Վիքիպեդիա

Ներքին թրեյդինգ

Ներքին թրեյդինգ (անգլ.՝ Insider trading), ընկերության մասին ոչ հրապարակային, ներքին տեղեկատվության վրա հիմնված՝ հանրային ընկերության բաժնետոմսերի կամ այլ արժեթղթերի (օրինակ՝ պարտատոմսերի) գնում:

Insider trading
Ենթակատեգորիաֆինանսական հանցագործություն, Շուկայի չարաշահումներ, securities trading Խմբագրել Wikidata
Մասնակիցinsider Խմբագրել Wikidata

Տարբեր երկրներում ներքին տեղեկատվության վրա հիմնված առևտրի որոշ տեսակներ անօրինական են: Դա պայմանավորված է նրանով, որ անարդար է համարվում այլ ներդրողների նկատմամբ, ովքեր հասանելիություն չունեն կազմակերպության ներքին տեղեկատվությանը, և քանի որ ներքին տեղեկատվություն ունեցող ներդրողը կարող է ավելի մեծ շահույթ ստանալ, քան սովորական ներդրողը: Ներքին թրեյդինգը կարգավորող կանոնները բարդ են և զգալիորեն տարբերվում են երկրից երկիր: Անձը, ով ունի ոչ հրապարակային տեղեկատվություն և դրա հիման վրա առևտուր է անում, կարող է մեղադրվել հանցագործության համար։

Միացյալ Նահանգների և մի շարք այլ երկրների օրենսդրությունների համաձայն՝ կորպորատիվ պաշտոնյաների, հիմնական աշխատակիցների, տնօրենների կամ նշանակալից բաժնետերերի կողմից իրականացվող առևտուրը պետք է զեկուցվի կարգավորող մարմիններին կամ հրապարակայնորեն բացահայտվի, սովորաբար առևտրից մի քանի աշխատանքային օրվա ընթացքում: Այս դեպքերում, Միացյալ Նահանգներում գործարք իրականացնողները պարտավոր են ներկայացնել Ձև 4 ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովին (անգլ.՝ U.S. Securities and Exchange Commission, SEC)՝ իրենց սեփական ընկերությունների բաժնետոմսերը գնելիս կամ վաճառելիս[1][2]:

Անօրինականություն

խմբագրել

Նյութական ոչ հրապարակային տեղեկատվության վրա հիմնված ներքին թրեյդինգն արգելող կամ քրեականացնող օրենքներ գոյություն ունեն աշխարհի շատ իրավական համակարգերում, սակայն զգալիորեն տարբերվում են երկրից երկիր[3]: Միացյալ Նահանգներում 1934 թվականի Արժեթղթերի բորսայի մասին օրենքի 16(բ) և 10(բ) բաժինները վերաբերում են ներքին թրեյդինգին: ԱՄՆ Կոնգրեսն այս օրենքը ընդունել է 1929 թվականին: Թեև համարվում է, որ Միացյալ Նահանգներն ամենալուրջ ջանքերն է գործադրում ներքին առևտրային օրենքները կիրառելու համար, սակայն եվրոպական օրենսդրությունն ավելի խիստ շրջանակ է ապահովում ապօրինի ներքին առևտրի դեմ: Եվրամիությունում և Միացյալ Թագավորությունում ոչ հրապարակային տեղեկատվության հիման վրա արված առևտուրները ենթակա են առնվազն քաղաքացիական տույժերի և նաև քրեական տույժերի: Միացյալ Թագավորության Ֆինանսական վարքագծի մարմինը պատասխանատվություն է կրում հետաքննելու և հետապնդելու ներքին թրեյդինգ համարվող գործարքները, որոնք սահմանված են Քրեական արդարադատության մասին 1993 թ. ակտով[4][5][6]։

