Մասնակից:Tatevik Bilazukyan/Ավազարկղ

История современного тенниса начинается во второй половине XIX века. Именно тогда появилась игра, в то время носившая название «лаун-теннис», предшественницей которой была более древняя игра в помещениях. Уимблдонский турнир, старейший из сохранившихся по настоящее время, проводится с 1877 года, а первое соревнование национальных сборных — Кубок Дэвиса — ведёт свою историю с 1900 года. Теннис является частью программы Олимпийских игр современности, начиная с I Олимпиады, прошедшей в 1896 году, но с более чем полувековым перерывом, который завершился только в 1988 году. Вначале теннис официально был любительским видом спорта; первые игроки-профессионалы появились в теннисе в 20-е годы XX века, а с конца 1960-х годов началась так называемая Открытая эра, в рамках которой все турниры стали открытыми как для любителей, так и для профессионалов и были объединены в несколько крупных циклов («туров») под управлением международных организаций ITF, ATP и WTA.

Ռեալ Թենիս խմբագրել

 
Первый посол
…принц, наш повелитель,

Вам говорит, что юность бродит в вас;
Он просит вам сказать, что не добьетесь
Вы ничего у нас веселой пляской,
И герцогства вам не добыть разгулом;
Поэтому он посылает вам
Сокровищ бочку, зная ваши вкусы
И требует взамен, чтоб вы отныне
Про герцогства не заводили речь.

Король Генрих (Эксетеру)
Какой там дар?
Эксетер (открыв бочонок)
Для тенниса мячи.
Король Генрих
Мы рады, что дофин так мило шутит.

Ему — за дар, вам — за труды спасибо.
Когда ракеты подберем к мячам,
Во Франции мы партию сыграем,
И будет ставкою отцов корона.

Ժամանակակից թենիսի անմիջական նախորդողը համարվում է փակ տարածություններում խաղը, որը մինչև 19-րդ դարի ավարտը կրում էր նույն անվանումը, իսկ ներկայումս այն հայտնի է որպես ռեալ-թենիս (իսկական թենիս), կորտ-թենիս կամ ժյո-դը-պոմ (բառացի թարգմանությամբ՝ ափով խաղ): Ժո-դե-պոմը, որը կարող էր խաղալ միաժամանակ մինչև 12 մարդ, հայտնվել է 11-րդ դարում՝ ըստ երևույթին վանքերում: Ի սկզբանե այս խաղում, ինչպես և ձեռքի պելոտայում, գնդակը հետ էին մղում ձեռքով, այնուհետև ի հայտ եկան ձեռնոցները, զարկիչները, և վերջապես 16-րդ դարում գնդաթիերն ու ցանցը: Միևնույն ժամանակ Ժյո-դը-պոմը հասնում էր իր ժողովրդականության գագաթնակետին․ խաղը խաղում էին այդ ժամանակի ֆրանսիացի, անգլիացի և իսպանացի թագավորները:Միջնադարյան գրականության մեջ թենիսի մասին ամենահայտնի հիշեցումներից մեկն է Շեքսպիրի Հենրիխ V պատմական ժամանակագրության դրվագը, որտեղ ֆրանսիացի դոֆինն իբրև ծաղրանք, փոքրիկ տակառով թենիսի գնդակներ է ուղարկում երիտասարդ անգլիացի թագավորին: Ընդ որում, Հենրիխ V-ին ուղարկված թենիսի գնդակներն առաջին անգամ հիշատակվել են մինչև Շեքսպիրը՝ Ջեֆֆրի Մոնմուտի «Բրիտանիայի թագավորների պատմության» ժամանակագրության շարունակության մեջ, որը թվագրվում է 15-րդ դարի առաջին կեսին:

16-րդ դարում գրեթե բոլոր ֆրանսիացի թագավորները խաղում էին թենիս. թենիսի դահլիճը սարքավորված էր Ֆրանցիսկոս I-ի թագավորական զբոսանավում, Հենրիխ II-րդը հրամայել էր կառուցել թենիսի դահլիճ Լուվրում, իսկ Կառլ IX-ը 1571 թվականին ,Փարիզի թենիսիստներին և գնդաթի պատրասող վարպետներին գիլդիայի իրավունք շնորհելիս թենիսն անվանում է «առողջության համար ամենաազնվական, արժանի և օգտակար վարժություններից մեկը, որով կարող էին զբաղվել արքայազները, պերերը և այլ ազնվականներ»: Հենրիխ Ⅷ Տյոդորի համար թենիսը նույնպես ամենասիրելի զբաղմունքներից մեկը էր․ արքան այդ խաղի համար կառուցել է դահլիճներ Վեսթմինսթերում և Հեմփտոն-կորտում (վերջինս գրեթե 500 տարի է, ինչ օգտագործվում է ուղղակի նպատակով): Վանականներից և արիստոկրատներից զատ թենիսը գրավում էր նաև հասարակ ժողովրդին. միջնադարյան բուհերը դահլիճներ էին կառուցում, իսկ քաղաքացիները խաղում էին թենիս հենց անմիջապես փողոցում:

1600 թվականին ֆրանսիական յուրաքանչյուր խոշոր քաղաքներում կային մի քանի դահլիճներ, իսկ Փարիզում՝ 250-ից ավել դահլիճներ և բաց կորտեր․1604 թվականին կատարված գնահատականի համաձայն՝ Փարիզում կարող էին լինել երկու անգամ ավելի շատ թենիսի դահլիճներ, քան եկեղեցիներ:

Այնուամենայնիվ, իր պատմության մեծ մասի ընթացքում թենիսը եղել է ընտրյալների խաղ: Մասնակիցների քիչ քանակը և հանդիսատեսի համար նախատեսված սահմանափակ տարածքները թույլ չէին տալիս, որպեսզի այն դառնա ժողովրդական զբաղմունք, և արդեն հարյուր տարի անց, նույնիսկ Փարիզում, կար ընդամենը թենիսի 10 դահլիճ, մնացած բոլորը վատ վիճակում էին: Թենիսի դահլիճները սկսեցին հարմարեցվել այլ կարիքների համար, այդ թվում թատերախմբերի ներկայացումների համար, և, համաձայն «Օքսվորդի թատրոնի պատկերազարդ հանրագիտարանի», սա կանխորոշեց ապագա թատրոնի դահլիճի ձևը: Ժյո դը Պոմի պահպանված սրահներից մեկը պատմության մեջ մտավ որպես Գերագույն նահանգների պատգամավորների 3-րդ դասի ժողովի վայր, քանի որ 1789 թվականին արքան արգելել էր նիստերի համար սովորական դահլիճն օգտագործել։ Պատգամավորները, որոնք իրենց հայտարարել էին Ազգային Ժողովի անդամներ, երդվեցին հանդիպել այնքան ժամանակ, մինչև Ֆրանսիայում չընդունվի սահմանադրությունը: Այնուամենայնիվ ժամանակակից թենիսի զարգացման հետ մեկտեղ ժյո-դը-պոմը չդադարեց իր գոյությունը: Այս սպորտի տեսակը ներկայացվեց 1908 թվականի Օլիմպիական խաղերին, իսկ 100 տարի անց աշխարհում հաշվարկվում էր մոտ թենիսի 5000 երկրպագուներ․ Բրիտանիայում, որոշակի փուլում, իր խաղին տրվել է «իրական թենիս» կամ «թագավորական թենիս» անվանումը, որպեսզի այն տարբերվի առավել տարածված նոր խաղից:

Լաուն-թենիսի հայտնագործությունը: խմբագրել

Ներկայումս ստույգ հայտնի չէ,թե ով է հայտնագործել թենիսը,սակայն ըստ ամենատարածված տարբերակի խաղի նախահայրը ողոլ է մայոր Ուոլտեր Ուինգֆիլդը:

Նա հորինել է խաղը Ուելսի իր առանձնատանը հյուրորին զվարճացնելու համար և 1873 թվականին հրապարակեց խաղի առաջին կանոնները:Խաղը միաժամանակ ստացավ երկու անվանում <<սֆերիստկա>անգլ.՝ sphairistike> ( հուն․՝ σφαιριστική) որը նշանակում է գնդակով խաղ և լաուն-թենիս

անգլ.՝ lawn tennis բառացիորեն նշանակում է թենիս մարգագետների համար: Իբրև հիմք նա օգտագործել է ժամանակակից թենիսը (մեր ժամանակվա իռական թենիսը):Ուինֆիլդի հորինած խաղին հետրևում է բատմինտոնի ազդեցությունը,որն այդ օրերին է հայտնի դառնում: Այսպիսով,ի սկզբանե ցանցի բարձրությունը կորտի հատվածի միջև կազմում էր մեկ ու կես մետրից ավել,ինչպես և բատմինտոնում,իսկ հաշիվը կազմում էր մինչև 15 միավոր յուրաքանչյուր խաղում (կանոնների փոփոխության պատմությունը վերանայվում է կանոնների էվոլյուցիայի բաժնում):Ժամանակակից թենիսի ստեղծողների մասին հիշատակում են նաև բրիտանացի Թոմաս Հենրի Գեմը և իսպանացի Աուգուրիո Պերերան1858 թվականին ադապտացրեցին րակետ խաղը,որը թենիս խաղի տարատեսակն էր, Բիրմինգեմայի ծայրամասերում խոտածածկ գազոնների համար, իսկ 1872 թվականին Լիմինգտոն սպա կենտրոնում հիմնեցին նոր խաղի սիրողական ակումբ:Խաղը հայտնաբերվելուց հետո Ուինգֆիլդ Գեմը իր խաղի համար մշակեց կանոններ,որն անվանեց պելոտ,Ուիլմինգտոն ակումբը տվեց այդ խաղին նույն անվանումը,որը կրում էր այդ խաղը,որը հայտնագործել էր Ուինդիլդըՙ <<Լաուն-թենիս>>

[1].

Կանխատեսելով լաուն-թենիսի առեվտրային ներուժը 1874 թվականին Ուինգֆիլդը արտոնագրեց այն և սկսեց սարքավորումների և խաղի դասագրքերի հավաքածուների վաճառքը,(15 շիլլինգ ռակետի համար,5 շիլլինգ 12 գնդակի համար և 6 պենս դասագրքի համար,և բավականին շուտ կորցրեց խաղի վերահսկման տարածումը:Խաղը սկսեց արագ զարգանալ ԲրիտանիայումԱՄՆ-ում,որտեղ ուղարկել էին խաղն 1874 թվականի սկզբին: Վաճառքի առաջին տարվա համար արտոնագրված լաուն-թենիսի սարքավորումը նաև վաճառվել է Կանադայում,Հնդկաստանում,Չինաստանում և ռուս կայսրին (ռուս թենիսի պատմագիր Բորիս Ֆոմենկոն հայտնում է մեծ իշխանի՝ Սերգեյ Ալեքսանդրովիչի 1875 թ. Մայիսի 31-ին օրագրային արձանագրության մասին: <<Մարզվելու համար եղբայրներիս հետ թենիս ենք խաղում խոտերի վրա>>,սակայն մրցակիցների ապրանքները շուտ հեղեղեցին շուկան:1877 թվականին Ուինգֆիլդը հրաժարվեց պատենտի երկարացումից:


[1].

