այցելեք Ջնջման ներկայացված հոդվածների քննարկման էջը։
Ուշադրություն նախքան վերոհիշյալ քննարկման էջում համաձայնության գալը, պետք չէ հեռացնել այս կաղապարը։ Եթե համաձայն չեք առաջարկված ջնջմանը, կարող եք քննարկմանը զուգահեռ ուղղել և բարելավել այս հոդվածը՝ այդպիսով նպաստելով, որ այն պահպանվի։
Հիշեցում. եթե դուք եք տեղադրել այս կաղապարը, ապա մի մոռացեք ջնջման առաջադրված հոդվածանվանումն ավելացնել Ջնջման առաջադրված հոդվածներ քննարկման էջում, մեկ կամ երկու տողով նշելով ջնջման առաջադրելու ձեր պատճառաբանությունը։ Եթե հոդվածը ենթակա է անմիջապես հեռացման, ապա օգտագործեք {{արագ ջնջում}} կաղապարը։
Ծանոթացեք նաև Վիքիպեդիայի Ջնջման կանոնակարգին։
Ջնջման ներկայացնողին՝ Խնդրում ենք տեղադրել այս {{subst:Ծանուցում/Ջնջման առաջարկ|Վարչական իրավահարաբերություն|ոչ հանրագիտարանայինո}}-- ~~~~ հաղորդագրությունը հոդված ստեղծողի կամ հոդվածի վրա առավել շատ աշխատանք կատարած մասնակցի քննարկման էջում։
Վարչական իրավահարաբերություններ կամ վարչաիրավական հարաբերություններ, վարչական իրավունքի նորմերով կարգավորվող հասարակական հարաբերություններ։ Ինքնին հանդիսանում են իրավական հարաբերությունների տարատեսակ և արտահայտում են այն բոլոր հիմնական հատկանիշները, որոնք բնորոշ են իրավահարաբերություններին։ Դրա հետ մեկտեղ վարչական իրավահարաբերություններն ունեն մի շարք առանձնահատկություններ, որոնք տարբերում են դրանք հարաբերությունների այլ տեսակներից։
Առանձնահատկություններ խմբագրել
Վարչաիրավական հարաբերությունների առանձնահատկությունները, որոնցով այդ իրավահարաբերությունները տարբերվում են այլ իրավահարաբերություններից, հետևյալն են՝
- առաջանում, փոփոխվում և դադարում են պետական կառավարման ոլորտում՝ հանրային իշխանության մարմինների՝ գործադիր-կարգադրիչ գործառույթների իրականացման հետ կապված՝ ի դեմս համապատասխան մարմինների և պաշտոնատար անձանց,
- որպես այդ հարաբերությունների կողմերից մեկը և պարտադիր մասնակից միշտ հանդես է գալիս հանրային իշխանություն մարմինը, որը ներկայացնում է պետության հանրային շահը,
- «իշխանություն-ենթակայություն» սկզբունքով կառուցված հանրային-իշխանական կառավարչական հարաբերություններ են,
- ունեն սուբյեկտների բազմազանություն կողմերի իրավահավասարության բացակայության պայմաններում,
- կարող են առաջանալ անկախ կողմերի ցանկությունից (համաձայնությունից)՝ նրանցից յուրաքանչյուրի նախաձեռնությամբ,
- գործադիր իշխանության շատ մարմիններ և դրանց պաշտոնատար անձինք ունեն նորմատիվ ակտերի հրատարակման իրավունք՝ գործելով պետության հանձնարարությամբ,
- կողմերի սուբյեկտիվ իրավունքները, ինչպես նաև դրանց հետ կապված վեճերը քննվում են դրա համար լիազորված մարմինների և պաշտոնատար անձանց կողմից և նրանց կողմից, որպես կանոն, լուծվում են վարչական, այսինքն՝ արտադատական կարգով՝ անմիջականորեն իրավաբանական-իշխանական և միակողմանի կարգադրության միջոցով,
- կողմերից մեկի կողմից վարչաիրավական նորմերի պահանջների խախտման դեպքում պատասխանատվությունն առաջանում է պետության առջև՝ ի դեմս նրա մարմինների և պաշտոնատար անձանց, որում դրսևորվում է նրանց հրապարակայնությունը[1]։
