«Գորաժդեի տպարան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Նոր էջ «{{խմբագրում եմ|~~~|{{subst:#time: Y-m-d H:i:s|4 hours}}}} Պատկեր:Goražde Psalter (1521), 137v.jpg|thumb|right|Գորաժդեում տպագրված էջ (152...»: |
(Տարբերություն չկա)
|
10:39, 2 Ապրիլի 2021-ի տարբերակ
Գորաժդեի տպարան (սերբ.՝ Горажданска штампарија, Goraždanska štamparija), սերբական առաջին տպարաններից մեկը[1][2] և առաջին տպարանը Բոսնիա և Հերցեգովինայի ժամանակակից տարածքում (այդ ժամանակ մտնում էր Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ)[3][4]: Հիմնադրվել է 1519 թվականին, Վենետիկում, շուտով տեղափոխվել է Գորաժդեի մոտ գտնվող Սոպոտնիցա գյուղում գտնվող Սբ. Գեորգիի եկեղեցի[5][6]: Հիմնադրվել և ղեկավարվել է Բոժիդար Լյուբավիչի կողմից, որը հայտնի է նաև Բոժիդար Գորաժդանին անունով և Գորաժդե քաղաքի նախկին խոշոր առևտրական էր: Նրա որդին, Թեոդոր Լյուբավիչը, Միլեշևի վանքի աբեղա էր և ղեկավարում էր տպարանի աշխատանքները: Տպարանը գործել է մինչև 1523 թվականը[4][5], այնտեղ տպագրվել է երեք գիրք, որոնք համարվում են սերբ տպագրիչների ամենավաղ լավագույն ձեռքբերումները[7]:
,_137v.jpg)
Նախապատմություն
1450 թվականին Մայնցում Յոհան Գուտենբերգի կողմից տպագրահաստոցի հայտնագործելուց հետո գրքատպագրության արվեստն արագորեն տարածվել է Եվրոպայում: 15-րդ դարի վերջին Վենետիկը դարձել էր գրքատպագրության խոշոր կենտրոն: 1493 թվականին Զետայի (այժմյան Չեռնոգորիայի տարածք) կառավարիչ Գեորգի 4-րդ Չերնոևիչը աբեղա Մակարիին ուղարկել է Վենետիկ` տպագրահաստոց գնելու և գրքատպագրության արվեստն ուսումնասիրելու համար: Զետայի մայրաքաղաք Ցետինեում Մակարին 1494 թվականին տպագրել է «Ցետինեի ժամագիրքը», որն առաջին ինկունաբուլան էր` տպագրված եկեղեցասլավոնական լեզվի սերբական տարբերակով: Չերնոևիչի տպարանը գործել է մինչև 1496 թվականը, երբ Զետան գրավվել է օսմանների կողմից[1][8]: 1518 թվականին Բոժիդար Լյուբավիչն ապրում էր Միլեշևյան վանքում[5], որտեղ գտնվում էր Սերբիայի ուղղափառ աբեղայությունը, որը 1373 թվականից Բոսնիայի թագավորության նախկին մասն էր[9]: Միլեշևի և աբեղայության այլ մասերը, ներառյալ` Գորաժդե քաղաքը[8], գտնվում էր Հերցեգովինայի մեջ, 1465-1481 թվականներին աստիճանաբար գրավվել է Օսմանյան կայսրության կողմից[10]:
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Barać, Dragan (2008). «Горажданска штампарија—прва међу штампаријама у Херцеговини и српским земљама 16. века». In Dragan Barać (ed.). Горажданска штампарија 1519–1523 [The Goražde Printing House 1519–1523] (Serbian). Belgrade: National Library of Serbia; East Sarajevo: Philosophical Faculty of the University of East Sarajevo. ISBN 978-86-7035-186-8. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-08-ին.
{{citation}}: Invalid|ref=harv(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) Արխիվացված է Ապրիլ 8, 2014 Wayback Machine-ի միջոցով: - Čurčić, Lazar (2008). «Горажданска штампарија у Трговишту у Румунији». In Dragan Barać (ed.). Горажданска штампарија 1519–1523 [The Goražde Printing House 1519–1523] (Serbian). Belgrade: National Library of Serbia; East Sarajevo: Philosophical Faculty of the University of East Sarajevo. ISBN 978-86-7035-186-8. Արխիվացված է օրիգինալից 2014-04-08-ին.
{{citation}}: Invalid|ref=harv(օգնություն); Unknown parameter|deadlink=ignored (|url-status=suggested) (օգնություն)CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) Արխիվացված է Ապրիլ 8, 2014 Wayback Machine-ի միջոցով: - Կաղապար:Нп3 The Serbs. — Malden: Blackwell Publishing, 2004.
- Biggins, Michael; Crayne, Janet (2000). «Historical Overview of Serbian Publishing». Publishing in Yugoslavia's Successor States. New York: Haworth Information Press. ISBN 978-0-7890-1046-9.
- Benac, Alojz; Lovrenović, Ivan (1980). Bosnia and Herzegovina. Sarajevo: Svjetlost.
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.
{{citation}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - Fotić, Aleksandar (2005). «Belgrade: A Muslim and Non-Muslim Cultural Centre (Sixteenth–Seventeenth Centuries)». In Antonis Anastasopoulos (ed.). Provincial elites in the Ottoman Empire. Halcyon Days in Crete. Vol. 5. Rethymno: Crete University Press. ISBN 9789605242169.
{{citation}}: Invalid|ref=harv(օգնություն) - The History of Serbian Culture / Կաղապար:Нп3. — Edgware: Porthill Publishers, 1995.
- Kajmaković, Zdravko (1982). «Ćirilica kod Srba i Muslimana u osmansko doba». In Alija Isaković; Milosav Popadić (eds.). Pisana riječ u Bosni i Hercegovini: od najstarijih vremena do 1918. godine [The Written Word in Bosnia and Herzegovina: From Earliest Times up to 1918] (Serbian). Sarajevo: Oslobođenje; Banja Luka: Glas.
{{citation}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
Արտաքին հղումներ
- Pavle Ivić; Mitar Pešikan (1995). «Serbian Printing». The History of Serbian Culture. Project Rastko.