Վիքիպեդիա

Շամիլ Տարպիշչև

Շամիլ Անվյարովիչ Տարպիշչև (թաթ.՝ Шамил Әнвәр улы Тарпищев, մարտի 7, 1948(1948-03-07), Մոսկվա, ԽՍՀՄ), թենիսիստ, մարզիչ, խորհրդային և ռուսական սպորտի գործիչ։ Ռուսաստանի թենիսի ֆեդերացիայի նախագահ։

Շամիլ Տարպիշչև
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 7, 1948(1948-03-07) (76 տարեկան)
ԾննդավայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունթենիսիստ, tennis coach և մարզիչ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՄիջազգային օլիմպիական կոմիտե
 Shamil Tarpishchev Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1948 թվականի մարտի 7-ին Մոսկվայում։ Հայրը՝ Անվյար Բելյալովիչ Տարպիշչևը (1913-1995) և մայրը՝ Մարյամ Ալիևնա Տարպիշչևան (1922-2003) ծնվել և մեծացել են Մորդովիայում, թաթարական Յունկի գյուղում։ Ունի երկու որդի Ամիրը ( ծնվ.՝ 1987 թ.) և Ֆիլիպը (ծնվ.՝ 1994 թ.):

Ավարտել է Ֆիզիկական կուլտուրայի պետական կենտրոնական ինստիտուտը։ Հաջողությամբ մասնակցել է թենիսի գծով ռուսական և համաշխարհային մրցումների։ Սպորտի վարպետ է (1966), 1970-ական թվականներին Տարպիշչևի հետ խաղացել է Վլադիմիր Նաբոկովը[3]։ Ծառայել է ռազմա-օդային զորքերում, որպես «խաղացող» հաղթել է թենիսի հեղինակավոր մրցաշարերում, ընդգրկվել ԲԿՄԱ-ի թիմում և պարապել Վ. Ա. Կլեյմյոնովի մոտ[4]։

1974 թվականից անցել է մարզչական աշխատանքի, եղել МГС «Դինամո» ԿՄԸ-ի ավագ մարզիչ, ԽՍՀՄ հավաքական թիմի գլխավոր մարզիչ (1974-1991), ԽՍՀՄ (1974-1991), ԱՊՀ (1992) և Ռուսաստանի (1997-2014) հավաքական թիմերի ավագ Դևիսի գավաթի (41 մրցախաղ) և Ֆեդերացիայի գավաթի (1978-1980, 11 մրցախաղ) մրցաշարերում։ Տարպիշչևի ղեկավարությամբ խորհրդային թենիսիստները նվաճել են 26 ոսկե մեդալներ Եվրոպայի չեմպիոնատներում (1974-1983), դուրս են եկել կիսաեզրափակիչ Դևիսի Գավաթի (1974, 1976) և Ֆեդերացիայի գավաթի (1978-1979) և եզրափակիչ, Թագավորական գավաթի (1981) մրցաշարերում։ Ասիա-Եվրոպա (1983) մրցաշարում եղել է Եվրոպայի հավաքական թիմի ավագը։ Եղել է Ռուսաստանի Դաշնության նախագահի ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի գծով խորհրդականը (1992-1994), Սպորտի ազգային ֆոնդի (ՍԱՖ) նախագահը (1992 -հուլիս 1994), Ռուսաստանի նախագահին կից ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի Կոորդինացիոն կոմիտեի նախագահը (1993-1997)։ Եղել է Ռուսաստանի Դաշնության Ֆիզկուլտուրայի և տուրիզմի պետական կոմիտեի նախագահը (1994-1996)։ 1996 թվականից Մոսկվայի քաղաքապետի սպորտի գծով խորհրդականն է, «Կրեմլի Գավաթի» տնօրենների խորհրդի նախագահը։ 2002 թվականին դարձավ Ռուսաստանի նախագահին կից ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի Խորհրդի նախագահության անդամ, Ռուսաստանում սպորտի զարգացման ստրատեգիայի, ֆիզկուլտուրայի և սպորտի բնագավառում գերակա ուղղությունների մշակման հանձնաժողովի նախագահն էր։

26 տարեկանում ընդունվում է ԽՄԿԿ շարքերը[5]։ 1994 թվականից Ռուսաստանի Օլիմպիական կոմիտեի գործադիր կոմիտեի, 1996 թվականից՝ Միջազգային Օլիմպիական կոմիտեի անդամ է։ Կազանում Շամիլ Տարպիշչևի անունով է կոչվում թենիսի ակադեմիան[6]։

