Վիքիպեդիա

Բենվենիդա Աբրաբանել

սեֆարդ բարերար, բանկիր, գործարար
04:35, 29 Հունիսի 2024 տարբերակ, LilitMir (Քննարկում | ներդրում)
(տարբ) ←Նախորդ տարբերակ | Ընթացիկ տարբերակ (տարբ) | Հաջորդ տարբերակ→ (տարբ)

Բենվենիդա Աբրաբանել (եբրայերեն՝ בנבנידה אברבנאל, 1470, Պորտուգալիա - 1560, Իտալիա), նաև Բենվենիդա Աբրավանել, սեֆարդական բարերար և բանկիր-գործարարուհի։ Ապրել է վաղ Իտալիայում և հարուստ Աբրավանել ընտանիքի ազդեցիկ անդամ է եղել։ Հիշատակվում է ժամանակի բազմաթիվ գրական, ռաբբինիստական, իրավական և արխիվային աղբյուրներում։

Բենվենիդա Աբրաբանել
Ծնվել է1470
ԾննդավայրՊորտուգալիա
Մահացել է1560
Մահվան վայրԻտալիա
Կրոնհուդայականություն
Մասնագիտությունգործարար, բանկիր և բարեգործ
ԱմուսինSamuele Abarbanel?

Կենսագրություն

Բենվենիդան ծնվել է իսպանական հայտնի հրեական ծագումով ընտանիքում Իսահակ Աբրավանելի եղբոր՝ Յակոբ Աբրավանելի (մահացել է 1528 թվականին) ընտանիքում։ Նրա ծննդյան օրն ու վայրը մնում են անհայտ[1]։ Նա կրթություն է ստացել ինչպես հրեական, այնպես էլ աշխարհիկ առարկաներից։ Բենվենիդան ամուսնացել է իր առաջին զարմիկի՝ Սամուել Աբրավանելի՝ Իսահակ Աբրավանելի կրտսեր որդու հետ՝ բերելով մեծ օժիտ: 1492 թվականին Իսպանիայից հրեաների վտարումից հետո Աբրավանելի ընտանիքը ներգաղթել է Նեապոլ, որտեղ Բենվենիդան դարձել է Նեապոլի իսպանական փոխարքայի դստեր՝ Էլեոնորա Տոլեդացիյի դաստիարակը, որի հետ նա սերտ բարեկամություն է պահպանել իր ողջ կյանքում նաև այն բանից հետո, երբ Էլեոնորան ամուսնացել է Կոսիմո I Մեդիչիի հետ: Բիենվենիդայի ամուսինը՝ Սամուելը, այդ ընթացքում ծառայել է որպես ֆինանսական խորհրդատու Էլեոնորայի հոր՝ փոխարքա Դոն Պեդրոյի մոտ[2][3][4]։ Իր աներոջ՝ Հակոբ Աբրավանելի մահից հետո ստանձնել է Նեապոլի հրեական համայնքի ղեկավարությունը։

Բենվենիդան ունեցել է 6 երեխա, այդ թվում՝ երեք որդի՝ Հակոբը, Հուդան և Իսահակը, և երեք դուստր, որոնցից երկուսի անունները Գիոյա և Լետիսիա էին։ Նա նաև մեծացրել է Սամուելի ապօրինի որդուն։ Ավանդության համաձայն՝ նրա չափահաս դուստրերից մեկը՝ որպես ծպտյալ հրեա, ապրել է Պորտուգալիայում[5]։

Թեև Ֆերդինանդ II-ը սկզբում չի կարողացել ինկվիզիցիան ներմուծել Նեապոլ, տեղի հրեաները շարունակել են ճնշումների ենթարկվել: Վտարման հրամանները հաճախ կարելի է եղել շրջանցել միայն մեծ գումարներ վճարելով։ Նույնիսկ Կառլոս V-ի իշխանության օրոք հրեաներին բազմիցս սպառնացել են վտարել։ Իրավիճակը որոշ չափով բարելավվել է, երբ 1532 թվականին Պեդրո Ալվարես դե Տոլեդոն նշանակվել է Նեապոլի փոխարքա։ Նա սիրել է հաճախել Աբրավանելների տուն, որի դուստրն էր Էլեոնորա Տոլեդացին (1522–1562)։

1524-1525 թվականներին Բենվենիդան դարձել է միստիկ և կեղծ մեսիայի Դավիթ Ռեուվենիի կողմնակիցն ու հովանավորը, որին ուղարկել է փող և մետաքսե դրոշ՝ ասեղնագործված տասը պատվիրաններով: Ռեուվենին իր ճամփորդական օրագրում գովեստով է հիշատակել Բենվենիդային՝ նշելով, որ նա ամեն օր ծոմ է պահել, հազար գերի է փրկագնել և հայտնի է եղել իր բարեգործությամբ։ Ասում են, որ նա փրկագին է վճարել մեծ թվով հրեա փախստականների՝ Մառաների համար[6]։ Նա նաև կրթաթոշակի հովանավոր է եղել՝ գումար նվիրաբերելով գրքերի տպագրությանը և գիտնականներին ապահովելու համար[7]։

