Ձյուն

Ձյուն, պինդ մթնոլորտային տեղում փաթիլների տեսքով։ Փաթիլներն ունենում են հիմնականում վեցանկյուն կամ վեցաթև աստղանման սառցային բյուրեղների տեսք՝ թերթիկավոր (միջին տրամագիծը՝ 0,3-1,9 մմ) և ձողաձև՝ (0,5-0,8 մմ)։ Անհողմ եղանակին մոտ 0 C-ի դեպքում ձնափաթիլները (զանգվածը՝ 0,0001-0,5գ), միանալով, խոշորանում են, ունենում մինչև մի քանի սմ տրամագիծ և առաջացնում ձնածածկույթ, որը ժամանակի ընթացքում փոփոխությունների է ենթարկվում^[1]։ Ձյունը Հայաստանի լեռնային շրջաններում տեղում է հոկտեմբեր-մայիսին, Արարատյան դաշտում՝ նոյեմբերի 2-րդ կեսից մարտին, Արագածի և Մասիսների վրա (3230 մետրից բարձր)՝ գրեթե ամբողջ տարին (ամռանը՝ խառը տեղումների ձևով)։

Երկրագնդի վրա, բարձրադիր լեռնային գոտիների հետ մեկտեղ, հավերժական ձնածածկույթով են պատված հսկայական տարածքներ հյուսիսային և հարավային բևեռների շրջաններում^[2]։

Ձյունը Հայաստանում խմբագրել

Հայաստանում ձյունը կազմում է տարեկան տեղումների 10-70 %-ը, ընդ որում, ըստ տեղի բարձրության, տոկոսը մեծանում է, Արարատյան դաշտում՝ 6-10%, միջին բարձրություններում (մինչև 2000 մ)՝ 10-20 %, 2000-3000 մ բարձրություններում՝ 20-30%, ավելի բարձր՝ 50-70 %։ Ցածրադիր շրջաններում ձյան տեղումներով օրերի թիվը տարեկան 20-25 է, Երևանում՝ 22, միջին բարձրություններում 25-40, 2000-2500 մետր բարձրություններում՝ 40-70, Արագած բլկ- ում՝ 126։ Ձյունը մաքրում է օդը, կանոնավորում հողի խոնավությունը, պաշտպանում աշնանացան մշակաբույսերը և ընդհանրապես նպաստում, որ կենդանիներն ու բույսերը կարողանան դիմակայել ձմռան սառնամանիքներին^[3]։

Գրականություն խմբագրել

Формозов А. Н. Снежный покров как фактор среды, его значение в жизни млекопитающих и птиц СССР. — М., 1990.
Известия Императорского Исторического Общества. Том XXV. 1889. С-Петербург.
Kenneth G. Libbrecht: Wie Schneekristalle entstehen, Spektrum der Wissenschaft, 2008 (Februar), S. 36ff.
Dietz, A.; Kuenzer, C.; Gessner, U.; Dech, S. (2012)։ «Remote Sensing of Snow – a Review of available methods»։ International Journal of Remote Sensing։ doi:10.1080/01431161.2011.640964

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Hobbs Peter V. (2010)։ Ice Physics։ Oxford: Oxford University Press։ էջ 856։ ISBN 978-0199587711
↑ Rees W. Gareth (2005)։ Remote Sensing of Snow and Ice։ CRC Press։ էջ 312։ ISBN 9781420023749։ Արխիվացված օրիգինալից նոյեմբերի 7, 2017-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 9, 2016
↑ Michael P. Bishop; Helgi Björnsson; Wilfried Haeberli; Johannes Oerlemans; John F. Shroder; Martyn Tranter (2011), Singh, Vijay P.; Singh, Pratap; Haritashya, Umesh K., eds։, Encyclopedia of Snow, Ice and Glaciers, Springer Science & Business Media, pp. 1253, ISBN 9789048126415, արխիվացված օրիգինալից November 7, 2017-ին, https://books.google.am/books?id=mKKtQR4T-1MC&printsec=frontcover&dq=snow+formation&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjW27KZ4sbQAhWF4yYKHSurBWwQ6AEIKDAD#v=onepage&q=snow%20formation&f=false, վերցված է November 25, 2016

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ձյուն կատեգորիայում։

Ընթերցե՛ք «ձյուն» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական տարբերակը վերցված է Հայաստանի բնաշխարհ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

[Hobbs-1] Hobbs Peter V. (2010)։ Ice Physics։ Oxford: Oxford University Press։ էջ 856։ ISBN 978-0199587711

[2] Rees W. Gareth (2005)։ Remote Sensing of Snow and Ice։ CRC Press։ էջ 312։ ISBN 9781420023749։ Արխիվացված օրիգինալից նոյեմբերի 7, 2017-ին։ Վերցված է դեկտեմբերի 9, 2016

[Snowenclyclopedia-3] Michael P. Bishop; Helgi Björnsson; Wilfried Haeberli; Johannes Oerlemans; John F. Shroder; Martyn Tranter (2011), Singh, Vijay P.; Singh, Pratap; Haritashya, Umesh K., eds։, Encyclopedia of Snow, Ice and Glaciers, Springer Science & Business Media, pp. 1253, ISBN 9789048126415, արխիվացված օրիգինալից November 7, 2017-ին, https://books.google.am/books?id=mKKtQR4T-1MC&printsec=frontcover&dq=snow+formation&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjW27KZ4sbQAhWF4yYKHSurBWwQ6AEIKDAD#v=onepage&q=snow%20formation&f=false, վերցված է November 25, 2016

[1]

[2]

[3]