Մրցաշարերի և լաուն-թենիսի ազգային ասոցիացիաների առաջացումը: խմբագրել

Արդեն 1875 թվականին Ուինգֆիլդի կողմից վերամշակված կանոնները փոխվեցին,Մարիլեբոնսի գնդակախաղային ակումբում վերամշակվեց օրենքների նոր շարք: 1877 թվականի հուլիսին Ուիմբիլդոնում անցկացվում է լաուն-թենիսի առաջին մրցաշարը,որի կազմակերպիչը եղել է Համաանգլիական լաուն-թենիսի և կրոկետի ակումբը: Մասնակիցները պետք է մուտքի համար վճարեին մեկ ֆունտ և մեկ շիլլինգ,իսկ հանդիսատեսը տոմսի համար վճարում է 1 շիլլինգ:Մրցաշարը բաց էր բոլորի համար (ընդամենը մասնակցում էին 22 մարդ),հաղթողի մրցանակը կազմում էր 12 գինեա և բացի այդ խաղարկվում էր արծաթե գավաթ 25 գինեա արժողությամբ:

1884 թվականին Ուիմբիլդոնի մրցաշարի շրջանակներում առաջին անգամ անցկացվեց կանանց մրցաշարը (չնայած կանայք 5 տարի առաջ խաղարկել էին Իռլանդիայի առաջնությունը) և տղամարդկանց զուգային մրցաշարը,իսկ 1913 թվականին նրանց ավելացան կանաց և խառը զույգերի մրցումը (Միքս):

1888 թվականին հիմնադրվել է լաուն-թենիսի Ասոցացիան որը հաջորդ տարիների ընթացքում ստեղծել է խաղի քառասուն երեք կանոններ, որոնցից շատերը վավեր են և արդեն տասնամյակների ընթացքում հաստատել են 73 մրցաշարեր:

Գոյություն ունեն փաստաթղթեր,որոնք վկայում են,որ ԱՄՆ-ում (Կամպ-Ապաչի Արիզոնա), լաուն-թենիս խաղում էին 1874 թվականին, Ուինգֆիլդի սարքավորումների վաճառքի վերսկսումից առաջ:

Նույն տարվա գարնանը՝ Նյու-Յորքում, թենիսի կորտ է բացվում Ստատեն Այլլենդի կրիկետի և բեյսբոլի ակումբում:

1876 թվականին Նահանտայում Մասսաչուսետս նահանգ,ԱՄՆ-ում անկացվել է լաուն-թենիսի առաջին մրցաշարը,իսկ 1881 թվականին ստեղծվել է ԱՄն-ի լաուն-թենիսի Միջազգային ասոցիացիան,ներկայումս ԱՄՆ-ի թենիսի ասոցիացիա: Ստեղծման նպատակը մրցակցության կանոնների եւ մրցումների ստանդարտացումն էր:Ասոցիացիայի կազմում ընդգրկված էին 34 լաուն-թենիսի ակումբներ,որոնցից յուրաքանչյուրը խաղում էր իր սեփական կանոնով:

ԱՄՆ-ի տղամարդկանցմիջազգային առաջնությունը,ոչն այժմ կոչվում է ԱՄՆ-ի բաց առաջնություն առաջին անգամ անցկացվել է նույն թվականին Նյուպորտում Ռոդ-Այլենդ (նույն տարվանից Տորոնտոյում մրցաշար է անցկացվել է, 1890 թվականից կրելով Կանադայի առաջնության կարգավիճակը, այժմ հայտնի է որպես Ռոջեռս Կուբ ):Համապատասխան կանանց մրցաշարը- ԱՄՆ-ի միջազգային առաջնությունը կանանց միջև սկսվեց 1887 թվականին:


Մինչեւ դարի վերջ լաուն-թենիսը տարածվում է ամբողջ աշխարհում: Առաջին լաուն-թենիսի ակումբները բացվել են.

1875 թվականին Շոտլանդիայում, Բրազիլիայում,Հնդկաստանում

1877 թվականին Իռլանդիայում և Ֆրանսիայում

1878 թվականին Ավստրիալիայում,Ավստրո-Հունգարիայում,Իտալիայում,Պերուում,Շվեցիայում:

Նոր խաղի վերջին նվաճման ժամանակ անձամբ զբաղվում էր թագաժառանգը՝ ապագա թագավոր Գուստավ 5 ծանոթանալով նրա հետ 1878 թվականին Անգլիա այցեցելու ժամանակ:

1880 թ. Դանիայում եւ Շվեյցարիայում

1881 թվականին `Արգենտինայում

1882 թվականին `Նիդերլանդներում

1883 թ. Ջամայկա քաղաքում

1885 թվականին `Հունաստանում եւ Թուրքիայում

1889 թվականին `Լիբանանում

1890 թվականին `Եգիպտոսում եւ Ֆինլանդիայում

1892 թ., Հարավային Աֆրիկայում


Ավստրալիայում անցկացվել է լաուն-թենիսի առաջին մրցաշարը 1879 թվականին,իսկ 1892 թվականին մրցաշարը ընթացել է Գերմանիայում:

1870-ական թվականի վերջերին լաուն-թենիսը սկսում է զարգանալ Ռուսաստանում:Առաջին լաուն-թենիսի բաժինը կազմակերպվել է Սանկտ Պետերբուրգի կրիկետ ակումբում:

Ռուսաստանի առաջին միջազգային մրցաշարը տեղի է ունեցել 1903 թվականին Սանկտ Պետերբուրգում:

Միևնույն ժամանակ, այս մրցաշարը նաև Սանկտ Պետերբուրգի առաջին առաջնությունն էր: Մրցաշարն անցկացվեց տղամարդկանց միայնակ և զուգային կարգում, մասնակցում էին 15 ռուս և երեք օտարերկրյա թենիսիստներ,որոնք երկու կարգերում էլ հաղթել էին: 1907 թվականին անկացվեց լաուն-թենիսի առաջին համառուսական մրցումները,որոնք հաղթեց Գեորգի Բրեյը,իսկ 1908 թվականին հիմնվեց Համառուսական Միության լաուն-թենիսի ակումբները և ռուսական թենիսի գլխավոր կառավարիչ մարմինը մինչեւ 1918 թվականը:

1913 թվականին Փարիզում 12 ազգային լաուն-թենիսի ասոցիացիայի ներկայացուցիչները համաձայնվեցին ստեղծել Միջազգային լաուն-թենիսի ֆեդերացիան: Որոշ ժամանակ անց նորաստեղծ ֆեդերացիան

անցկացրեց համաշխարհային թենիսի առաջնություն՝խոտածածք կորտոերում (Ուիմբիլդոնի մրցաշար ) և ամուր կորտերում ( գրեթե գետնին) և փակ տարածություններում:

19 դարի ավարտին թենիսի հանրահայտ դառնալու մասին վկայում է անյ փաստը ,որ 1896 թվականին այն ընդգրկվել է առաջին համատեղ օլիմպիական խաղերի ծրագրում եւ ութ այլ մարզաձևերում:

Թենիսի առաջին օլիմպիական մրցաշարում երկու մեդալ նվաճվեց ` տղամարդկանց մեկական և զուգային խմբերում :Չորս տարի անց, կանանց պատմության մեջ առաջին օլիմպիական մեդալները նվաճեցին հենց

թենիսի մրցաշարում:

Նույն օլիմպիադայի շրջանակներում անցկացվեց խառը զույգերի առաջին օլիմպիական մրցաշարը: Թենիսի մրցաշարը տեղի է ունեցել մինչեւ 1924 թ. Օլիմպիական խաղերի շրջանակներում,

որից հետո այն նորացվել է 1988 թվականին:


Թիմային մրցաշարերի հայտնվելը:

 
Кубок Дэвиса

1899 թվականին Հարվարդի համալսարանի չորս- ուսանողների մոտ ծնվում է թենիսի մրցաշարի անցկացման գաղափար,որում մասնակցում էին ազգային հավաքականի խմբերը:

Նրանցից մեկը Դուայտ Դեվիսն է,որը մշակել է մրցաշարի անցկացման սխեմա և իր գումարով հաղթողների համար գնել մրցանակ՝ արծաթե գավաթ: Առաջին մրցաշարը անկացվել է 1900 թվականին Բրուկլայնում (Մասսաչուսետսի նահանգ),որին մասնակցում էին ԱՄՆ-ի և Մեծ Բրիտանիայի հավաքականները: Դեվիսը Հարվարդի երկու այլ ուսանողների հետ միասին ԱՄՆ-ի թիմի համար,որն անսպասելիորեն հաղթեց,անյուհետև 1902 թվականին հաղթում է հաջորդ մրցաշարը:Այդ ժամանակվանից ի վեր մրցաշարն անցկացվում է ամեն տարի (որոշ բացառություններով) ,իսկ 1945 թվականին Դևիսի մահից հետո այն ստանում է Դևիսի Գավաթ անվանումը և այժմ այն համարվում է ամենատարածված ամենամյա միջոցառումը թենիսի աշխարհում:

1904 թվականին մրցաշարի վիճակահանությանը միացան Ֆրանսիան և Բելգիան,անուհետև Ավստրալազիան: 1913 թվականին մրաշարին մասնակցում էին ութ ազգային հավաքականներ,և իրենց քանակն անընդհատ աճում էր: Մինչև 1973 թվականը այդ մրցաշարն միայն հաղթում էին չորս երկրի հավաքականներ՝ ԱՄՆ,Բրիտանիան,Ավստրալիան և Ֆրանսիան (սակայն պետք է նշել, որ 1905-1919թթ. ավստրալիացիները նոր զելանդացիների հետ միասին այդ ժամանակահատվածում վեց տիտղոսներ նվաճեցին):

1923 թվականին ախարհի առաջատար թենիսիստներից մեկը՝ Հեյզել Խոչկինս-Ուայտմանենը կանաց թենիսի ժողորդականացման նպատակով սահմանում է խմբակային գավաթ,բայց այդ մրցումը հետագայում առաջին անգամ անցկացվում է ԱՄՆ-ի և Բրիտանիայի կանաց հավաքականների միջև և այն այդպես էլ մնում է այդ երկու թիմերի ներքին գործը մինչ 1900 թվակաների իր գոյության ընթացքը,երբ բրիտանական կողմը հայտարարեց այդ մրցումին մասնակցելու ավարտը: Միայն 1963 թվականին լաուն-թենիսի Միջազգային Ֆեդերացիան սահմանեց Ֆեդերացիայի Գավաթը -կանաց թիմային մրցումը դարձել էր տղամարդկանց Դեվիս Գավաթի համակերպը:

Մեկ այլ տղամարդկանց պաշտոնական թիմային մրցում Ազգերի Գավաթ (հետագայում Աշխարհի Գավաթ) մեկնարկել է 1978 թվականին պրոֆեսիոնալ թենիսի ասոցիացիայի հովանու ներքո:

[2].

