Ռենոդո մրցանակ

Ռենոդո մրցանակ (կամ Ռենոդո Թեոֆրաստի մրցանակ, ֆր.՝ Prix Théophraste-Renaudot), ֆրանսիական գրական մրցանակ։ Ստեղծվել է 10 գրաքննադատների կողմից 1926 թվականին, երբ սպասում էին Գոնկուրյան մրցանակի դափնեկիրների անունների հայտարարմանը։ Այսպիսով՝ առաջին Ռենոդո մրցանակը դարձել է Գոնկուրյան մրցանակի յուրօրինակ հավելում. ավանդաբար երկու մրցանակներն էլ շնորհվում են նույն օրը՝ նոյեմբերի առաջին երեքշաբթի օրը։

Ռենոդո մրցանակ
Երկիր	Ֆրանսիա
Տեսակ	գրական պարգև
Վիճակագրություն
Հիմնադրման ամսաթիվ	1926
Հերթականություն
Կայք	prixrenaudot.free.fr​(ֆր.)

Ռենոդո մրցանակի առաջին հանձնաժողովի կազմում ընդգրկված էին Ռայմոն դը Նին, Մարսել Էսպիոն, Ժորժ Լե Ֆևրը, Նոել Սաբորդը, Ժորժ Մարտենը, Օդետա Պանետեն, Հենրի Գիլակը, Գաստոն Պիկարդը, Պիեռ Դեմարտրը և Ժորժ Շարանսոլը։ Նրանցից յուրաքանչյուրը հեղինակել է Ռենոդոյի կենսագրության գլուխներից մեկը, որ լույս է տեսել 1929 թվականին «Հայտնի մարդկանց կյանքը» շարքի շրջանակներում։

2003 թվականից Ռենոդո մրցանակ է շնորհվում նաև էսսեի, իսկ 2009 թվականից` գրպանի գրքի համար։

Պատմություն

1925 թվականին, երբ սպասվում էր Գոնկուրյան մրցանակի շնորհումը, Ժորժ Շարենսոլն ու Գաստոն Պիկարը, կատակելով, առաջարկեցին ստեղծել դրա համարժեքը՝ լրագրողների ժյուրիի կողմից, սակայն հումորային բնույթով։ Հաջորդ տարի մրցանակն իսկապես ստեղծվեց և անվանվեց Թեոֆրաստ Ռենոդոյի անունով, որը La Gazette թերթի հիմնադիրն էր։ Այնուամենայնիվ, առաջին դափնեկիրը ընտրվեց իր ստեղծագործության ոճի և օրիգինալության համար՝ որպես խրախուսանքի նշան։ Այս ընտրությունն էլ հաստատեց, որ հետագայում մրցանակը պետք է շնորհվի որակյալ գրական ստեղծագործություններին ։

Չնայած Ռենոդոյի ժյուրին օրգանապես կապված չէ Գոնկուրյան ակադեմիայի հետ, որը բաղկացած է միայն գրողներից, այն համարվում է դրա բնական լրացումը։ Դա հատկապես ընդգծվում է նրանով, որ երկու մրցանակների արդյունքները հայտարարվում են միաժամանակ և նույն վայրում՝ նոյեմբերի առաջին երեքշաբթի օրը, Փարիզի Drouant ռեստորանում։

Գլխավոր մրցանակից բացի, ժյուրին 2003 թվականից շնորհում է Ռենոդոյի գրական էսսեի մրցանակ, 2009 թվականից՝ Ռենոդոյի գրպանային գրքի մրցանակ, իսկ 1992 թվականից՝ Ռենոդոյի լիցեյականների մրցանակ։