Կառուցվածք խմբագրել
Վարչական իրավահարաբերությունները՝ որպես կառավարչական իրավահարաբերություններ, ունեն իրենց յուրահատուկ կառուցվածքը։ Այս առումով դրանք բաժանվում են երեք խմբի՝ կառավարման սուբյեկտ, կառավարման օբյեկտ և իրավահարաբերության բովանդակություն։ Ընդ որում կառավարման նպատակն է զարգացնել ինչպես կառավարվող համակարգը (կառավարման սուբյեկտ), այնպես էլ կառավարվող համակարգը (կառավարման օբյեկտը)։
Կառավարման սուբյեկտը՝ վարչական իրավունքի կողմից կարգավորվող կառավարման հարաբերության այն կողմն է, որի մոտ է կենտրոնացված իշխանությունը, իսկ կառավարման օբյեկտը՝ կառավարման հարաբերության մյուս կողմի կամքի ենթակայությունը։ Վարչական իրավահարաբերության բովանդակությունն իր հերթին տարբերակվում է երկու մասի՝ նյութական և իրավաբանական։ Նյութականն ընդգրկում է սուբյեկտների վարքագիծը, իսկ իրավաբանականը՝ սուբյեկտիվ իրավաբանական իրավունքներն ու պարտականությունները[2]։
Տեսակներ խմբագրել
Վարչական հարաբերությունների դասակարգումը կարելի է ներկայացնել հետևյալ կերպ։
Ըստ իրավաբանական բնույթի՝
- նյութական, որոնք առաջանում են կառավարման ոլորտում և կարգավորվում են նյութական նորմերով։
- ընթացակարգային, որոնք առաջանում են կառավարման ոլորտում անհատական կոնկրետ գործերի լուծման ժամանակ և կարգավորվում են ընթացակարգային նորմերով։
Կախված վարչական իրավահարաբերությունների սուբյեկտներից՝
- վերադաս և ստորադաս մարմինների միջև հարաբերությունները. օրինակ՝ ռեկտորատի և ֆակուլտետի միջև,
- տարբեր մարմիններ, որոնք չեն ենթարկվում միմյանց,
- պետական եւ ոչ պետական մարմինների միջև հարաբերությունները,
- պետական կառավարման մարմինների և քաղաքացիների միջև։
Սուբյեկտների իրավունքների և պարտականությունների հարաբերակցությամբ՝
- հորիզոնական, որոնք ծալվում են միմյանց ոչ ենթակա սուբյեկտների միջև. օրինակ ՝ տարբեր նախարարությունների միջև,
- ուղղահայաց, հարաբերություններ, որոնցում մեկ մասնակից ենթակա է մյուսին։ Դրանք առաջանում են գործադիր իշխանության լիազոր մարմնի կամ պաշտոնատար անձի կամարտահայտությամբ և բացի կամ նույնիսկ հակառակ այլ սուբյեկտի կամարտահայտությանը։
Կախված հարաբերությունների բնույթից՝
- անմիջական կառավարման հետ կապված հարաբերություններ։
- անմիջական կառավարման հետ չկապված հարաբերություններ։
Ըստ գործունեության ոլորտների՝
- ժողովրդական տնտեսության կառավարման ոլորտում,
- սոցիալ-մշակութային շինարարության ոլորտում,
- վարչաքաղաքական շինարարության ոլորտում։
Ըստ պաշտպանության միջոցների՝
- վարչական կարգով
- դատական կարգով[3]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Идрисова Н.Г.. Учебное пособие (курс лекций) по дисциплине «Право» для направления подготовки 38.03.01 «Экономика», профиль «Бухгалтерский чет, анализ и аудит». - Махачкала: ДГИНХ, 2015г., 111.. 2015».
- ↑ Հայաստանի Հանրապետության վարչական իրավունք։ Ուսումնական ձեռնարկ / ընդհանուր խմբագրությամբ՝ Գ. Դանիելյանի. – Երևանի պետ. համալս. - ԵՊՀ. հրատ., 2012։.
- ↑ В.Т.Батычко Административное право Конспект лекций. Таганрог: ТТИ ЮФУ, 2008.