Մեծ Սաղավարտ խմբագրել

ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի, Ֆրանսիայի և Ավստրալիայի գերակշռությունները նախապատերազմյան համաշխարհային թենիսը հանգեցնում են այն փաստի ,որ հենց այդ երկրներում անցկացված մրցաշարերը դարձան ավելի հեղինակավոր: Չորս խոշոր մրցաշարերն են՝ Ուիմբիլդոնի մրցաշար,ԱՄՆ-ի առաջնություն, Ֆրանսիայի առաջնություն որն անցկացվել է 1891 թվականից ի վեր,և անն բացվել է 1925 թվականից այլ երկրների մասնակիցների համար,և Ավստրալիայի առաջնությունը որն անցկացվում է 1905 թվականից ի վեր և 1930-ական թվականներին ընդհանուր անվանում են ստանում Մեծ Սաղավարտի մրցաշարեր անվանումը,որը փոխառվել է Բրիջ թղթախաղից: Տերմինը ինչպես նշում է Միջազգային թենիսի փառքի դահլիճի կայքը, 1933 թվականին գործածվում է Նյու-Յորք Թայմի թղթակցի՝ Ջոն Կիրանի կողմից,երբ ավստրալիացի թենիսիստ Ջեկ Կրոուֆորդը հաղթում է Ավստրալիայի առաջնությունը,Ֆրանսիայի առաջնությունը և Ուիմբիլդոնյան մրցաշարը՝դուրս գալով ԱՄՆ-ի առաջնության եզրափակիչ,որտեղ նրան դիմադրում է բրիտանացի Ֆրեդ Պերրին: Կիրանը գրում է. « Եթե այսօր Կրոուֆորդը հաղթի Պերրին,ապա դա կլինի թենիսի կորտում մեծ սաղավարտի հաղթանակին համարժեք»: Այդ տարի Մեծ Սաղավարտի նվաճումը չկայացավ և հինգ տարի անց,առաջին անգամ նրա տիրակալը դառնում է Դոն Բաջը: Մեկ ուրիշ վարկածով,մասնավորապես բերված Ուիմբիլդոնյան մրցաշարի պաշտոնական կայքից,տերմինն առաջացել է այն բանից հետո, երբ Բրիջը հաղթում է բոլոր չորս մրցաշարերը և իր հեղինակը համարվում է սպորտային լրագրող Էլիսոն Դանցիգը:

.

Պրոֆեսիոնալ թենիս խմբագրել

 
Сюзанн Ленглен (справа) и Мэри Браун

[3].

Սկսած 1920-ական թվականներից,պրոֆեսիաոնալ թենիսիստները սկսեցին գումար վաստակել,հանդես գալով ցուցադրական մրցախաղերում՝ ժողորդի դիմաց ,որը վճարում էր գումար խաղը նայելու իրավունքով:

Առաջինը, ով ստորագրել էր պրոֆեսիոնալ պայմանագիր ժողովրդի առջև ներկայանալու համար դարձավ Անտվերպենայի Օլիմպիական խաղերի չեմպիոնուհի Սյուզան Լենգլենը: Նրա մրցաշարը կազմակերպել է ձեռնարկատեր Չարլզ Պայլը,փորձելով նունպես պայմանագիր կնքել աշխարհի այլ թենիսիստների Հելլեն Ուիլզի և Մոլլ Մելորի հետ,բայց նրանք չհասցրեցին: Այդ ժամանակ Լենգլենի համար իբրև խաղակից հրավիրվում է Մերի Բրաունը, ԱՄՆ-ի եռակի չեմպիոնուհի և Ուայտմեն Գավաթի հավաքականի կապիտան,որն այդ ժամանակ արդեն 35 տարեկան էր: Լենգլենը պայմանագրի գումարը կազմել է 75 հազար դոլարով,իսկ Բրաունը պետքա ստանար 30 հազար: Պայլը նունպես պայմանագիր է կնքել Ֆրանսիայի չորրորդ ռակետի՝ Պոլեմ Ֆերե հետ և ամերիկյան թենիսի աստղ, օլիմպիական խաղերի երկակի չեմպիոնի և Դևիս Գավաթի տիրող՝ Վինսեթ Ռիչարդի հետ և երկու ոչ այնքան հայտնի թենիսիտների հետ: Պատմության մեջ առաջին պրոֆեսիոնալ թենիսի մրցախաղը տեղի է ունեցել Նյու-Յորքում 1926 թվականին հոկտեմբերի 9 -ին,Մադիսոն մրցարանի այգում,13 հազար դիտորդների ներկայությամբ:Թենիսի շրջանակների մեջ պրոֆեսիոնալ մրցաշարերի հայտնվելը ընդունվում էր խառը զգացումներով, որը համօգնություն էր կանչում համ էլ սուր քննադատություն:

Չնայած Պայլի ամերիկյան մրցաշարը եկամուտ բերեց,նա հրաժարվեց կրկին թարմացնել պայմանագրերը կամ կազմակերպել համանման մրցաշար դեպի Եվրոպա,նշելով Լենգլենի հետ ֆինանսական տարաձայնությունները: Այնուամենայնիվ, Վինսենթ Ռիչարդսը շարունակեց թենիսի պրոֆեսիոնալիզմի աշխատանքը, ստեղծելով պրոֆեսիոնալ թենիսիստների ասոցիացիա և 1927 թվականին Նյու Յորքում կազմակերպելով պրոֆեսիոնալների շրջանում թենիսի առաջին առաջնությունը: Ռիչարդսը դարձավ պրոֆեսիոնալների շրջանում ԱՄՆ-ի առաջին չեմպիոնը: Սակայն Ռիչարդսը պարզվում է ոչ այդքան հաջողակ մենեջեր,ինչպես Պայլը և պրոֆեսիոնալ մրցաշարը դադարում է եկամուտ բերել,մինչ 1931 թվականը նրան չմիացավ Ուիմբիլդոնի բազմակի հաղթող,ԱՄՆ-ի չեմպիոնատում հաղթող և Դևիսի Գավաթակիր՝ Բիլ Տիլդենը,ում դիմակայությունը ԱՄՆ-ի չեմպիոնի հետ 1929 թվականին չեխոսլովակյայի սպորտի վարպետ Կարել Կոժելուգի հետ կրկին ժողովրդի ուշադրությունն է գրավում և և բերում է մոտ մեկ քառորդ դոլար մեկ սեզոնում:Հաջորդ հաջողակ լրացումն պրոֆեսիոնալների ցուցակին դարձավ Էլսոուրտ Վայնզը 1934 թվականին,որի շնորհիվ մրցաշարերի հավաքը մեկ տարում կրկին կազմում է քառորդ դոլար: 1937 թվականին պրոֆեսիոնալ թենիսիստների շարքն է անցնում Ֆրեդ Պերրին, Դևիս Գավաթի բրիտանական հավաքականի աստղը: իր դասակարգով նա մոտավոր հավասար էր Վայնզին,և միասին 1 տարում նրանք 400 հազար դոլլար են հավաքել: Հաջորդ 2 տարիների հավաքը կազմել է 175 և 200 հազար դոլլար և նույնիսկ 1939 թվականին Մեծ Սաղավարտի տիրող Դոն Բաջայի մրցաշարի միացումը ազդեցություն չունեցավ եկամտի վրա:

Ներկայացումներից շատերը պրոֆեսիոնալ թենիսի մրցաշարերի շրջանակներում իրենից ներկայացնում է հետ կապ չունեղող մրցաշարեր առանձին խաղացողների միջև, մի երեկո անցկացվեց այդպիսի մի քանի մրցաշարեր առանձ հաղթող որոցվելու: Բայց 1900 ական թվականներին աշխարհում կազմվում է պրոֆեսիոնալ մրցաշարերի համակարգ,զուգահեռ նաև սիրողական և պրոֆեսիոնալ թենիսիստները բացի մրցաշարերին մասնակցելուց հաճախ մրցակցում էին այնպիսի մի համակարգում ինչպիսին փլեյ օֆֆն է: Եվրոպայում առաջին պրոֆեսիոնալ մրցաշարն անցկացվել է Ֆրանսիական Րիվյերեյում,իսկ 1931 թվակլանին մեծ պրոֆեսիոնալ թենիսը հասնում է Փարիզ: 1934 թվականի աշնանը մեծ պրոֆեսիոնալ թենիսի մրցաշարը առաջին անկամ անցկացվել է Լոնդոնի Ուեմբիլ մարզադաշտում, այս մրցույթը, Փարիզի մրցաշարի և պրոֆեսիոնալների շրջանում ԱՄՆ-ի առաջնության հետ մեկտեղ, հաջորդ տարիներին սահմանել է համաշխարհային պրոֆեսիոնալ թենիսի առաջնորդներին, որն ամբողջությամբ ներկայացրել է Սիրողական թենիսի Մեծ Սաղավարտի համանմանը:

Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմից հետո սիրողական թենիսից դեպի պրոֆեսիոնալ թենիսը արտահոսքի միտումներ էր նկատվում,և 1948 թվականին պրոֆեսիոնալ թենիսին է միանում նոր հաղթանակ տարած ԱՄՆ-ի Դևիսի Գավաթի թիմը Ջեկ Կրեյմերը ,նրան հետևեց իր հավաքականը փոխած Պանչո Գոնսալեսը: 1951 թվականին տղամարդկանց զուգային խմբերում շարունակեցին Մեծ Սաղավարտի տիրելու միտումը Ֆրենկ Սեջմենը և Կեն Մակրեգորը և 1952 թվականինպրոֆեսիոնալների շարքերի համալրումը:

1950 ական թվականների սկզբին Կրեյմերը հաղթում է մի քանի խոշոր մրցաշարեր ,այնուհետև դառնում է պրոֆեսիոնալ թենիսի մենեջեր և երիտասարդ տաղանդներ է հավաքագրում: Կարևոր քայլ էր դառնում պայմանագրի պայմանական փոփոխությունը, եկամտի բաժնի փոխարեն իրենց առաջարկում են երաշխավորված հոնորարներ.այսպիսով Սեջմենին մեկ սեզոնում առաջարկել են 75 հազար դոլլար,իսկ մեկ ուրիշ ավստրալիացի թենիսիստի Լյու Խոդիին 25 ամսում 125 հազար: Կազմակերպելով խումբ գլխավոր խաղացողներով Կրեյմեն քաղաքի մրցաշարերի շրջանակներու,որտեղ չկային մշտական մրցաշարեր անկացրեց շրջային համակարգով մրցաշարեր,դիտորդների հատուկ ուշադրությունը գրավելով,քանի որ այն տալիս էր խաղացողներին մրցման այն տարրերը,որը չէր բավականացնում առանձին մրցախաղերում:

Անցման նախադրյալները և բաց մրցաշարերի առաջացումը: խմբագրել

40 տարվա ընթացքում պրոֆեսիոնալ և սիրողական թենիսը խստորեն բաժանված էր- հենց որ խաղացողը դարձավ պրոֆեսիոնալ,նա այլևս իրավունք չուներ մրցել սիրողական մրցաշարերում:

1930 թվականին ԱՄՆ-ի լաուն-թենիսի Ասոցացիան առաջ քաշեց բաց մրցաշարերի գաղափարը,որտեղ կարող թին մասնակցել ինչպես սիրաղական,այնպես էլ պրոֆեսիոնալ մարզասերները.բայց լաուն-թենիսի միջազգային ֆեդերացիան հետևողականորեն ձախողում է այդ առաջարկը,ինչպես այս տարի,այնպես էլ հետագա տարիներին: Բայց, փաստորեն գլխավոր սիրողական թենիսիտները իրենց հովանավորներից երկար տարիներ գումար են ստացել մրցակցելու չգովազդված բոնուսների տեսքով և ապրուստի և բնակավայրի կեղծ վճարման համար: Նույնիսկ հայտնվել էր «shamateurs»-տերմինը,որը նշանակում էր «խարդախած սիրողականները կամ կեղծ սիրողականները»: 1963 թվականին բրիտանացի սպորտային մեկնաբանը՝Բրայան Գրանվիլը «Sunday Times»-ում գրել է,որ թենիսը իսկապես դադարել է լինել սիրշրողական մարզաձև մինչ այս առնվազն մեկ քառորդ դար: Դրա հետ մեկտեղ, առաջատար թենիսիստները հեշտությամբ թողնում էին սիրողական թենիսի կարգավիճակը՝անցնելով պրոֆեսիոնալ մրցաշար ( մասնավորապես 1960 ական թվականներին պրոֆեսիոնալների շարքերը համալրում էին ավստրալիական սիրողական թենիսի աստղերը՝ Ռոդ Լեյվեր և Ջոն Նյուկոմբ:

1967 թվականին հայտարարվեց նոր պրոֆեսիոնալ թենիսի մրցաշարի մասին Աշխարհի թենիսի առաջնություն,որի մենեջերի հետ պայմանագիր են կնքել,բացի Նյուկոմբայից,այնպիսի նախկին սիրողականներ,ինչպիսիք են Տոնի Ռոչը Կլիֆֆ Դրայսդեյլ և Նիկոլա Պիլիչը:

Դրանից անմիջապես հետո, մեկ այլ առաջատար սիրողական մարզասեր՝Ռոյ Էմերսոնը պայմանագիր է կնքել մեկ այլ պրոֆեսիոնալ մարզասերի `ազգային թենիսի լիգայի (անգլ., National Tennis League, NTL) Ռոյ Էմերսոնի հետ:Մշտապես առաջ մղելով լավագույն սիրողական թենիսիստներին դեպի պրոֆեսիոնալ մրցաշար: 1967 թվականին որոշվեց վերջ տալ թենիսի բաժանմանը և հավասարացրեց սիրողականների և պրոֆեսիոնալների իրավունքներն իրենց մրցաշարերում: Հայտարարվեց,որ Ուիբիլդոնի 1968 թվականի մրցաշարը կբացվի բոլոր խաղացողների համար անկախ իրենց կարգավիճակից: Ուիմբիլդոնի օրինակին հետևեցին նաև այլ մարզաշարեր:Առաջին բաց մրցաշարը անցկացվեց1968 թվականի ապրիլին Բորտմունտում (Մեծ Բրիտանիա),իսկ առաջին Բաց դարաշրջանի չեմպիոնները դարձան ավստրալիացի Կեն Ռոզուոլ և տեղացի Վիրջինիա Ուեյդը: 1969 թվականին USLTA-ի պաշտոնական դասակարգումը բոլոր թենիսիստներին բաժանեց երեք խմբի՝սիրողականներ,պրոֆեսիոնալ-գաստրոլյոր (պայմանագրերի հետ կապված,որոնք մասնակցում են շրջագայություններին անգլ.՝ touring professionals),և գրանցված պրոֆեսիոնալներ,որոնք իրավունք ունեն մասնակցել բաց մրցաշարերի,որտեղ գաստրոլյորներին նախկինի պես չէին թույլատրում:

Այս դասակարգումը ընդունվել է Լաուն թենիսի Միջազգային Ֆեդերացիայի կողմից:

Այսպիսով սկիզբ դրվեց ժամանակակից թենիսի Բաց դարաշրջանը,որում բոլոր մասնակիցները իրավունք ունեն մրցակցել ցանկացած մրցաշարերում:

Մրցաշարերի ձևավորումը և թենիսի կազմակերպությունների միջև պայքարը: խմբագրել

Բաց մրցաշարերում և Դևիսի Գավաթի մասնակցելու արգելքը պրոֆեսիոնալ-գաստրոլյորների համար արդեն մի քանի տարի է ինչ հանվել է,1972 թվականին այդ պահին այդ հասկացությունը հասցրեց հնանալ:

Բաց դարաշրջանի սկզբից պրոֆեսիոնալ թենիսի տուրնեի փողարեն է գալիս խաղաշրջանը,որը բաղկացած էր միջազգային մրցաշարերի կարգերից և այն անցկացվում էր տարբեր երկրներում: Առաջին այդպիսի մրցաշարեր տղամարդկանց կարգում դարձավ Միջազգային թենիսի Լիգան և Գրան-Պրի մրցաշարը,կազմակերպված 1970 թվականին: Այդ ժամանակ Աշխարհի թենիսի ամսագրի գլխավոր խմբագրի ջանքերով Գլեդիս Հելդմեն և թենիսի կանանց կարգի ասղերը Բիլլի-Ջին Կինգ կազմակերպել են և կանաց թենիսի մրցաշար Վիրջինիա Սլիմս (ծխախոտ արտադրող հովանավոր-ընկերության անունից):

1973 թվականից նա անցնում է Կանանց թենիսի Ասոցացիայի հովանու ներքո,իսկ տղամարդկանց կարգի Գրան-Պրին կազմակերպումը իր վրա է վերցնում նոր կրթված Պրոֆեսիոնալ-թենիսիստների Ասոցացիան:

Համանման կառուցվածք ստեղծվեց WTA-ի և ITF-ի մասնակցությամբ կանանց թենիսում այն բանից հետո,երբ միջազգային ֆեդերացիան վերջապես խոստովանեց կանանց պրոֆեսիոնալ մրցաշարը:

Գրան-Պրիի և Վիրջինիա Սլիմի կազմակերպիչների կողմից առաջարկած համակարգում խաղացողները՝ յուրաքանչյուր մրցաշարում իրենց տեղերին համապատասխան զբաղեցրած միավորներ էին հավաքել,իսկ սեզոնի մրցաշարի ավարտին լավագույն րեյտինգ նվաճածները պարգևատրվում էին դրամական մրցանակներով: Որոշ ամենաբարձր րեյտինգ նվաճած մարզիկներին հրավիրում էին մասնակցելու տարվա վերջնական մրցախաղում,որտեղ լրացուցիչ դրամական պարգևներ էին բաշխում,ի լրացուցում ընդհանուր պարգևատրվող դրամական ֆոնդին550 դոլար էր տրվում: 1974 թվականին Մաստեր վերջնական մրցախաղին խաղարկվել է 100 հազար դոլլար:

Պրոֆեսիոնալ մրցաշարերի մենեջերների վերահսկողության տակ չընկան Մեծ Սաղավարտի մրցաշարերը,որը շարունակում էր իրականացնել ILTF-ի կառավարումը: ILTF-ի և և պրոֆեսիոնալ մրցաշարերի միջև եղած վեճը մի կողմից հանգեցրեց Մեծ Սաղավարտի բացակայության Բաց դարաշրջանի սկզբին գաստրոլն պրոֆեսիոնալների կողմից,մյուս կողմից այդ չորս մրցանակային ֆոնդերի բարձրացմանը:Մրցումների ժամանակացույցի հսկողության համար պայքարում միացավ նաև ԱՄՆ-ի թենիսի ասոցիացիան, որը հրաժարվեց ընդունել ITF- ի եւ WCT- ի միջև պայմանավորվածությունները և կազմակերպեց իր սեփական մրցաշարը, որը տեղի ունեցավ մրցաշրջանի սկզբում:

 
Билли-Джин Кинг и финальный счёт матча с Бобби Риггсом

«Սեռերի մարտը» խմբագրել


70-ականների սկզբին կանանց կազմակերպությունները ակտիվորեն լոբբիստականացրել են թենիսիստների համար հավասար դրամական մրցանակների հարցը,անկախ իրենց սեռից:

1970 թվականին առաջին մրցանակը կանանց միայնակ խմբում մրցաշարերի մեծամասնությանը մոտավորապես 4 անգամ ավելի քիչ էր քան տղամարդկանց կարգում և Բիլլի-Ջին Կինգը և իր համախոհուհիները պատրաստ չէին այն հանդուրժելու: 1973 թվականին նրան հաջողության հասան,երբ մրցանակների չափը հավասարվում էր ԱՄՆ-ի Բաց չեմպիոնատում:Այս ակտիվությունը ժողովրդի կողմից քննադատություն է առաջացնում,համարելով,որ կանանց թենիսը չի կարելի իրավունքով հավասարեցնել տղամարդկանց կարգին:Այդ քննադատության խոսափողը դարձավ Բոբբի Րիգսը,1939 թվականի Ումբիլդոնի չեմպիոնը բոլոր 3 կարգերում և ԱՄՆ-ի երկակի չեմպիոն (1939 и 1941 թվականների),հետագայում սպորտային մեկնաբան: 1973 թվականին 55-ամյա Րիգսը հայտարարեց,որ իր տարիքիքի տղամարդիկ ընդունակ են հաղթահարել աշխարհի ցանկացած թենիսիստի հետ և հետևապես ունեն դրամական մրցանակների ոչ պակաս իրավունք: Իր առաջին ցուցադրական մրցախաղը Մարգարետ Կորտի դեմ թվում էր հաստատում էր իր բառերը.

