Ձյուն

Ձյուն, պինդ մթնոլորտային տեղում փաթիլների տեսքով։ Փաթիլներն ունենում են հիմնականում վեցանկյուն կամ վեցաթև աստղանման սառցային բյուրեղների տեսք՝ թերթիկավոր (միջին տրամագիծը՝ 0,3-1,9 մմ) և ձողաձև՝ (0,5-0,8 մմ)։ Անհողմ եղանակին մոտ 0 C-ի դեպքում ձնափաթիլները (զանգվածը՝ 0,0001-0,5գ), միանալով, խոշորանում են, ունենում մինչև մի քանի սմ տրամագիծ և առաջացնում ձնածածկույթ, որը ժամանակի ընթացքում փոփոխությունների է ենթարկվում^[1]։ Ձյունը Հայաստանի լեռնային շրջաններում տեղում է հոկտեմբեր-մայիսին, Արարատյան դաշտում՝ նոյեմբերի 2-րդ կեսից մարտին, Արագածի և Մասիսների վրա (3230 մետրից բարձր)՝ գրեթե ամբողջ տարին (ամռանը՝ խառը տեղումների ձևով)։

Երկրագնդի վրա, բարձրադիր լեռնային գոտիների հետ մեկտեղ, հավերժական ձնածածկույթով են պատված հսկայական տարածքներ հյուսիսային և հարավային բևեռների շրջաններում^[2]։

Ձյունը Հայաստանում խմբագրել

Հայաստանում ձյունը կազմում է տարեկան տեղումների 10-70 %-ը, ընդ որում, ըստ տեղի բարձրության, տոկոսը մեծանում է, Արարատյան դաշտում՝ 6-10%, միջին բարձրություններում (մինչև 2000 մ)՝ 10-20 %, 2000-3000 մ բարձրություններում՝ 20-30%, ավելի բարձր՝ 50-70 %։ Ցածրադիր շրջաններում ձյան տեղումներով օրերի թիվը տարեկան 20-25 է, Երևանում՝ 22, միջին բարձրություններում 25-40, 2000-2500 մետր բարձրություններում՝ 40-70, Արագած բլկ- ում՝ 126։ Ձյունը մաքրում է օդը, կանոնավորում հողի խոնավությունը, պաշտպանում աշնանացան մշակաբույսերը և ընդհանրապես նպաստում, որ կենդանիներն ու բույսերը կարողանան դիմակայել ձմռան սառնամանիքներին^[3]։

Գրականություն խմբագրել

Формозов А. Н. Снежный покров как фактор среды, его значение в жизни млекопитающих и птиц СССР. — М., 1990.
Известия Императорского Исторического Общества. Том XXV. 1889. С-Петербург.
Kenneth G. Libbrecht: Wie Schneekristalle entstehen, Spektrum der Wissenschaft, 2008 (Februar), S. 36ff.
Dietz, A.; Kuenzer, C.; Gessner, U.; Dech, S. (2012). «Remote Sensing of Snow – a Review of available methods». International Journal of Remote Sensing. doi:10.1080/01431161.2011.640964.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Hobbs, Peter V. (2010). Ice Physics. Oxford: Oxford University Press. էջ 856. ISBN 978-0199587711.
↑ Rees, W. Gareth (2005). Remote Sensing of Snow and Ice. CRC Press. էջ 312. ISBN 9781420023749. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
↑ Michael P. Bishop; Helgi Björnsson; Wilfried Haeberli; Johannes Oerlemans; John F. Shroder; Martyn Tranter (2011), Singh, Vijay P.; Singh, Pratap; Haritashya, Umesh K. (eds.), Encyclopedia of Snow, Ice and Glaciers, Springer Science & Business Media, էջ 1253, ISBN 9789048126415, Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին, Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 25-ին

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ձյուն կատեգորիայում։

Ընթերցե՛ք «ձյուն» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 6, էջ 710)։

[Hobbs-1] Hobbs, Peter V. (2010). Ice Physics. Oxford: Oxford University Press. էջ 856. ISBN 978-0199587711.

[2] Rees, W. Gareth (2005). Remote Sensing of Snow and Ice. CRC Press. էջ 312. ISBN 9781420023749. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.

[Snowenclyclopedia-3] Michael P. Bishop; Helgi Björnsson; Wilfried Haeberli; Johannes Oerlemans; John F. Shroder; Martyn Tranter (2011), Singh, Vijay P.; Singh, Pratap; Haritashya, Umesh K. (eds.), Encyclopedia of Snow, Ice and Glaciers, Springer Science & Business Media, էջ 1253, ISBN 9789048126415, Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին, Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 25-ին

[1]

[2]

[3]