"Ներքին" հասկացության օգտագործումը

խմբագրել

Միացյալ Նահանգներում, Կանադայում, Ավստրալիայում, Գերմանիայում և Ռումինիայում ներքին տեղեկատվությանը հասանելիություն ունեցողների շարքում են ընկերության աշխատողները, տնօրենները, ընկերության բաժնետիրական արժեթղթերի դասի 10%-ից ավելի իրական սեփականատերերը:

Այս մարդկանց՝ բաժնետոմսերում կատարված առևտուրները, որոնք հիմնված են նյութական ոչ հրապարակային տեղեկատվության վրա, համարվում են խարդախություն, քանի որ նրանք խախտում են բաժնետերերի հանդեպ ունեցած հավատարմության պարտականությունը:

Պատասխանատվության ապացույց

խմբագրել

Ներքին թրեյդինգով զբաղվող անձի պատասխանատվության բացահայտումը կարող է դժվար լինել, քանի որ գործարքն արած մարդիկ կարող են փորձել թաքնվել օֆշորային ընկերությունների, այլ վստահված անձանց հետևում: Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը (անգլ.՝ The Securities and Exchange Commission, SEC) ամեն տարի հետաքննում է ավելի քան 50 գործ, որոնցից շատերը վարչական եղանակով լուծվում են դատարանից դուրս: Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը և մի քանի ֆոնդային բորսաներ ակտիվորեն վերահսկում են առևտուրը՝ փնտրելով կասկածելի գործողություններ: Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը չունի քրեական պատիժ կիրառելու լիազորություն, սակայն կարող է գործերը փոխանցել ԱՄՆ դատախազությանը հետագա հետաքննության համար[7][8][9]:

Միացյալ Նահանգներում և ոչ եվրոպական իրավական համակարգերի մեծ մասում ոչ հրապարակային տեղեկատվությամբ արված առևտուրը համարվում է անօրինական: Օրինակ, եթե ռեստորանում գտնվող ինչ-որ անձ լսում է, թե ինչպես է ընկերության գործադիր տնօրենը ֆինանսական տնօրենին նշում, որ ընկերության շահույթը կլինի սպասվածից ավելի բարձր, և այնուհետև գնում է բաժնետոմսեր, մեղավոր չէ, քանի դեռ նա կապ չի ունեցել կապը ընկերության կամ ընկերության աշխատակիցների հետ[10][11][12]։

Միացյալ Նահանգներում, բացի քաղաքացիական տույժերից, վաճառողը (կամ թրեյդերը) կարող է նաև ենթարկվել քրեական հետապնդման, կամ եթե Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի կանոնակարգերը խախտվել են, ԱՄՆ Արդարադատության նախարարությունը (անգլ.՝ the U.S. Department of Justice, DOJ) կարող է անցկանցնել անկախ հետաքննություն: Եթե ​​Արդարադատության նախարարությունտ հայտնաբերի քրեական հանցագործություն, վարչությունը կարող է քրեական մեղադրանք ներկայացնել[13]:

Օրինականություն

խմբագրել

Քանի որ հրապարակային առևտրով զբաղվող կորպորացիաների աշխատակիցները, հաճախ ունենալով բաժնետոմսերի կամ բաժնետոմսերի օպցիոններ, զբաղվում են ներքին թրեյդինգով, որն օրինական է: Այս գործարքները հրապարակվում են ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի փաստաթղթերի միջոցով, որոնք հասանելի են նաև ակադեմիական հետազոտողների կողմից որպես կառուցվածքային տվյալների հավաքածու[14][15]:

ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի 10b5-1 կանոնը պարզաբանում է, որ ներքին թրեյդինգի արգելքը չի պահանջում ապացույց, որ գնորդն առևտուր իրականացնելիս իրականում օգտագործել է էական ոչ հրապարակային տեղեկատվություն։ Միայն այդպիսի տեղեկատվության տիրապետումը բավարար է դրույթը խախտելու համար, և Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը կենթադրի, որ նյութական ոչ հրապարակային տեղեկատվության տիրապետողն օգտագործել է այս տեղեկատվությունը առևտուր իրականացնելիս: Այնուամենայնիվ, Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովի կանոն 10b5-1-ը նաև առևտուր իրականացնողների համար ստեղծել է դրական պաշտպանություն, եթե գնորդը կարող է ցույց տալ, որ իր անունից իրականացված առևտուրն իրականացվել է որպես նախկինում գոյություն ունեցող պայմանագրի կամ ապագա առևտրի համար գրավոր պարտադիր պլանի մաս[16]:

