Յան Յունգ
Այս հոդվածն աղբյուրների կարիք ունի։ Դուք կարող եք բարելավել հոդվածը՝ գտնելով բերված տեղեկությունների հաստատումը վստահելի աղբյուրներում և ավելացնելով դրանց հղումները հոդվածին։ Անհիմն հղումները ենթակա են հեռացման։ |
Յան Յունգ (էստ․՝ Jaan Jung, նոյեմբերի 6 (18), 1835, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հունիսի 13 (26), 1900, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն, Էստոնիա), էստոնացի նշանավոր մշակութա-հասարակական գործիչ, պատմաբան, կենսագիր, հնագետ, բանահավաք, հրապարակախոս, երաժիշտ, թարգմանիչ, դասագրքերի հեղինակ։
Յան Յունգ | |
---|---|
Ծնվել է | նոյեմբերի 6 (18), 1835 |
Ծննդավայր | Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
Մահացել է | հունիսի 13 (26), 1900 (64 տարեկան) |
Մահվան վայր | Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
Քաղաքացիություն | Ռուսական կայսրություն |
Մասնագիտություն | մշակութա-հասարակական գործիչ, պատմաբան, կենսագիր, հնագետ, բանահավաք, հրապարակախոս, երաժիշտ, թարգմանիչ, դասագրքերի հեղինակ |
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է 1835 թվականի հոկտեմբերի 25 (նոյեմբերի 6), Էստոնիայի Լիֆլանդական գուբերնիայում;
Յան Յունգը եղել է նահանգի պարզ դպրոցական ուսուցիչ և հնագիտության սիրահար։
19-րդ դարի երկրորդ կեսին, նա օգտագործելով լայնածավալ նամակագրություն, նախաձեռնել է լայն նախագիծ, որը զբաղվում էր Էստոնիայի հին հուշարձանների և հնադարյան ժամանակների հուշարձանների ընդհանուր գույքագրմամբ և գրանցավորմամբ։ Այնուհետև դարձել է երկրում էստոնացիներին հայտնաբերելու ուղղությամբ շարժման կազմակերպիչը։
Արդյունքում նրան հաջողվել է գրանցել Էստոնիայի պատմության գրեթե 500 հուշարձաններ։ Դրանցից ամենակարևորները, Յունգը սկսեց հրատարակել «Muinasaja teadus eestlaste maalt» (հուշարձանների առաջին ցանկը լույս է տեսել 1898, 1899 թվականներին և 1910 թվականին՝ հետմահու) ցանկում։
Այս քայլը դարձել է Էստոնիայի հնագիտության զարգացման առաջին քայլը։
Հավաքել տվյալներ իր երկրամասին հայտնի քարերի մասին, և 1910 թվականին հետմահու տպագրվել է Յան Յունգի «Գիտություն Էստոնիայի հին ժամանակների հողերի մասին» գիրքը, որը նա նկարագրել է մի շարք մենաքարեր, որոնք նա հայտնաբերել է Էստոնիայում։
Մատիաս Յոհան Էյսենի (1857-1934) և Օսկար Կալլասի (1868-1946) հետ եղել է ժողովրդական երաժշտության հավաքագրման նախաձեռնողը։ Մինչև օրս Էստոնիայի Տարտու քաղաքի բանահյուսության արխիվում պահպանում է ֆոլկլորագիտության ամենախոշոր համաշխարհային հավաքածուները։
Զբաղվել էր նաև թարգմանություններով։
Համագործակցել է մի շարք էստոնալեզու թերթերի հետ։ Էստոնիայի գիտական հասարակության և Ֆինլանդիայի հարմարավետ հասարակության հասակարության անդամ է (Suomen Muinaismuisto-Yhtiö)։
Յան Յունգի աշխատությունները ներկայումս գտնվում է Էստոնիայի գրականության թանգարանում։
Մահացել է 1900 թվականի մայիսի 31-ին (հունիսի 13), Էստոնիայի Լիֆլանդական գուբերնիայում։ Թաղված է Պիլաստվեր գերեզմանոցում։
Ընտրված մատենագիտություն
խմբագրել- Eesti rahwa wanast usust, kombedest ja juttudest. Tartu: H. Laakmann, 1879.
- Halliste ja Karksi kirikute ja kihelkondade ajalugu: Halliste kiriku 25-aastase juubileumi mälestuseks 29. Okt. 1892. Tartu, 1893.
- Jutustused Türgi sõaplatsist 1877 թ. Viljandi, 1877.
- Järwa maa ja Paide lossi ja linna aja loust. Tartu: H. Laakmann, 1879.
- Liiwimaa kuningas Magnus ja Wene Zaar Joann Wassiljewitsh IV, ehk, tükike Wene - ja Läänemere maade ajalugust aastast 1530 kunni 1584. Tartu: H. Laakmann, 1874.
- Liiwlaste würst Kaupo, ja sõdimised tema päewil, kui ka Liiwi rahwast ja nende kadumisest siin maal. Tartu: H. Laakmann, 1876.
- Mönda Isamaa wanust aegust. Tartu: H. Laakmann, 1874.
- Nurmegunde maa ja Põltsama lossi ja linna aja loust. Tartu: H. Laakmann, 1879.
- Rootslaste wäljarändamine Hiiomaalt aastal 1781, ja teiste Eestimaal elawa Rootslaste loust aastast 1345 kunni 1800. Tartu: H. Laakmann, 1875.
- Sakala maa ja Wiliandi lossi ja linna aja loust : lõpetuses mõned Wiliandi maa rahwa wanad jutud. Tartu: H. Laakmann, 1878.
- Sõda Wolmari linna al ja Rakwere linna õnnetu kadumine. Tartu: H. Laakmann, 1876.
- Õntsa dr. Martin Luteruse elu lugu : Luteruse 400 aastase sündmise pääwa mälestuseks. Tartu ։ H. Laakmann, 1883.
- Muinasaja teadus Eestlaste maal. I(II) osa-ը : kohalised muinasaja kirjeldused Liiwimaalt, Pernu ja Wiljandi maakonnast. Tallinn: Artsturm, 2000.
- Läti Hendriku Liiwi maa kroonika ehk Aja raamat. Alguskirja järele välja annud J. Jung. 4 vihikut. Tartu: H. Laakmann, 1881-1884.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Յան Յունգ (1835-1900)(չաշխատող հղում)