1533 թվականին Հռոմի կայսր Կառլոս V-ը հայտարարել է հրեաներին Նեապոլից վտարելու մասին։ Բենվենիդան, որին միացել էին մի քանի արքայադուստրեր, խնդրանքով դիմել է կայսրին, ինչի արդյունքում հրամանը հետաձգվել է տասը տարով: Այնուամենայնիվ, 1540 թվականին կայսրը հրաման է արձակել՝ հրեաներին պարտադրելով հրեական կրծքանշան կրել. դրանից հետո Բենվենիդան և նրա ընտանիքը լքել են Նեապոլը 1541 թվականին՝ Էրկոլ II-ի հրավերով ի վերջո հաստատվելով Ֆեռարայում՝ Իտալիայում սեֆարդների ներգաղթի կենտրոն, որտեղ նրա ուղիները կարող էին խաչվել մեկ այլ ազդեցիկ հրեա սեֆարդի՝ Դոնա Գրացիայի հետ[8][9][10]։

1547 թվականին անսպասելի մահացել է Սամուելը, որն իր կտակում Բենվենիդային է ժառանգել իր ողջ ունեցվածքը՝ բացառությամբ այն գումարների, որոնք վերապահված են եղել որպես նվեր իր երեխաների համար՝ ներառյալ նրանց ամուսնության նվերները՝ պայմանով, որ Բենվենիդան հավանություն է տալու։ Նրա ապօրինի որդին վիճարկել է կտակը` պնդելով, որ հրեական օրենքով կինը չի կարող ժառանգորդ լինել, ինչը 1550-1551 թվականներին հանգեցրել է Իտալիայի և Թուրքիայի ռաբբիների մեծ բանավեճին Բենվենիդայի իրավահաջորդության իրավունքի վերաբերյալ։ Պատմական արձանագրության մի քանի կետերից մեկի շնորհիվ Բենվենիդան հանդես եկել իր իրավունքների պաշտպանությամբ։ Ի վերջո, նա ստանձնել է Սամուելի բիզնես գործերը որդիների՝ Յակոբի և Հուդայի հետ՝ ստանալով Ֆլորենցիայի դքսությունում հինգ բանկ բացելու թույլտվություն[11][12]։

Շատ աղբյուրներ նշում են նրա մահվան տարեթիվը նշված է 1560 թվական, սակայն կարող են լինել ապացույցներ, որ նա դեռ ողջ է եղել 1560-ական թվականներին[13][14]։

Ծանոթագրություններ

  1. ↑ Adelman, Howard Tzvi. «Benvenida Abravanel». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  2. ↑ Tallan, Cheryl; Taitz, Emily (2009 թ․ փետրվարի 27). «Learned Women in Traditional Jewish Society». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  3. ↑ Birnbaum, Marianna D. (1998). «Jewish Patronage in Sixteenth-Century Ferrara». Mediterranean Studies. 7: 135–141. JSTOR 41166866.
  4. ↑ Taitz, Emily. «Benvenida Abrabanel». Jewish Virtual Library. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 06-ին.
  5. ↑ Adelman, Howard Tzvi. «Benvenida Abravanel». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  6. ↑ Adelman, Howard Tzvi. «Benvenida Abravanel». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  7. ↑ Tallan, Cheryl; Taitz, Emily (2009 թ․ փետրվարի 27). «Learned Women in Traditional Jewish Society». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  8. ↑ Adelman, Howard Tzvi. «Benvenida Abravanel». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  9. ↑ Birnbaum, Marianna D. (1998). «Jewish Patronage in Sixteenth-Century Ferrara». Mediterranean Studies. 7: 135–141. JSTOR 41166866.
  10. ↑ Melammed, Renée Levine (2011 թ․ սեպտեմբերի 28). «Life in 16th-century Italian high society». The Jerusalem Post. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  11. ↑ Adelman, Howard Tzvi. «Benvenida Abravanel». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  12. ↑ Melammed, Renée Levine (2011 թ․ սեպտեմբերի 28). «Life in 16th-century Italian high society». The Jerusalem Post. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.
  13. ↑ York, Laura. «Abrabanel, Benvenida (d. 1560)». Women in World History: A Biographical Encyclopedia. Gale Research, Inc. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունվարի 06-ին.(subscription required)
  14. ↑ Adelman, Howard Tzvi. «Benvenida Abravanel». Jewish Women: A Comprehensive Historical Encyclopedia. Jewish Women's Archive. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 01-ին.

Գրականություն

  • David Malkiel: Jews and Wills in Renaissance Italy: A Case Study in the Jewish-Christian Cultural Encounter. In: Italia 12 (1996), S. 7–69.
  • Renata Segre: Sephardic Refugees in Ferrara: Two Notable Families. In: Benjamin R. Gampel (Hg.): Crisis and Creativity in the Sephardic World, 1391-1649. New York 1997, S. 164–185, 327–336.
  • Meyer Kayserling: Die Jüdischen Frauen in der Geschichte, Literatur und Kunst. Leipzig 1879.


Արտաքին հղումներ

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բենվենիդա_Աբրաբանել&oldid=10018468» էջից