Մասնակից:Վահան Ֆարյան/Ավազարկղ
(Վերահղված է Մասնակից:VFaryan/Ավազարկղից)
Պատճառներ
խմբագրելԿանխատեսում
խմբագրելԱռաջնային հաշմանդամություն
խմբագրելՖԱՀ-ի առաջնային հաշմանդամությունները ֆունկցիոնալ հաշմանդամություններ են, որոնցով երեխան ծնվում է՝ որպես հետևանք ԿՆՀ-ի վնասման նախածննդյան ալկոհոլային թունավորման հետևանքով [1]։
Հաճախ առաջնային հաշմանդամությունները խառնում են վարքագծային խնդիրների հետ, բայց հիմքում ընկած ԿՆՀ-ի վնասումն է ֆունկցիոնալ դժվարության առաջացման պատճառն, և ոչ թե հոգեկան առողջության խանգարումները, [2] որոնք համարվում են երկրորդային հաշմանդամություններ։ Առաջային հաշմանդամությունների ֆունկցիոնալ խնդիրների հստակ մեխանիզմները ամբողջությամբ պարզ չեն, բայց կենդանիների վրա հետազոտությունները սկսել են լույս սփռել ֆունկցիոնալ խնդիրների և նախածննդյան ալկոհոլային թունավորման հետևանքով վնասված գլխուղեղի կառույցների միջև [3]։ Համապատասխան օրինակները ներառում են․
- Սովորելու դժվարությունները կապված են հիպոկամպի վնասված դենդրիտների հետ [4]
- Խաթարված շարժողական զարգացումը և գործունեությունը կապված են ուղեղիկի փոքր չափերի հետ[5]
- Գերակտիվությունը պայմանավորված է բրտամարմնի փոքր չափերի հետ [6]Ֆուկցիոնալ դժվարությունները կարող են առաջանալ ԿՆՀ-ի մի քանի կենտրոնների վնասումից, բայց հիմնական ֆունկցիոնալ դժվարությունները, ըստ կենտրոնների, հետևյալն են․ [2][3][7][8]
- Ձեռքբերում: Սովորելու անընդունակություն
- Ադապտիվ վարքագիծ: իմպուլսների վատ կառավարում, խաթարված անձնային սահմաններ, բարկության կառավարման դժվարություն, կամակորություն, ինտրուզիվ վարքագիծ, օտարների հետ շատ մտերմիկ, ամենօրյա գործունեության խանգարումներ, զարգացման ուշացումներ
- Ուշադրություն։ Ուշադրության պակաս/հիպերակտիվության խանգարում (ADHD), թույլ ուշադրություն կամ կենտրոնացում
- Ճանաչողականություն։ թուլամտություն, ճնշման տակ շփոթվածություն, թույլ աբստրակտ կարողություններ, իրականության և երևակայության միջև տարբերակման դժվարացում, ավելի դանդաղ ճանաչողական գործընթացներ
- Մտային գործունեություն։ Վատ դատողություն, տեղեկատվության մշակման խանգարում, օրինաչափությունների ընկալման դժվարացում, թույլ պատճառահետևանքային մտածողություն, վատ ընդհանրացման կարողություն
- Խոսք։ Արտահայտման կամ ընկալման խոսքի խանգարումներ, փոխաբերությունների, դարձվածքների կամ սարկազմի հասկանալու բացակայություն
- Հիշողություն։ Խաթարված կարճատև հիշողություն
- Շարժողական հմտություններ։ Աղաղված ձեռագիր, խաթարված մանր մոտորիկա, ուշացած շարժողական հմտությունների զարգացում (օր․՝ համապատասխան տարիքում հեծանիվ քշել)
- Զգայական մշակման և փափուկ նյարդաբանական խնդիրներ։ զգայական մշակման խանգարում, զգայական պաշտպանողականություն, գրգռիչի նկատմամբ թույլ զգայություն
- Սոցիալական հաղորդակցություն։ ներխուժում խոսակցությունների մեջ, ոչ վերբալ կամ սոցիալական ազդակները հասկանալու անկարողություն, «շատ շփվող», բայց առանց թեմայի
- ↑ Streissguth, A.P., Barr, H.M., Kogan, J., & Bookstein, F.L. (1996). Understanding the occurrence of secondary disabilities in clients with fetal alcohol syndrome (FAS) and fetal alcohol effects (FAE): Final report to the Centers for Disease Control and Prevention on Grant No. RO4/CCR008515 (Tech. Report No. 96-06). Seattle: University of Washington, Fetal Alcohol and Drug Unit.
- ↑ 2,0 2,1 Malbin, D. (1993). Fetal Alcohol Syndrome, Fetal Alcohol Effects: Strategies for Professionals. Center City, MN: Hazelden. 0-89486-951-5
- ↑ 3,0 3,1 Streissguth, A. (1997). Fetal Alcohol Syndrome: A Guide for Families and Communities. Baltimore: Brookes Publishing. 1-55766-283-5.
- ↑ Abel EL, Jacobson S, Sherwin BT (1983). «In utero alcohol exposure: functional and structural brain damage». Neurobehavioral Toxicology and Teratology. 5 (3): 363–366. PMID 6877477.
- ↑ Meyer LS, Kotch LE, Riley EP (1990). «Neonatal ethanol exposure: functional alterations associated with cerebellar growth retardation». Neurotoxicology and Teratology. 12 (1): 15–22. Bibcode:1990NTxT...12...15M. doi:10.1016/0892-0362(90)90107-N. PMID 2314357.
- ↑ Zimmerberg B, Mickus LA (December 1990). «Sex differences in corpus callosum: influence of prenatal alcohol exposure and maternal undernutrition». Brain Research. 537 (1–2): 115–122. doi:10.1016/0006-8993(90)90347-e. PMID 2085766. S2CID 21989095.
- ↑ Malbin, D. (2002). Fetal Alcohol Spectrum Disorders: Trying Differently Rather Than Harder. Portland, Oregon: FASCETS, Inc. 0-9729532-0-5.
- ↑ McCreight, B. (1997). Recognizing and Managing Children with Fetal Alcohol Syndrome/Fetal Alcohol Effects: A Guidebook. Washington, DC: CWLA. 0-87868-607-X.