Րիգսը հեշտությամբ հաղթում է 6:2, 6:1 հաշիվը:Դրանից հետո իր մրցականչը ընդունում է Բիլլի-Ջինգ Կինգը իրենց մրցախաղը ցուցադրվում էր հեռուստատեսության ուղիղ եթերով,և Կինգը հաղթում է նրան 6:4, 6:3, 6:3 հաշվով: Այց մրցախաղը օգնեց գրավել հովանավորների ուշադրությունը կանանց թենիսի կարգում,որը ենթադրության հիմնավորում տվեց,որ Րիգսի բոլոր կամպանիան կարող էր սարքած լինել:

1974 թվականին կրկին Բիլլի-Ջինգ Կինգի ակտիվ մասնակցությամբ ստեղծված էր խմբային թենիսի լիգա World Team Tennis,որտեղ մասնակցում էին երկու սեռերից կազմված խմբեր:

Իր անցկացման առաջին տարին Ֆրանսիայի թենիսի ֆեդերացիայի հետ նշանավորվեց վեճով,համարելով լիգային ինչպես ամառային եվրոպական մրցակցության կոնկուրենտ և հրաժարվեց թույլատրել իր մասնակիցներին Ֆրանսիայի Բաց չեմպիոնատ: Հավանաբար դա չտվեց Ջիմմի Կոննորսին նվաճել Մեծ Սաղավարտը ,որն այդ տարի հաղթեց Մեծ Սաղավարտի բոլոր մրցաշարերը: 14 տարի անց սկսվեց անցկացվել Խոպման Գավաթը ազգային հավաքականների հեղինակավոր ցուցահանդեսային մրցաշարը, որը բաղկացած է մեկ տղամարդու և մեկ կնոջ կարգից , որը անցկացվում է միջազգային թենիսի ֆեդերացիայի հովանու ներքո:

Օլիմպիական խաղերի ծրագրին վերադառնալը խմբագրել

[2].

Արդեն 1968 թվականին թենիսը կրկին ներառվել էր Օլիմպիական խաղերի ծրագրին,բայց միայն որպես ցուցադրական տեսքով,և խաղացողների կարգավիճակի մասին հարցեր չէին առաջանում: Այդպիսի ցուցադրական էր նաև 1984 թվականի թենիսի մրցաշարը,բայց արդեն 1988 թվականին կայացավ թենիսի Օլիմպիական խաղերին վերադֆառնալու ծրագիրը մրցման տեսքով: Դա նծանակում էր,որ Օլիմպիադաներում այսուհետ կարող են մասնակցել պաշտոնապես պրոֆեսոինալի գարգավիճակ ունեցող թենիսիստներ,որը նախկին տարիներին անհնար էր:

1978 թվականին տեղի ունեցավ տղամարդկանց պրոֆեսիոնալ մրցաշարերի մասնակի միավորում Գրան-Պրի և WCT,որի հովանու ներքո մնացել էր մի քանի մրցաշարեր:Մրցակցության բացակայության դեպքում Գրան-պրիի մրցաշարի ​​ղեկավարությունը կարող է փոխել մրցաշարի ցանցը և մրցանակային ֆոնդն իր հայեցողությամբ: Մրցաշարի խիստ գրաֆիկը հասցնում էվնասվածքների և ընդհանուր սպառմանը, հանգեցրեց խաղացողների բացասական արձագանքին:

1988 թ.-ին պրոֆեսիոնալ թենիսի ասոցիացիայի տնօրեն Համիլտոն Ջորդանը, գլխավոր թենիսիստների աջակցելուց,որն մասնակցել է միայնակ կարգում հայտարարեց նոր պրոֆեսիոնալ տուրի ձևավորման նախատեսման մասին խաղացողներն իրենք ուղղակիորեն ներգրավված կլինեն քաղաքականության մեջ,մասնավորապես,մրցակցային ցանց ենթադրվում էր ներգրավել ուրշաբաթյա արձակուրդներ:

Կարճ ժամանակում գաղափարը աջակցեցին АТР-ի 85 խաղացողներ առաջին հարյուրյակից,իրենց միացան խոշոր մշցաշարերի կազմակերպիչներ,որոնց ձայները հաշվի էին առնում ցանցի ձևավորմանը խաղակիցների ձայնին հավասար: АТР-ի մրցաշարը սկսվեց 1990 թվականին:

Աշխարհում թենիսի տարածումը: խմբագրել

Բաց դարաշրջանի սկսվելուց հետո թենիսի համբավը ,մինչև այդ էլ զգալիորեն շարունակեց աճել: Չորս երկրներին թենիսի աշխարհի առաջատարներին ( Ավստրալիայի Մեծ Բրիտանիայի,ԱՄՆ-ի Ֆրանսիայի) սկսեցին միանալ նորերը: Այսպիսով,1974 թվականիվ երբ ЮАР -ը դարձավ 5 երկիրը,որի հավաքականը գրավեց Դևիսի Գավաթը,նրան 11 երկրի խմբեր են հաղթել,այդ թվում Շվեցիան 7 անգամ,Իսպանիան 5 անգամ,ФРГ-ն և միավորված Գերմանիան երեք անգամ,Չեխոսլովակիան,այնուհետև Չեխիան նույնպես 3 անգամև Ռուսաստանը երկու անգամ: Ֆեդերացիայի Գավաթը Բաց դարաշրջանից ի վեր հաղթել են 10 տարբեր հավաքականներ,այդ թվում Չեխոսլովակիան 5 անգամ,իսկ երկրի քայքայումից հետո ևս 5 անգամ Չեխիան և 1 անգամ Սլովակիան: Իսպանիան նունպես 5 անգամ,Ռուսաստանը և Իտալիան 4 անգամ,իսկ Գերմանիան երկու անգամ:

ժամանակին Պրոֆեսիոնալ րեյտինգի ներածումից տղամարդկանց առաջին դիրքորոշումից,բացի ամերիկացիներից և ավստրալացիներից զբաղեցնում էին երեք շվեդեր,երեք իսպանացիներ,երկու Ռուսաստանի ներկայացուցիչներ (14 երկրի ներկայացուցիչներ),իսկ կանանց մրցաշրջանում երկու կին Բելգիացի ներկացացուցիչներ,երկուական ներկայացուցիչներ Սերբիայից,Ռուսաստանից,Գերմանիայից և Իսպանիայից (13 երկրի ընդհանուր ներկայացուցիչներ):

Թենիսի կազմակերպությունները, հատկապես Թենիսի միջազգային ֆեդերացիան, մեծ ջանքեր են գործադրում աշխարհում խաղի տարածման համար:

Միայն 2009 թ.-ին ՄԹՖ-ն եւ Մեծ սաղավարտի զարգացման հիմնադրամը աշխարհում թենիսի զարգացման համար ներդրել են ավելի քան 3,5 մլն դոլար, ավելի քան 400,000 նվիրաբերվել է «Օլիմպիական համերաշխության» հիմնադրամը: Այս կազմակերպությունները աջակցել են աշխարհի 25 տարածաշրջանային երիտասարդական թենիսի մրցույթների անցկացմանը, այդ թվում նաև Աֆրիկայի երիտասարդական առաջնությանը: 23 տարվա ընթացքում ՄԹՖ և Մեծ Սաղավարտի զարգացման ֆոնդը աշխարհի թենիսի զարգացման համար ներդրել են 71ավելի քան միլլիոն դոլլարից գումար:

ՄԹՖ- ն նաև պահպանում է աշխարհի ավելի քան հարյուր երկրներում տեղի ունեցող ավելի քան 350 երիտասարդական մրցաշարերի սեփական ցիկլը: Մոտ տասնյակից կազմված երիտասարդ թենիսիստներ մասնակցում են ՄԹՖ կրտսեր մրցաշարերին: Միջազգային թենիսի ֆեդերացիայի հովանու ներքո 37 երկրներում անցկացվում է 150 մրցաշար ` հաշմանդամ թենիսիստների համար:


Սարքավորումների և կանոնների էվոլյուցիան խմբագրել

Տեխնիկական կատարելագործում խմբագրել

 
Современная теннисная ракетка с корпусом из углеволокна

[4].

Չնայած լաուն-թենիսը իր առաջացման համար պարտավոր է ռեզինե գնդակներին,որոնք ավելի լավ են թռչում խոտային գազոնից,քան ավանդական կտորե գնդակները լցված բրդով կամ թեփով,առաջիկա տասնամյակների ընթացքում սարքավորումները քիչ են փոխվել:

Հիմնական փոփոխությունները սկսվեցին միայն 1960-ական թվականներին, երբ փորձերը սկսեցին թենիսի ռակետների ձևով եւ նյութով, որպեսզի հարվածները ավելի մեծ ուժ ու ճշտություն տան:

Եթե մինչև 1960 ական թվականները ռակետկաները պատրաստվում էին փայտից ( առաջին մետաղական ռակետը,որը վաճառքի էր դուրս եկել, արտոնագրվել է միայն 1953 թվականինՐենե Լակոստի կողմից),իսկ 1967 թվականին թվականին օգտագործվել է պողպատե ռակետիկները, որին հաջորդում է ալյումինի, գրաֆիտի, ապակեպատման եւ կոմպոզիտային նյութերի, մասնավորապես ածխածնի մանրաթել:

1976 թ.-ին «Պրենս» ֆիրմային ընկերությունը թենիսի ռակետ է արտադրել ավելի երկար եւ լայն գլխով, որի տարածքը ավելի քան մեկուկես գործոնով ընդունված նմուշներից ավելի էր:

Մակերեսը մեծացված էր ,որպեսզի իջեցնի գնդակի վրիպումները տոկոսները,սակայն չպլանավորված ստեղծողների նոր ռակետների ազդեցությունը պարզվում է ուժի զգալի ավելացումը:

90-ական թվականներին պրոֆեսիոնալ ռեկետների տարբեր փոփոխությունները ունեցել են ավելի քան 25-60% տարածք, ավել քան ստանդարտ ճափերովը:

Ռակետների նոր չափսերը ավելի լավ էին տրամադրված երկկողմանի օգտագործման համար, ինչը կտրուկ բարձրացրեց իր հռչակը:

1980-ականների վերջում մեկնարկեց նաեւ ավելի հաստ շերտով ռակետերի թողարկումը, ինչը նաեւ մեծացնում է ուժի ազդեցությունը:

Այս տեսակի ռակետկաների պահանջարկը պրոֆեսիոնալ թենիսիստների և հատկապես երիտասարդ մարզիկների շրջանում պահանջված էր , որոնց դեռևս չէր բավականացնում իրենց ուժը:

1970-ական թվականներից ի վեր, 18 տարեկան չլրացած կին մարզիկները պարբերաբար հանդես են եկել աշխարհի կանանց թենիսի տասնյակում, այդ թվում `Թրեյս Օսթին, Անդրեա Յագերը, Ստեֆի Գրաֆը, Գաբրիելա Սաբատինին, Մոնիկա Սելեսը եւ Ջենիֆեր Քափրիատին:

Բացի այդ, 1985-1990թթ., Մեծ սաղավարտի երեք մրցաշարերից երեքը տղամարդկանց միայնակ վարկանիշում նվաճեցին իրենց պատմության մեջ ամենաերիտասարդ մարզիկները. 17-ամյա Բորիս Բեքկերը «Ուիմբլդոն» մրցաշարում, 17-ամյա Մայքլ Չանգը Ֆրանսիական և ԱՄՆ-ի Բաց Մրցաշարում 19-ամյա Պիտ Սապրասը:

Թենիսի ռակետի վերափոխումներից մեկը կրկնակի լարով ցուցադրվել է 1977 թվականին: Երկկողմանի,ուղղահայաց լարերը,որոնք ամրացված են սոսնձե ժապավենով կամ տեղավորված են պլաստիկ խողովակում, թույլ էին տալիս ցածր լարման ժամանակ կիրառել են ոչ միայն առանձնապես ուժեղ (առանձգականության շնորհիվ), այլև ուժեղ հարված:

Աշխարհի առաջատար խաղացողները հրաժարվեցին խաղալ նման մրցավազքներով զինված անկանխատեսելի հակառակորդների դեմ, եւ արդյունքում, ԹՄՖ-ն արգելել էր դրանք օգտագործել, վկայակոչելով այն

փաստը, որ իրենք իրականում երկու հարվածներ են ստացել մեկի փոխարեն, որոնք արգելված էին կանոններով:

Որոշ փոփոխություններ տեղի են ունեցել և թենիսի գնդակի հետ: Շուտով,Ուինգֆիլդի խաղի արմատավորումից հետո,կնդակը սկսեցին եզրակարել բամբակե կամ բրդյա փափուկ խավավոր կտորով:

Այնուհետև գնդակները,որոնք նախկինում ամբողջական էին,սկսեցին լցնել գազով:1972 թվականին Թենիսի միջազգային Ֆեդերացիան կենցաղի մեջ է մտցնում դեղին գնդակներ,որից հետո հետազոտողները ցույց տվեցին, որ այդ գույնի գնդակները հեռուստատեսությամբ լավ են երևում,ներկայումս դեղին գնդակները օգտագործվում են մեծամասամբ խոշոր մրցաշարերում,այդ թվում 1986 թվականից ի վեր Ուիմբիլդոնում:

20-րդ դարի վերջին էլեկտրոնային սարքերը սկսեցին ներթափանցել թենիսի, թույլ տալով բարելավել մրցավարական որակները:

1980-ականներից ի վեր Cyclops էլեկտրոնային համակարգը օգտագործվել է Ուիմբլդոնի մրցաշարի եւ ԱՄՆ-ի բաց մրցաշարերում,որն որոշում էր գնդակի հպման վայրը:

1996 թվականին Պրոֆեսիոնալ թենիսիստների ասսոցիացիան և դրանից հետո այլ կազմակերպություններ օգտագործում են «Trinity» էլեկտրական սարքերը,որը թույլ էր տալիս հասկանալ հվել է արդյոք գնդակը ցանցին փոխանցման ժամանակ:

Մեկ այլ տեխնոլոգիական նորարարություն, որը աստիճանաբար թենիսում կրում է կիրառություն դրանք վիդեոյի կրկին ցուցադրումն է:

2005-ին մրցավարների համար տեսաֆիլմեր են հրապարակվել պրոֆեսիոնալ լիգայի World TeamTennis- ի և մի փոքր ուշ Հոփման գավաթի խաղարկության մրցախաղերում:

2006 թվականին Hawk-Eye- ի վիդեո կրկնօրինակը սկսեց օգտագործել արդեն պաշտոնական միջազգային մրցաշարերում, այդ թվում `ԱՄՆ-ի բաց առաջնությունում:




Թենիսի նորաձևությունը խմբագրել

 
Женский теннисный костюм, 1881 год

[5].

Լաուն-թենիսի գոյության առաջին տարիներից սպորտային համազգեստը բավականին անհարմար էր: Այսպիսով, Ուիմբիլդոնյան մրցաշարի առաջին չեմպիոնուհին Մոդ Ուոդսոնը նվաճել է իր տիտղոսը, այդ խաղի ժամանակ նա կրել է նստաբարձիկավոր կիսաշրջազգեստ և և տղամարդու ծղոտե գլխարկ,ավելի վաղ կանայք խաղում էին բրդյա կոսյումներով և սարժայով,երբեմն նույնիսկ մուշտակներով: Լոտտի Դոդը Ուիմբիլդոնի ամենաերիտասարդ չեմպիոնուհին արդեն կրում էր մինչև ծնկներ հասնող շրջազգեստնե,որն իր դպրոցական համազգեստի մասն էր կազմում,իսկ 1905 թվականին ամերիկուհի Մեյ Սատտոնը իրեն թույլ է տվել կորտ դուրս գալ ոլորված թեզանիքներով:

Այնուամենայնիվ ներքին կիսախրջազգեստներն ու կորսետները մնում էին կանանց թենիսի ֆորմայի մի մասը մինչ Առաջին Համաշխարհային Պատերազմը:

Պատերազմից հետո ,թենիսի նորաձևությամ օրենսդիրը դարձել էր Սյուզան Լենգլենը:Մեծ սաղավարտի մի քանի մրցաշարերի հաղթող, Էլիզաբեթ Ռայանը, մի անգամ ասել է. «Բոլոր թենիսիստները պետք է ծնկի իջնեն, շնորհակալություն հայտնելով Սյուզանին, որն ոչնչացրեց կորսետների բռնակալությունը»: Լենգլենի շնորհիվ կանանց թենիսում հաստատվում է մինչև ծնկից շրջազգեստները և կարճ թեզանիքները: Բացի այդ Լենգլենից հետո նորաձևության մեջ են մտնում գլխաշորերը,հետագայում Հելլեն Ուիլզը նորաձևություն է մտցնում աչքերը պաշտպանող հովարներ,որոնք կրում են գոլֆում:

1930-ական թվականների վերջին կանանց թենիսում շորտերը սկսեցին դուրս մղել շրջազգեստերը,իսկ տղամարդկանց երկար տաբատներին փոխարինեցին կարճ շորտերը:

Վերջին անգամ Ուիմբիլդոն մրցաշարը երկար շալվարով հաջողվեց հաղթել 1946 թվականին:

Թենիսի նորաձևությունը Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմի առաջին տասնամյակին թելադրում էր նախկին թենիսիստ և թենիսի մրցավար կուտյուրյե Տեդ Տիլլինգը: 1949 թվականին Գասսի Մորանի աշխատանքի ժանյակավոր ներքնազգեստը շլացնում է բոլորին,հետագայում նախագծում է կոստյումներ Մարիա Բուենոյի և Մարտինի Նավրատիլովի համար:

Կանոնների էվոլյուցիան խմբագրել

Թենիսի կանոնների եւ տերմինաբանության հիմունքները ձեւավորվել են արդեն 1870-ական թվականներին,այդ թվում փոխակերպվել է Ժյո-դը-պոմայից:

Թենիսի անունը (անգլ., թենիս), ըստ երեւույթին, գալիս է ֆր., տենեզից, տերմինի հրամայական ձեւից, «անցկացնել»: Ուստի, նշանակում է «պահիր»: Այս գոչումով թենիսիստը զգուշացնում է մրցակցին,որ նա պատրաստվում է փոխանցմանը:

Այս բացատրությունը գերակշռում է քսաներորդ դարի երկրորդ տասնամյակում, չնայած դարերի վերջերին ավելի մոտ էր մի տեսություն, երբ թենիսի անունը կապում էր հին ֆրանսիական բառի հետ;

ռակետ (անգլ., racquet) գալիս է ֆր., ռակետ, որը, իր հերթին, գալիս է արաբական ռախաթից `նշանակում է« ափ »:

անգլերեն տերմինը (համարժեքը) բխում է ֆր. à deux le jeu- ից, նշանակում է `« Խաղում հաշիվը հավասար է »; ըստ մեկ այլ տարբերակի, բառը ինչը նշանակում է, որ խաղացողին պետք է տրվիի երկու միավոր, հաղթելու համար:

անգլ.՝ love,, որը օգտագործվում է խաղի հաշիվը 0 ական նշանակելու համար (օրինակ «40—love հավասար է «40:0»),եկել է ֆր.՝ l'œuf բառից,որը նշանակում է ձու,զրոն ըստ ձևի նման է ձվի:

հաշվի համակարգը «15», «30», «40» խաղերում, իջնադարյան Ֆրանսիայում ընդունված խաղադրույքների սահմանաչափով, որտեղ առավելագույն չափը կազմում էր 60 հերք, եւ միջանկյալ խաղադրույքները հաշվարկվել էին 15 հերքողների կողմից:

Այս համակարգը ձևավորվեց ոչ այդքան շուտ,Ուինգֆիլդի գրքի դուրս գալուց:

Միեւնույն ժամանակ, Ուինգֆիլդը առաջարկեց 15 կետանոց հավաքածուների կիրառումը, որոնք ժամանակակից բադմինտոնից ստացան (ներկայումս բադմինտոն հաշվում է մինչեւ 21 միավոր):

1875 թ.-ին Մարիլեբոնյան ակումբում ընդունված կանոնները վերջին հարյուրամյակի ընթացքում չեն փոխվել:

Հիմնական փոփոխությունները կատարվել են խաղարկության համար գրավիչ տեսանկյունից մեծացնելու եւ գնահատման համակարգին անդրադարձելու համար:

Օրինակ, 1950-ականների կեսերին ԱՄՆ-ում առաջարկվել է անցումային կետային վաստակման համակարգ, որի միջոցով Ջեյմս վան Ալենը ստացել է սեղանի թենիսից ստացած յուրաքանչյուր հինգ գնդից հետո: այս համակարգում, Վան Ալենի պարզեցված գնահատման համակարգը զուգորդված, թենիսիստը նվաճեց, առաջինը `31 միավոր ստանալով:

Խաղերի ժամանակահատվածի նվազեցման ուղղությամբ զգալի քայլ էր նաև Վան Ալենի նախաձեռնությամբ, որը վճռորոշ խաղի մեկնարկն էր, որը վճռորոշ խաղ է, որը ներկայումս խաղարկվում է մրցաշարում 6: 6 հաշվով:

Նախկինում հավաքականը կարող էր հաղթել միայն երկու խաղերի կամ ավելի շատ տարբերությամբ, ինչը հանգեցրեց երկարատև ոչ ոքի:Լավ օրինակ է, որ 2010 թ. Ջոն Էնսերի եւ Նիկոլաս Մայիի հանդիպման հինգերորդ շարքը Ուիմբիլդոն մրցաշարում, որտեղ խաղերի որոշիչ հավաքածուն դեռ շարունակում է մնալ հին կանոնների համաձայն: Իզերսը եւ Մեյը այս հավաքածուն ավելի քան մեկ օրվա ընթացքում խաղացին, հաշվի առնելով գիշերը ընդմիջումը (ամբողջ խաղը տեւեց 665 րոպե մաքուր ժամանակ) եւ ավարտվեց այն 70:68

