Համազասպ Նոհրադյան
Համազասպ Նոհրադյան (), քաղաքական գործիչ, Կարսի վերջին հայ քաղաքագլուխը[1]։
| Համազասպ Նոհրադյան | |
|---|---|
 | |
| Մասնագիտություն | ուսուցիչ և քաղաքական գործիչ |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | քաղաքապետ |
| Կուսակցություն | ՀՅԴ |
Ստորագրություն | |
Կենսագրություն
խմբագրել1892 թվականից Բաթում-Կարս շրջանի դաշնակցական գործիչ[2], Կարսի Կենտրոնական Կոմիտեի անդամ, Կարսի քաղաքագլուխ և ազգային գործիչ Համազասպ Նոհրադյանը, Չարենցի ժամանակակիցը։ Նա եղել է Կարսի ծխական դպրոցի ուսուցիչ, հետագայում, հոր մահվանից հետո, ղեկավարել է «Լույս» նավթարդյունաբերական ընկերությունը, որպես կառավարիչ, որն ապահովել է նավթամթերքներով Բաթում-Կարս նահանգը։ 1911 թվականին Երևանում մասնակցել է ՀՅԴ ընդհանուր ժողովին և ընտրվել Հայաստանի Քաղաքների Միության եռանդամ նախագահության անդամ։ Վայելել է ըկերների մեծ սերն ու հարգանքը։ Համազասպ Համբարձումովիչին նավթի հետ գործ ունենալու պատճառով քաղաքում անվանում էին Մազութի Համո։ Նա մեծացել էր Կարսում, ուներ ընտանիք՝ Հերիքնազը, կինը, և չորս զավակ, Արուսյակ, Գրիգոր, Գևորգ, Վարսենիկ։ Վարսենիկի տղան՝ Խաչատուր Ղարիբյանն առաջին անգամ Հայաստանում՝ Գյումրի (Լենինական) քաղաքում հիմնադրել է տրիկոտաժի գործարան, որը մինչ այժմ գործում է։
Գևորգը, զոհվել է հերոսի մահով Մազրայում։ Ինչպես նշում է Սիմոն Վրացեանը. «Կարսի կռիւներում ընկան շատ քաջ մարտիկներ։ Ապրիլի 9-ին, խիզախ գրոհի ժամանակ, սպանւեց սպայ Սուրէն Թդէոսեանը՝ յայտնի հասարակական գործիչ Արշակ Թադէոսեանի որդին, ապրիլի 12-ին, Մազրայի մոտ, նահանջի ճանապարհը պաշտպանելիս, հերոսի մահով մեռաւ Կարսի քաղաքագլխի որդին՝ կամաւոր Գէորգ Նոհրատեանը»[3]։
Համազասպ Նոհրադյանը գերի ընկնելով տանջամահ արվեց (նետեցին հնոց)։
Եղիշե Չարենցը եղել է Համազասպ Նոհրադյանի ժամանակակիցը։ «Երկիր Նաիրի» վեպի գլխավոր հերոսի նախատիպը հանդիսացել է հենց Նոհրադյանը (Մազութի Համոն)[4]։
Չարենցը լավ ճանաչելով Նոհրադյանի ընտանիքը՝ շատ դիպուկ է նկարագրել Պրիմադոննայի (Արուսյակի) կերպարը։ Նրա երկու որդիները՝ Գրիգորը և Գևորգը, կամավորներ էին։
Համազասպ Նոհրադյանի ժառանգների կողմից 2016 թվականին Երևանում հրատարակվեց «Ով է Մազութի Համոն» գիքը[5]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Կարսի վերջին հայ քաղաքապետը. Համազասպ Նոհրադյան». Aniarc (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ հոկտեմբերի 30. Վերցված է 2024 թ․ մայիսի 24-ին.
- ↑ Յուշամատեան Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան Ալբոմ-ատլաս. Հրատարակութիւն Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան Արեւմտեան Ամերիկայի Կենդրոնական Կոմիտէի Լոս Անճելըս, Քալիֆորնիա. 2001թ. էջ 141.
- ↑ Սիմոն Վրացեան «Հայաստանի Հանրապետություն». Բեյրութ: Տպարան մշակ. 1958 թ. էջ 112.
- ↑ Եղիշե Չարենց Երկերի ժողովածու, 5-րդ հատոր. Երևան: Հայկական ՍՍՌ ԳԱ Հրատարակչություն. 1966.
- ↑ Նելլի Չիլինգարյան-Նոհրադյան «Ով է Մազութի Համոն». Երևան: «Նահապետ». 2016. էջ 86.