Պուերտա դել Սոլ
Պուերտա դել Սոլ (անգլ.՝ Puerta del Sol, բառացի` արևային դարպասներ), Մադրիդի գլխավոր հրապարակներից մեկը։ Մայրաքաղաքի ամենանշանավոր տեսարժան վայրերից է։ Հնում հրապարակի տեղում գտնվել է Մադրիդը շրջապատող պարսպի մուտքը։ Միջնադարյան քաղաքները սովորաբար ունեցել են մեկ գլխավոր հրապարակ, սակայն քաղաքային ամրությունների շուրջ թողել են ազատ տարածքներ տակտիկական զորաշարժի համար։ Այդպիսի մի տարածքում` «Արևային դարպասների» մոտ, ժամանակի ընթացքում ձևավորվել է հրապարակը, որ սովորական լայն փողոց է հիշեցնում։
| Պուերտա դել Սոլ | |
|---|---|
_10.jpg) | |
| Երկիր |  Իսպանիա |
| Տեղագրություն | Սոլ և Մադրիդ |
| Կազմված է | Tío Pepe advertisement, Madrid? |
| Միանում է | calle Mayor?, Calle del Correo, Madrid?, calle de Carretas?, Calle de Espoz y Mina, Madrid?, Carrera de San Jerónimo?, Ալկալա փողոց, street of Montera?, Calle del Carmen?, Calle de Preciados? և Calle del Arenal? |
| Մակերես |  |
 | |
Անվանում խմբագրել
Հրապարակի անվանումը կապված է այն փաստի հետ, որ ժամանակին Ալկալա և Կարերա դե Սան Խերոնիմո փողոցների միջև գտնվել են «Արևի դարպասները»։ Դարպասները կառուցվել էին Կառլոս V կայսեր օրոք։ Պատմաբանները համակարծիք չեն այս տեսակետի շուրջ. որոշ պատմաբաններ կարծում են, որ դարպասի անունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ դրանցից կարելի էր հետևել արևածագին (դարպասը քաղաքի արևելյան մուտքն էր), մյուսները կարծում են, որ դարպասներին պատկերված է եղել արև։
Պատմություն խմբագրել
«Արևային դարպասները» քանդվել են 1521 թվականին, որպեսզի քաղաքի մուտքն ավելի ընդարձակ ու հարմարավետ լինի։ Այդպիսով` հրապարակն ընդարձակվել է։ Այն զարդարում էին Աստվածահայտնության եկեղեցին, որը կառուցվել էր Աստծո պատվին` ի նշան ժանտախտի վարակից ազատվելու, Սան Ֆիլիպե էլ Ռեալ մենաստանը և հասարակական շքեղ տունը։ Սակայն շուտով Կառլոս V թագավորի հատուկ հրովարտակով զվարճանքի հաստատությունը տեղափոխվում է հարևան «Կարմեն» փողոցը[1]։ 17-րդ դարում Աստվածահայտնության եկեղեցու դիմաց տեղադրվում է բրոնզե շատրվան, որի բրոնզե դիմակների բերաններից ջրի շիթ էր հոսում։ Շատրվանն ամբողջացնում էր Վեներայի քանդակը, որին մադրիդցիները «Մարիբլանկա»` «Սպիտակ Մարիա» անվանեցին։ Շուտով շատրվանի շուրջ և վանքի պատերի տակ սկսեց գործել շուկա։
Արտաքին տեսք և տեսարժան վայրեր խմբագրել
Պուերտա դել Սոլը ութ փողոցների խաչմերուկում տեղակայված օվալաձև գեղեցիկ հրապարակ է` շրջապատված 18-րդ դարի շինություններով։ Կիսալուսնի տեսք ունեցող հրապարակային համալիրը ձևավորվել է 19-րդ դարի վերջին` Իզաբել II-ի ժամանակ։ Հրապարակի մայթի բրոնզե սալիկը Իսպանիայի ճանապարհների զրոյական կետն է. Մադրիդը երկրի աշխարհագրական կենտրոնն է, իսկ հրապարակը` քաղաքի[2][3]։
19-րդ դարից պահպանված միակ շինությունը Փոստատունն է, որ կառուցվել է 1761 թվականին։ Շենքի աշտարակին տեղակայված ժամացույցների զանգերը ամեն տարի` դեկտեմբերի 31-ին, ազդարարում են Նոր տարվա գալուստը։ Այս ժամի հետ է կապված իասպանական ամանորյա մի ավանդույթ` «խաղողի 12 հատիկը», երբ ժամի 12 զանգերի հետ հրապարակում հավաքված մադրիդցիներն ու քաղաքի հյուրերը ուտում են խաղողի 12 հատիկ` 12 երազանք պահելով։ Ներկայումս շենքում գործում է Մադրիդի ինքնավար համայնքի կառավարությունը։ Շենքի ճակատային մասում փակցված է երկու հուշատախտակ, որոնք հիշեցնում են 1808 թվականի մայիսի 2-ի ժողովրդական ընդվզման և Իսպանիայում խոշորագույն ահաբեկչության` էլեկտրական գնացքի պայթյունի մասին (մարտի 11, 2004)։
Հրապարակի կենտրոնում Իսպանիայի թագավոր Կառլոս III-ի արձանն է, իսկ Կարմեն փողոցի անկյունում` Մադրիդի բրոնզե խորհրդանիշը` «Արջը և մաթուզենին» քանդակը։ Այս խորհրդանիշի ծագումը բացատրելը դժվար է. այն առաջացել է դեռևս 11-րդ դարում և մինչև հիմա զարդարում է քաղաքի զինանշանը։ Այստեղ է գտնվում նաև Գեղարվեստի ակադեմիան։
Հրապարակում է առաջին անգամ տեղադրվել քաղաքում առաջին գազային լամպը, այստեղից է սկսել իր երթուղին առաջին հանրակառքը, ապա նաև տրամվայը։ Այս հրապարակում է անցկացվել քաղաքային առաջին լուսավորությունը։ Հետագայում Պուերտա դել Սոլ հրապարակից է իր երթևեկությունը սկսել առաջին ավտոմեքենան, որը վարել է նշանավոր ցլամարտիկը, 1919 թվականին հրապարակի տակով անցկացվել է քաղաքային մետրոյի առաջին գիծը[4]։
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Փողոցի անվանումը կերամիկական սալիկի վրա -
Փոստատուն -
Մետրոյի մուտքը -
«Արջը և մաթուզենին» -
Պուերտա դել Սոլ -
Պուերտա դել Սոլ
_07.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ MEGATIS. Время входить в «Ворота Солнца»
- ↑ «Мадрид.ру». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
- ↑ Официальный географический центр Испании находится в четырнадцати километрах от столицы, геометрический центр города в его современных очертаниях — значительно севернее площади.
- ↑ «Пуэрта дель Соль». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պուերտա դել Սոլ» հոդվածին։ |