1994 թվականից «Թենիս» ամսագրի խմբագրական խորհրդի անդամ է։ Հեղինակ է «Թենիսահարթակն է կանչում» (1988), «Թենիս, առաջին քայլեր» (1990), «Թենիսի այբուբենը» (1999), «Ամենաերկար մրցախաղը» (1999)[7], «Հոյակապ յոթնյակը կամ համաշխարհային թենիսի ռուսական աստղերը» (2006), «Առաջին ցանցը» (2008) գրքերի։

2014 թվականի հոկտեմբերի 7-ի «Երեկոյան Ուրգանտ» հեռուստածրագրի եթերում Տարպիշչևն անվայելուչ կատակեց՝ հանրահայտ թենիսիստուհիներ Ուիլյամս քույրերին անվանելով «եղբայրներ», որի համար Կանանց թենիսի ասոցիացիայի (WTA) կողմից որակազրկվեց մեկ տարի ժամկետով և տուգանվեց 25 հազար դոլարի չափով[8]։

Պարգևներ և կոչումներ խմբագրել

 
Շամիլ Տարպիշչև`Ռուսաստանի թենիսի կանանց ազգային թիմի ավագը: Ֆեդերացիայի գավաթի խաղարկությունը Իսրայելի թիմի հետ, 2008
  • «Հայրենիքի հանդեպ վաստակի համար» IV կարգի շքանշան (4 մարտի 2008) - ֆիզկուլտուրայի և սպորտի զարգացման գործում վաստակի և երկարամյա բարեխիղճ աշխատանքի համար[9]
  • Պատվո շքանշան (22 ապրիլի 1994), 1994 թվականի XVII ձմեռային Օլիմպիական խաղերում բարձր սպորտային ձեռքբերումների համար[10]
  • Բարեկամության շքանշան (2017)[11]
  • «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» II կարգի շքանշանի մեդալ
  • «Կազանի 1000-ամյակի» հուշամեդալ
  • ԽՍՀՄ վաստակավոր մարզիչ (1985)
  • ՌՍՖՍՀ վաստակավոր մարզիչ (1981)
  • Մորդովիայի ֆիզիկական կուլտուրայի վաստակավոր աշխատող։
  • Մորդովիայի Պետական մրցանակի դափնեկիր (2003)
  • Դոստիկի 2 աստիճանի շքանշան (Ղազախստան, 2008)[12]
  • Հոբելյանական մեդալ «Աստանան 10 տարեկան է» (Ղազախստան, 2008)[13]
Պատվո շքանշաններ
    • «Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի զարգացման գործում վաստակի համար
    • «Օլիմպիական շարժման գործում վաստակի համար»
    • «Ֆիզկուլտուրայի և սպորտի գերազանցիկ»
  • «Թենիսում ունեցած վաստակի համար» մեդալ, (Թենիսի միջազգային ֆեդերացիա, 1988)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201705220024?index=19&rangeSize=1
  2. ↑ http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201803020050?index=2&rangeSize=1
  3. ↑ «Спроси Шамиля Тарпищева». Большой Спорт. 2011 թ․ սեպտեմբերի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2011 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
  4. ↑ «КЛЕЙМЁНОВ Владимир Александрович - Федерация тенниса России». www.tennis-russia.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 3-ին.
  5. ↑ Тарпищев Ш. А. Первый сет. — М.: Время, 2008. — 688 с. — ISBN 978-5-9691-0307-7
  6. ↑ Академия тенниса имени Тарпищева
  7. ↑ Спортивная Россия: Организации и персоны: Энциклопедический справочник / под общ. ред. В. В. Кузина. — Отраслевая группа «Инфорспорт». — М: Физкультура и спорт, 2001. — С. 313. — 396 с. — 5000 экз. — ISBN 5-278-00716-8
  8. ↑ Тарпищев отстранён на год от WTA за слова в адрес сестёр Уильямс
  9. ↑ «Указ Президента Российской Федерации от 04.03.2008 № 307». Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ մայիսի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 12-ին.
  10. ↑ Указ Президента РФ от 22 апреля 1994 г. № 807
  11. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 18 мая 2017 года № 215 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»
  12. ↑ Шамиль Тарпищев получил награду Казахстана
  13. ↑ «Ряд российских деятелей науки, культуры и спорта удостоены юбилейной медали «10 лет Астане»». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 12-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շամիլ Տարպիշչև» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Շամիլ_Տարպիշչև&oldid=9515126» էջից