Սև ֆեմինիզմ

Սև ֆեմինիզմ (անգլ.՝ Black feminism) կամ հակառասիստական ֆեմինիզմ, ֆեմինիստական տեսության մի ճյուղ, որը ստեղծվել է անգլիախոս աֆրոամերիկացիների կողմից։ Սև ֆեմինիզմի հիմնական առաջնահերթություններից մեկը ռասիզմի դեմ պայքարն է^[1]։ Սև ֆեմինիզմի կողմնակիցները կարծում են, որ սև կամ գունամաշկ կանանց ապրած փորձը հատուկ պատկերացում է տալիս սեքսիստական, դասակարգային և ռասիստական խտրականությունների վերաբերյալ իրենց դիրքորոշման մասին^[2]^[3]։ Սև ֆեմինիզմում խտրականության այս ձևերի միասնությունը կոչվում է եռակի ճնշում^[4]։

Սև կին լինելու փորձը, որի մասին վկայում է «սև ֆեմինիզմ» եզրույթը, չպետք է հասկացվի սև կամ կին լինելու տեսանկյունից, այլ պետք է բացատրվի ինտերսեկցիոնալությամբ, մի եզրույթ, որը առաջ է քաշվել գիտնական-իրավագետ Քիմբերլի Քրենշոուի կողմից 1989 թվականին։ Քրենշոուն պնդում էր, որ յուրաքանչյուր հասկացություն՝ լինել սև, լինել կին, պետք է դիտվի միմյանցից անկախ՝ հասկանալով, որ հատվող ինքնությունը միավորվում և ուժեղացնում է միմյանց^[5]^[6]։

Սև ֆեմինիզմի կողմնակիցները պնդում են, որ սևամորթ կանայք կառավարական կառույցներում դիրքավորվում են սկզբունքորեն այլ կերպ, քան սպիտակ կանայք։ Սև ֆեմինիզմից վերջին տարիներին ծնվել է «սպիտակ ֆեմինիզմ» հասկացությունը, որն օգտագործվում է այն ֆեմինիստուհիների քննադատության համար, որոնք չեն ընդունում ինտերսեկցիոնալության խնդիրները^[7]։

Պատմություն խմբագրել

Ֆրենսիս Հարփեր

Սև ֆեմինիզմը գոյություն ունի ԱՄՆ-ում ստրկության ժամանակներից ի վեր սովորական ֆեմինիզմի հետ միասին։ ԱՄՆ-ում կանանց ազատագրական շարժումն սկսվել է քաղաքացիական իրավունքների և սևամորթների ազատագրման շարժման հիմնադրումից հետո։ 1920-ական թվականներին ստրկությունից հետո սևամորթ մտավորականները գործի դրեցին այն սկզբունքները, որոնք հիմք կդառնան Սև ֆեմինիզմի համար^[8]։ Ակտիվիստուհիները, ինչպիսիք են Ֆրենսիս Հարփերը, 19-րդ դարում առաջ են քաշել ռասայի, սեռի և վերակառուցման աշխատանքի ամենակարևոր հարցերից մի քանիսը, ինչը շատ համարձակ քայլ էր այդ ժամանակվա սևամորթ կնոջ համար^[9]։

Հիմնական գաղափարներ խմբագրել

Սև ֆեմինիստների կարծիքով՝ սպիտակ մարդկանց հուզում են միայն սեքսիզմի խնդիրները,և նրանք անտարբեր են ռասիզմի և բնակչության տարբեր շերտերի ու դասերի միջև տարաձայնությունների նկատմամբ։ Նրանք նաև պայքարում են սևամորթ կանանց ազատության և անկախության համար՝ համարելով, որ ստանալով այն, հասարակությունը կազատվի այնպիսի խնդիրներից, ինչպիսիք են ռասիզմը, սեքսիզմը և դասային անհավասարությունը^[10]։

