Սումբար
Սումբար, սակավաջուր գետ Թուրքմենստանում և Իրանում, վերին հոսանքում ձևավորում է այս երկրների սահմանային հատվածամասը, Աթրեկ գետի աջ և ամենախոշոր վտակը։ Սումբարի երկարությունը 245 կմ է, ավազանը՝ մոտ 8300 կմ²[1]։
| Սումբար | |
|---|---|
| Բնութագիր | |
| Երկարություն | 245 |
| Ավազանի մակերես | 8300 կմ² |
| Ավազան | Կասպից ծով |
| Ջրահոսք | |
| Ակունք | Դայնեսու/Կուլունսու |
| Ակունքի տեղակայում | 38.189962/57.002536 |
| Գետաբերանի տեղակայում | 37.991208/55.274016 |
| Կոորդինատներ | |
| Տեղակայում | |
| Հոսող հոսքեր | Chandyr River? |
| Երկիր |  Թուրքմենստան, Իրան |
| Երկրամաս |  Իրան |
| Ջրահավաք | Կասպից ծովի ավազան |
Ջրագրություն խմբագրել
Գետի ակունքը գտնվում է Կոպետդաղի լեռներում, Դայնեսու և Կուլունսու գետերի միախառնման տեղում, երկրների սահմանագծին։ Ստորին հոսանքում տարեկան 2-5 ամիս գետը պարբերաբար ցամաքում է։ Սնուցումը առավելապես անձրևային և գրունտային է։ Խոշորագույն վտակը Չանդիր գետն է։ Սումբարի ջրերը 19-րդ դարի վերջերից օգտագործում են մերձակա հողատարածքները ոռոգելու համար, որի արդյունքում այն մինչև Աթրեկ չի հասնում։ Սրա հետ կապված Աթրեկն ինքը հազվադեպ է հասնում Կասպից ծով։ Սումբարի հովիտը հին ժամանակներից ի վեր հայտնի է որպես մերձարևադարձային այգեգործության օազիս, այն ամենատաք տարածքն է ոչ միայն Թուրքմենստանում, այլ նաև նախկին խորհրդային Միջին Ասիայում՝ ընդհանրապես։ Սումբարի ավազանին բնորոշ է իրանական մերձարևադարձային տիպի շատ մեղմ ձմեռը։ Այստեղ կլիման մեղմում են Կասպից ծովի հարավային, ավելի տաք և ավելի խորը հատվածները, ինչպես նաև օազիսը հյուսիսային սառը քամիներից պաշտպանող Կոպետ Դաղ լեռնաշղթան։ Որպես հետևանք, Կարա կալայում (Մահտումկուլի) միջին ջերմաստիճանը հունվարին հասնում է Միջին Ասիայի համար ռեկորդային բարձր նիշի՝ + 4,2°, ինչը մոտավորապես համապատասխանում է Միսխորի միջին հունվարյան ջերմաստիճանին[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Большая советская энциклопедия
- ↑ «Общая характеристика Средней Азии и Казахстана». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
