Սուրբ Խաչ եկեղեցի (Փոքր Պամաճ)

Սուրբ Խաչ եկեղեցի, Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի, գտնվում է Վրաստանի Սամցխե-Ջավախք մարզի Ախալցխայի շրջանում, Ախալցխայից դեպի 12 կմ արևմուտք, հայաբնակ Փոքր Պամաճ գյուղում, կառուցվել է 19-րդ դարում։

Սուրբ Խաչ եկեղեցի
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	եկեղեցի
Երկիր	Վրաստան
Տեղագրություն	Փոքր Պամաճ
Դավանանք	Հայ Առաքելական Եկեղեցի
Հիմնական ամսաթվերը	19-րդ դար
Հիմնադրված	19-րդ դար
8 մետր
Երկարություն	12,85 մետր
Լայնություն	8 մետր

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Խաչ եկեղեցի (այլ կիրառումներ)

Փոքր Պամաճ գյուղի Սուրբ Խաչ եկեղեցու մասին առաջին հիշատակումները եղել են դեռ 1837 թվականին։ Եկեղեցու անվան մասին կան նաև հիշատակումներ Վրաստանի և Իմերեթի թեմի կոնսիստորիայի արխիվներում, մասնավորապես 1837 թվականին եկեղեցին հիշատակվում է որպես Սուրբ Հակոբ, 1840 թվականին՝ Սուրբ Աստվածամայր և 1841 թվականից՝ Սուրբ Խաչ անուններով։ Հետազոտելով արխիվային տեղեկությունները հասկանում ենք որ եկեղեցին մի քանի անգամ վերանորոգվել է և վերաօծվել։ Եկեղեցին ի սկզբանե եղել է փայտաշեն կառույց։

Ճարտարապետություն

Սուրբ Խաչ եկեղեցի բազիլիկ կառույց է, կառուցված է խառը տեսակի տուֆ քարից, նրա չափսերն են (12.85 x 8.0) մետր։ Եկեղեցուն կից զանգակատունն է, զանգակատան հարավային կողմում կա արձանագրություն։

19-րդ դարում եկեղեցու հոգրոր կազմն է եղել՝ Տեր Սահակը, Հովհաննես Մինասյանը, Ղազարոս Հովհաննիսյան Տեր-Սահակյանցը, Կարապետ Տեր Մարտիրոսյան և Տեր-Նահապետյանցը։ Խորհրդային անաստվածության տարիներին եկեղեցին չի գործել, և վերածվել է պահեստի, իսկ հետխորհրդային շրջանում մասնավորապես 1965 թվականից մինչև 1993 թվականը շարունակվել է եկեղեցու շինարարական աշխատանքները։ 1995 թվականին եկեղեցին արդեն իսկ գործում էր։

2011 թվականի դեկտեմբերի 25-ին եկեղեցին վերաօծվում է Վրաստանիի առաջնորդ Գերաշնորհ Տեր Վազգեն եպիսկոպոս Միրզախանյանի ձեռամբ և Սամցխե-Ջավախքի և Ծալկայի ընդհանուր առաջնորդական փոխանորդ Տեր Բաբգէն աբեղա Սալբիյանի մասնակցությամբ։ Եկեղեցու վերանորոգման նյութական ծախսերը հոգացել են Ռուբեն Սահակյանը, Անդրանիկ և Խաչատուր Բաբոյանները։