Օրինակ, եթե գնորդն ակնկալում է թոշակի անցնել որոշակի ժամանակահատվածից հետո և, որպես կենսաթոշակային պլանավորման մաս, վերջինս ընդունել է գրավոր պարտավորեցնող ծրագիր՝ երկու տարի շարունակ, յուրաքանչյուր ամիս, վաճառելու ընկերության բաժնետոմսերի որոշակի քանակություն, իսկ գնորդը ՝ ավելի ուշ տնօրինում է ընկերության մասին էական ոչ հրապարակային տեղեկատվություն, ապա սկզբնական պլանի վրա հիմնված առևտուրը կարող է ներքին թրեյդինք լինել:

Միացյալ Նահանգների օրենսդրությունը

խմբագրել

Մինչև 21-րդ դարը և Եվրամիությունում շուկայի չարաշահումների մասին օրենքների ընդունումը, Միացյալ Նահանգները առաջատար երկիրն էր ներքին թրեյդինգի կանխարգելման ոլորտում[17]։

Դատարանի որոշումներ

խմբագրել

Ներքին թրեյդինգը կարգավորող իրավունքի զարգացման մեծ մասը բխում է դատարանների որոշումներից:

1968 թվականին Երկրորդ շրջանային վերաքննիչ դատարանը առաջ քաշեց «հավասար խաղադաշտի» (անգլ.՝ "level playing field") տեսությունը ներքին թրեյդինգի վերաբերյալ ԱՄՆ Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովն ընդդեմ Texas Gulf Sulfur Co-ի գործում: Դատարանը հայտարարել է, որ յուրաքանչյուր ոք, ով տիրապետում է ներքին տեղեկատվությանը, պետք է կամ բացահայտի այդ տեղեկատվությունը կամ ձեռնպահ մնա առևտուրից: Texas Gulf Sulphur Company-ի աշխատակիցները օգտագործել էին Քիդդի հանքավայրի հայտնաբերման մասին ներքին տեղեկատվությունը, որպեսզի շահույթ ստանան՝ գնելով բաժնետոմսեր և օպցիոններ ընկերության բաժնետոմսերում[18][19]:

Իրավական տարբերություններ՝ ըստ երկրների օրենսդրությունների

խմբագրել

ԱՄՆ-ը և Մեծ Բրիտանիան տարբերվում են այն հարցում, թե ինչպես է օրենքը մեկնաբանում և կիրառում ներքին թրեյդինգը[20]:

Մեծ Բրիտանիայում այս ոլորտը կարգավորող օրենքներն են՝

  • Քրեական արդարադատության ակտը 1993թ., Մաս V, 1-ին ցուցակ,
  • Ֆինանսական ծառայությունների և շուկաների մասին 2000 թ. օրենքը, որը սահմանում է «շուկայական չարաշահման» հանցագործությունը,
  • Եվրոպական միության թիվ 596/2014 կանոնակարգը[21][22]։

Սկզբունքն այն է, որ անօրինական է շուկայական զգայուն տեղեկատվության (ընդհանուր առմամբ ոչ հայտնի) վրա հիմնված թրեյդինգը: Սա շատ ավելի լայն շրջանակ է, քան ԱՄՆ օրենսդրությամբ: ԱՄՆ օրենսդրության հետ համեմատած հիմնական տարբերություններն այն են, որ որևէ կապ չի պահանջվում ոչ արժեթղթի թողարկողի, ոչ էլ գնորդի հետ։ Այսինքն անհրաժեշտ է, որ մեղավոր կողմը առևտուր կատարի՝ միաժամանակ ունենալով ներքին տեղեկատվություն[23][24]:

Ճապոնիան այս թեմայով առաջին օրենքն ընդունել է 1988 թվականին: Ռոդերիկ Սեմենն ասել է. «Նույնիսկ այսօր շատ ճապոնացիներ չեն հասկանում, թե ինչու է դա անօրինական: Իրոք, նախկինում ողջամտություն էր համարվում գիտելիքներ շնորհիվ շահույթ ստանալը»[25]:

Արժեթղթերի միջազգային կազմակերպության (անգլ.՝ The International Organization of Securities Commissions, IOSCO) «Արժեթղթերի կարգավորման նպատակներն ու սկզբունքները» (թարմացված մինչև 2003 թ.)[26] փաստաթուղթը նշում է, որ արժեթղթերի շուկայի լավ կարգավորման երեք նպատակներն են՝ ներդրողների պաշտպանությունը, շուկաների արդարության, արդյունավետության և թափանցիկության ապահովումը, և նվազեցնելով համակարգային ռիսկը: Ըստ այս սկզբունքների՝ «ներդրողների պաշտպանությունը» այս համատեքստում նշանակում է, որ «Ներդրողները պետք է պաշտպանված լինեն ապակողմնորոշիչ, մանիպուլյատիվ կամ խարդախ գործողություններից, ներառյալ ներքին թրեյդինգը»: Աշխարհի արժեթղթերի և ապրանքների շուկայի կարգավորողների ավելի քան 85 տոկոսը Արժեթղթերի միջազգային կազմակերպության անդամ են և ստորագրել են այս Հիմնական սկզբունքները:

Համաշխարհային բանկը և Արժույթի միջազգային հիմնադրամը այժմ օգտագործում են Արժեթղթերի միջազգային կազմակերպության հիմնական սկզբունքները տարբեր երկրների համակարգերի ֆինանսական առողջությունը վերանայելու համար՝ որպես այս կազմակերպության ֆինանսական հատվածի գնահատման ծրագրի մաս։

Ըստ պետությունների և միությունների

խմբագրել

Եվրոպական միություն

խմբագրել

2014 թվականին Եվրամիությունն ընդունեց օրենսդրություն (Քրեական պատժամիջոցներ շուկայական չարաշահման մասին), որը ընդհանրացրեց քրեական պատժամիջոցները։ ԵՄ բոլոր անդամ երկրները համաձայնել են սահմանել առավելագույն պատիժ՝ նվազագույնը չորս տարվա ազատազրկում շուկայի մանիպուլյացիայի և ներքին թրեյդինգի լուրջ դեպքերի համար, և առնվազն երկու տարի ժամկետով ներքին տեղեկատվության ոչ պատշաճ բացահայտման համար[27]:

Միացյալ թագավորություն

խմբագրել

Թեև ներքին թրեյդինգը Մեծ Բրիտանիայում անօրինական է 1980 թվականից ի վեր, դժվար էր հաջողությամբ հետապնդել ներքին թրեյդինգի մեջ մեղադրվող անձանց: Եղել են մի շարք հայտնի դեպքեր, երբ անհատները կարողացել են խուսափել հետապնդումից: Փոխարենը, Մեծ Բրիտանիայում կարգավորող մարմիննները սահմանել են մի շարք տուգանքներ՝ պատժելու շուկայի չարաշահումները[28]:

Կանադա

խմբագրել

2008-ին ոստիկանությունը բացահայտեց դավադրություն, որում ներգրավված էին Բեյ Սթրիթի և Ուոլ Սթրիթի փաստաբան Գիլ Քորնբլումը, ով աշխատում էր Sullivan & Cromwell-ում և Dorsey & Whitney-ում, և նախկին փաստաբան Սթեն Գրմովսեկը, ովքեր ավելի քան 10 միլիոն դոլար էին շահել։ 14 տարվա ընթացքում ապօրինի շահույթ ստացած Քորնբլումն ինքնասպանություն է գործել կամրջից ցած նետվելով, քանի որ նա գտնվում էր հետաքննության մեջ և շուտով նրան պետք է ձերբակալեին, բայց նախքան նրա դեմ քրեական մեղադրանք առաջադրելը, մեկ օր առաջ, նրա ենթադրյալ համախոհ Գրմովսեկը մեղավոր ճանաչվեց[29][30][31][32]: Գրմովշեկն իրեն մեղավոր է ճանաչել և դատապարտվել 39 ամսվա ազատազրկման[33]։ Սա ամենաերկար ժամկետն էր, որը երբևէ սահմանվել է Կանադայում նմանատիպ հանցանքների համար: Այս հանցագործությունները ներկայացվել են Մարկ Քոքլիի 2011թ. ոչ գեղարվեստական ​​գրքում՝ «Հուշում և առևտուր» (անգլ.՝ Tip and Trade):