Մրցանակի շնորհման կարգը բավական ճկուն է։ Ըստ կանոնակարգի՝ այն հեղինակները, ովքեր արդեն արժանացել են մեկ այլ խոշոր գրական մրցանակի (Գոնկուր, Ֆեմինա, Անտերալիե, Մեդիսիս), չեն կարող ստանալ Ռենոդոյի մրցանակ։ Հենց այս սկզբունքի պատճառով ժյուրին 2018 թվականին հատուկ մրցանակ ստեղծեց Ֆիլիպ Լանսոնի «Լը Լամբո» ( Ֆր.`Le Lambeau -Կտոր,պատառիկ) ստեղծագործության համար, որը մինչ այդ արդեն ստացել էր Ֆեմինա մրցանակը ։

Մրցանակաբաշխության թափանցիկության վերաբերյալ քննադատություններ

Չնայած Ռենոդոյի մրցանակն աշնանային գրական սեզոնի կարևոր իրադարձություն է, նրա քվեարկության անկեղծությունը երբեմն կասկածի տակ է դրվել՝ մեղադրվելով կողմնակալության և նախասիրությունների մեջ։

Ընկերական կապերի և շահերի բախման մեղադրանքներ

Ֆրանսիական և միջազգային մի շարք պարբերականներ լուրջ քննադատության են ենթարկել Ռենոդոյի գրական մրցանակը։ Le Monde թերթն այն բնորոշել է որպես «ընկերների մրցանակ», «դինոզավրի նման երևույթ գրական ավանդույթներին շատ կապված ոլորտում» և «փակ համակարգ՝ ընտրողական մոտեցումներով», որտեղ գործում է «անթափանց և կամայական ընթացակարգ» ։ Օբս (Ֆր.`L’Obs) ամսագիրը այն նկարագրել է որպես «ընկերական հարաբերությունների վրա հիմնված» մրցանակաբաշխություն, որին խանգարում են «զգացմունքային կոռուպցիան» և «փոխադարձ աջակցման մեխանիզմները» ։

2006 թվականին մամուլը քննարկել է ժյուրիի կազմում Ժակ Բրենների (91 տարեկան) դերը, ով «այլևս ի վիճակի չէր ընթերցելու» և քվեարկում էր փոստով՝ հետևելով Իվ Բերժերի (Grasset հրատարակչության տնօրեն) ցուցումներին ։Իր օրագրում Բրենները նշել է, որ Բերժերը նրան 1983 թվականին ասել էր․ «Առաջին փուլում քվեարկում ես ըստ քո նախասիրության։ Երկրորդ փուլում՝ ըստ հրատարակչիդ» ։ Մի քանի տարի անց Բերժերը նրանից պահանջել էր «համոզել Ռենոդոյի ժյուրիի անդամներին ճիշտ քվեարկել» ։

2007 թվականին մրցանակի շնորհումը մեծ աղմուկ բարձրացրեց։ Քրիստոֆ Դոները նոյեմբերի 7-ին մեղադրեց Ֆրանս-Օլիվյե Ժիսբերին ժյուրիի քննարկումների «մանիպուլյացիայի» մեջ ։ Ֆրանս Պրես գործակալության տվյալներով՝ Ռենոդոյի ժյուրին բոլորին անակնկալի բերելով 2007 թվականի մրցանակը շնորհեց Դանիել Պեննակին, որի գիրքը նախապես ընտրված գործերի ցանկում չէր եղել։ Նման դեպքեր կրկնվեցին 2018 և 2019 թվականներին, երբ մրցանակները շնորհվեցին Վալերի Մանտոյի Ակոս (Ֆր.`Le Sillon) և Սիլվեն Թեսոնի Ձյունե հովազը (Ֆր.` La Panthère des neiges) գրքերին, որոնք նախնական ցուցակներում չէին ընդգրկված ։ Նմանատիպ մեղադրանքներ կրկնվեցին նաև 2019-ին, երբ էսսեի մրցանակը շնորհվեց Էրիկ Նյոֆին, մինչդեռ ժյուրիի կազմում էին Ժերոմ Գարսենը և Ֆրեդերիկ Բեյգբեդերը, որոնք կապ ունեն «Դիմակը և փետուրը» (Ֆր.` Le Masque et la Plume) գրական հաղորդման հետ, որտեղ Նյոֆը նույնպես հանդես էր գալիս ։