Նշվում էր, որ սևամորթ կանայք իրենց ավելի ճնշված են զգում հասարակության մեջ, իրենց իրավունքների և ազատությունների մեջ, քան սպիտակամորթ կանայք։

Տես նաև խմբագրել

Black Lives Matter

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Lisa Tuttle Encyclopedia of feminism. — New York, N.Y.: Facts on File Publications, 1986. — 399 p. — ISBN 978-0-8160-1424-8
↑ Kelly, Jennifer Black feminist consciousness // Encyclopedia of feminist theories / Code, Lorraine. — Abingdon and New York: Routledge, 2003. — С. 56—57. — ISBN 978-0-415-13274-9
↑ Collins, Patricia Hill. «Defining Black Feminist Thought». feministezine.com. The Feminist EZine. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 31-ին.
↑ Denise Lynn Socialist Feminism and Triple Oppression: Claudia Jones and African American Women in American Communism(անգլ.) // Journal for the Study of Radicalism. — 2014. — В. 2. — Т. 8. — С. 1. — doi:10.14321/jstudradi.8.2.0001
↑ Crenshaw, Kimberley Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine, Feminist Theory and Antiracist Politics(անգլ.) // The University of Chicago Legal Forum^[en] : journal. — 1989. — Т. 140. — С. 139—167.
↑ «Intersectionality: The Double Bind of Race and Gender» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 1-ին.
↑ Zeba Blay, Emma Gray (2015 թ․ օգոստոսի 10). «Why We Need To Talk About White Feminism». HuffPost (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.
↑ Patricia, Hill Collins Black feminist thought : knowledge, consciousness, and the politics of empowerment. — [2nd ed.]. — New York, 2009. — ISBN 978-0415964722
↑ Hewitt, Nancy No Permanent Waves: Recasting Histories of U.S. Feminism. — New Brunswick: Rutgers University Press, 2010. — ISBN 978-0813547251
↑ Tuttle L. Encyclopedia of feminism. New York, Oxford, 1986

[1] Lisa Tuttle Encyclopedia of feminism. — New York, N.Y.: Facts on File Publications, 1986. — 399 p. — ISBN 978-0-8160-1424-8

[2] Kelly, Jennifer Black feminist consciousness // Encyclopedia of feminist theories / Code, Lorraine. — Abingdon and New York: Routledge, 2003. — С. 56—57. — ISBN 978-0-415-13274-9

[3] Collins, Patricia Hill. «Defining Black Feminist Thought». feministezine.com. The Feminist EZine. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 31-ին.

[4] Denise Lynn Socialist Feminism and Triple Oppression: Claudia Jones and African American Women in American Communism(անգլ.) // Journal for the Study of Radicalism. — 2014. — В. 2. — Т. 8. — С. 1. — doi:10.14321/jstudradi.8.2.0001

[5] Crenshaw, Kimberley Demarginalizing the Intersection of Race and Sex: A Black Feminist Critique of Antidiscrimination Doctrine, Feminist Theory and Antiracist Politics(անգլ.) // The University of Chicago Legal Forum^[en] : journal. — 1989. — Т. 140. — С. 139—167.

[6] «Intersectionality: The Double Bind of Race and Gender» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունվարի 18-ին. Վերցված է 2023 թ․ փետրվարի 1-ին.

[7] Zeba Blay, Emma Gray (2015 թ․ օգոստոսի 10). «Why We Need To Talk About White Feminism». HuffPost (անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 15-ին.

[Patricia-8] Patricia, Hill Collins Black feminist thought : knowledge, consciousness, and the politics of empowerment. — [2nd ed.]. — New York, 2009. — ISBN 978-0415964722

[Hewitt2010-9] Hewitt, Nancy No Permanent Waves: Recasting Histories of U.S. Feminism. — New Brunswick: Rutgers University Press, 2010. — ISBN 978-0813547251

[10] Tuttle L. Encyclopedia of feminism. New York, Oxford, 1986

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]