թենիսի պրոֆեսիոնալների ասոցիացիան, ի լրումն, XXI դարի սկզբից, լրացուցիչ ջանքեր է գործադրել, որպեսզի կրկնապատկում հանդիպումները ավելի գրավիչ դառնա թե հանդիսատեսների, թե միայնակ խաղացողների համար, օգտագործելով ժամանակի նվազեցման մեթոդները: Այսպիսով, 2005 թ. Հունիսին որոշվեց կրճատել խաղերի քանակի քանակը. Պարտիան պետք է անցկացվեր ոչ թե 6: 6, այլ 4: 4 հաշվով, իսկ խաղն ինքնին նաեւ չեղյալ հայտարարեց խաղի երկու նպատակների տարբերությունը եւ հավասարությունը: 3: 3 (կամ, ըստ հին համակարգի, 40:40), որոշ վճռական կետ պետք է խաղա (այսպես կոչված «համակարգ առանց նախասիրության», անգլ., Ոչ- ad համակարգ): Երբ հաշիվը 1: 1 էր, մինչեւ 10 միավոր առավելագույն ընդմիջում պետք է խաղացվեր (կամ մինչեւ 9: 9 հաշիվը երկու միավորով): Բացի դրանից, նախատեսվում էր մրցաշարի զույգերի տեղաբաշխման զգալի մասը պահեստավորել թենիսիստների համար, ովքեր բարձր տեղերում զբաղեցնում են միայնակ վարկանիշային աղյուսակում: Նորարարությունների արդյունքը դատական ​​հայց էր ընդդեմ APR- ի ղեկավարության `դուբլերի խաղի առաջատար վարպետների, Bob- ի եւ Մայք Բրայանի գլխավորությամբ: Հաջորդ տարվա հունվարին փոխվել է փոխզիջում. Նորարարությունների մի մասը (բացառությամբ երրորդ խմբում ընդգրկված սուպեր-ընդմիջումից եւ խաղի կանոնների չեղարկումից մինչեւ կանոնավոր խաղերի երկու կետերի տարբերությունը) չեղյալ է հայտարարվել: Մամուլի այս իրադարձությունները կոչվում էին «ամռանը զույգերի հեղափոխությունը»: Սկզբում նոր կանոնները քննադատվում էին որպես հաջողության շատ մեծություն, բայց ժամանակի ընթացքում պարզվեց, որ դրանց ներածումը մեծ ազդեցություն է թողել վերեւում, իսկ դիտորդները ներգրավելով խաղի մեծ դինամիզմով:

Բացի միավորի համակարգից, ոչ-ոքիին վերաբերող ժամանակի ընթացքում փոփոխություններ են կատարվել կանոններին: Այսպիսով, արդեն 1885 թ.-ին ընդունվել է կանոն, ըստ որի, յուրաքանչյուր փուլում, երկրորդից սկսած, մրցաշարի մասնակիցների թիվը պետք է լինի երկուական բազմապատիկ: Սա նշանակում է, որ առաջին փուլում մասնակիցներից ոմանք կարող են առանց երկրորդ խաղակեսի անցնել, բայց հետո յուրաքանչյուր մասնակից կունենա մրցակից: Այդպիսի կանոն չկար, օրինակ, առաջին Ուիմբլդոնյան մրցաշարում, եւ արդյունքում կիսաեզրափակիչներից մեկն ավարտվեց առանց խաղի: Երկրորդ բարելավումը, որը նույն 1885-ին ներկայացված էր մաթեմատիկոս Չարլզ Լյութուջե Դոդգսոնի կողմից, որն այսօր հայտնի էր որպես Լյուիս Կերոլլ, ընդունվել է միայն 1922 թվականին եւ այն էր, որ ամենաուժեղ մասնակիցները բաժանված են մրցաշարային ցանցում, որպեսզի չհանդիպեն առաջին փուլում (այսպես կոչված, մասնակիցների «սերմանում»

Թենիսի տեխնիկայի զարգացումը և խաղի տակտիկան խմբագրել

Թենիսի գոյության ժամանակ կիրառվող կանոնների եւ սարքավորումների փոփոխությունները խաղերի գերիշխող ոճով, տեխնիկական տարրերի եւ մարտավարության վրա: Այսպիսով, առաջին տարիներին հետո տեսքը Մարգագետինների թենիսիստներ, այդ թվում `առաջին չեմպիոն է Wimbledon Spencer Gore օգտագործվում է ստացված խաղի rackets կերակրել կողմին, որ եղել է, մասնավորապես, պայմանավորված է բարձրության վրա grid, նախնական տարբերակի խաղի բարձրացված վերը գետնին ու կես մետր: Սակայն արդեն 1878 թ.-ին, երկրորդ Ուիմբլդոնի մրցաշարի ընթացքում կիրառվել է վերեւի խաղադաշտ, շուտով ուժեղ խաղացողների միջեւ ընդհանրապես ընդունվել է: Նույն մրցաշարում հայտնվեց առաջին մարտավարական մեթոդներից մեկը `մոմ: Spencer Gore դավանում խաղաոճը, որը այսօրվա թենիսի կոչվում է «ծառայել-եւ-համազարկային» (տառերը հոսում եւ զուտ): ներկայացնելուց հետո, նա արագ զարգացած է զուտ եւ հետագա սպառելով մրցակցին, «հետապնդում է» նրան մեկ ավարտին կայքում մյուսը, երբեմն գնդակը հարվածելու համար, նույնիսկ այն անցնելուց առաջ ցանցի գիծը (հետագայում այդպիսի գործադուլները արգելված էին կանոններով): Մոմը դարձավ հակառակություն այս մարտավարության նկատմամբ. Երկրորդ Ուիմբլդոնի չեմպիոն, Ֆրանկ Հաուդը, ժամանակին եւ կրկին գնդակ ուղարկեց Գորիի բարձր տրաֆիկով, ստիպելով նրան հեռանալ ցանցից դեպի հետեւի գիծ: Ի լրումն խաղի մշակված եւ տեխնոլոգիական մարտավարության: Այսպիսով, դարասկզբին հայտնվեց այսպես կոչված ամերիկյան կռվարար ծառայությունը (անգլ.` American twist), որը կարեւոր դեր խաղաց ԱՄՆ թիմի հաղթանակներում Դեւիսի գավաթի առաջին փուլում:

Աստիճանաբար, թենիսը խաղից դուրս է եկել զվարճանքի եւ սպորտի համար: 1878 թ.-ին Հարվարդի համալսարանի թերթում տպագրվել է տպավորիչ հոդված, որը դառնորեն նշում է ձիասպորտի հավաքականներից մինչեւ լաունջ թենիսի դատարանների մարզական աշակերտների արտահոսքը: Լոնդոնի թենիսի մրցաշարի վերածելու եւս մեկ քայլ կատարվել է Կալիֆորնիայում, որտեղ այն դարձել է ԱՄՆ-ի Խաղաղ օվկիանոսի ռազմակայաններում: Կալիֆոռնիայում թենիս է խաղացել կավի եւ նույնիսկ ցեմենտային բարձիկների հետ `բոլոր կրքի եւ էներգիայի հետ, որ զինվորական կարող է: Արդյունքում, 1909 թ. Կալիֆորնիացի զույգը Մել Լոնգը եւ Մորիս Մքլուղլին հեշտ հաղթեցին ԱՄՆ-ի կրկնակի չեմպիոնի կոչման համար: Հետագայում McLaughlin- ը կրկնակի անգամ դարձավ Միացյալ Նահանգների չեմպիոններ:

Այնուհետեւ, որոշ այլ երկրներում թենիսի խաղադաշտեր են ձեւավորվել, քանի որ որոշ երկրներում թենիսի կորտերի որոշ տեսակների տարածում է առաջացել: ԱՄՆ-ում արհեստական ​​ծանրաբեռնված դատարաններն ավելի տարածված էին դարձել, մայրցամաքային Եվրոպայում, նախընտրելի էր հողային դատարանները, իսկ բրիտանացիներն ու իրենց գաղութների բնակիչները հավատարիմ մնացին խոտի գազարին: Որոշակի փուլում պարզ դարձավ, որ թենիսիստը, որը սովորաբար օգտագործում է ծածկույթի մեկ տեսակ, հաճախ դժվար է հարմարվել մյուսին: Այն կարող է հեշտությամբ երեւում է մի շարք խաղերի միջեւ Vincent Ռիչարդսի եւ Կարել Kozhelugom վերջում է 1920: դանդաղ unpaved գերակշռում եվրոպական Kozhelug, ով ղեկավարում խաղը է բազային, իսկ արագ խոտ դատարանները հաղթել շրջանավարտ Նյու Յորքի թենիսի դպրոցի Richards որի հիմնական զենքն էր ցանցին արագ մուտք գործելը:

Թենիսի վերափոխումը մրցակցային սպորտով պահանջեց, որ խաղացողը կարողանա հավասարապես լավ խաղալ երկու կողմերում: Միեւնույն ժամանակ, շախմատային թենիսի պատմության մեծ մասը (հարվածել փակ ռակետկա) մնաց պակաս ճշգրիտ եւ ուժեղ, քան բաց ռակետը, չնայած այնպիսի բացառություններ կան, ինչպիսիք են Դոն Բուդը, ով իր հարվածը վերածեց հարձակվող զենքի: Փորձում է բարձրացնել ուժ ազդեցության շեղ ձեռագիր, որոշ խաղացողներ, իսկ անցկացման իր երկու ձեռքերը (ծայրահեղ հազվագյուտ դեպք, խաղացողներ, մասնավորապես, առաջատար թենիսիստ-րդ դարի կեսերին Pancho Segura, ինչպես նաեւ խաղացել այդպիսով բաց ռակետկա), բայց ոճը մնացել ոչ շատ տարածված մինչեւ գալուստը ռեկետներ ավելացված գլխամասային տարածքով (տես տեխնիկական բարելավումներ), որից հետո շատ խաղացողներ անցան երկու ձեռքի հետնամասին:


Ավելի հզոր հարված բացել ռակետկա հնարավոր եղավ շնորհիվ փոփոխությունների գերակշռող տեխնոլոգիական բռնելով ռակետկա է, այսպես կոչված արեւելյան եւ մայրցամաքային է, որի հիմքը ինդեքսը մատը գտնվում է աջ կամ վերին աջ կողմում ութանկյուն բռնակի վրա racquet (ձախ լուսաբանելու), դեպի արեւմուտք, որտեղ ձեռքը, ըստ էության, տեսաշար նրա ստորին հատվածում: Այս անցումը հնարավոր է դարձել խոտի դատարանների աստիճանական տեղահանման շնորհիվ `քսաներորդ դարի երկրորդ կեսին արհեստական ​​ցածր գագաթնակետին հասնելու համար: Եթե ​​սկիզբն է Բաց դարաշրջանում, մեկը առաջատար թենիսիստների աշխարհի Stan Smith, որոնք օգտագործվել իր բռնելով, միջանկյալ միջեւ արեւելյան եւ մայրցամաքային Հանդիպման բաց ռակետկա գնդակներ թռչող իրան մակարդակով, ապա վերջում դարի Գուստավո Kuerten կավե դատական ​​մասնագետի, նա արդեն օգտագործվում է արեւմտյան բռնելով, հաղթելով գնդակը կրծքավանդակի մակարդակում: Արեւելյան եւ մայրցամաքային բռնակներից դեպի արեւմուտք եւ դրան մոտ գտնվող անցումը հանգեցրեց նաեւ ռակետի ձեւի փոփոխությանը եւ նոր նյութերի օգտագործման հետեւանքով դրա քաշի նվազմանը[6].