2020 թվականի մայիսին Քրիստոֆ Կլարոն խնդրեց ժյուրիին իր «Բնիկների տուն» (Ֆր.`La Maison indigène) վեպը հանել նախնական ցուցակից՝ իր բլոգում և Թվիթերում հայտնելով․ «Ես որևէ ցանկություն չունեմ մասնակցելու որևէ խեղկատակության, նույնիսկ եթե այն հովանավորվում է տաղանդավոր և հեղինակավոր գրողների կողմից, ինչպիսիք են, օրինակ, Բեյգբեդերը, Ջուդիչելին և Բեսոնը» ։

Գաբրիել Մացնեֆի շուրջ վեճեր

2013 թվականին Ռենոդոյի էսսեի մրցանակի շնորհումը Գաբրիել Մացնեֆի «Սերովբե, սա վերջն է» (Ֆր.`Séraphin, c’est la fin!) գրքին հետագայում մեծ արձագանք առաջացրեց։ Այս դեպքը մասամբ դրդեց Վանեսա Սպրինգորային 2020 թվականին գրել իր «Համաձայնություն» (Ֆր.`Le Consentement) գիրքը ։ 2020 թվականի մարտի 11-ին ժյուրիի անդամ Ժերոմ Գարսենը հրաժարական տվեց՝ դա կապելով «Վանեսա Սպրինգորայի գործի» հետ, ինչպես նաև քննադատելով «90%-ով տղամարդկանցից կազմված ժյուրիի անտրամաբանական կազմը» ։ Նրան ժամանակավորապես հետևում է Ժան-Մարի-Գյուստավ-Լեկլեզիոն 2020 թվականի ապրիլի 2-ին, սակայն նա հետագայում փոխում է իր որորշումը:

Նյու Յորք Թայմս-ի (The New York Times) թղթակիցը նշել է, որ Ֆրանսիայում գրողներին «կուռք» դարձնելու մշակույթը խանգարել է արդարադատությանը․ «Եթե գործը վերաբերեր սովորական բանվորին, նրան երբեք չէին պաշտպանի»։ Լոր Մյուրան, գրականության պատմաբան և դասախոս, որը նախկինում պաշտպանել էր Մացնեֆին, նույնպես քննադատել է Քրիստիան Ջուդիչելիի ժյուրիում մնալու որոշումը՝ համարելով դա «խայտառակություն»։ Նրա կարծիքով՝ «ամբողջ ժյուրին պետք է վերանայեր իր կազմը», մինչդեռ որոշ ժյուրիի անդամներ, ինչպես Պատրիկ Բեսոնը և Ժորժ-Օլիվյե Շատորյոն, պնդել են, որ այս հարցը քննարկման ենթակա չէ։.

Ռենոդոյի ժյուրի

Ռենոդոյի մրցանակի ժյուրին բաղկացած է տասը անդամներից, որոնք ընտրվում են համատեղ ընտրությամբ և մնում են պաշտոնում մշտական։ Նախագահությունը շրջանառվող է, յուրաքանչյուր տարի այն փոփոխվում է ժյուրիի ներսում։ Նախագահը վերահսկում է քննարկումները։ Եթե քվեարկության տասը փուլից հետո արդյունք չի ստացվում, ապա հաջորդ փուլերում նախագահի ձայնը հաշվի է առնվում երկու անգամ։ Ժյուրիի անդամներից մեկը նշանակվում է քարտուղար։

Ժյուրիի ներկա անդամներ

Ժան-Նոել Պանկրազի (1999 թվականից)

Ժորժ-Օլիվիե Շատորյոնո (1995 թվականից),

Դոմինիկ Բոնա (1999 թվականից)

Ֆրանս-Օլիվիե Ժիսբեր (1998 թվականից)

Պատրիկ Բեսոն Ժան-Մարի Գյուստավ Լեկլեզիո

Ֆրեդերիկ Բեգբեդեր (2011 թվականից)

