Ղազախստանի Հանրապետության կենտրոնական պետական թանգարան
Ղազախստանի Հանրապետության կենտրոնական պետական թանգարան (ղազ.՝ Қазақстан Республикасы Мемлекеттік орталық музейі), թանգարան Ղազախստանի Ալմաթի քաղաքում։ Համարվում է Ղազախստանի և Կենտրոնական Ասիայի տարածաշրջանի ամենահին և ամենամեծ թանգարաններից մեկը։ Թանգարանի հավաքածուն ներառում է շուրջ 300 հազար միավոր թանգարանային ցուցանմուշ[1]։
Ղազախստանի Հանրապետության կենտրոնական պետական թանգարան ղազ.՝ Қазақстан Республикасы Мемлекеттік орталық музейі | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | թանգարան |
| Երկիր |  Ղազախստան |
| Հիմնադրվել է | 1931 |
| Կայք | csmrk.kz/index.php(ղազախ.)(ռուս.)(անգլ.) |
 | |
 | |
Պատմություն
խմբագրել19-րդ դարի 30-ական թվականներին Օրենբուրգ քաղաքի Նեպլյուևսկու ռազմական ուսումնարանում ստեղծվել է «Օրենբուրգի շրջանի թանգարան»։ Հետագայում Օրենբուրգի շրջանի թանգարանի հավաքածուն և Ժետիսուի (Սեմիրեչենսկի) տարածաշրջանային թանգարանի հավաքածուն ընդգրկվել է թանգարանի ֆոնդում։
1931 թվականին թանգարանը գտնվում էր Ալմաթի քաղաքի նախկին տաճարի շենքում։ 1941 թվականին հիմնադրամի մեջ ընդգրկվել է Հանրապետական հակակրոնական թանգարանի հավաքածուն։
1985 թվականին կառուցվել է ժամանակակից շենք, որտեղ այժմ գտնվում է Ղազախստանի կենտրոնական պետական թանգարանը։ Թանգարանային համալիրը ներառում է Ղազախստանի ամենամեծ վերականգնողական կենտրոնը, որն աշխատում է արվեստի գործերի վերականգնման ուղղությամբ[2]։
2005 թվականին թանգարանը ստացել է հետազոտական կազմակերպության պաշտոնական կարգավիճակ, ինչը հնարավորություն է տալիս իրականացնել պատմական արշավներ և ընդլայնել կազմակերպության շրջանակները։ 2006 թվականից թանգարանը մասնակցում է «Թանգարանային գիշեր» միջազգային ակցիային[3][4]։
2015 թվականին թանգարանի գործունեությունը Մշակութային կենտրոնի վերափոխելու նախաձեռնություն է եղել, որը պետք է ներառեր ցուցահանդեսի փոփոխություն։ Առաջարկն առնչվում էր թանգարանը պետությունից մունիցիպալ սեփականությանը հնարավոր փոխանցմանը[5]։
Ցուցահանդեսային սրահներ
խմբագրել- Առաջին ցուցասրահը հնէաբանության և հնագիտության սրահն է։
- Երկրորդ ցուցասրահը պատմական ազգագրության սրահն է։
- Ցուցահանդեսների երրորդ դահլիճը բաղկացած է երկու բաժիններից. «Ղազախստանում բնակվող մարդկանց պատմություն և ազգագրություն» և «Ղազախստանը Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին. 1941-1945»:
- Չորրորդ ցուցահանդեսային դահլիճը «Ժամանակակից Ղազախստան» սրահն է։
- Հինգերորդ ցուցասրահը «Բաց ֆոնդ»-ն է։ Ղազախստանի հնագիտական ոսկի։
- Վեցերորդ ցուցասրահը «Մարդաբանության թանգարան»-ն է։
- Յոթերորդ ցուցադրության սրահը Նիկոլայ Գավրիլովիչ Խլուդովի դահլիճն է։
Թանգարանի տնօրեններ
խմբագրելՍտորև ներկայացված է թանգարանների տնօրենների ցուցակը[6]։
- Ա․ Մ․ Ժիրենչին (1942-1951)
- Ս․ Ս․ Եսովա (1956-1973)
- Ռ․ Ի․ Կոսմամբետովա (1974-1995)
- Գ․ Բ․ Դյուսենբինովա (1995-1997)
- Ե․ Տ․ Ժանգելդին (1997-1999)
- Նուրսան Ալիմբայուլի Ալիմբայ (1999 թվականից առ այսօր)
Թանգարանի շենք
