Ղևոնդ Երեց

Սուրբ Ղևոնդ երեց Վանանդեցի (4-րդ դար, Իջավանից, Վանանդ, Այրարատ, Մեծ Հայք - հուլիսի 25, 454, Նիշապուր, Ապար, Սասանյան Պարսկաստան), եկեղեցական գործիչ, 5-րդ դարի կեսի հայ ազատագրական պայքարի (Վարդանանց պատերազմ) մասնակից։ Եղել է Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Պարթևի աշակերտը։ Պաշտոնավարել է Բագրևանդ գավառում։ Մասնակցել է Շահապիվանի ժողովին (444թ)։ 450 թվականի ամռանը գլխավորել է Անգղի բնակչության հարձակումը պարսիկ մոգերի վրա, որոնք փորձել են տեղի եկեղեցին դարձնել ատրուշան։ Մասնակցել է Ավարայրի ճակատամարտին (451թ), ելույթներով ոգևորել է կռվողներին, ինչի համար էլ ստացել է «Ավարայրի արծիվ» պատվանունը։ Քրիստոնեության ջատագովմանը նվիրված Ղևոնդի քարոզները, Պարսկաստանի նվաճողական քաղաքականության (որը զուգակցված էր հայերին հավատափոխ անելու հետ) պայմաններում, նպաստել են ազգայի և զատագրական պայքարին։ Ավարայրի ճակատամարտից հետո գերվել է, աքսորվել Ապար (այժմ՝ Խորասան) աշխարհի Նյուշապուհ քաղաքը, որից հետո էլ նահատակվել է։

Ղևոնդ Երեց
Ղևոնդ Երեցի արձանը Գյումրիում
Ընդհանուր տեղեկություններ
Ավազանի անունը	Ղևոնդ Վանանդեցի
Եկեղեցի	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ծննդավայր	Իջավանից, Վանանդ գավառ, Այրարատ, Մեծ Հայք
Մահացել է	Հուլիսի 25, 454թ
Մահվան վայր	Նիշապուր, Ապար, Սասանյան Պարսկաստան
Հոգևոր աստիճան	երեց

Գրականություն

• Եղիշե, Վարդանի և հայոց պատերազմի մասին, Երևան, 1994։
• Ղազար Փարպեցի, Հայոց պատմություն. Թուղթ Վահան Մամիկոնյանին, Երևան, 1982։
• Գալուստյան Շ., Հայազգի սուրբեր, Երևան, 1997։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 38)։