Սեսիլ Գիլբեր (2021 թվականի մայիսի 6-ից)

Ստեֆանի Ժանիքո (2021 թվականի մայիսի 6-ից)

Մոհամեդ Այսաուի (2023 թվականի մայիսից)

Ժյուրիի նախկին անդամներ

Ֆրանսիս Ամբրիեր (-1998)

Գաստոն Պիկար

Անրի Ամուրու (-1986)

Պիեռ Մազար (-1985)

Ալեն Բոսկե (-1998)

Ժորժ Մարտեն

Անդրե Բուրեն (1971-2009)

Ռոբեր Մալե (-1986)

Ժակ Բրեններ (1986-2001)

Մորիս Նադո

Անդրե Բրենկուր (1984-2011)

Ռայմոն դը Նիս

Ժոզե Կաբանիս (1986-2000)

Մորիս Նոել

Էթիեն Լալու

Պիեռ Դեմարտր

Ժորժ ԼեՖևր

Մարսել Էսպիո

Մարսել Սովաժ

Լյուկ Էստան

Նոել Սաբոր

Մաքս-Պոլ Ֆուշե

Ժորժ-Օլիվիե Շատորյոնո

Ժերոմ Գարսեն (2011-2020)

Լուի Գարրել (1986-2021)

Քրիստիան Ջուդիչելի (1993-2022)

Ռոժե Վրինի (-1997)