Պաշտոնական թենիսի հիերարխիան և թենիսի ևՓառքի միջազգային դահլիճը խմբագրել

Роджер Федерер и Штеффи Граф
Роджер Федерер и Штеффи Граф дольше всех были первыми ракетками мира

1970-ականներին տղամարդկանց եւ կանանց մասնագիտական ​​թենիսի ասոցիացիան ներկայացրեց խաղացողի վարկանիշ, որը նախատեսված է թենիսիստների միջեւ ուժի հավասարակշռությունը արտացոլելու համար: 1973 թվականից, երբ ATP վարկանիշը սկսեց գործել, ավելի քան 20 տղամարդ թենիսիստ պաշտոնապես եղել են առաջին ռակետի կարգում: Նրանցից ամենաերկարը, որ պահել են այդ կոչումը՝ ընդհանուր առմամբ 5 տարուց ավել (ժամանակագրական կարգով) Ջիմի Կոննսորսն էր, Իվան Լենդլը, Փիթ Սամփրասը և Ռոջեր Ֆեդերերը: Ilie Nastasa առաջինն էր պաշտոնապես պարգեւատրվել այս կոչում, նա առաջին տեղը զբաղեցրեց վարկանիշում ընդամենը 40 շաբաթ: Տղամարդկանց թենիսի պատմության մեջ միակ երկու անգամ «Մեծ սաղավարտի» հաղթող, Rod Laver- ի աստղային տարիները, որպես սիրողական եւ որպես պրոֆեսիոնալ, 1973 թ. Ընկած ժամանակահատվածում ընկան եւ պաշտոնապես նա աշխարհի առաջին ռեկետ չէր: Նմանատիպ կանանց վարկանիշը ներկայացրեց WTA- ն 1975 թվականին: Այդ ժամանակվանից սկսած առաջին տողը զբաղեցրել է 25 թենիսիստ, իսկ Քրիս Էվերտը (առաջին տիտղոսը), Մարտինա Նավրատիլովան, Ստեֆի Գրաֆը եւ Սերենա Ուիլյամսը, այս պաշտոնը զբաղեցրել են ավելի քան հինգ տարի `ընդամենը յոթից:

2011 թ. «PLOS ONE» - ը, վերանայված ամսագիր, հրապարակեց «Բաց դարաշրջանի» սկզբից տղամարդկանց թենիսիստների ելույթների վիճակագրական վերլուծությունը, ըստ որի Connors- ը աշխարհի լավագույն խաղացողն էր այս չորս տասնամյակների ընթացքում, որի կարիերան տարբեր էր տարբեր մրցակիցների տեւողությամբ եւ կայունությամբ: Հետեւյալ երկու տեղերն զբաղեցնում են Լենդլը եւ Ջոն Մըքքենրոն: 2015 թ. Հրապարակված եւ բաց դարի սկզբի տվյալների հիման վրա անհատական ​​խաղացողների եւ ամուսնական զույգերի արդյունքների վիճակագրական վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ թենիսի պատմության այս հատվածի համար աշխարհի լավագույն զույգը եղել է ամերիկացի եղբայրներ Մայք եւ Բոբ Բրայանը, Ավստրալիան Թոդ Ավբրիջը լավագույն խաղացողն է:

Օբյեկտիվ չափանիշների բացակայության դեպքում դժվար է անվանել լավագույն թենիսիստները աշխարհի բաց առաջնության մեկնարկից առաջ: Նման չափանիշները կարող են ծառայել որպես Grand Slam մրցաշարերում նվաճումներ, որոնք նվաճվել են Open Era- ի, Դոն Բուդի եւ Ռոդ Լավերի սկիզբը տղամարդկանց եւ Մաուրեն Կոննոլլիին կանանց: Այնուամենայնիվ, թենիսի պատմությունը պահպանում է թենիսիստների անունները, որոնք չեն հաղթել «Մեծ սաղավարտին», սակայն համարվում էին ռեկետի բացառիկ վարպետներ: Այսպիսով, օրինակ, Ռոյ Էմերսոնը, չնայած նրան, որ չի հաղթել «Մեծ սաղավարտը», տղամարդկանց շրջանում առաջատար էր մրցաշարերում նվաճված կոչումների թվով (ընդամենը երկու տիտղոսակիրներ հաղթում էին, առնվազն երկու չորս մրցաշարերում): «Ժողովուրդների եւ բոլոր ժողովուրդների լավագույն թենիսիստների» կազմած ցուցակների շարքում հայտնի է մասնավորապես Ջեկ Քրամի կողմից կազմված ցանկը: 1979 թվականին հրատարակված Կրեմերի հեղինակած կենսագրությունը, խաղի առանձին բաղադրիչի համար ներկայացվել է ներկա եւ անցյալի լավագույն թենիսիստների ցուցակը: Մասնավորապես, նա համարում է, որ առաջին ծառայությունը լավագույնն է Ellsworth Vines, Pancho Gonzalez եւ Bill Tilden: Երկրորդ ծառայության լավագույն մասնագետը ծառայում է Ջոն Newcomb- ին: Կրամերի խոսքերով, փակ ռակետը լավագույնն էր Բուդիի կողմից, որը Ջիմի Քոնսորսի հետ միասին լավագույն դերասանական տեխնիկան էր: Նա Wilmer Ellison- ին անվանեց լավագույն ռմբակոծությունից լավագույն ռմբակոծության հաղթող եւ Badge- ը, Ֆրենկ Sedgeman- ը եւ Ken Rosewall- ը: Մոմը, ըստ Kreimer- ի, լավագույնն էր Bobby Riggs- ի կողմից, իսկ կեսից թռիչքի հարվածը կատարվել էր Ռոսվոլուի եւ Գոնզալեսի կողմից: Կրամերը նաեւ փորձեց կատարել լավագույն խաղացողների ընդհանուր ցանկը: Նրա վարկածով, նման ցանկը կգլխավորի կամ Budge կամ Vines- ը: Դրանից հետո նա տվել էր Թիլդենին, Ֆրեդ Փերիին, Ռիգսին եւ Գոնսալեսին: Ցուցակում ընդգրկվել են նաեւ Լավեր, Լյու Հոդ, Ռոսվալ, Գոթֆրիդ ֆոն Գրամ, Թեդ Շրյոդեր, Ջեք Քրուորֆ, Պանճո Սեգուրա, Սեդգմեն, Թոնի Տաբերթ, Նոկոմբ, Արթուր Ասե, Ստե Սմիթ, Բյորն Բորգ եւ Կոննորս: Կրամերը նաեւ հավատացել է, որ ֆրանսիացի թենիսիստներ Անրի Կոսչեն եւ Ռենե Լակոստը, ում խաղը դժվար էր նրան համարժեք գնահատել, մոտեցավ այս դասի խաղացողների:

Մոնիկա Սելեսի համազգեստը եւ ռակետը միջազգային թենիսի սրահում

Օդանավակայանի թենիսիստների գաղափարախոսությունը, որը նախորդում էր պաշտոնական վարկանիշի առաջ, գլխավորում էր «The Daily Telegraph» թերթը, որի սպորտային լրագրողները 1913 թ. Այս ցուցակները հետագայում համախմբվեցին 1981 թվականին ԱՄՆ Թենիսի ասոցիացիայի կողմից հրապարակված Պաշտոնական Թենիսի հանրագիտարանում, ինչպես նաեւ Բուդ Կոլինսի կողմից հրատարակված թենիսի հանրագիտարանում, որն իր ցուցակը հրապարակել է Բոստոնի Գլոբի Բաց դարաշրջանի սկզբում: Համախմբված ցուցակները հնարավորություն են տալիս հասկանալ, որ Tilden- ը եւ չորսը ճանաչվել են որպես տղամարդկանց լավագույնը վեց տարի, իսկ 30-ական թվականներից, երբ ուժեղագույն մարզիկներին տեղափոխվում էին պրոֆեսիոնալ թենիս, մի ​​քանիսը կարողացան կրկին այս դիրքը վերցնել ավելի քան երկու անգամ: Լենգլենի հեռանալուց հետո կանանց սիրողական թենիսում Helen Wills-Moody- ն անվիճելի առաջատարն էր, զբաղեցնելով ինը անգամ ոչ ֆորմալ հիերարխիայում առաջին գիծը:

1954 թ.-ին Ջեյմս Վան Ալենը հիմնադրել է Newport- ի ԱՄՆ Lawn Tennis Association- ի աջակցությամբ

Примечания խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Collins & Hollander, 1994, էջեր 3—6
  2. 2,0 2,1 История на официальном сайте АТР-тура(անգլ.)
  3. Hickok, 1977, էջ 457
  4. Технология на Открытом чемпионате США на официальном сайте турнира(անգլ.)
  5. Тед Тинлинг Արխիվացված է Փետրվար 23, 2011 Wayback Machine-ի միջոցով: на сайте Международного зала теннисной славы(անգլ.)
  6. Jeff Cooper. «Evolution of Pro forehand grips» (անգլերեն). Tennis.about.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011-08-18-ին. Վերցված է 2011-02-15-ին.

Литература խմբագրել

  • Bud Collins' Modern Encyclopedia of Tennis / Bud Collins, Zander Hollander. — Detroit, MI: Visible Ink Press, 1994. — 666 p. — ISBN 0-8103-9443-X
  • David W. Galenson. Tennis // Encyclopedia of World Sport / D. Levinson & K. Christensen. — NY: Oxford University Press, 1999. — 488 p. — ISBN 0-07-028705-8
  • Heiner Gillmeister. Tennis: A cultural history. — London, UK: Leicester University Press, 1998. — 452 p. — ISBN 0-7185-0195-0
  • Tennis // New Encyclopedia of Sports / Ralph Hickok. — USA: McGraw-Hill Book Company, 1977. — 557 p. — ISBN 0-07-028705-8
  • Tennis // The Encyclopedia of North American Sports History / Ralph Hickok. — NY: Facts on File, 1992. — 516 p. — ISBN 0-8160-2096-5
  • United States Tennis Association Official Encyclopedia of Tennis / Bill Shannon. — Centennial. — NY: Harper & Row, 1981. — 558 p. — ISBN 0-06-014896-9
  • William Joseph Baker. Sports in the Western world. — Revised ed. — University of Illinois Press, 1988. — 359 p. — ISBN 0-252-06042-3

Ссылки խմբագրել