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ "The World Price of Insider Trading" Արխիվացված 2018-05-03 Wayback Machine by Utpal Bhattacharya and Hazem Daouk in the Journal of Finance, Vol. LVII, No. 1 (February 2002)
  2. ↑ Matthews, Dylan (2013-07-26). «Insider trading enriches and informs us, and could prevent scandals. Legalize it». The Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Արխիվացված օրիգինալից 2018-02-03-ին. Վերցված է 2018-02-02-ին.
  3. ↑ Thomas Newkirk. (1998). Speech by SEC Staff: Insider Trading – A U.S. Perspective Արխիվացված 2017-11-19 Wayback Machine. 16th International Symposium on Economic Crime at Jesus College, Cambridge, England on September 19, 1998
  4. ↑ "Law and the Market: The Impact of Enforcement" Արխիվացված 2011-03-06 Wayback Machine by John C. Coffee, University of Pennsylvania Law Review (December 2007)
  5. ↑ Masters, Brooke; McCrum, Dan (26 January 2012). «Gulf between US and UK 'insider trading'». Financial Times. Արխիվացված օրիգինալից 1 July 2018-ին. Վերցված է 15 February 2017-ին.
  6. ↑ Ventoruzzo, Marco (19 June 2014). «Comparing Insider Trading in the US and Europe». Harvard Law School. Արխիվացված օրիգինալից 30 June 2015-ին.
  7. ↑ Cox, Charles C. (November 20, 1986). «The Law of Insider Trading - How they get caught» (PDF). Securities and Exchange Commission. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից April 12, 2019-ին. Վերցված է March 23, 2014-ին.
  8. ↑ Levine, Matt. «SEC Insider Trading Investigation Reveals SEC Is Really Good At Insider Trading Investigations, Anyway». Dealbreaker. Արխիվացված է օրիգինալից April 9, 2019-ին. Վերցված է March 23, 2014-ին.
  9. ↑ «Market Surveillance». NYSE EuroNext. Արխիվացված է օրիգինալից June 24, 2007-ին. Վերցված է March 23, 2014-ին.
  10. ↑ Shell, G. Richard (2001). «When Is It Legal To Trade on Inside Information?». MIT Sloan Management Review. Vol. 43, no. 1 (Fall). էջեր 89–90. Արխիվացված օրիգինալից 2017-02-15-ին. Վերցված է 2017-02-14-ին.
  11. ↑ 17 C.F.R. 240.14e-3
  12. ↑ Savage, David G. (6 December 2016). «Supreme Court affirms broad reach of insider-trading laws». The Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 7 December 2016-ին.
  13. ↑ Raiser, Steve. «Raiser & Kenniff». Արխիվացված է օրիգինալից 2013-11-05-ին.
  14. ↑ Balogh, Attila (26 April 2023). «Insider trading». Scientific Data. 10 (237). doi:10.1038/s41597-023-02147-6. PMC 10130014. Վերցված է 3 May 2024-ին.
  15. ↑ Balogh, Attila (3 May 2024). «Layline insider trading dataset». Harvard Dataverse. doi:10.7910/DVN/VH6GVH. Վերցված է 3 May 2024-ին.
  16. ↑ «Rule 10b5-1». Investopedia. Sep 17, 2019. Արխիվացված օրիգինալից February 4, 2020-ին. Վերցված է February 9, 2020-ին.
  17. ↑ «U.S.S.G. §2B1.4». Արխիվացված է օրիգինալից 2010-06-18-ին.
  18. ↑ Brooks, John (November 9, 1968). «A Reasonable Amount of Time». The New Yorker. էջեր 160–188.
  19. ↑ Securities and Exchange Com'n v. Texas Gulf Sulphur Co. Արխիվացված 2016-02-05 Wayback Machine, 401 F. 2d 833 (2d Cir. 1968)
  20. ↑ Alexander, Kern (December 2001). «Insider Dealing and Market Abuse: The Financial Services and Markets Act 2000» (PDF). Centre for Business Research, University of Cambridge. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 15 February 2017-ին.
  21. ↑ «Regulation (EU) No 596/2014 of the European Parliament and of the Council of 16 April 2014 on market abuse». Արխիվացված օրիգինալից 16 February 2017-ին. Վերցված է 15 February 2017-ին.
  22. ↑ «Market abuse». Financial Conduct Authority (FCU). 2016-05-04. Արխիվացված օրիգինալից 9 November 2016-ին.
  23. ↑ «The Financial Services and Markets Act 2000 (Market Abuse) – Regulations 2016» (PDF). Government of the United Kingdom. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 14 February 2017-ին.
  24. ↑ Binham, Caroline; Arnold, Martin (11 June 2015). «Bank of England governor Mark Carney to extend market abuse rules». Financial Times. Արխիվացված օրիգինալից 19 May 2018-ին. Վերցված է 14 February 2017-ին.
  25. ↑ «Japanlaw.info». Japanlaw.info. Արխիվացված է օրիգինալից March 9, 2012-ին. Վերցված է December 21, 2011-ին.
  26. ↑ «Objectives and Principles of Securities Regulation» (PDF). International Organization of Securities Commissions (IOSCO). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 29 August 2005-ին.
  27. ↑ Hauck, P., Europe's commitment to countering insider dealing and market manipulation on the basis of Art. 83 para. 2 TFEU; A critical evaluation Արխիվացված 2019-04-12 Wayback Machine
  28. ↑ Cole, Margaret. «Insider dealing in the City». Financial Services Authority. Արխիվացված օրիգինալից February 5, 2016-ին. Վերցված է December 28, 2012-ին.
  29. ↑ «Insider trading and suicide in Canada: A buddy story». Reuters. 28 October 2009. Արխիվացված օրիգինալից 18 August 2019-ին. Վերցված է 18 August 2019-ին.
  30. ↑ Neumeister, Larry (13 April 2011). "Conn. doctor accused of hedge fund insider trading," Արխիվացված 2019-07-05 Wayback Machine Deseret News.
  31. ↑ Journal, A. B. A. «Ex-Dorsey Partner Kills Himself on Eve of Insider Trading Deal». ABA Journal. Արխիվացված օրիգինալից August 1, 2020-ին. Վերցված է May 31, 2020-ին.
  32. ↑ «PressReader - National Post (Latest Edition): 2010-01-08 - PRISON FOR INSIDE TRADER». Արխիվացված օրիգինալից August 1, 2020-ին. Վերցված է May 31, 2020-ին – via PressReader.
  33. ↑ «Toronto lawyer jailed 39 months for insider trading | CBC News». Արխիվացված օրիգինալից 2020-09-02-ին. Վերցված է 2019-08-18-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ներքին_թրեյդինգ&oldid=10052175» էջից