Անրի Գիլակ

Օդեթ Պանետյե

Մրցանակակիրներ

• 1926 — Armand Lunel, Nicolo-Peccavi ou l’affaire Dreyfus à Carpentras
• 1927 — Bernard Narbonne, Maïtena
• 1928 — André Obey, Le Joueur de triangle
• 1929 — Մարսել Էմե, La Table aux crevés
• 1930 — Germaine Beaumont, Piège
• 1931 — Ֆիլիպ Էրիա, «Անմեղը»
• 1932 — Լուի-Ֆերդինանդ Սելին, «Ճամփորդություն գիշերից անդին»
• 1933 — Charles Braibant, Le roi dort
• 1934 — Louis Francis, Blanc
• 1935 — François de Roux, Jours sans gloire
• 1936 — Լուի Արագոն, «Հարուստ թաղամասեր»
• 1937 — Jean Rogissart, Mervale
• 1938 — Pierre-Jean Launay, Léonie la bienheureuse
• 1939 — Jean Malaquais, Les Javanais
• 1940 — Jules Roy, La Vallée heureuse
• 1941 — Paul Mousset, Quand le temps travaillait pour nous
• 1942 — Robert Gaillard, Les Liens de chaîne
• 1943 — André Soubiran, J'étais médecin avec les chars
• 1944 — Ռոժե Պեյրեֆիտ, Les Amitiés particulières
• 1945 — Henri Bosco, Le Mas Théotime
• 1946 — Դավիդ Ռուսե, L’Univers concentrationnaire
• 1947 — Jean Cayrol, Je vivrai l’amour des autres
• 1948 — Pierre Fisson, Voyage aux horizons
• 1949 — Լուի Գիյդու, Le Jeu de patience
• 1950 — Pierre Molaine, Les Orgues de l’enfer
• 1951 — Robert Margerit, Le Dieu nu
• 1952 — Jacques Perry, L’Amour de rien
• 1953 — Célia Bertin, La Dernière Innocence
• 1954 — Jean Reverzy, Le Passage
• 1955 — Georges Govy, Le Moissonneur d'épines
• 1956 — André Perrin, Le Père
• 1957 — Միշել Բյուտոր, «Փոփոխություն»
• 1958 — Էդուարդ Գլիսան, La Lézarde
• 1959 — Albert Palle, L’Expérience
• 1960 — Alfred Kern, Le Bonheur fragile
• 1961 — Roger Bordier, Les Blés
• 1962 — Simonne Jacquemard, Le Veilleur de nuit
• 1963 — Ժան-Մարի Գյուստավ Լեկլեզիո, «Արձանագրություն»
• 1964 — Ժան-Պիեռ Ֆեյ, «Մուտք»
• 1965 — Ժորժ Պերեկ, «Իրեր»
• 1966 — Ժոզե Կաբանիս, La Bataille de Toulouse
• 1967 — Salvat Etchart, Le Monde tel qu’il est
• 1968 — Յամբո Ուոլհեմ, «Բռնության պարտքը»
• 1969 — Max-Olivier Lacamp, Les Feux de la colère
• 1970 — Jean Freustié, Isabelle ou l’arrière-saison
• 1971 — Pierre-Jean Rémy, Le Sac du palais d'été
• 1972 — Christopher Frank, La Nuit américaine
• 1973 — Suzanne Prou, La Terrasse des Bernardini
• 1974 — Georges Borgeaud, Le Voyage à l'étranger
• 1975 — Jean Joubert, L’Homme de sable
• 1976 — Michel Henry, L’Amour les yeux fermés
• 1977 — Alphonse Boudard, Les Combattants du petit bonheur
• 1978 — Conrad Detrez, L’Herbe à brûler
• 1979 — Ժան-Մարկ Ռոբեր, «Օտար գործեր»
• 1980 — Danièle Sallenave, Les Portes de Gubbio
• 1981 — Michel Del Castillo, La Nuit du décret
• 1982 — Georges-Olivier Châteaureynaud, La Faculté des songes
• 1983 — Jean-Marie Rouart, Avant-Guerre
• 1984 — Աննի Էռնո, La Place
• 1985 — Raphaëlle Billetdoux, Mes nuits sont plus belles que vos jours
• 1986 — Christian Giudicelli, Station balnéaire
• 1987 — René-Jean Clot, L’Enfant halluciné
• 1988 — Ռենե Դեպեստր, Hadriana dans tous mes rêves
• 1989 — Philippe Doumenc, Les Comptoirs du Sud
• 1990 — Jean Colombier, Les Frères Romance
• 1991 — Dan Franck, La Séparation
• 1992 — François Weyergans, La Démence du boxeur
• 1993 — Nicolas Bréhal, Les Corps célestes
• 1994 — Guillaume Le Touze, Comme ton père
• 1995 — Պատրիկ Բեսոն, «Բարաբան ընտանիքի մայրամուտը»
• 1996 — Boris Schreiber, Un silence d’environ une demi-heure
• 1997 — Պասկալ Բրյուկներ, Les Voleurs de beauté
• 1998 — Դոմինիկ Բոնա, Le Manuscrit de Port-Ébène
• 1999 — Daniel Picouly, L’Enfant léopard
• 2000 — Ահմադու Կուրումա, Allah n’est pas obligé
• 2001 — Martine Le Coz, Céleste
• 2002 — Gérard de Cortanze, Assam
• 2003 — Philippe Claudel, Les Âmes grises
• 2004 — Իռեն Նեմիրովսկի], «Ֆրանսիական իրարանցում»
• 2005 — Nina Bouraoui, Mes mauvaises pensées
• 2006 — Ալեն Մաբանկու, Mémoires de porc-épic
• 2007 — Դանիել Պեննակ, Chagrin d'école
• 2008 — Տերնո Մոնենամբո, Le Roi de Kahel
• 2009 — Ֆրեդերիկ Բեգբեդեր, Un roman français
• 2010 — Վիրժինի Դեպանտ, Apocalypse bébé
• 2011 — Էմմանյուել Կարեր, «Լիմոնով»
• 2012 — Սկոլաստիկ Մուկազոնգա, Notre-Dame du Nil
• 2013 — Յան Մուակս, «Ծնունդ»/ Naissance

Արտաքին հղումներ

• Prix Renaudot - պաշտոնական կայքը
• «Թեոֆրաստ Ռենոդոյի մրցանակ (Theophraste-Renaudot Prize)». Elite-Home. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 16-ին.
• «Премия Ренодо». Центр поддержки отечественной словесности. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 16-ին.