խմբագրելԹանգարանի շենքը կառուցվել է 1978-1985 թվականներին։ Դրանից առաջ թանգարանը գտնվում էր Սուրբ Համբարձման տաճարում[7]։
Այն կառուցվել է Ալմաթիի քաղգործկոմի կոմիտեի պատվերով՝ «Главалмаатастрой» կազմակերպության կողմից։
Նախագիծը մշակվել է «Казгорстройпроект» ГПИ-ի կողմից։ Ճարտարապետական թիմի ղեկավարն էր Յու․ Գ․ Ռատուշնին։ Նախագծի հեղինակը Զ. Մ․ Մուստաֆինան է՝ Բ. Ա. Ռզագալիևի, Բ. Ի. Նիկիշինայի, Վ. Ի. Սլյուսարևայի և այլոց հետ համագործակցությամբ[8]։
Պլանով ուղղանկյուն եռահարկ շենքը հենվում է տարածքի բնական ռելիեֆով ձևավորված «ստիլոբատի» վրա։ Կառուցվածքի ծավալային և տարածական բնութագրերը հիմնված են ղազախական ճարտարապետության ոճային տեխնիկայի օգտագործման վրա։ Շենքի շրջանակը նախատեսված է ութ արտաքին հենասյունների շրջանակային համակարգի վրա։ Ճակատները նախագծված են սյուների մեկ ռիթմիկ կառուցվածքով, որոնք միավորում են երեք հարկերը։ Թանգարանի ներսի հարդարման համար օգտագործվում են գունավոր մետաղներ, մարմար, մանրահատակ, կեղևաքար, գրանիտ[9]։
Հուշարձանի կարգավիճակ
խմբագրել1986 թվականի հունվարին Ալմաթի քաղաքի գործադիր կոմիտեի որոշմամբ Կենտրոնական թանգարանի շենքը ներառվել է մշակույթի պատմության հուշարձանների շարքում։
Նոյեմբերի 10-ին հաստատվել է Ալմաթիի տեղական նշանակության պատմամշակութային հուշարձանների նոր պետական ցուցակը, որի հետ միաժամանակ անվավեր էին այս հարցի վերաբերյալ բոլոր նախկին որոշումները[10]։ Այս որոշումը պահպանել է թանգարանի շենքի տեղական հուշարձանի կարգավիճակը։ Պաշտպանված գոտիների սահմանները հաստատվել են 2014 թվականին[11]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Официальный сайт Государственного музея Республики Казахстан
- ↑ «900 отреставрированных экспонатов выставлено в Центральном государственном музее Алматы». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ «Ночь в музее» длилась до полуночи
- ↑ В Алматы пройдет «Ночь музеев»
- ↑ Старейший музей Казахстана в Алматы хотят переделать в культурный центр
- ↑ «История музея». Оф. сайт ЦГМ Казахстана. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 16-ին.
- ↑ «Достопримечательности г. Алматы. Центральный музей Казахстана». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ «Музей Алматы. Центральный Государственный музей Республики Казахстан». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ «Управление культуры г. Алматы. Центральный Гос. музей Республики Казахстан». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 6-ին.
- ↑ Постановление Акимата города Алматы от 10 ноября 2010 года N 4/840 «Об утверждении Государственного списка памятников истории и культуры местного значения города Алматы»
- ↑ Решение ХХХI сессии маслихата города Алматы V созыва от 10 сентября 2014 года N 261 «Об утверждении границ охранных зон, зон регулирования застройки и зон охраняемого природного ландшафта объектов историко-культурного наследия города Алматы»
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ղազախստանի Հանրապետության կենտրոնական պետական թանգարան» հոդվածին։ |